Ir al contenido

Ir al índice

“Gobiernoyqa mana kay mundomanta gobiernos jinachu”

“Gobiernoyqa mana kay mundomanta gobiernos jinachu”

“Noqaqa chaypaj nacekorqani, chaypajtaj kay mundoman jamorqani, cheqa kajmanta willanaypaj. Cheqa kajmanta kajtaj parlasqayta kasun” (JUAN 18:37).

15, 74 TAKIYKUNA

1, 2. 1) ¿Imajtintaj runas chejninakoj kasqanku? 2) ¿Imatataj qhepan parrafospi yachakusunchej?

EUROPAMANTA uj hermana nin: “Wawitamantapacha rikorqani autoridadesqa, mana justiciata ruwasqankuta. Chayrayku gobiernoj contranpi oqharikojkunaman ujchaykukorqani. Unaytataj uj runa wañuchej novian karqani”, nispa. Africamanta uj hermanotaj nin: “Yuyarqani aylluy aswan sumaj kasqanta. Chayrayku uj partidoman ujchaykukorqani. Chaypeqa yachachiwarqayku waj partidomanta kajkunata lanzaswan wañuchiyta, aylluykumanta kajtinkupis”, nispa. Europamanta waj hermana nillantaj: “Waj llajtayoj runasta, waj iglesiamanta kajkunatapis manchayta chejnikoj kani”, nispa.

2 Chay hermanospa nisqankoqa, reparachiwanchej mundomanta runasqa diamanta día astawan chejninakusqankuta. Ashkha runastaj politicaman satʼikuspa chʼajwasta jatarichisqankuta, runastataj chejninachisqankuta. Chayrayku ashkha suyuspeqa forasterosta mayta chejnikunku. Biblia nisqanman jinataj, runasqa “mana uj yuyayllaman chayayta” munankuchu qhepa pʼunchaykunapi tiyakusqanchejrayku (2 Tim. 3:1, 3). Chaywanpis cristianosqa ujchasqas kayta atinchej. Chaytataj Jesusmanta mayta yachakusunman. Imajtinchus Jesuspa tiemponmanta runaspis politicarayku tʼaqanasqas kasharqanku. Chayrayku qhepan parrafospi yachakusunchej imajtinchus Jesús ni mayqen partidoman satʼikusqanta. Yachakullasuntaj imajtinchus cristianospis mana politicaman chhapukunanchejchu kasqanta. Chantapis yachakusunchej imajtinchus mana maqanakunachu kasqanta.

¿JESÚS JUDIOSTA YANAPASQACHU ROMAMANTA KACHARICHIKUNANKUPAJ?

3, 4. 1) Jesuspa tiemponpi, ¿imatataj ashkha judíos suyakusqanku? 2) Jesuspa yachachisqasnin, ¿chay judíos jinallatajchu yuyasqanku?

3 Jesuspa tiemponmanta judiosqa romanosmanta kacharichikuyta munarqanku. Chayrayku uj qotu judiosqa, runasta mayta tanqaj kanku romanospa contranpi oqharikunankupaj. Chay qotu judiosqa Galileamanta Judasta apoyaj kanku. Payqa llulla mesías karqa, runastataj inkitarqa payta qhatinankupaj. Ñaupa tiempomanta qhelqaj judío Josefopis nerqa: “Judasqa judiosta nej romanospa contranpi sayaykunankuta. Romanosman impuestota pagajkunatataj nej qʼewas kasqankuta”, nispa. Tiemponmantaj romanosqa Judasta wañurpacherqanku (Hech. 5:37). Judasta qhatejkunamanta wakintaj, romanosmanta kacharichikuyta munaspa mayta maqanakorqanku.

4 Casi tukuy judiosqa, mayta suyakusharqanku Mesías chayamunanta. Yuyarqankutaj Mesías romanosmanta kacharichinanta, Israeltataj watejmanta uj jatun nacionman tukuchinanta (Luc. 2:38; 3:15). Ashkhastaj yuyarqanku Mesías Israelpi gobernananta. Jinamanta waj lugarespi tiyakoj judiosqa, Israelman kutipunkuman karqa. Juan Bautistapis uj kutipi Jesusta taporqa: “¿Qanchu kanki Jamunan Karqa chay, chayri wajtachu suyasqayku?”, nispa (Mat. 11:2, 3). Ichapis Juanqa yuyarqa waj runa judiosta romanosmanta kacharichej jamunanta. Chantapis Jesús kausarimusqantawan, iskay yachachisqasnin Emaús ranchoman rishajtinku Jesuswan tinkorqanku. Chay yachachisqasnenqa Jesusman nerqanku: ‘Suyasharqayku Jesuspuni Israel nacionta librananta’, nispa (Lucas 24:21 leey). Pisi tiemponmantaj Jesuspa yachachisqasnenqa taporqanku: “Señor, ¿kunanchu watejmanta Israelpa gobiernonta sayarichishanki?”, nispa (Hech. 1:6).

5. 1) ¿Imaraykutaj Galileamanta runas Jesusta reyninkuta jina churayta munasqanku? 2) Chanta, ¿imatataj Jesús chay runasman nisqa?

5 Judiosqa suyarqanku Mesías problemasninkuta chinkachinanta. Ichapis chayrayku Galileamanta runasqa Jesusta reyninkuta jina churayta munarqanku. Yuyarqankuchá Jesusqa uj sumaj gobierno kananta. Imaraykuchus payqa sumajta yachachej, onqosqasta sanoyachej, yarqhasqastapis mikhuchej. Uj kuti Jesusqa milagrota ruwaspa casi 5.000 runasman mikhucherqa, runastaj chay milagrota rikuspa mayta tʼukorqanku. “Chantá munajta mana munajta reyninku kananpaj Jesusta apayta munasharqanku, Jesustaj chayta yachaspa watejmanta sapallan orqoman riporqa” (Juan 6:10-15). Qʼayantintaj Jesusqa runasman sutʼincharqa mana mikhuchejchu jamusqanta, manaqa Diospa Gobiernonmanta yachachej. Chayrayku Jesús nerqa: “Ama pʼosqoj mikhunaraykuchu llankʼaychej, manachayqa wiñay kausayta qoj mikhunarayku”, nispa (Juan 6:25-27).

6. ¿Imatataj Jesús Pilatoman nisqa? (3 paginapi lloqʼe ladopi kaj dibujota qhawariy).

6 Jesuspa wakin yachachisqasnenqa yuyarqanku Jesús Jerusalenmantapacha gobernananta. Jesustaj, yachachisqasnin pantasqata yuyasqankuta reparaspa, uj kikinchaywan paykunaman sutʼincharqa. Jesusqa chay kikinchaypi “uj reypa wawan karu llajtaman” ripusqanwan kikinchakorqa. Imajtinchus Jesusqa unaypaj ripunan karqa (Luc. 19:11-13, 15). Uj kutitaj Pilato Jesusta taporqa: “¿Qanchu judiospa reynin kanki?”, nispa (Juan 18:33). Ichapis Pilatoqa chayta taporqa Jesusta manchachikusqanrayku. Ichapis yuyanman karqa Jesús runasta tanqananta romanospa contranpi oqharikunankupaj. Chaywanpis Jesusqa Pilatoman nerqa: “Gobiernoyqa mana kay mundomanta gobiernos jinachu”, nispa (Juan 18:36). Chayta nispa Jesusqa, Pilatoman nerqa kay mundopi mana autoridad kaytachu maskʼashasqanta, nitaj uj partidota apoyaytachu. Imajtinchus Gobiernonqa cielopi kanan karqa. Chantapis Pilatoman nillarqataj: “Kay mundoman jamorqani, cheqa kajmanta willanaypaj”, nispa (Juan 18:37 leey).

Ama mundoj problemasninpi yuyanachu, manaqa Diospa Gobiernon imastachus ruwananpi yuyana. (7 parrafota qhawariy).

7. ¿Imajtintaj sonqonchejpi uj partidota apoyayta munasunman?

7 Reparanchej jina, Jesusqa sutʼita yacharqa imachus Diospa munaynin kasqanta. Noqanchejpis imachus Diospa munaynin kasqanta yachasunchej chayqa, ni mayqen partidotapis apoyasunchu, sonqonchejpitaj mana yuyallasunpischu politicaman chhapukuyta. Chaywanpis wakin kutisqa ichapis sonqonchejpi uj partidota apoyayta munasunman, runas suyunkumanta mayta jatunchakusqankurayku. Chaymanta parlaspa congregacionesta waturej hermano nin: “Predicani chay lugaresmanta runasqa, diamanta día suyunkumanta astawan alabakunku. Yuyankutaj llajtanku aswan sumaj kasqanta. Yuyallankutaj llajta masisninku gobernajtinku, kausayninku aswan sumaj kananta. Ajinapi rikukuspapis, hermanosqa ujchasqallapuni kanankupaj mayta kallpachakunku. Diospa Gobiernonmantataj willamullankupuni. Suyankutaj Diospa Gobiernon justiciata ruwananta, tukuy problemastataj chinkachinanta”, nispa.

JESUSQA NI MAYQEN PARTIDOTA APOYARQACHU

8. Jesuspa tiemponpi, ¿impuesteros maychus kajtachu cobraj kanku?

8 May chhika runasqa, uj partidota apoyaj churakunku mana justicia ruwakusqanrayku. Jesuspa tiemponpitaj, runasqa impuestota mana pagayta munasqankurayku romanospa contranpi oqharikojkunaj partenmanta karqanku. Galileamanta Judaspis romanoswan maqanakusqa, romanos censota ruwasqankurayku tukuy judíos impuestota paganankupaj. Impuestotaqa pagananku karqa, jallpʼasninkumanta, wasisninkumanta tukuy cosasninkumantawan. Impuesterostaj yapasqata cobraj kanku. Chayraykutaj chʼajwas astawan yapakorqa. Wakin impuesterosqa, sumaj cargoyoj kanankupaj autoridadesta llukʼiykoj kanku, ajinamanta astawan gananankupaj. Jericó llajtamanta impuesterospa kurajninku Zaqueopis, qhapajman tukorqa runasmanta impuestota kurajta cobrasqanrayku (Luc. 19:2, 8).

9. Jesuspa enemigosnin, ¿imaynatataj Jesusta pantachiyta munasqanku?

9 Jesuspa tiemponpi judiosqa, impuestota uj día pagota pagaj kanku. Chayrayku Jesuspa enemigosninkoqa, Jesusta pantachiyta munaspa taporqanku impuestota judíos paganankuchus manachus kasqanta (Mateo 22:16-18 leey). Imajtinchus judiosqa mana impuestota pagayta munajchu kanku. Impuestota pagaspaqa yuyarikoj kanku romanospa atiyninpi kasqankuta. Herodesta qhatejkunataj sumajta yachachinakuspa ajinata yuyaychakorqanku: “Jesús impuestota mana paganachu kasqanta nejtenqa, Romaj contranpi oqharikushasqanta nisunchej. Impuestota pagananku kasqanta nejtintaj, runasqa paymanta karunchakonqanku”, nispa.

10. ¿Imatataj Jesusmanta yachakusunman? (3 paginapi chaupipi kaj dibujota qhawariy).

10 Jesusqa yacharqa ashkha impuesterosqa suwas kasqankuta. Chaywanpis mana chayta allinchaytachu maskʼarqa. Astawanqa suyarqa chay tukuy imasta Diospa Gobiernollan allinchananta. Chayrayku Jesusqa sumajta tʼukurispa enemigosninman nerqa: “Cesarpata kajtaqa Cesarman qopuychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”, nispa (Mat. 22:21). Jesusmantaqa yachakusunman ni mayqen partidota apoyanata, uj partido allinta ruwashasqanman rijchʼakojtinpis. Chayrayku ama uj autoridadpa contranpi parlanachu justiciata mana ruwajtin. Astawanqa Diospa Gobiernon cheqan kajta ruwananpi atienekunachej (Mat. 6:33).

11. ¿Imastaj runasta yanapanman cambianankupaj?

11 May chhika hermanosqa niraj Bibliamanta yachakushaspa justicia ruwakunanta munasqankurayku chʼajwaspi, politicapi ima manchay satʼisqa kasharqanku. Chaymanta parlaspa Gran Bretaña suyumanta uj hermana nin: “Niraj Bibliamanta yachakushaspa universidadpi estudiarqani. Chaypitaj yachakorqani runaspa derechosninkuta valechinapuni kasqanta. Negritospaj mana justicia ruwakusqankuraykutaj, derechosninkuta runas valechinankutapuni munaj kani. Chayrayku chʼajwaspi tinkoj kani. Chay chʼajwaspi atipaspapis, llakisqalla kaj kani. Imajtinchus runasqa mana cambiajchu kanku. Bibliamanta yachakusparaj repararqani runas cambianankupajqa, sonqonkumanta chejnikuyta tʼirananku kasqanta. Chaypajqa noqaraj runasta chejnikuyta sonqoymanta tʼiranay karqa. Chaytataj uj gringuita hermana reparachiwarqa. Kunantaj señas congregacionpi precursora regular jina llankʼashani. Yachakushanitaj tukuy laya runasman predicayta”, nispa.

“ESPADAYKITA WAQAYCHAY”

12. ¿Imamantataj Jesuspa yachachisqasnin allinta qhawarikunanku kasqa?

12 Jesuspa tiemponpi fariseosqa uj partidota apoyaj kanku, saduceostaj waj partidota apoyaj kanku. Chay tiempomanta parlaspa, uj libro nin: “Judiosqa ashkha religionespi tʼaqasqas kasharqanku. Chaykunataj politicaman rijchʼakorqa”, nispa. Chayrayku Jesusqa yachachisqasninman nerqa: “Allinta qhawakuychej fariseospa levadurankumanta, Herodespa levaduranmantapis”, nispa (Mar. 8:15). Jesusqa kay versiculopi Herodesmanta parlaspa, ichapis Herodespa partidonta qhatejkunamanta parlasharqa. Fariseostaj munarqanku Romanospa makinkumanta kacharichikuyta. Mateo libro nisqanman jinataj, Jesusqa yachachisqasninta nerqa allinta qhawarikunankuta saduceosmanta. Saduceosqa munaj kanku Romaj atiynillanpipuni kayta, ajinamanta cargosniyojllapuni kanankupaj. Jesusqa yachachisqasninta nerqa allinta qhawakunankuta fariseospa, saduceospa yachachisqankumanta, jinallataj Herodespa yachachisqanmantapis (Mat. 16:6, 12). Jesusqa chayta yachachisqasninman nerqa, galileos reyta churayta munasqankumanta pisi tiemponman.

13, 14. 1) ¿Imaraykutaj chʼajwas astawan yapakunman? 2) ¿Imaraykutaj mana allinchu kasqa chʼajwaspi satʼikunanchej? (3 paginapi paña ladopi kaj dibujota qhawariy).

13 Iglesiasman rejkuna politicaman chhapukojtinkoqa, astawan chʼajwas yapakun. Chayrayku Jesusqa yachachisqasninman yachacherqa ni mayqen partidota apoyanankuta. Chaynejta kuraj kaj sacerdotes, fariseos imaqa Jesusta wañuchiyta munarqanku. Paykunaqa yuyarqanku runas manaña paykunapi creenankuta, niñataj apoyanankuta. Ajinamanta manaña ni ima cargoyojpis kankumanchu karqa. Chayrayku paykunaqa nej kanku: “Qhawallasunpuni chayqa tukuy runas paypi creenqanku, romanostaj jamuspa qhechuwasun templonchejta, nacionninchejtapis”, nispa (Juan 11:48). Chayrayku kuraj kaj sacerdote Caifasqa, runasta yuyaycharqa Jesusta wañuchinankupaj (Juan 11:49-53; 18:14).

14 Jesustaj wañuchinankuta yacharqaña. Chayrayku apostolesninwan cenashaspa paykunaman nerqa espadasta apakunankuta. Apostolestaj iskay espadasta apakorqanku (Luc. 22:36-38). Chantá Caifasqa chaupi tutata jina soldadosta kacharqa Jesusta japʼichinanpaj. Pedrotaj mana allintachu ruwashasqankuta reparaspa, espadanwan uj runaj ninrinta mururparqa (Juan 18:10). Jesustaj Pedroman nerqa: “Espadaykita waqaychay. Espadata oqharejkunaqa, espadallawantaj wañuchisqa kanqanku”, nispa (Mat. 26:52, 53). Jesusqa chaywan apostolesninman yachacherqa, mana kay mundomanta runas jina kanankuta, nitaj chʼajwaspi satʼikunankuta. Chaytataj Jesús chay chʼisi Diosmanta mañakorqa (Juan 17:16 leey). Imajtinchus Dioslla chay chʼajwasta chinkachiyta atin.

15. ¿Imaynatataj Biblia yanapasqa wakin hermanosta mana chʼajwaspi satʼikunankupaj?

15 Ñaupaj kaj parrafopeqa iskay hermanasmanta, uj hermanomantawan parlarerqanchej. Paykunaqa yachakorqanku mana kay mundomanta runas jinachu kananku kasqanta, Cristo jina kayta munakusqankurayku. Paykunamanta ujnin hermana nin: “Repararqani justiciata ruwayta munaspa chʼajwasman satʼikoyqa, llakiyllaman, wañuyllamantaj runasta chayachisqanta. Noqaqa may kusisqa kashani Dioslla allin kausayta apamunanta yachakusqayrayku. Chayrayku 25 watasta jinaña chay sumaj willaykunata predicashani”, nispa. Ujnin hermanataj waj llajtayoj hermanowan casarakorqa. Chay hermanaqa niraj Testigo kashaspa qosanpa llajtanmanta runasta mayta chejnikoj kasqa. Africamanta hermanotaj lanzanta Diospa Palabranwan cambiarparqa. Kunantaj Bibliata espadanta jina apaykachashan tukuy llajtayoj runasman sumaj kausaymanta predicaspa (Efe. 6:17).

16. ¿Imata rikuspataj Jehová Dios may kusisqa kashanman?

16 Noqanchejqa manapuni chʼajwasman satʼikunanchejchu tiyan. Chaywanpis kay mundomanta runasqa, Biblia nisqanman jina “mama qochaj qhollchoqeyasqan jina” kashanku (Isa. 17:12; 57:20, 21; Apo. 13:1). Runasqa uj partidorayku chʼajwanku, tʼaqanakunku, maqanakunkutaj. Noqanchejtajrí ujchasqas kashanchej nitaj chʼajwasta maskʼanchejchu. Jehová Diostaj maytachá kusikun ujchasqa kashasqanchejta rikuspa (Sofonías 3:17 leey).

17. 1) ¿Imatataj ruwananchej kasqa ujchasqa kanapaj? 2) ¿Imatataj qhepan semana yachakusunchej?

17 Kay yachaqanapeqa yachakorqanchej ujchasqa kayta atisqanchejta. Yachakullarqanchejtaj ujchasqa kanapajqa Diospa Gobiernollan justiciata ruwananpi atienekuna kasqanta, politicaman mana chhapukunachu kasqanta, nitaj maqanakunachu kasqanta justiciata ruwayta munaspa. Qhepan semanataj yachakusunchej ujchasqallapuni kanapaj waj llajtayoj hermanosta ni imarayku chejnikunata. Chaypajqa ñaupa tiempo cristianospa kausayninkuta qhawarisunchej.