Ir al contenido

Ir al índice

19 YACHAQANA

Tukukuy tiempopi ‘wichaynejmanta rey’

Tukukuy tiempopi ‘wichaynejmanta rey’

“Maypachachus tukukuy hora chayamonqa chaypachaqa, uray ladomanta kaj rey jatarenqa, wichay ladomanta kaj reypa contrampi sayaykonqa” (DAN. 11:40).

150 TAKIY Jehová Diosta maskʼay

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? *

1. ¿Imastataj Bibliaj profeciasnin willawanchej?

¿IMATAJ Diospa llajtanwan pisimantawan kanqa? Chaytaqa sutʼita yachasunman. Imaraykuchus Bibliaj profeciasnenqa, imastachus tumpamantawan rikunanchejta willawanchej. Uj profeciaqa parlan, kay mundopi aswan atiyniyoj gobiernos imatachus ruwanankumanta. Chay profeciataj Daniel 11 capitulopi kashan. Chaypeqa iskay reyes enemigos kasqankumanta parlan. Ujnenqa norte ladomanta chayri “wichay ladomanta”. Ujnintaj sur ladomanta chayri “uray ladomanta”. Chay profeciamanta khuskan kurajqa juntʼakunña. Chayrayku chay profeciamanta imaschus manaraj juntʼakunchu, chaypis juntʼakonqapuni.

2. Génesis 3:15; Apocalipsis 11:7; 12:17 nisqanpi piensariytawan, ¿imastataj ruwananchej tiyan Daniel 11 capitulopi profeciata entiendenapaj?

2 Daniel 11 capitulopi profeciata entiendenapajqa, chay iskay reyes mayqen gobiernoswanchus ninakusqankuta yachananchej tiyan. ¿Tukuynin gobiernoschu kankuman? Mana. Chaykunaqa kanku, maykunapichá Diospa llajtanmanta ashkhas tiyakunku, chay nacionespi kamachej gobiernoslla, chayri Diospa llajtanta ñakʼarichej gobiernoslla. Diospa kamachisnenqa Jehová Diosta, Jesustawan kasukunku. Paykunataj mundontinpi runasmanta nisqaqa, may pisilla kanku. Jinapis Satanaswan paypa makinpi kajkunawanqa, paykunata chinkachiyta munanku. Chayrayku gobiernosqa Diospa kamachisninman churanakunku (Génesis 3:15; Apocalipsis 11:7; 12:17 leey). Chantapis Daniel 11 capitulopi profeciata entiendenapajqa, Bibliaj waj profeciasnintawan igualachina tiyan. Chayrayku waj profeciastawan qhawarisun.

3. ¿Imastá kay yachaqanapi, qhepan yachaqanapiwan yachakusun?

3 Imastachus iskay parrafopi nikusqanpi piensarispa, kunanqa Daniel 11:25-39 versiculosta estudiasunchej. Yachasuntaj 1870 watamanta 1991 watakama, mayqen gobiernoschus wichay ladomanta reywan, jinallataj uray ladomanta reywan ninakusqankuta. Chantá yachakullasuntaj, imaraykuchus chay profeciamanta wakin imasta, waj jinamanta entiendenanchej kasqanta. Qhepan yachaqanapitaj, Daniel 11:40 al 12:1 versiculosta estudiasunchej. Chaypitaj aswan sutʼita entiendesun, imachus kananta 1991 watamantapacha Armagedón chayamunankama. Kay iskay yachaqanasta estudiashaspaqa, “Iskay reyes tukukuy tiempopi maqanakunku” nisqata qhawarina. Jinapis ñaupajtaqa, yachananchej tiyan pichus wichay ladomanta rey, pitajchus uray ladomanta rey kasqanta.

WICHAYMANTA CHAYRI URAYMANTA REYTA ¿IMAYNATÁ REJSISUNMAN?

4. Wichaynejmanta reywan uraynejmanta reywan, ¿ima kinsa imaspitaj rijchʼakunku?

4 Qallariypi, ¿pikunataj ‘wichay ladomanta reywan’, ‘uray ladomanta reywan’ karqanku? Israel llajtaj pata ladonpi, uranejninpiwan kaj reyes karqanku. ¿Imaynatá chayta yachanchej? Qhawarina imatachus uj ángel profeta Danielman nisqanta. Pay nerqa: “Kunanqa allinta willasunaypaj jamuni, imachus qhepa pʼunchaykunapi llajta masisniykiman jamonqa, chayta”, nispa (Dan. 10:14). Pentecostés 33 watakamaqa, Israel llajta Diospa ajllakusqan llajta karqa. Jinapis chay watamantapacha, Jehová Diosqa Jesuspa discipulosnintañataj llajtan kananpaj ajllarqa. Chayrayku Daniel 11 capitulopi profeciamanta khuskan kurajpuni, Jesuspa discipulosninpi juntʼakorqa, manataj Israel llajtapichu (Hech. 2:1-4; Rom. 9:6-8; Gál. 6:15, 16). Wichay ladomanta rey, jinallataj uray ladomanta reypis, tiempo pasasqanman jina imaymana gobiernoswan ninakorqanku. Jinapis chay gobiernosqa kinsa imaspi rijchʼakunku. 1) Chay gobiernosqa maypichus Diospa kamachisninmanta ashkhas tiyakunku, chaypi kamachinku. Chayrí Diospa kamachisninta qhatiykachanku. 2) Chay gobiernosqa Diospa llajtanpa contranpi kaspa, Jehová Diosta chejnikusqankuta rikuchinku. 3) Chay gobiernosqa atiyniyoj kayta munaspa purajmanta maqanakunku.

5. Kay 100 watamanta 1870 watakama, ¿yachakorqachu mayqen gobiernochus wichaynejmanta rey chayri uraynejmanta rey kasqanta?

5 Apóstoles wañupusqankumanta qhepaman, llulla cristianosqa congregacionman juntʼaykorqanku. Paykunaqa llulla religionmanta jamoj yachachiykunata japʼikorqanku, Diospa Palabranmanta cheqa yachachiykunatataj qʼewerqanku. Chay tiempomanta 1870 wata chaynejkama, mana yachakorqachu pikunachus Jehová Diospa cheqa kamachisnin kasqankuta. Llulla cristianosqa cizaña qhora jina wiñarqanku. Cheqa cristianostaj chinkapuspa jinarqanku (Mat. 13:36-43). Chayta yachayqa rikuchiwanchej, 100 watamanta 1870 watakama, ni mayqen gobiernopis wichaynejmanta reywan, jinallataj uraynejmanta reywan ninakusqanta. Imaraykuchus chay wataspeqa, mana yachakorqachu pikunachus Diospa llajtan kasqankuta. Jina kajtintaj, ni mayqen gobiernopis paykunata ñakʼarichiyta aterqachu. Chayrayku mana yachakorqachu, mayqen gobiernochus wichaynejmanta rey chayri uraynejmanta rey kasqanta. * Jinapis 1870 watamantapacha, chayqa yachakuyta aterqa. Qhepan parrafospi yachakusun, imaraykuchus chayta nisqanchejta.

6. ¿Maykʼajtaj yachakorqa pikunachus Diospa llajtan kasqanku?

6 Kay 1870 watamantapacha, pikunachus Diospa llajtan kasqanku yachakorqa. Chay watapeqa hermano Russell, waj runaswan khuska Bibliata estudianankupaj tantakuyta qallarerqanku. Chaypacha paykunaqa Bibliaj ujnin profecianta juntʼarqanku. Chay profeciaqa nerqa, Diospa ‘willarajnin ñanta wakichinanta’. Chaytataj ruwanan karqa, Mesías niraj Rey jina churasqa kashajtin (Mal. 3:1). Hermano Russellwan compañerosninwantaj, chay profeciata juntʼaspa Diospa llajtanman tukorqanku. Chay tiempopi, ¿karqachu mundontinpi atiyniyoj gobierno Danielpa profecianta juntʼananpaj? Chayta qhepan parrafospi yachakusun.

¿PITAJ URAYNEJMANTA REY?

7. Primera Guerra Mundial chaynejkama, ¿mayqen suyutaj uray ladomanta rey karqa?

7 Kay 1870 watapaj, Gran Bretaña suyoqa mundo enteropi may atiyniyoj karqa. Ni mayqen suyupis Gran Bretaña jina astawan armasniyoj, soldadosniyoj ima karqachu. Chay suyoqa Danielpa ujnin profecianta juntʼarqa. Danielqa chay profeciapi uj “juchʼuy” wajrita, kinsa wajrasta tʼirasqanta nerqa. Chay wajritataj Gran Bretañawan ninakorqa. Chay kinsa wajrastaj karqanku: Francia, España, Países Bajos ima. Gran Bretañataj kinsantinkuta atiparqa (Dan. 7:7, 8). Ajinamanta Gran Bretañaqa, Primera Guerra Mundial chaynejkama uray ladomanta reywan ninakorqa. Chay tiempollapitaj, Estados Unidospis manchayta qhapajyaykorqa, atiyniyojmantaj tukorqa. Chantá iskaynin suyus khuska llankʼayta qallarerqanku.

8. Primera Guerra Mundialmantapacha, ¿pikunataj uray ladomanta reywan ninakunku?

8 Primera Guerra Mundial kashajtin, Estados Unidosqa Gran Bretañawan ujchaykukorqa. Iskayninkutaj waj nacioneswan guerrapi maqanakorqanku. Ajinamanta Gran Bretañawan Estados Unidoswan, mundontinpi aswan atiyniyoj nacionesman tukorqanku. Chantapis uj gobiernollapis kankuman jina llankʼayta qallarerqanku. Chaypitaj Danielpa kay profecian juntʼakorqa: ‘Uray ladopi kaj reytajrí, may atiyniyoj ashkha soldadosniyoj kanqa’ (Dan. 11:25). Gran Bretañawan Estados Unidoswanqa, Primera Guerra Mundialpi khuska llankʼasqankumantapacha uray ladomanta reywan ninakunku. * Qhepan parrafopi yachakusun, mayqen gobiernochus wichay ladomanta rey kasqanta.

WICHAYNEJMANTA REY RIKHURILLANTAJ

9. 1) ¿Maykʼajtaj wichaynejmanta rey watejmanta rikhurillarqataj? 2) ¿Imaynatá Daniel 11:25 juntʼakorqa?

9 Wichaynejmanta reyqa, 1871 watapi watejmanta rikhurillarqataj. Chaytaj karqa, hermano Russellwan waj runaswan Bibliata estudiayta qallarisqankumanta watanman. ¿Imastaj 1871 watapi karqa? Otto von Bismarck sutiyoj runa, ashkha llajtasta ujchaykorqa. Ajinamanta manchay atiyniyoj Alemania nación rikhurerqa. Chay nacionpa ñaupaj kaj reynenqa, Prusia llajtayoj Guillermo I karqa. Paytaj Bismarck runata canciller kananpaj churarqa, nisunman gobiernonpi aswan jatun cargota qorqa. * Qhepan watasninman Alemaniaqa, Africamantawan Océano Pacificomantawan ashkha suyusta japʼikaporqa. Chantá Gran Bretañaj contranpi oqharikuyta qallarerqa (Daniel 11:25 leey). Alemaniaqa may chhika soldadosta tantarqa, guerrapaj barcosninpis casi Gran Bretañajta jina karqa. Chaykunawantaj Primera Guerra Mundialpi enemigosninwan maqanakorqa.

10. ¿Imaynatá Daniel 11:25, 26 juntʼakorqa?

10 Danielqa profecianpi willallarqataj, imachus Alemaniawan, soldadosninwan ima kananta. Profecianpi nerqa, wichay ladomanta rey ‘mana sayayta atinanta’. ¿Imajtintaj mana sayayta atinmanchu karqa? Daniel nerqa: “Imaraykuchus kikin soldadosnillanmantataj wakenqa paypa contrampi rikhurenqanku. Mikhunankupaj paypa wajyarikusqasnillantaj payta phiriykonqanku”, nispa (Dan. 11:25 tukukuynin, 26 qallariynin). Danielpa tiemponpi, reypa ‘wajyarikusqasnenqa’ karqanku: ‘kamachinan wasipi sirvejkuna’, soldadosta kamachejkuna, waj cargoyoj runas ima (Dan. 1:5). ¿Imaynatá chay profecía Alemaniapi juntʼakorqa? Alemaniapeqa reyta yanapaj jatun cargoyoj runas kallarqankutaj. Chaykunamanta wakenqa karqanku: generales, guerrapi maqanakunankupaj yuyaychajkuna ima. Chay runasqa reyta wijchʼorqanku, chaymantapachataj rey jina kamachiy chinkaporqa. * Profeta Daniel nillarqataj, wichay ladomanta rey imapichus tukunanta uray ladomanta reywan maqanakojtin. Pay nerqa: “Soldadosnenqa atipasqa kanqanku, paykunamantataj ashkhas wañurachisqa kanqanku”, nispa (Dan. 11:26 tukukuynin). Chaytaj juntʼakorqapuni. Primera Guerra Mundialpeqa, Alemaniaj soldadosnin “atipasqa” karqanku, ashkhastaj “wañurachisqa” karqanku. Chay tiempokama ni mayqen guerrapipis chay chhika runas wañorqankuchu.

11. ¿Imatataj wichaynejmanta reywan uraynejmanta reywan ruwarqanku?

11 Daniel 11:27, 28 versiculosqa, Primera Guerra Mundial qayllata imaschus kananta willawanchej. 27 versiculoqa wichay ladomanta reymanta, uray ladomanta reymantawan nin: “Khuska tiyarikonqanku mikhunankupaj. Chaypitaj llullata purajmanta ninakonqanku”, nispa. Chaytaj juntʼakorqapuni. Gran Bretañawan Alemaniawanqa, purajmanta ninakorqanku allin kausayta munasqankuta. Jinapis 1914 watapi Primera Guerra Mundial qallarejtin, paykunapis maqanakorqanku. Chaytaj rikucherqa imatachus ninakusqankoqa llulla kasqanta. Daniel 11:28 versiculotaj, wichay ladomanta rey ‘ashkha imasta tantananta’ nin. Chaypis juntʼakullarqataj. Kay 1914 wata ñaupajta Alemaniaqa manchayta qhapajyaykorqa. Mundontinpeqa uj nacionlla paymanta aswan qhapaj karqa. Chantá uray ladomanta reywan maqanakamorqa, atipachikorqataj. Ajinamanta Daniel 11:29 nisqan, 30 versiculoj qallariyninpi nisqanpis juntʼakorqa.

ISKAYNIN REYES DIOSPA LLAJTANTA CHEJNIKUNKU

12. Primera Guerra Mundial kashajtin, ¿imatataj iskaynin reyes ruwarqanku?

12 Kay 1914 watamantapacha, iskaynin reyesqa astawan chejninakorqanku, Diospa llajtantapis chejnikullarqankutaj. Primera Guerra Mundial kashajtin, Alemaniamanta gobiernoqa, guerraman mana riyta munaj cristianosta qhatiykacharqa. Gran Bretañamanta gobiernopis chayllatataj ruwarqa. Estados Unidosmanta gobiernotaj, predicacionta ñaupajman apaj hermanosta carcelman wisqʼaykucherqa. Jinamanta chay gobiernosqa, Apocalipsis 11:7 al 10 versiculospi nisqanta juntʼarqanku.

13. Kay 1933 watamantapacha Segunda Guerra Mundialkama, ¿imatataj wichaynejmanta rey ruwarqa?

13 Kay 1933 watamanta Segunda Guerra Mundialkama, wichay ladomanta reyqa, Diospa llajtanta mana khuyarikuspa ñakʼaricherqa. Alemaniapi nazis nisqa partido gobiernopi kashajtin, Hitlerwan runasninwanqa Jehovaj testigosninta niña tantakojta, nitaj predicajta saqerqankuchu. Chantapis 1.500 cristianosta jina wañuracherqanku, aswan ashkhastataj sinchʼita trabajachinankupaj carcelesman aparqanku. Danielqa chaykuna kananta profecianpi willarqaña. Wichay ladomanta reyqa, Diospa llajtanta manaña predicajta saqerqachu. Ajinamantataj ‘Diospa templonta chʼichicharqa’, “Diosman sapa pʼunchay jaywana kajtapis” sayacherqa (Dan. 11:30 tukukuynin, 31). Alemaniata kamachej Hitlerqa, juraspa nerqa Diospa llajtanta chay suyumanta chinkachinanta.

WICHAYNEJMANTA MOSOJ REY

14. Segunda Guerra Mundial pasayta, ¿pitaj wichaynejmanta rey karqa?

14 Segunda Guerra Mundial pasayta, Unión Sovieticañataj wichaynejmanta chayri norte ladomanta reyman tukorqa. Chay gobiernoqa Alemaniaj atiyninpi karqa chay lugaresta japʼikaporqa. Chantapis nazis jinallataj, Jehovaj testigosninta mayta qhatiykacharqanku. Imaraykuchus hermanosninchejqa, runasta kasunankumantaqa Diosta astawan kasukorqanku.

15. Segunda Guerra Mundial pasasqantawan, ¿imatataj wichay ladomanta rey ruwarqa?

15 Segunda Guerra Mundial pasasqantawan, wichaynejmanta mosoj reyqa, nisunman Unión Soviética, payman ujchasqa suyus ima, Diospa llajtanta mayta qhatiykacharqanku. Apocalipsis 12:15 al 17 versiculosqa, chay reypa ruwasqanta ‘mayuwan’ kikinchan. Chay profeciaman jinapunitaj, wichay ladomanta reyqa hermanosninchejta manaña predicajta saqerqachu. Chantapis may chhika hermanosta Siberiaman apacherqa. Wichay ladomanta reyqa, tukukuy tiempo qallarisqanmantapacha, Diospa llajtanta qhatiykachashallanpuni. Jinapis willayninchejtaqa manapuni sayachinchu. *

16. ¿Imaynatá Unión Soviética Daniel 11:37-39 nisqanta juntʼarqa?

16 (Daniel 11:37-39 leey). Danielqa wichay ladomanta kaj reymanta nerqa: “Ñawpa tatasnimpa diosninkuta mana kasuta ruwanqachu”, nispa. ¿Imaynatá chay juntʼakorqa? Unión Sovieticaqa religionesta chinkachiyta munarqa. Chaypajtaj atiyninkuta qhechuyta munarqa. Gobierno soviético nisqaqa, 1918 watapiña uj kamachiyta orqhorqa, escuelaspi, colegiospiwan Diosmanta mana yachachinankupaj. Chantá, ¿imaynatá wichay ladomanta rey “sinchʼi jarkʼachasqa wasispa diosninta” yupaycharqa? Unión Sovieticaqa atiyniyoj kanallanpajpuni, soldadosninta, armasnintawan ashkhayachinanpaj may chhika qolqeta gastarqa. Wichay ladomanta reypis uray ladomanta reypis, may chhika runasta wañuchinankupaj jina armasniyoj karqanku.

ISKAY ENEMIGOS KHUSKA TRABAJANKU

17. ¿Imawantaj ninakun ‘millay lanti’?

17 Wichay ladomanta reywan uray ladomanta reywanqa, uj imapi khuska llankʼarqanku. Paykunaqa “thuñej millay lantita” churarqanku (Dan. 11:31, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo). Chay ‘millay lanteqa’, Naciones Unidaswan ninakun.

18. ¿Imaraykutaj Naciones Unidasta ‘millay lanti’ nikun?

18 ¿Imaraykutaj ‘millay lanti’, Naciones Unidaswan ninakun? Imaraykuchus chay organizacionqa, kay jallpʼaman allin kausayta apamuyta atisqanta nin. Jinapis chaytaqa Diospa Gobiernollan ruwayta atin. Chanta, ¿imajtintaj chay millay lanti “thuñej” kasqanta nikun? Imaraykuchus Naciones Unidasqa, llulla religionesta chinkachenqa (“Iskay reyes tukukuy tiempopi maqanakunku” nisqata qhawariy).

PROFECIAJ JUNTʼAKUYNINTA YACHANAPUNI

19, 20. 1) Daniel 11:25-39 versículos, ¿juntʼakusqachu? 2) ¿Imatataj qhepan yachaqanapi yachakusun?

19 Kaykama rikunchej jina, Daniel 11:25-39 versiculospi nisqanqa, 1870 watamanta 1991 watakama juntʼakorqapuni. Chayrayku Daniel 11:40 al 12:1 versiculospis juntʼakullanqataj.

20 Unión Sovieticaqa 1991 watapi chinkaporqa. Chayrayku, ¿mayqen gobiernotaj kay tiemponchejpi wichay ladomanta reywan ninakun? Qhepan yachaqanapi chayta yachakusun.

128 TAKIY Tukukuykama sinchʼita sayay

^ párr. 5 Profeta Danielqa uj profeciapi iskay reyesmanta parlarqa. Ujqa “wichay ladomanta” karqa, ujtaj “uray ladomanta”. Chay profeciataj juntʼakushallanpuni. ¿Imaynapí yachanchej chay profecía kay tiempopipis juntʼakushasqanta? ¿Imaraykutaj chay profeciata entiendenanchej tiyan?

^ párr. 5 Kay sutʼinchayman jina, Romata kamachej Aurelianoqa (270-275 watas) manaña ‘wichay ladomanta reywan’ ninakunchu. Reina Zenobiapis (267-272 watas) niña ‘uray ladomanta reywan’ ninakunchu. Ajinamanta Prestemos atención a las profecías de Daniel nisqa libropi, 13 y 14 capitulospi sutʼinchakusqan cambian.

^ párr. 9 Rey Guillermo II, 1890 watapi Otto von Bismarckta cargonmanta orqhoporqa.

^ párr. 10 Chay jatun cargoyoj runasqa, ashkha imasta ruwaspa Alemaniaj atiyninta pisiyacherqanku. Paykunaqa kamachejninkuta manaña yanaparqankuchu, guerrapaj imaynatachus wakichikusqankuta wajkunaman willarqanku, reytapis wijchʼorqanku.

^ párr. 15 Daniel 11:34 nisqanman jina, wichay ladomanta reyqa cheqa cristianosta uj pisi tiempota manaña qhatiykachananchu karqa. Chay profeciaj ujnin juntʼakuynenqa, Unión Soviética 1991 watapi chinkapojtin rikukorqa.