Ir al contenido

Ir al índice

WAQAYCHAKUSQANMANTA

Ashkha runasman Diosmanta parlantesniyoj autonejta willakorqa

Ashkha runasman Diosmanta parlantesniyoj autonejta willakorqa

“Brasilpi Diosmanta willanapaj parlantesniyoj uj autolla karqa, chaytataj ashkha runas rejserqanku. Chaytaj ‘Watch Tower parlantesniyoj auto karqa’” (Nathaniel Yuille, 1938).

KAY 1930 wata qallariyta, Brasilpi Reinomanta willayqa pisimanta pisi wiñasharqa. Kay 1935 watapi uj qhariwarmi Jallpʼantinpi willayta ñaupajman apaj Joseph Rutherford hermanoman uj cartata apachisqanku. Chay qhariwarmitaj precursores karqanku, sutisninkutaj Nathaniel, Maud Yuille karqa, pisi willajkuna kanku chaymantaj riyta munarqanku.

Nathanielqa 62 watasniyoj, ingeniero civil jubilasqaña karqa. Payqa San Franciscopi (California) kaj qotuchakuypi willayta ñaupajman apaj. Chay lugarpi tocachinapaj aparatoswan Reinomanta willanankupaj sumajta wakichisqa. Chantá Brasil Betelpi kamachinanpaj churarqanku, sumajta llankʼasqan, experiencian imataj chay suyumanta hermanosta mayta yanaparqa, chay suyupitaj ashkha qallusta parlakoj.

Nathanielwan, Maudwanqa 1936 watapi Antonio Andrade nisqa precursorwan Brasilman chayarqanku. Antonioqa parlasqankuta tijrachej. Paykunaqa 35 gramofonosta, parlantesniyoj uj autota ima aparqanku. Brasil may jatun suyu kajtinpis, chaypacha 60 willajkuna jinalla karqanku. Runas mosoj imasta rikhurichisqankuwan yanapachikuspataj, pisi watasllapi ashkha runasman willarqanku.

Nathaniel, Maud ima Brasilman chayasqankumanta uj killanman uj jatun tantakuy São Paulopi ruwakorqa. Chay jatun tantakuypi tukuypaj umallirichiyta uyarinankupajtaj parlantesniyoj autonejta willayta qallarerqanku, Maudsina autota manejarqa, chay tantakuymantaj 110 runas rerqanku. Chay tantakoyqa hermanosta kallpacharqa, Diosmanta astawan willamunankupajpis yanaparqa. Chantá alemanpi, castellanopi, hungaropi, inglespi, polacopi, aswan qhepamantaj portuguespi willayniyoj hojitaswan, publicacioneswan, gramofonowan ima willayta yachakorqanku.

Parlantesniyoj autonejta Brasilpi ashkha runas sumaj willaykunata uyarerqanku

Kay 1937 watapi São Paulopi, Río de Janeiropi, Curitibapiwan jatun tantakuykuna ruwakorqa. Chay tantakuypi kajkunataj wasimanta wasi willaj rej kanku, parlantesniyoj autotaj qhepankuta rej. Chay kutipi José Maglovskyqa waynallaraj kasharqa, ashkha watasninmantaj nerqa: “Publicacionesta runas rikunankupaj jina churaj kayku, parlantesniyoj autonejta grabacionesta churajtiykutaj runas wasinkumanta imachus kasqanta qhawanankupaj llojsimoj kanku, paykunamantaj Bibliamanta parlarej kayku”, nispa.

Bautizakuyta munajkunataqa, mayuspi bautizaj kanku, chay lugarpitaj ashkha runas kaj kanku. May sumajtaj karqa Reinomanta parlantesniyoj autonejta willanapaj. Hermano Rutherford bautizakojkunapaj umallirichisqanqa sinchʼita uyarikoj, portuguesmantaj tijrachikoj. Chayta uyariyta munajkunaqa, autota muyuykorqanku sumajta uyarinankupaj. Bautizakojkuna yakuman yaykusqankutawan Reinomanta takiykuna polacopi uyarikorqa, hermanostaj imaymana qalluspi takerqanku. Kay 1938 watamanta Anuario libro nerqa: “Chayqa Pentecostespi sapa uj runa qallunkupi entiendesqankuta yuyarichiwarqayku”, nispa.

Chay tantakuy pasayta hermanosqa parajtinpis sapa domingo São Pauloj parquesninpi, barriosninpi, fabricasninpi, qaylla lugaresninpi ima parlantesniyoj autonejta umallirichiykunamanta grabacionesta uyarichej kanku. Killapi uj kutitataj, grabacionesta uyarichinankupaj 97 kilometrosta rej kanku São Pauloj pata ladonpi 3.000 lepra onqoyniyojkuna tiyakunku chayman. Chantá chaypi uj jatun qotuchakuy rikhurerqa. Chay lugarmanta hermanostaj leprawan kaspapis, waj ladopi leprayoj kanku chayman Diosmanta willaj rinankupaj permisota orqhorqanku.

Kay 1938 wata tukukuytataj portuguespi ñaupaj grabaciones chayamorqa. Todos Santospitaj parlantesniyoj autowan cementeriosman rerqanku “¿Maypitaj wañusqas kashanku?”, “Jehová”, “Kapuyniyoj” nisqata uyarichinankupaj, chay grabacionestataj 40.000 runasmanta astawan uyarerqanku.

Ajinata willakusqanqa curasta phiñacherqa. Chayrayku chay lugarmanta autoridadesman nerqanku parlantesniyoj autota chʼinyachinankuta. Hermana Maud nerqa manaña willanankupaj uj kuti uj cura parlantesniyoj autota muyuykunankupaj runasta tanqasqanta. Alcalde, wakin policías ima jamorqanku, jinapis paykunaqa grabacionesta uyarerqanku, alcaldeqa wakin publicacionesta apakorqa. Nitaj ima chʼajwapis karqachu. Churanakuy kajtinpis 1940 watamanta Anuario, Jehovata sirvinapaj, sutinmanta willamunapaj ima 1939 wata may sumaj wata kasqanta nerqa.

Parlantesniyoj autoqa Brasilpi Diosmanta willanapaj may sumaj karqa. Chaynejtataj ashkha runas Diosmanta yachakorqanku. Chay autota 1941 watapi vendejtinkupis, chay suyupi Jehovaj testigosnenqa sumaj willaykunata llampʼu sonqo runasman willashallankupuni. (Brasilpi waqaychakusqanmanta.)