1. ¿Imajtintaj kusisqas kanchej? (Patapi kaj fotosta qhawariy).

JEHOVAJ TESTIGOSNENQA kusisqas kanchej. Tantakuykunapi, asambleaspi chayri imata ruwanapajpis tantarikuspaqa kusisqas parlarikunchej, asirikunchej ima. Ajina kusisqas kanchej ‘kusikuyniyoj Diosta’ yupaychasqanchejrayku, pay jinataj kayta munasqanchejrayku (1 Tim. 1:11; Sal. 16:11). Jehová Diosqa kusikuyniyoj kasqanrayku kusisqa kananchejta munan, willawanchejtaj imajtinchus kusikuna kasqantapis (Deu. 12:7; Ecl. 3:12, 13).

2. ¿Imaynataj kusisqa runa kasqa?

² Kusisqa runaqa mana llakiywan atipachikunchu. Sapa ujtaj kusisqa kayta atisunman. Bibliaqa niwanchej Jehová Dios bendecillawajtinchej kusisqa kananchejta. Chaywanpis sajra runaspa chaupinpi tiyakusqanchejrayku mana kusisqa kayta atillasunmanchu.

3. ¿Imastaj llakichiwasunman?

³ Tukuypis llakikunchej familianchejmanta pillapis wañupojtin chayri congregacionmanta qharqochikojtin. Llakikullanchejtaj trabajonchejmanta wijchʼuwajtinchej, divorciakojtinchej,  familianchejpi chʼajwas kajtin, trabajonchejmanta chayri escuelanchejmanta compañerosninchej asikuwajtinchejpis. Llakikullanchejtaj Diosta sirvisqanchejrayku qhatiykachawajtinchej, carcelmanpis wisqʼaykuwajtinchej. Llakikullanchejtaj onqoykojtinchej, mana jampiy atina onqoyniyoj kajtinchej chayri depresión onqoywan umphuyapojtinchej. Ajinapi rikukuspaqa Señorninchej Jesucristomanta yuyarikuna. Payqa “kusikuyniyoj, Atiyniyojtaj”. Munantaj llakisqa runasta sonqochayta, kusichiytapis (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30). Chayrayku Jesusqa yachacherqa problemaspi rikukuspapis, kusisqa kayta atisqanchejta.

4, 5. ¿Imatataj ruwana kasqa kusisqa kanapaj?

⁴ Señorninchej Jesús nerqa: “Kusisqa kanku Diosmanta yachakuyta munasqankuta reparakojkunaqa, imaraykuchus cielopi kaj Gobiernoqa paykunajta kanqa”, nispa (Mat. 5:3). Bibliata estudiaspa, nisqasninta kasukuspa, Diostataj kausayninchejpi ñaupajman churaspaqa, Diosmanta yachakuyta munasqanchejta rikuchisunchej. Chaykunata ruwaspaqa kusisqa kasunchej, Diosninchej sumaj kausayta apamunanmantataj mana iskayrayasunchu. “Chay sumaj suyakuy juntʼakunanta” yachayqa kallpachawanchej (Tito 2:13).

⁵ Imapi rikukuspapis kusisqallapuni kanapajqa, Jehová Diosman astawan qayllaykunanchej tiyan. Apóstol Pablo nerqa: “Señorpi kusikuychejpuni. Ujtawanpis nillanitaj: ¡Kusikuychej!”, nispa (Fili. 4:4). Jehová Diosman astawan qayllaykunapajqa Diosta astawan rejsinanchej tiyan. Bibliapis niwanchej: ‘Kusikuyniyojmin pichus yachayta tarejqa, pichus yuyayta japʼejqa. Yachayqa pichus tarejpajqa kausay sachʼa jina; kusikuyniyojmin chayta japʼispa mana kacharejkunaqa’, nispa (Pro. 3:13, 18).

6. ¿Imatataj ruwananchej kasqa kusisqallapuni kanapaj?

⁶ Kusisqallapuni kanapajqa Bibliaj nisqanman jinallapuni kausakunanchej tiyan. Chaymanta parlaspa Jesuspis jinata nerqa: “Qankunaqa chay imasta yachankichejña, chaykunata ruwaspataj kusisqa kankichej”, nispa (Juan 13:17; Santiago 1:25 leey). Kusisqallapuni kayta munaspaqa, Diosmanta yachakunallanchejpuni tiyan, Bibliaj nisqantataj kasukunallanchejpuni tiyan. Chaywanpis llakiykunapi kashaspaqa, ichapis mana kusisqallapuni kayta atisunmanchu. Chayrayku qhawarinachej llakiykunapi rikukuspapis kusisqallapuni kanapaj imatachus Jesús nisqanta.

7. ¿Imajtintaj nisunman llakisqa kajkuna kusisqa kayta atisqankuta?

⁷ “Kusisqa kanku llakikojkunaqa, paykunaqa sonqochasqa kanqanku” (Mat. 5:4). Ichapis mana creeyta atisunmanchu uj llakisqa runa kusisqa kayta atisqanta. Chaywanpis kay versiculopi Jesusqa, mana tukuy llakikoj runasmantachu parlasharqa. Imajtinchus sajra runaspis llakisqallataj kashanku, kay qhepa pʼunchaykunapi problemaspi rikukusqankurayku (2 Tim. 3:1). Chay sajra runasqa paykunallapi yuyanku, Jehová Diosmantataj mana yuyarikullankupischu. Chayrayku paykunaqa mana kusisqa kayta atinkuchu. Chaywanpis Jesusqa nerqa Diosmanta yachakuyta munasqankuta reparakojkuna llakisqa kaspapis kusisqas kayta atisqankuta. Paykunaqa llakikunku Diosmanta mana yuyarikoj runasta rikuspa, mana Diospa munayninta  ruwajkunata rikuspa ima. Llakikullankutaj juchasapas kasqankumanta, mundontinpitaj sajra imas kasqanmanta. Jehová Diostaj paykunata Bibliawan sonqochan, ajinamanta kusisqa kausakunankupaj (Ezequiel 5:11; 9:4 leey).

8. Llampʼu sonqo kay, ¿yanapawasunmanchu kusisqa kanapaj?

⁸ “Kusisqa kanku llampʼu sonqoyojkunaqa, paykunaqa kay jallpʼata herenciankupaj japʼenqanku” (Mat. 5:5). May chhika hermanosninchejqa Bibliamanta manaraj yachakushaspa manchay sajras, phiñastaj karqanku. Chayraykutaj problemasllapi rikukoj kanku, llakisqallataj kaj kanku. Jinapis Diosmanta yachakuspa ñaupa kausayninkuta saqeporqanku “Diospa qosqan mosoj kausaywantaj” pʼachallikorqanku. Kunantaj paykunaqa wajkunata khuyakunku, munakunku, chantapis kʼachas kanku, kʼumuykukoj sonqos kanku, llampʼu sonqos kanku, pacienciayojtaj kanku (Col. 3:9-12). Chayrayku paykunaqa wajkunawan allinta kausakunku, sonqo tiyasqas, kusisqastaj kanku. Chantapis Biblia niwanchej paykuna ‘kay jallpʼata herenciankupaj japʼinankuta’ (Sal. 37:8-10, 29).

9. 1) ¿Pikunataj kay jallpʼata herenciankupaj japʼenqanku? 2) ¿Imajtintaj nisunman cheqan kaj ruwakunanta munajkuna kusisqa kanankuta?

⁹ Ajllasqa cristianosqa kay jallpʼata herenciankupaj japʼenqanku cielomantapacha sacerdotes jina, reyes jinataj kay jallpʼapi tiyakojkunata kamachimuspa (Apo. 20:6). May chhika runaspis kay jallpʼata herenciankupaj japʼillanqankutaj kay jallpʼa patapi wiñaypaj tiyakuspa. Chaypeqa manaña chʼajwas kanqachu, astawanpis runasqa kusisqas kausakonqanku, manañataj juchasapaschu kanqanku. Jesusqa nillarqataj: “Kusisqa kanku cheqan kaj ruwakunanta mayta munajkunaqa”, nispa (Mat. 5:6). Arí, paykunaqa mosoj jallpʼapi kusisqas kausakonqanku cheqan kajta ruwaspa (2 Ped. 3:13). Diosninchej sajra runasta tukuchejtin, cheqan runasqa kusisqas kausakonqanku (Sal. 37:17).

10. ¿Imaynataj khuyakoj runa kasqa?

¹⁰ “Kusisqa kanku khuyakojkunaqa, paykunaqa khuyasqallataj kanqanku” (Mat. 5:7). Khuyakoj runaqa wajkunata munakun, kʼachataj, sufrejkunata rikuspapis llakikun. Chaywanpis mana wajkunamanta llakikullanchu. Manaqa Biblia nisqanman jina wajkunata khuyakusqanrayku yanaparin.

11. ¿Imatataj kʼacha samaritanomanta yachakusunman?

¹¹ (Lucas 10:30-37 leey). Jesusqa kʼacha samaritanomanta parlaspa reparachiwarqanchej imaynachus uj khuyakoj runa kasqanta. Chay kʼacha samaritanoqa parti wañusqa runata rikuspa khuyakuywan chay runata yanaparqa. Jesusqa chay kʼacha samaritanomanta parlaytawan nerqa noqanchejpis chay samaritano jinallataj ruwamuna kasqanta. Chayrayku piensarinanchej tiyan chay kʼacha samaritano jinachus manachus wajkunamanta khuyakushasqanchejpi. Piensarillasunmantaj sufrejkunata imaynasmantachus yanapananchejpi. Piensarillasunmantaj imastachus ruwayta atisqanchejpi wajkunata yanaparinapaj. Por ejemplo yanaparisunman kuraj hermanitosta, viuda hermanitasta chayri mana Testigo tatasniyoj jovenesta, ‘llakisqasta sonqochanapajpis’ kallpachakusunman (1 Tes. 5:14; Sant. 1:27).

12. ¿Wajkunata khuyakuspa kusikusunmanchu?

¹² Wajkunata khuyakuspaqa kusikunchej yanapasqanchejrayku. Jesuspis nerqa: “Aswan kusiy wajman qoriy, qorichikunamanta nisqaqa”, nispa. Wajkunata khuyakuspa Jehová Diosta kusichinchej. Chayta yachaytaj noqanchejtapis kusichiwanchej  (Hech. 20:35; Hebreos 13:16 leey). Rey Davidpis khuyakoj runasmanta parlaspa jinata nerqa: ‘Jehová Diosmin paytaqa waqaychanqa; kay pachapi kusiyta qonqa’, nispa (Sal. 41:1, 2). Wajkunata khuyakusunchej chayqa, Jehová Diospis khuyakuwasunchej, kusisqastaj kasunchej (Sant. 2:13).

13, 14. ¿Imajtintaj llimphu sonqoyoj kaspa kusikunchej?

¹³ Jesús nerqa: “Kusisqa kanku llimphu sonqoyojkunaqa, paykunaqa Diosta rikonqanku”, nispa (Mat. 5:8). Llimphu sonqoyoj kanapajqa mana millay imaspi yuyananchejchu tiyan. Imajtinchus llimphu sonqoyoj kaspalla Jehová Diospa ñaupaqenpi allinpaj qhawasqa kayta atinchej (2 Corintios 4:2 leey; 1 Tim. 1:5).

¹⁴ Llimphu sonqoyoj kaspaqa Jehová Diospa amigosnin kanchej. Chaytaj mayta kusichiwanchej. Chantapis Jehová Diosqa nerqa: “Kusisqa kanku qhoysu ropasninkuta tʼajsajkunaqa”, nispa (Apo. 22:14). Ajllasqa cristianospaj qhoysu ropasninkuta tʼajsayqa, ninakun Jehová Dios paykunata allin ñawiwan qhawasqanwan, cielopi mana jaykʼaj wañoj cuerpota japʼinankuwan, wiñaypaj kusisqa kausanankuwan ima. Kay jallpʼapi kausakuyta suyakojkunapajtaj, qhoysu ropasninkuta tʼajsayqa ninakun Jehová Dios paykunata amigosninta jina qhawasqanwan, cheqan kajta ruwasqankurayku. Bibliapis nin: ‘Qhoysu ropasninkuta Corderoj yawarninpi tʼajsaspa yurajyacherqanku’, nispa (Apo. 7:9, 13, 14).  

15, 16. ¿Imaynatataj llimphu sonqoyojkuna Diosta rikunkuman?

¹⁵ Jehová Diosqa Moisesman nerqa: “Manapuni qanqa uyayta rikuwankichu, imaraykuchus pipis rikuwajqa manapuni kawsanqachu”, nispa (Éxo. 33:20). Kunantaj qhawarinachej imaraykuchus Jesús llimphu sonqoyojkuna Diosta rikunankuta nisqanta. Griego parlaypi “rikuy” palabraqa niyta munan imaynachus uj runa kasqanta entiendey, yachay ima. Chayrayku Diosta rikoyqa niyta munan imayna kʼachapunichus kasqanta yachay, payta munakuy ima (Efe. 1:18). Jesusqa Tatan jinapuni tukuy imata ruwarqa. Chayrayku pay nerqa: “Noqata rikuwajqa Tataytapis rikullantaj”, nispa (Juan 14:7-9).

¹⁶ Imaynatachus Jehová Dios kausayninchejpi yanapawasqanchejta reparayqa payta rikuy jina (Job 42:5). Chantapis Diosta rikullasunmantaj imastachus tumpamantawan ruwananpi piensarispa. Jehová Diosqa llimphu sonqoyojkunapaj, payta kasukojkunapajwan sumaj kausayta apamonqa. Ajllasqa cristianostaj cielopiña kashaspa Jehová Diosta rikonqankupuni (1 Juan 3:2).

17. ¿Imaraykutaj kusisqa kanku allinyakuyta maskʼajkuna?

¹⁷ Señorninchej Jesús nillarqataj: “Kusisqa kanku runasta allinyachejkunaqa”, nispa (Mat. 5:9). Wajkunawan allinyakuyta maskʼaspaqa kusisqa kanchej. Apóstol Santiago nerqa: “Wajkunawan allinta kausakuyta maskʼajkunaqa, allin kausayta tarpunku, cheqan kajpa poqoynintataj oqharinku”, nispa (Sant. 3:18). Chayrayku pi hermanollawanpis chayri familiarninchejwan phiñanasqa kashanchej chayqa, Jehová Diospa yanapanta mañakuna allinyakunapaj. Jehová Diostaj atiyninwan yanapawasunchej kʼachas kanapaj, kusisqas kanapajtaj. Jesuspis wajkunawan allinyakuyta yachacherqa. Pay nerqa: “Chayrayku, sichus altarman jaywanaykita apashaspa, yuyarikuwaj hermanoyki qanpaj phiñasqa kasqanta chayqa, altarpa ñaupaqenpi jaywanaykita saqey, rispataj hermanoykiwan ñaupajta allinyakamuy, chaymanta kutimusparaj jaywanaykita jayway”, nispa (Mat. 5:23, 24).

18, 19. ¿Imajtintaj kusisqas kanchej qhatiykachasqas kaspapis?

¹⁸ Señorninchej Jesús nerqa: “Kusisqa kankichej, runas noqarayku rimasojtiykichej, qhatiykachasojtiykichej, llullakuspa imaymana sajrata nisojtiykichejpis”. Chantá nillarqataj: “Kusikuychej jatun kusiywan, imaraykuchus cielopi tʼinkaykichejqa jatun. Runasqa ajinallatataj qhatiykacharqanku ñaupa profetastapis”, nispa (Mat. 5:11, 12). Uj kutipi jatun juntamanta kajkunaqa apostolesta jasutʼicherqanku, amaña Jesuspa sutinpi parlanankutataj kamacherqanku. Jinapis apostolesqa “Jatun Juntaj ñaupaqenmanta kusisqa riporqanku”. Paykunaqa mana jasutʼisqa kasqankumantachu kusisqas kasharqanku. Manaqa kusisqas kasharqanku “Jesuspa sutinrayku ñakʼarisqankumanta” (Hech. 5:41).

¹⁹ Kay tiempopipis tukuy hermanosqa, Jesuspa sutinrayku qhatiykachasqa kaspa kusiywan aguantanchej (Santiago 1:2-4 leey). Ni pipis munanchejchu wajkuna sufrichinawanchejta chayri qhatiykachanawanchejta. Chaywanpis Jehová Diosmanta ni imarayku karunchakojtinchejqa, pay yanapawasunchej mana manchachikuspa aguantanapaj. Hermanonchej Henryk Dornikmanta, hermanonmantawan parlarinachej. Autoridadesqa paykunata agosto de 1944 watapi uj carcelpi wisqʼaykuchisqanku sinchʼita trabajanankupaj. Paykunata ñakʼarichejkunaqa nisqanku: “Paykunataqa ni imaynamanta Diosta wasanchachiyta atisunmanchu, ñakʼarispapis kusikunkusina”, nispa. Chaymanta parlaspa Henryk nerqa: “Noqaqa mana kusikorqanichu ñakʼarichiwasqankumanta. Manaqa kusisqa kasharqani Jehová Diosta mana wasanchanayrayku sufrisqaymanta. Mana manchachikuspa aguantanaypaj sonqomantapacha orakuy yanapawarqa. Chantapis astawan Diosman qayllaykorqani, paytaj tukuy imapi yanapawarqa”, nispa.

20. ¿Kusikunchejchu kusikuyniyoj Diosta kusichispa?

²⁰ ‘Kusikuyniyoj Diosta’ kusichejtinchejqa, noqanchejpis kusisqallataj kanchej qhatiykachasqa kaspapis, familiaresninchej churanakuwajtinchejpis, onqoykojtinchejpis, viejoyapojtinchejpis (1 Tim. 1:11). Kusikullanchejtaj Jehová Dios sumaj kausayta apamunanta yachasqanchejrayku. Imajtinchus Diosninchejqa “mana jaykʼaj llullakoj” Dios (Tito 1:2). Jehová Dios chay sumaj kausayta apamojtenqa, sufrisqanchejta mana yuyarikullasunpischu. Paraisopi kausayqa may sumajpuni kanqa, tukuypis sumajta apanakusunchej, kusisqastaj kausakusunchej (Sal. 37:11).