Jehová juk mañakuyman kutichin

“Tukuy runa yachananpaq, sutiyki Jehová kasqanta, qamlla tukuy kay jallpʼa patapi kaq Dios kanki.” (Sal. 83:18, NM.)

1, 2. ¿Imatataq achkha runas ñawpaqkutirayku yachakunku? ¿Imastataq kay Salmo 83 tapurikusunman?

PASAQ wataspi juk warmi may llakisqa kachkarqa, imaptinchus maypichus tiyakuq chaypi, may llakiykuna rikhurisqanrayku. Payqa católica familiamanta kasqanrayku, yanapata maskʼaq curaman risqa, chay curataq mana uyarillaytapis munasqachu. Chayrayku chay warmiqa Diosmanta jinata mañakusqa: “Manapis riqsiykichu [...], chaywanpis yachani qam kasqaykitapuni. Chayrayku, riqsichikullaway arí Dios”, nispa. Chaymanta pisi tiemponman Jehovamanta sutʼinchaqkuna wasinman chayaspa, sunquchasqanku, chantapis imatachus yachakuyta munachkarqa chayta yachachisqanku. Chaymantapis chay yachachisqankupi Diospa sutin, Jehová kasqanta yachakusqa. Chay yachachisqankumanta may kusisqa jinata nirqa: “¡ñuqaqa wawamantapacha kay Diostaqa riqsiyta munarqani!”, nispa.

² Chay warmijina achkha runas ninku, Diosninchikpa sutinta, ñawpaqkutirayku kay Traducción del Nuevo Mundo Bibliapi, Salmo 83:18 pʼitita ñawirispa, chaypi jinata nin: “Tukuy runa yachananpaq, sutiyki Jehová kasqanta, qamlla tukuy kay jallpʼa patapi kaq Dios kanki”, nispa. Chaywanpis, maykʼaqllapis qam tapukurqankichu, ¿imaptinchus kay Salmo 83, qillqakusqanta? ¿Imataq kay pachamanta runasta, munaqta, mana munaqta Jehovalla kʼata chiqa Dios kasqanta riqsichinqa? ¿Ima willaytaq ñuqanchikpaq, kay salmo 83 tʼaqapi tiyan? Kay tapuykunaman kay yachaqanapi kutichikunqa. *

Jehovap llaqtanpa contranta uqharikunku

3, 4. ¿Pitaq kay Salmo 83 qillqanman karqa, chantá ima churanakuymantataq parlachkan?

³ Kay Salmo 83 qallariyninpi, “Asafpa takiynin” kasqanta nin. Asafqa, David kamachiq kachkaptin, sumaq takiykunata ruwasqanrayku may riqsisqa karqa, ichapis kay levitaq mirayninmanta kay salmota qillqanman karqa. Kay salmistaqa, Jehová kamachiq kasqanta, sutinta riqsichikunanta ima, mañakun. Kay salmotaqa, Salomón wañupusqanmantaña qillqakunman karqa. ¿Imarayku? Imaraykuchus David, Salomón ima, kamachichkaptinku, Tiromanta kamachiqwanqa, Israelwan allinpi kawsachkarqanku. Chaywanpis kay Salmo 83 qillqakuchkaptin, Tiromanta runasqa, Israelwan churanakuchkarqanku, Israelpa enemigosninwantaq jukchaykukurqanku.

⁴ Kay salmistaqa chunka suyus Israelpa contranta uqharikuspa chinkachiyta munasqankuta sutʼinchan, “Edommanta kajkuna, Ismaelmanta kajkuna, Moabmanta kajkuna, Agarpa mirayninmanta kajkunapis, Gebalmanta kajkuna,  Amonmanta kajkuna, Amalecmanta kajkuna, filisteosmanta kajkuna, Tiropi tiyakojkuna ima. Asiriospis paykunawan tantakullankutaj” (Sal. 83:6-8). ¿Ima tiempomantataq kay salmo parlachkan? Wakinqa, Jehosafatpa tiemponpi, kay Ammón, Moab, Seir urqusninpi tiyakuqkuna ima, Israelpa contranta uqharikusqankumanta parlachkasqanta ninku (2 Cró. 20:1-26). Wakintaq, Israelpa qayllanpi kaq llaqtas, unaymantapacha chay tiemposkama, churanakusqankumanta parlachkasqanta ninku.

5. ¿Imaynatataq Salmo 83 tʼaqa kay tiempomanta cristianosta kallpachan?

⁵ Pipis qillqaqnin kachun, Jehová Dios kay salmo qillqakunanpaq yuyaycharqa, llaqtanman enemigosnin churanakuchkaptinku. Kay salmo qillqasqaqa, Diospa kamachisnin kay tiempopi qhatiykachasqa kachkaptinku mayta kallpachallantaq. Chantapis mana iskaychakuspa nisunman, Diosqa maypachachus kay Magogmanta Gog, payman sayakuqkunata tantaykuspa, Diospi iñiywan chiqa kaqmanjina yupaychaqkunata, chinkachiyta munaptin, kallpachallanqataq (Ezequiel 38:1, 2, 8, 9, 16, ñawiriy).

May allinpuni Kaymanta yachayqa

6, 7. a) ¿Imatataq salmista kay Salmo 83 qallariyninpi mañakun? b) ¿Imamantataq salmista astawan llakikurqa?

⁶ Uyariy imaynatachus salmista sunqumantapacha Diosmanta mañakusqanta, “Diosniy, ama chʼinlla kakuychu; amapuni chʼinlla pachampi kaychu. Qhaway ari imaynatachus enemigosniyki chejnikususpa chʼajwasqankuta, contraykipi oqharikuspa. Paykunaqa aylluykej contrampi trampasta wakichinku, munakusqasniykita urmachiyta munaspa. Uj tratota contraykipi ruwaspa, uj runa jinalla kaykuna oqharikunku” (Sal. 83:1-3, 5).

⁷ ¿Imamantataq salmista astawan llakikuchkarqa? Ichapis kawsayninmanta, familianmanta ima. Chaywanpis payqa, Jehová Diospa sutin mana pʼinqaypi rikhurinanmanta mañakuchkarqa, jinallataq sutinpi kaq llaqtanmantapis. Kay qhipa pʼunchaykunapi ñuqanchikpis allin kanman, llakiykuna chawpipi kawsachkaspa, salmistajina yuyananchik (Mateo 6:9, 10, ñawiriy).

8. ¿Imaraykutaq wak suyus Israelpa contranta uqharikuchkarqanku?

⁸ Kay salmista, Israel llaqtap enemigosninmanta jinata nin: “Jamuspa, tukuchiyta munawayku, amaña nacion jina kanaykupaj, amañataj Israel suti uyarisqa kanampaj”, nispa (Sal. 83:4). Chay suyusqa, Diospa akllasqa llaqtanta mayta chiqnikurqanku, chantapis, paykunaqa Israel jallpʼata paykunapaq kananta munaspa, jinata nichkarqanku: “Diospa tiyakunanta japʼikapunachej”, nispa (Sal. 83:12). ¿Kay tiempopi jinata Diospa llaqtanman churanakullankutaqchu? Arí.

“Llimphu kʼachitu wasiykiman”

9, 10. a) ¿Maypitaq ñawpa tiempopi Jehovap ‘llimphu kʼachitu wasin’ karqa? b) ¿Ima tʼinkasta japʼisqankumantataq Diospa akllasqasnin, “waj ovejas” ima, kusisqa kachkanku?

⁹ Ñawpa tiempopi chay llimphu, kʼachitu wasimanta parlaspaqa, israelitas sumaq jallpʼata japʼisqankumanta parlachkarqa. Yuyarina imaynatachus Jehová israelitasta, Egiptomanta kacharichimuptin, Jehovaman israelitas takisqankuta, “khuyakuspa, munakuyniykiwan kay salvasqayki israelitasta pusashanki. Atiyniykiwan paykunata pusashanki llimphu kʼachitu wasiykiman”, nispa (Éxo. 15:13). Chaymanta astawan qhipamantaq chay, ‘llimphu kʼachitu wasi’ nisqapiqa, juk templo ruwakurqa, chaypitaq sacerdotesta churakurqa, chantapis chaypi Jerusalén llaqta sayarillarqataq, chaypitaq David, miraynin ima, Diospa Kamachina tiyananmanta kamachirqanku (1 Cró. 29: 23). Chayraykuchá Jesús Jerusalenta, “chayqa jatun reypa llajtanmin”, nirqa (Mat. 5:35).

¹⁰ ¿Imatataq kay tiemponchikmanta nisunman? Kay 33 watapi, musuq “Diospa nacionnin Israel” rikhurirqa (Gál. 6:16). Chay musuq llaqtaqa, Diospa akllasqan kanku, paykunaqa Diospa sutinmanta sutʼinchaqkuna kanku, mayqintachus Israelitas mana juntʼayta atirqankuchu (Isa. 43:10; 1 Ped. 2:9). Jehovaqa, imaynatachus ñawpa llaqtaman nirqa, ajinallatataq akllasqa llaqtanmanpis nin: ‘Qankunaq Diosniykichik kasaq, qankunataq aylluy kankichik’, nispa (2 Cor. 6:16; Lev. 26:12). Kay 1919 watapi, “Diospa nacionnin Israel” Jehovapaq may allin qhawasqa karqanku, chaymantapachataq  ‘jallpʼata’ japʼirqanku, chay jallpʼataq Diosta yupaychaypi llamkʼay kachkan, chay llamkʼaytataq may kusiywan ruwachkanku (Isa. 66:8, Qheshwa Biblia). Kay 1930 watamanta, may chhika “waj ovejas” kaqkunamanta paykunaman jukchaykukunku (Juan 10:16). Kay tiempopi cristianos, kusiywan Diosta yupaychaypi ñawpaqman richkasqankuqa, rikuchiwanchik, Jehová Diosninchikpa chiqan kamachiyninpi kayqa may sumaq kasqanta (Salmo 91:1, 2, ñawiriy). Chay ruwasqankutaq, Satanasta mayta phiñachin.

11. ¿Imatataq Diosninchikpa llaqtanman churanakuqkuna munanku?

¹¹ Kay qhipa pʼunchaykunapi Satanasqa, kay jallpʼapi payman sayakuqkunata, Diospa akllasqasninta, wak ovejasmanta ima, qhatiykachanankupaq tanqachkallanpuni. Kaytaq rikukun, kay Europa inti yaykupun ladopi Hitlerpa kamachiyninpi, chantapis Europallapitaq inti lluqsimuy ladopi Unión Soviética comunista nisqa kamachiyninpi, ima. Chantapis wak suyuspipis chay qhatiykachasqanku rikukullantaq, astawanraq Magogmanta, Gog, tukukuy pʼunchaypi Diospa kamachisninta chinkachiyta munasqanpi rikukunqa, chay qhatiykachaynintaq, chaypi tukukunqa. Chay tukukuy qhatiykachayninpitaq, ichá Diospa kamachisninmanta kapuyninta, qhichunqanku, imaynatachus ñawpa tiempopi Diospa llaqtanmanta, kapuyninkuta qhichuq kanku jinata. Chaywanpis Satanasqa, unaymantapachapuni Diospa llaqtanta chinkachiyta munan, mana juktawan Diospa sutin uyarikunanpaq. ¿Imaynatataq Jehová kamachiyninta, Satanás, chinkachiyta munasqanta qhawan? Juktawan qhawarina imatachus salmista qillqasqanta.

Ñawpa tiempopi Jehovap atipasqan

12-14. ¿Imaynatá salmista Meguido llaqtaq qayllanpi, iskay jatuchaq maqanakuykunamanta sutʼinchan?

¹² Qhawarina imaynatachus salmista, llaqtanman wak suyus churanakusqankumanta Jehová chay llaqtasta chʼinyachinanpi, mayta atienekusqanta. Kay salmopiqa, Israel iskay jatuchaq maqanakuykunapi, enemigosninta atipasqanmanta parlan. Chay iskay jatuchaq maqanakuykunaqa ñawpaq Meguido llaqtamanta vallenpi karqa. Cisón mayutaq Meguido Vallenta pasachkan, qʼuñi tiempopitaq chay mayuqa chʼakilla. Chaywanpis chiri tiempopi paraptin, chay mayumanta yaku wasaykuspa chay pampaman juntʼaykun, ichapis chayrayku chay mayutaqa ‘Meguidop yakusnin’ nisqa sutichakun (Jue. 4:13; 5:19).

¹³ Meguido vallemanta 15 kilometrosninman, More orqu kachkan. Gedeón juez kachkaptintaq, may chhika runas, Madianmanta, Amalequitasmanta, chantapis inti lluqsimuq ladomanta runas ima, Israelpa contranta maqanakunankupaq tantaykukurqanku (Jue. 7:1, 12). Gedeontaq 300 soldadosllawan, chay chhika runasta Jehovap yanapayninwan atiparqa. ¿Imaynatá atiparqanku? Paykunaqa Diospa kamachisqanmanjina, tuta chay runas jarasqa kachkarqanku chayta muyuykurqanku, chantapis kʼancha japʼichisqata wichʼiwan kʼunpuskusqata aparqanku. Maypachachus Gedeón señalta ruwasqantawan, soldadosninqa chay wichʼisninkuta pʼakirqanku, chay kʼanchawantaq rikhurirqanku, pututusninkutataq waqachirqanku, chantá qhaparirqanku: “[Jehová] Diosnejta, Gedeonnejtataj kay maqanakoqa” nispa, chayta uyarispa, enemigosninkuqa pawichikuspa paykunapura wañuchinakurqanku. Chaypi mana wañuqkunataq, Jordán mayuta ayqikuspa chinparqanku. Chay ayqiqkuna qhipantataq, achkha israelitas wañuchinankupaq qhatirqanku. Chay kutipitaq, 120.000 enemigosninkuta wañuchirqanku (Jue. 7:19-25; 8:10).

¹⁴ Chay More urqumanta 6 kilometrosninman, Meguido vallemanta wak ladonpi, Tabor  urqu kachkan. Astawan ñawpaqta chay urqupi juez Barac, 10.000, israelitasta tantarqa maqanakunankupaq, Hazormanta kamachiq cananeo Jabinpa, soldadosnintaq, Sisarap kamachiyninpi kachkarqanku. Cananeos soldadospataqa fierromanta 900 carretas kapurqa, ruedasninkupitaq jatuchaq cuchillasniyup karqa, ruedaswan khuska muyunanpaq. Israelmanta soldadostaq mana ajina wakichisqachu kachkarqanku, Tabor urqupi tantasqa kachkarqanku, Sisarataq soldadosninwan mayta chay valleladoman, israelitaswan maqanakunankupaq rirqanku. Jinallapi Jehová “Diosqa pawiracherqa Sisaraj soldadosninta, jinallataj carretaspi kajkunatapis”. Chantapis ichá, jukllata paramusqanrayku, Cisón mayumanta yaku chay valleman wasaykurqa, chayraykutaq tʼuru kasqanrayku carretasqa satʼisqa qhipakunkuman karqa. Jinamanta israelitasqa enemigosninkuta wañurachirqanku (Jueces 4:13-16; 5:19-21).

15. a) Salmista, ¿imatataq Jehová ruwananta mañakun? b) ¿Imatataq Armagedón rimay yuyarichiwanchik?

¹⁵ Salmistaqa, Jehovamanta mañakun, imaynatachus aswan ñawpaq tiempopi llaqtanta yanaparqa, kikinta chay kutipipis yanapananpaq. Jinata nispa: “Paykunata ruway, imaynatachus Madianta ruwarqanki, jinata; imaynatachus Sisarata ruwarqanki, ajinata; imaynatachus Cison Wayqʼopi Jabintapis ruwarqanki, ajinata. Paykunaqa Endorpi tʼunasqa karqanku; jallpʼapaj wanuman jina tukuchisqa karqanku” (Sal. 83:9, 10). Chayraykuchá Diosninchik, Satanaspa saqra pachanta chinkachinan pʼunchayta Har-magedón chayri “Meguido urqu” nispa sutichakun. Kay “Armagedón” sutiqa yuyachiwanchik chay Meguido qayllanpi jatuchaq maqanakuykuna kasqanta. Chay maqanakuykunapi Jehová llaqtanta atipachisqanqa, jinata Armagedonpipis, atipanantapuni rikuchiwanchik (Apo. 16:13-16).

Jehovap sutin jatunchasqa kananpaq mañakunachik

16. ¿Imaynatataq Diospa llaqtanwan churanakuqkuna ‘sinchʼi pʼenqachisqa’ qhipakunku?

¹⁶ Jehová, kay ‘qhipa manchay saqra pʼunchaykunapi’, llaqtanta chinkachinankuta mana saqinchu (2 Tim. 3:1). Chayrayku, Diospa llaqtanpa enemigosninqa pʼinqaypi rikukunku. Kay Salmo 83:16 jinata nin: “Sinchʼita paykunata pʼenqaykuchiy, Tata [Jehová] Dios, qanta maskʼasunankupaj”, nispa. Jehovamanta sutʼinchaqkunata achkha suyuspi chinkachiyta munanku, chaywanpis mana atinkuchu. Chay suyuspi chiqa kʼata Diosta yupaychaqkuna, Diosman chiqa sunqu kasqanku, wak runasta ‘Diospa sutinta, maskʼanankupaq’ yanapan. Chantapis maykunapichus Jehovamanta sutʼinchaqkunata qhatiykachakurqa chaypi, kunanqa, may achkha runas Diosta yupaychachkanku. ¡Jinata Jehovaqa atipan!, enemigosnintaq may pʼinqaypi qhipakunku (Jeremías 1:19, ñawiriy).

17. ¿Imatataq willayninchikman churanakuqkuna ruwayta atinkumanraq, chantá imamantataq jukchhikanmantawan yuyarikusun?

¹⁷ Chaywanpis chay maqanakuyqa manaraq tukukunchu. Chayrayku, allin willaykunata chay churanakuq runasman willachkallanchikpuni (Mat. 24:14, 21). Chay runastaq, niraq tukukuy chayamuchkaptin, juchankumanta pesachikuspaqa, salvacionta tarinkumanraq. Chaywanpis runas salvakunankumanta aswan allin ruwayqa, Jehovap sutin llimphuchasqa kanqa (Ezequiel 38:23, ñawiriy). Tukuy naciones —Biblia ninjina— Diospa llaqtanta chinkachinankupaq jukchaykukuptinku, ñuqanchikqa, salmista Diosmanta mañakusqanta yuyarikusun, pay nirqa: “Paykunaqa pʼenqaypipuni  kachunku; pʼenqaypi kashaspapuni, wañuchunku”, nispa (Sal. 83:17).

18, 19. a) ¿Imataq suyachkan Jehovap kamachiyninman churanakuqkunapaq? b) ¿Imatataq qampis Diosninchikpa sutin jukchhikamantawan jatunchasqa kananmanta niwaq?

¹⁸ Pikunachus Jehovap kamachiyninman churanakuqkunaqa, may pʼinqaypi tukukunqanku. Diospa Palabranqa sutʼinchan, ‘pikunachus Señorninchiq Jesucristop evangelionta mana kasuqkunaqa’ —Armagedonpi wañuchisqas kanqanku— ‘wiñaypaqtaq chinkachisqas kanqanku’, nispa (2 Tes. 1:7-9, NM). Jehová enemigosninta chinkachisqan, payta yupaychaqkunalla kawsasqanku ima, Jehovalla, kʼata chiqa Dios kasqanta, rikuchinqa. Dios jinata atipasqantaqa, musuq pachapi kaqkuna, ni jaykʼaq qunqanqankuchu. Chantapis, “cheqan kajta ruwajkuna, sajrata ruwajkunapis” kawsarimuspa, Jehová saqra runasta chinkachisqanmanta yachanqanku (Hech. 24:15). Chantapis, yachallanqankutaq Diospa kamachiyninpi kawsayqa may allinpuni kasqanta. Llampʼu sunquyuq kaqkunataq pisi tiempopi, Jehovalla kʼata chiqa Dios kasqanta yachanqanku.

¹⁹ Munakuyniyuq Diosninchikqa, pikunachus payman chiqa sunqu kaqkunaman juk sumaq kawsayta qunqa. Chayrayku maytachá mañakuchkanchik, Jehová salmistap mañakuyninman usqhayllata kutichinanta, payqa jinata mañakurqa: ‘Paykunaqa pʼinqaypipuni kachunku; pʼinqaypi kachkaspapuni, wañuchunku. Tukuy runa yachananpaq, sutiyki Jehová kasqanta, qamlla tukuy kay jallpʼa patapi kaq Dios kanki’, nispa (Sal. 83:17, 18, NM).

[Sutʼinchaynin]

¿Imaynatataq kutichiwaq?

• ¿Israel llaqta ima tiempopitaq kachkarqa Salmo 83 qillqakuchkaptin?

• ¿Imamantá, Salmo 83 qillqaq, astawan llakikuchkarqa?

• ¿Pikunawantaq Satanás kay tiempopi churanakuchkan?

• ¿Ima kutichiytataq ruwanqa Jehová Salmo 83:18 mañakuyman?

[Tapuykuna]

[15 paginapi mapa]

(Publicacionpi qhawariy texto originalta)

¿Imaynatá Armagedón, Meguido qayllanpi jatuchaq maqanakuykuna kasqanwan kikinchakun?

Cisón, Mayu

Haroset

Carmelo Urqu

Jezreel Valle

Meguido

Taanac

Guilboa Urqu

Harod, Yakus

More

Endor

Tabor Urqu

Galilea Qucha

Jordán Mayu

[12 paginapi dibujo/foto]

¿Imataq salmistata Diosmanta sunqu kʼajaywan nañakusqanta qillqananpaq tanqarqa?