¿Qam wiñay kawsayta japʼinaykirayku imatataq ruwawaq?

“[¿]Imatataj runa qonman almanrayku?” (MAT. 16:26.)

1. ¿Imarayku Jesús, Pedrop nisqanta qhisacharqa?

PEDROQA mana creeyta atirqachu, munasqa yachachiqnin Jesús, jukchhikamantawan wañunanta “sutʼita” willasqanrayku. Chayraykuchá Pedroqa, mana wañunanta munaspa jinata nirqa: “Señor, Dios Tataqa amapuni chayta munachunchu. Ama chaytaqa parlallaypischu”, nispa. Chantá Jesús, Pedrota wasancharpaspa, wakin discipulosninta, —pikunachus ichá pedrojina yuyachkallarqankutaq— qhawariytawan, Pedrop pantasqa yuyayninta, jinata chiqancharqa: “Riy kaymanta, Satanás. Qanqa miskʼachiyta munawanki, imaraykuchus mana Diospa imasnimpichu yuyashanki, manachayqa runaspa imasnillampi”, nispa (Mar. 8:32, 33; Mat. 16:21-23).

2. ¿Jesús, discipulosninmanta imatataq suyan?

² Ichapis Pedrotaqa, Jesús imatachus runasman sutʼinchasqan pantasqata yuyachkasqanta entiendenanpaq yanaparqa. Jesusqa, “ashqha runastawan yachakojkunantawan wajyaspa nerka: Pichus munashan yachacojniy cayta nukawan riytapis chayka, sakenan tiyan quiquin munayninta. Chaywanpis nokaraycu pay quiquinpi muchunan tiyan wañunancama. Nokatataj casunawanpuni tiyan. Chekatapuni pillapis causayninta [almanta] payllapaj wakaychakuyta munajka mana wiñay causayniyojchu canka. Pillapis nokata kasuwaskanraycu sumaq willanasraycupis causayninta cay pachapi chincananta sakejka wiñay causayniyoj canka”, nispa (Mar. 8:34, 35, Dios Parlapawanchej). Jesús alma nispa, kawsaymanta parlachkarqa. Chantapis Jesús, kawsayninta wakkunarayku wañuykama churanan karqa, chayrayku discipulosnintapis, kikillantataq ruwanankuta nirqa. Jinata ruwaspataq, sumaq tʼinkata japʼinanku karqa (Mateo 16:27, ñawiriy).

3. a) ¿Ima tapuykunatataq Jesús tapurqa? b)  Jesús qhipan kaq tapuyta tapuchkaptin, ¿imatataq uyariqkuna yuyarikunkuman karqa?

³ Jesusqa, chay kutillataq sumaqta tʼukurinapaq iskay tapuykunata, ruwarqa nin: “Ima allintaj runapaj kanman, sichus kay pachaj tukuy kapuyninta ganakapunman, almantaj chinkapunman chayqa?” Chantá, “Imatataj runaqa qonman almanrayku?”, nispa (Mar. 8:36, 37). Kay ñawpaq kaq tapuymanqa, achkha runas, imapaq kay pachap tukuy kapuyninta ganay valenman, almanchiktaq —nisunman kawsayninchiktaq— chinkanan kaptinri nispa kutichinkuman, chantapis kapuyninchikqa  kawsachkaspa kusirikunallapaq, ninkuman. Chantá Jesús, “Imatataj runaqa qonman almanrayku?” nisqanta uyariqkunaqa, ichapis yuyarikurqanku Satanás Jobpa tiemponpi “Kawsayninrayku runaqa imatapis qonampaj jinalla” nisqanmanta (Job 2:4). Chaywanpis achkha runas Diosta mana yupaychaqkunaqa, Satanaspa nisqan allin kasqanta ninkuman, imaraykuchus paykunaqa tukuy imata kawsanankuraykuqa ruwankuman, juchatapis kawsanankuraykuqa ruwallankuman. Cristianostaq mana jinatachu yuyanchik.

4. ¿Imaraykutaq, cristianosta Jesús tapuykunata ruwasqan mayta tʼukurichinman?

⁴ Yachanchikjina Jesusqa, mana sumaq kawsayta, qullqita, kay pachapi unay kawsayta ima, qunawanchikpaqchu kay jallpʼaman jamusqanta. Manaqa, musuq pachapi wiñay kawsayta tarinapaq jamurqa, chaytaq mana imawan kikinchakunchu (Juan 3:16). Chayrayku, juk cristiano, Jesuspa ñawpa kaq tupuyninta ñawirispa, jinata kutichinman: “Ima allintaj runapaj kanman, sichus kay pachaj tukuy kapuyninta ganakapunman, almantaj chinkapunman chayqa?”, nispa. Jinata kutichisqantaq chiqapuni (1 Juan 2:15-17). Qhipan kaq tapuytataq, jinata tapukusunman: “¿Imastataq, musuq pachapi kawsanaypaq ruwachkani?”, nispa. Chay tapuymanqa imaynatachus kawsachkasqanchik rikuchinqa, chay wiñay kawsayta suyakuchkanchikchus manachus chayta (Juan 12:25, kikinchay).

5. ¿Imatataq wiñay kawsay regalota japʼinanchikpaq ruwananchik tiyan?

⁵ Chantapis Jesusqa, mana ñuqanchik imastachus ruwayta atisqanchikraykuchu, chay wiñay kawsayta, japʼinanchikta nichkarqa. Astawanpis kay pachapi pisi tiempota kawsasqanchikpis Diospaq regalon. Chantapis nipipis kawsaytaqa rantikuyta atinmanchu, nitaq imatapis ruwayta atinmanchu kawsayta japʼinanpaqqa. Chayrayku chay wiñay kawsay regalotaqa, ‘Jesucristopi’, Jehová payta “maskʼaqkunaman, sumaq tʼinkata qunanpi”, iñisqanchikrayku, japʼisunchik (Gál. 2:16; Heb. 11:6). Chaywanpis chay iñiyninchiktaqa, ruwasqanchikwan rikuchinanchik tiyan, imaraykuchus iñiy “mana ima ruwasqasniyujqa wañusqa kachkan” (Sant. 2:26, Qheshwa Biblia). Chayrayku, Jesuspa tapusqanpi tʼukurichkaspa, allin kanman qhawarikunanchik, ima ruwaykunatachus Jehovap llaqtanpi ruwachkasqanchikta, jinamanta iñiyninchik mana wañunqachu.

“Cristopis mana paypa allinnillantachu maskʼarqa”

6. ¿Ima ruwaytaq Jesuspaq aswan sumaq karqa?

⁶ Jesusqa, kay pachapi kapuyniyuq kayman, sumaq kawsayta maskʼayman ima, mana urmarqachu, manaqa aswan sumaq llamkʼay tiemponta churarqa. Chayrayku payqa, Diospaq munayninta ruwananrayku tukuy imata ruwarqa, tukuy imapitaq kasukunanpaq wakichisqa karqa. Arí payqa, paypa allininta maskʼananmantaqa, Diospa munaynintapuni ruwarqa (Juan 8:29). ¿Imastataq Jesús Tatanta kusichinanpaq ruwarqa?

7, 8. a) ¿Imatataq Jesús ruwarqa, chantá ima tʼinkatataq japʼirqa? b) ¿Imatataq tapukunanchik tiyan?

⁷ Jesús discipulosninman jinata nirqa: “Runaj  Churimpis mana sirvichikojchu jamorqa. Astawanqa payqa jamorqa runasta sirvej, kawsaynintataj qoj, ashkha runas salvasqa kanankupaj”, nispa (Mat. 20:28). Qallariypi rikurqanchik, Jesusqa discipulosninman, pisimantawan ‘kawsayninta qunan’ kasqanta, Pedrotaq, ama chaytaqa parlallaypischu nirqa. Chaywanpis Jesusqa, Pedrop nisqanpi mana tʼukurillarqapischu. Imaraykuchus payqa juntʼa kawsayninta, runasrayku qunanpaq wakichisqa kachkarqa. Jehovaqa, Jesús runasrayku kawsayninta qusqanta may sumaqpaq qhawarqa, chayrayku juk jatun tʼinkata qurqa: arí, wañuymanta kawsarichimurqa, janaqpachaman uqharispataq, pañanman tiyaykuchirqa (Hech. 2:32, 33). ¡Chayrayku Jesusmantaqa, mayta yachaqakunanchik tiyan!

⁸ Pablo, Romamanta cristianosta jinata yuyarichirqa: “Cristopis mana paypa allinnillantachu maskʼarqa”, nispa, payjina ruwanankupaqtaq yuyaycharqa (Rom. 15:1-3). ¿Ñuqanchikri? Kay ¿yuyaychayta kasukusunchu, chantá Jesusjinachu Diospa munayninta ruwanapaq kachkanchik?

Jehovaqa, allin kaqta qunanchikta munan

9. ¿Imatataq juk cristiano Diosman kawsayninta quspa ruwan?

⁹ Jehová, Leyta israelitasman qusqanpi, juk israelita, israelita masinpaq wata runan kaqqa, qanchis watamanta kacharichisqa kayta atiq. Chaywanpis chay kamachi, patronninpaq llamkʼaspa kusiyta tariq chayqa, kacharichisqa kananta qhisachaspa, tukuy kawsayninpi chay patroninpaq kamachin kananpaq qhipakuyta atiq (Deuteronomio 15:12, 16, 17, ñawiriy). Ñuqanchikpis, Diosman kawsayninchikta quspa, chayman rikchʼakuqta ruwanchik. Arí ñuqanchikqa, Diospa munayninta ruwayta akllanchik, manataq ñuqanchikpa munayninchiktachu. Chayta ruwasqanchikqa, Jehovata mayta munakusqanchikta, wiñaypaqtaq paypa kamachin kayta munasqanchikta ima, rikuchin

10. ¿Imaraykutaq Jehová dueñonchik kasqanta ninchik, chantá imaynatataq chayta kawsayninchikpi, rikuchisunman?

¹⁰ Qam, Bibliamanta yachakuchkanki chayqa, chantapis willayman, tantakuykunaman ima richkanki, chayqa, allinta ruwachkasqaykita niyku. May allin kanman qampis Jehovaman kawsayniykita qunayki, imaynatachus etiopemanta runa, allin willaykunata willaq Felipeman nirqa: “Atiymanchu noqa bautizasqa kayta?” nispa, kikinta ninaykipaq (Hech. 8:35, 36). Jinata ruwanki chayqa, Pablo cristianosman qillqasqanpi, “cuerpoykichejmantataj manaña dueñoschu kankichej. Diosqa preciowan rantikusorqachej”, nisqanjina kanki (1 Cor. 6:19, 20). Jehová dueñonchikman tukun, payman kawsayninchikta qusqanchikrayku, suyakuyninchik, janaq pachapaqpis, chayri kay pachapaqpis kachun. Chayrayku mana runaspa ‘wata runasnin ruwakunanchikchu’ tiyan, saqra munayninchiktapis qhisachananchik tiyan (1 Cor. 7:23). Chantapis Jehovata chiqa sunquwan yupaychayqa may sumaqpuni, munayninmanjina kawsaypis.

11. ¿Imatataq cristianos Diosman jaywanatajina qunanchik tiyan? Chayta sutʼinchariy, Dios Moisesman Leyta qusqanpi, imaynatachus uywata qʼulachinapaq jaywana kasqanwan kikincharispa.

¹¹ Pablo hermanosninta jinata kʼamirirqa: “Cuerpoykichejta Diosman jaywanaykichejta kausashaj jaywanata jina Diospaj tʼaqasqata, Diosta kusichejta ima. Chaymá kashan cheqan sonqowan Diosta yupaychayniykichejqa”, nispa (Rom. 12:1). Pablo cristiano judíosman chayta nisqanqa sumaqtachá tʼukurichirqa, imaraykuchus manaraq Jesuspa discipulosninman tukuchkaspa Diosman uywasta jaywaq kanku. Chantapis paykunaqa Moisesman Diosninchik Leyta qusqanmanjina, aswan allin uywata apananku kasqanta yacharqanku. Mana allin uywata apaptinkutaq Diosqa, chay qulachisqankuta qhisachaq (Mal. 1:8, 13). Kikillantataq ‘cuerponchiqta Diosman [...] kawsachkaq jaywanatajina jaywasqanchikta’ nisunman. Chayrayku kawsayninchikmanta aswan allin kaqta quyta munanchik, manataq munayninchikta ruwasparaqchu, paypa munayninta ruwayta makʼanchik. Chantapis Diosman ‘almanchikta’, nisunman kawsayninchikta qunchik chayqa; paypa munayninta ruwananchikpaq, kallpanchikta, kapuwasqanchikta, imastachus ruwayta yachasqanchikta ima, payman qunchik (Col. 3:23, 24). Chaywanpis, ¿imaynatataq juk cristiano chayta ruwan?

 Tiemponchikta ama usuchinachu

12, 13. ¿Imaynatataq ñuqanchikmanta Jehovaman aswan allin kaqta quyta atisunman?

¹² Diosman aswan sumaqta quyta atillasunmantaq, tiemponchikta allinta apaykachaspa (Efesios 5:15, 16, ñawiriy *). Chayta ruwanapaqqa mana munayninchikwan atipachikunachu. Kay pachamanta runaspa chawpinpi kawsasqanchikrayku, juchasapa kasqanchikrayku ima, sunqunchikpa munaynillanpi, chayri ruwanasnillanchikpi kachkasunman. Chaywanpis yachanchik, ‘tukuy imapaqpis tiempo’ kasqanta, nisunman necesitasqanchikpaq llamkʼanapaq, samarikunapaq, chantapis Bibliap nisqanmanjina ruwanapaq ima (Ecl. 3:1). Chaywanpis yachayniyuq cristianosjina maychus kaqta tiemponchikta apaykachananchik tiyan.

¹³ Pablo Atenasman chayaspa imaynatachus, ‘atenasmanta kaqkuna, chaypi tiyakuq forasterospis musuq imasmanta parlaqta, uyarispa’ tiemponkuta usuchiqta rikurqa (Hech. 17:21). Kay tiemponchikpipis runaqa kikillantataq televisionpi, videojuegospi, internetpi, wak ruwaykunapi ima, tiemponkuta usuchinku. Chantapis tiempota usuchinapaq, tukuy ima rikhuriykamun. Chaykunapi tiemponchikta usuchisun chayqa, Diosta yupaychanapaq manaña tiemponchik kanqachu. Chantapis Jehovata yupaychanapaq manaña tiempo kasqanta yuyasunman, chaywanpis chay ruwayqa ‘aswan allin kaqta akllay’ kachkan (Fili. 1:9, 10).

14. ¿Imastataq tapukusunman?

¹⁴ Jehovaman kawsayninta quqqa, kaykunata tapurikunan tiyan: “¿Sapa pʼunchay Bibliata ñawirinaypaq, chaypi tʼukurinaypaq, Diosmanta mañakunaypaq ima tiempochakuchkanichu?” (Sal. 77:12; 119:97; 1 Tes. 5:17). “¿Tantakuykunaman rinaypaq wakichikunichu, hermanos tapumusqankuman kutichispa wakkunata kallpachachkanichu?” (Sal. 122:1; Heb. 2:12.) Bibliaqa, Pablo, Bernabewan, “mana manchachikuspa, [unayta] Señormanta parlasqankuta”, nin (Hech. 14:3). ¿Qam Diosmanta astawan runasman ‘parlanaykipaq’ ruwanasniykita, pisiyachiwaqchu, jinamanta ichapis precursor kanaykipaq? (Hebreos 13:15, ñawiriy.)

15. ¿Imaynatataq ancianos tiemponkuta allinta apaykachanku?

¹⁵ Apóstol Pablo, Bernabewan, Antioquiapi qutuchakuyta waturikuchkaspa “unayta qhepakorqanku creejkunawan”, paykunata kallpachanankupaq (Hech. 14:28). Kikillantataq kay tiempopi ancianospis, tiempochakunku wakkunata kallpachanankupaq. Chantapis, willayman lluqsinku, munakuywantaq hermanosta yanapanku, manaña jamuptinkutaq waturikuq rinku, pikunachus unqusqa kaqkunamanpis rinku, qutuchakuypitaq wak ruwaykunatawan juntʼanku. Chayrayku qam bautizasqaña kanki chayqa, kayta tapurikuy: “Astawan ruwayta atinaypaq jina kaptin, ¿Diospa llaqtanpi astawan llamkʼayta atiymanchu? ¿Imatataq ruwachkani jinata ruwanaypaq?”.

16. ¿Imaspitaq ‘allinta ruwasuman, creeypi kaq hermanosninchikrayku’?

¹⁶ Achkha hermanos, jallpʼa ikhakuykuna, anchata para kaptin, chayri wak llakiykuna kaptin ima, chaypi kaq hermanosta, tukuy sunqu yanapaq rinku. Juk hermana Betelita 60 watasniyuq, payqa vacacionninta urqhuspa, achkha kutistaña maypichus llakiykuna kan chayman, hermanosta yanapaq rin. ¿Imaraykutaq  chayta ruwan? Pay nin: “Mana sumaq ruwaykunataqa ruwayta yachanichu, chaywanpis, imapichus yanaparinayta niwasqankuta kusiywan ruwani. Chantapis hermanos tukuy imasninkuta chinkachispapis, iñiyninkupi sinchi sayasqallapuni kasqankuta rikusqay, mayta kallpachawan”, nispa. Chantapis kay jallpʼantinpiqa may chhika hermanos, Tantakunapaq Wasista, Jatun tantakuykunapaq wasista ruwaypi ima, yanapachkanku. Jinata ‘creeypi kaq hermanosninchikrayku’ llamkʼaspaqa, ‘allinta ruwachkanchik’ (Gál. 6:10).

‘Qamkunawan sapa pʼunchay kachkani’

17. ¿Imatataq qam ruwawaq wiñay kawsayta japʼiyta atinaykipaq?

¹⁷ Diosmanta karunchasqa runasqa, pisimantawan chinkachisqas kanqanku. Manapis yachanchikchu maykʼaqchus Dios chinkachinanta, chaywanpis ‘pisi tiempollaña kasqanta’ yachanchik, chantapis “kay pachaqa askamalla tukokapunqa”, nisunman kay pachapi kawsay tiqrakuchkasqanta (1 Corintios 7:29-31, ñawiriy). Chayrayku Jesús: “Imatataj runaqa qonman almanrayku?” nispa tapusqan, mayta tʼukurichiwanchik. Chantapis Jehová imatachus ruwananchikta niwasqanchikta tukuy sunqu kasukusun, jinamanta ‘chiqa kaq kawsayta’ japʼisun (1 Tim. 6:19). Chantapis Jesús, Diospa Reinonta ñawpaqman churananchikta, paypaq qhipanta purinanchikpaq, kʼamiriwasqanchikta kasukuna (Mat. 6:31-33; 24:13).

18. ¿Imamantataq mana iskaychasqachu kachkanchik, chantá imaraykutaq?

¹⁸ Chaywanpis Jesuspa qhipanta puriyqa mana atikullanchu. Chayrayku Jesús nirqajina, wakin hermanosqa paypa qhipanta purinankurayku wañuykama chayanku. Chaywanpis Jesusjina, ñuqanchik kikinchikta anchata munakuyman mana urmanachu. Chantapis Jesús, akllasqa discipulosninman, “¡qhawaychik! qankunawantaq kasaq sapa pʼunchay kay saqra pacha tukukunankama”, nisqanpi, mayta atienekunchik (Mat. 28:20, NM). Chayrayku mayta kallpakuna, tiemponchikta, imatachus ruwayta atisqanchikta ima, Diosta yupayachayman churanapaq. Ajinamanta Jehová, jatun ñakʼariy tiempomanta, kawsachkaqta pasachinawanchikpi, wañuptinchikpis musuq pachapi kawsarichimunawanchikpi ima, mayta atienekusqanchikta rikuchinchik (Heb. 6:10). Jinata ruwaspaqa, kawsayta may allinpaq qhawasqanchikta rikuchisun.

[Sutʼinchaynin]

¿Imaynatataq kutichiwaq?

• ¿Imaynatataq Jesús Diospa kamachin, runaspa kamachin ima, kayta munasqanta rikuchirqa?

• ¿Imaraykutaq ñuqanchik kikinchikta qhisachakunchik, chantá imaynatá chayta ruwanchik?

• Jehová Israel llaqtamanta ¿ima laya jaywanallatataq allinpaq qhawaq, chantá imatataq chay yachachiwanchik?

• ¿Imaynasmantataq tiemponchikta allinta apaykachasunman?

[Tapuykuna]

[26 paginapi dibujos/fotos]

Jesusqa Diospa munayninmanjinapuni ruwarqa

[28 paginapi dibujo/foto]

Chiqa sunqu Israelitasqa, Diosman astawan sumaq jaywanata quq kanku

[29 paginapi dibujos/fotos]

Jehovataqa, tiemponchikta allinta apaykachasqanchik kusichin