‘Qhipayta jamuy’
‘Qhipayta jamuy’
“Pillapis qhepayta jamuyta munajqa pay kikinta qhesachakuchun, [kurkunta, NM] oqharispataj, sapa pʼunchay qhatiwachun.” (LUC. 9:23.)
1, 2. a) ¿Ima sumaq waqyariytataq Jesús ruwarqa? b) ¿Imaynatá qam chay waqyariyman kutichirqanki?
JESÚS, willayninta tukuchachkaspaña, Jordan mayumanta wak ladonpi, Pereapi willachkarqa. Chaypi juk wayna qayllaykuspa tapurqa: ¿imatá wiñay kawsayta japʼinaypaq ruwanay tiyan? nispa. Jesús, Moisespa leyninta juntʼachkasqanta yachaspa, payta waqyarirqa: “Tukuy kapuyniykita vendemuspa, wajchasman qopuy chay qolqeta, janaj pachapitaj ashkha kapuyniyki kanqa. Chantá kutimuspa, qhepayta jamuy”, nispa (Mar. 10:21). ¡Diospa Churin qhipanta riypi tʼukuriy!
2 Chay waynaqa, Jesuspa waqyarisqanta qhisacharqa, chaywanpis wakkunaqa kasukurqanku. Astawan ñawpaqta, Felipeta nisqa: “Qhepayta jamuy” (Juan 1:43). Felipeqa, uyariytawan qhipanta rirqa, aswan qhipamantaq apostolninman tukurqa. Jesusqa, Mateota waqyarillarqataq, paypis kasukullarqataq (Mat. 9:9; 10:2-4). Jesusqa mana wakillantachu waqyarirqa, manaqa ‘tukuy’ chiqan kaqta munakuqkunatapis: “Pillapis qhepayta jamuyta munajqa pay kikinta qhesachakuchun, [kurkunta, NM] oqharispataj, sapa pʼunchay qhatiwachun” (Luc. 9:23). Chayrayku chiqan kaqta munakunchik chayqa, tukuy Jesuspa qhipanta riyta atisunman. ¿Jinachu qamwan kachkan? May chhika, Jesús munakuywan waqyariwasqanchikta kasukunchikña, runaman willamuspataq kikillantataq waqyarichkanchik.
3. Jesuspa qhipanta rinallapaqpuni, ¿imataq yanapawasunman?
3 Wakinqa Bibliamanta chiqa kaqta yachakuyta munanku, chaywanpis llakikunapaqjina, chay munayninkuta wiñachispa, Jesuspa qhipanta rinankumantaqa, pisimanta pisi karunchakapunku (Heb. 2:1). Ñuqanchikrí, ¿imaynatá Jesuspa qhipanta rillasunmanpuni? Kaykunata tapukuy yanapariwasun: “Qallariypi Jesusta qhatinaypaq, ¿imataq tanqawarqa? ¿Imatapunitaq niyta munan Jesuspa qhipanta riy?” Kay iskay tapuykunaman kutichiyqa, akllasqanchik ñanpi rinallapaqpuni kallpachawasun, jinamanta wak runastapis Jesuspa qhipanta rinankupaq yanapasun.
¿Imaraykutaq Jesuspa qhipanta rinanchik tiyan?
4, 5. ¿Imaraykutaq Jesuslla kamachinawanchikpaq sumaq wakichisqa kasqanta nisunman?
4 Profeta Jeremías nirqa: “Tata Dios, yachani runaqa kawsayninmanta mana dueñochu kasqanta, nitaj kawsaynimpi imatachus ruwananta niyta atisqanta”, nispa (Jer. 10:23). Kaytaq, chiqamanta runap kawsasqanpi juntʼakun. Juchasapa runas manapuni allinta kamachiyta atisqankuqa, astawan sutʼita rikukun. Jesuslla sumaq kamachiq kayta atisqanta rikuchisqanraykutaq, waqyariwasqanchikta kasukunchik. Kunanqa, imaraykuchus Jesusta sumaq kamachiq nisqanchikta qhawarisunchik.
5 Qallarinapaq, Jesustaqa, Jehová kikin llaqtanta kamachinanpaq akllarqa. ¿Pitaq Ruwawaqninchikmanta aswan sumaqta akllayta atinmanrí? Iskay kaq, Jesuspa kʼacha kaykunasninqa, jatunpaq qhawanapaq, payjina ruwanapaq ima (Isaías 11:2, 3, ñawiriy). Jesús ni imata pantaspa ruwasqanqa, kikinta ruwanapaqjina (1 Ped. 2:21). Kimsa kaq, Jesusqa paypa qhipanta riqkunata mayta munakun, chaytataq kawsayninta quspa rikuchirqa (Juan 10:14, 15, ñawiriy). Payqa, ovejasninta munakuywan sumaqta michin, chayraykutaq kusisqa kawsakunapaq, wiñay kawsaymanta sumaqta japʼikunanchikpaq ima, yanapawanchik (Juan 10:10, 11; Apo. 7:16, 17). Kaykuna, wakkuna ima, Jesuspa qhipanta rinanchikpaq tanqawarqanchik. Chaywanpis, ¿imatapunitaq niyta munan Jesuspa qhipanta riy?
6. Jesuspa qhipanta riqkunamanta, ¿ima suyakun?
6 Jesusta qhatiyqa, mana cristiano sutichakuyllachu. Kay tiempopiqa iskay waranqa junusjina runasqa, cristianos kasqankuta ninku, chaywanpis mana Dios kamachisqanmanjinachu ruwanku, nisunman paykunaqa “sajrata ruwajkuna” kanku (Mateo 7:21-23, ñawiriy). Chiqa cristianosqa tukuy kawsayninkupi Jesusjina ruwayta munanku, chantapis yachachisqanta kasukunku, Jesuspa qhipanta riyta munaqkunamanpis chayta sutʼita yachachinku. Kunanqa Jesusjina ruwanapaq, kʼacha kaykunasninmanta yachakusunchik.
Jesusjina yachayniyuq kana
7, 8. a) ¿Imataq yachayniyuq kay chantá imaraykutaq Jesús may yachayniyuq karqa? b) ¿Imaynatataq Jesús sumaq yuyayniyuq kasqanta rikuchirqa, chantá ñuqanchikrí, imaynatá payjina ruwasunman?
7 Jesús achkha kʼacha kaykunayuq kaptinpis, kunanqa tawallamanta parlarisunchik: yachayninmanta, llampʼu sunqu kayninmanta, sunqu kʼajaywan willasqanmanta, munakuyninmanta ima. Ñawpaqtaqa, yachayninmanta parlarina, nisunman yachasqanmanjina, riqsisqanmanjina ima, tukuy imata ruwasqanmanta. Apóstol Pablo qillqarqa: “Paypeqa pakasqa kashan Diospa may jatun yachaynin, yuyaynintaj”, nispa (Col. 2:3). ¿Maymantataq Jesús chay yachayta tarirqa? Pay kikin nirqa: ‘Dios Tata yachachiwasqallanta parlani’, nispa (Juan 8:28). Yachayninqa Jehovamanta jamusqanta nin, chayraykutaq tukuy imata may sumaq yuyaywan ruwarqa.
8 Jesusqa may sumaq yuyaywan imatachus kawsayninwan ruwananta akllarqa, wakchajinataq kawsakurqa ajinamantataq tukuy atiyninwan Diospa munayninta juntʼarqa. Chantapis tiemponta, kallpanta ima, yachaywan apaykacharqa, Diospa Reinonta jatunchananpaq. Payjina ruwanapaqqa, ‘ñawinchik allinta’ qhawarinan tiyan, yuyayninchikta, kallpanchikta ima, ama qhasi mana kaqpi usuchinapaq (Mat. 6:22). Chantá may chhika cristianos kawsayninkuta chhallayachinku, jinamanta astawan willanankupaq, wakinkunataq precursoresjina llamkʼachkanku. Qampis jinata ruwachkanki chayqa, may allinta ruwachkasqaykita niyku. “Diospa reinonta” ñawpaqta maskʼayqa, sunqu juntʼasqa kayta, kusiyta ima, quwanchik (Mat. 6:33).
Jesusjina llampʼu sunqu kana
9, 10. Jesús, ¿imaynatá llampʼu sunqu kasqanta rikuchirqa?
9 Kunanqa, Jesús llampʼu sunqu kayninmantañataq yachakusunchik. Runaqa juchasapa kasqanrayku, wakkunata kamachinanpaq churasqa kaspaqa, jatunchakuyta qallarin. Jesusqa mana jinachu. Diospa munayninpi may jatun ruwayniyuq kaspapis, ni jaykʼaq jatunchakuyta munasqanqa rikukunchu. Bibliaqa, Jesusjina llampʼu sunqu kananchikta niwanchik. Apóstol Pablo qillqarqa: “Imayna yuyaywanchus Cristo Jesús kawsarqa, kikillantataj qankunapis kawsaychej [...] Janaj pachapi jatun kaynimpa kʼanchayninta saqespa, payqa kamachi runaj kayninta japʼerqa, runa jinataj nacekorqa”, nispa (Fili. 2:5, 7). ¿Imatataq kay rimaykuna Jesusmanta yachachiwanchik?
10 Jesusqa ni pi jina Janaqpacha Tatanpa qayllanpi kawsakuchkarqa. Chaywanpis tukuy sunqu, ‘janaqpachapi jatun kayninpa kʼanchayninta saqirqa’. Diostaq mana qhariq chayasqan sipasman churarqa, jisqʼun killanmantaq uywana wawitajina paqarikurqa. Carpintero Josep, wakcha wasinpitaq puriyta qallarirqa, wiñakurqa ima, wayna kanankama. Tatasnin juchasapas kaptinkupis paykunawan kawsakuchkaspa, tukuy imapi kasukurqa (Luc. 2:51, 52). Llampʼu sunqu kasqanqa, ¡mayta tʼukuchiwanchik!
11. ¿Imaynamantataq Jesusjina llampʼu sunqu kasunman?
11 Pisipaq qhawasqa ruwanasta, tukuy sunqu ruwaspaqa, Jesusjina ruwachkanchik. Allin willaykunata willamusqanchikpi tʼukurina. Wakinkunaqa chay ruway pʼinqaypi qhawachikunapaqjina kasqanta yuyanku, astawanraq runa mana allinpaq qhawawaptinchik chayri chiqniwaptinchik. Chaywanpis chay ruwasqanchikwanqa runasta salvachkanchik. Chayrayku wasinchik qayllapi tiyakuqkunata yanapayta maskʼanallapuni, Jesús waqyarisqanta kasuspa qhipanta rinankupaq (2 Timoteo 4:1-5, ñawiriy). Wak kallanmantaq, Tantakunapaq Wasita llimphuchay, qʼupata wikchʼuy, pichay chayri bañosta llimphuchay. Chantapis Tantakunapaq Wasita llimphuchaspaqa —maypichus chay llaqtapi chiqa yupaychay ruwakun— Diosta yupaychachkasqanchikta yachanchik. Ajinata ruwaspaqa, llampʼu sunqu runa kasqanchikta, Jesusjinataq ruwasqanchikta rikuchinchik.
Jesusjina sunqu kʼajaywan willamuna
12, 13. a) Jesús sunqu kʼajaywan willasqanta, ¿imaynatá rikuchirqa chantá imataq ajinata ruwananpaq tanqarqa? b) ¿Imataq ñuqanchikta tanqawasun sunqu kʼajaywan willamunapaq?
12 Jesuspiqa, sunqu kʼajaywan runaman willasqan rikukullantaq. Payqa kay Jallpʼapi kachkaspa may chhika imasta ruwarqa; wayna kachkaspa carpinterojina padastron Josewan llamkʼarqa chantá willasqanpi watas pasasqanmanjina milagrosta ruwarqa, unqusqasta thañichispa, wañusqasta kawsarichispa ima. Chaywanpis chay ruwaykunamanta, allin willaykunata, runaman yachachiyta ima, astawan ñawpaqman churarqa (Mat. 4:23). Ñuqanchikmanpis kikinta ruwanapaq yachachiwanchik. ¿Imataq payjina ruwanapaq yanapawasunman? Qallarinapaqqa, imachus Jesús runaman willananpaq tanqasqanta, qhawarisunchik.
13 Jesusqa, Diosta mayta munakusqanrayku runasman willamuq, yachachiq ima, chantapis chiqa kaqta munakusqanrayku. Payqa chiqa kaqta may jatunpaq qhawasqanrayku, runaman mayta riqsichiyta munarqa. Ñuqanchikpis kikillantataq yuyanchik, imaptinchus Jesús nisqanmanjina yachachiqkuna kanchik. Bibliamanta chiqa yachachiykunata yachakusqanchikpi tʼukurina: ima chʼampaychus Diospa kamachiyninwan kasqanta, imaynatachus allinchakunanta ima yachanchik. Chantapis yachallanchiktaq maymanchus wañusqas risqankuta, chantá Dios ima tʼinkastachus musuq pachapi apamunanta. Kaymanta unayña chayri kunallanraq yachaspapis, chay yachaykunaqa may sumaqllapuni kanku. Chiqamanta nisunman chay yachakusqanchikqa, ni imawan kikinchakusqanta (Mateo 13:52, ñawiriy). Diospa yachachiyninta munakusqanchikta runas reparanqanku, may kusiywan willaptinchik.
14. ¿Imaynatá Jesusjina yachachisunman?
14 Qhawarinallataq imaynatachus runaman yachachisqanta. Jesusqa sapa kuti uyariqkunaman Qillqasqapi kachkan niq. Chantá juk sumaq yachachiymanta parlarinanpaq niq: “Diosmanta Qhelqasqapi nin” (Mat. 4:4; 21:13). Jesusqa Hebreo Qillqamanta khuskan kuraqta, rikuchispa chayri chaypi nin nispa parlarqa. Ñuqanchikpis payjina Bibliamanta parlanchik, chayrayku willaq rispa, Bibliamantapuni rikuchiyta munanchik. Jinamanta llampʼu sunqu runasqa, yachachisqanchik mana ñuqanchikpatachu kasqanta yachanqanku, manaqa Diospata kasqanta. Pillapis Bibliamanta ñawiripunanchikta munaptin, yachachiyninta sutʼincharispaqa mayta kusikunchik. Chay runa Jesuspa waqyarisqanta kasukuspa qhipanta riyta munaptinqa, astawanraq kusikunchik.
Jesuspa qhipanta riqkunaqa runa masinkuta munakunku
15. ¿Mayqintaq Jesuspa astawan kʼacha kaynin, chayta yachaspa ima ruwanapaq tanqasqajina kanchik?
15 Jesuspa qhipa kaq kʼacha kayninqa: runasta mayta munakusqan kachkan, chaymantañataq parlarisunchik, chaytaq mayta sunqunchikta kusichinqa. Apóstol Pablo qillqarqa: “Cristoj munakuynenqa tanqawayku”, nispa (2 Cor. 5:14). Jesús tukuy runata, astawanpis ñuqanchikta munakuwasqanchikpi tʼukuriyqa, sunqunchikta wawayarichin, payjinataq tukuy sunqu ruwayta munanchik.
16, 17. ¿Imaynasmanta Jesús runasta munakusqanta rikuchirqa?
16 ¿Imaynatataq Jesús runaman munakuyninta rikuchirqa? Astawan jatun munakuynintaqa runasrayku kawsayninta quspa, rikuchirqa (Juan 15:13). Chantapis runaman willasqanpi tukuy imaymanamanta munakuyninta rikuchillarqataq. Imaynachus ñakʼariqkuna, kachkasqankutapis sumaqta yachallarqataq. Chayrayku Lázaro wañupusqanmanta Mariata wak runasta ima, waqachkaqta rikuspa, Jesusqa mayta sunqunta nanachikurqa. Lazarota kawsarichimunanta yachaspapis, llakikuspa “waqarikorqa” (Juan 11:32-35).
17 Willayta qallarichkaptin juk leproso qayllaykuspa nirqa: “Munankichus chayqa, atinki sanoyachiwayta”, nispa. ¿Imatá Jesús kutichirqa? Bibliaqa nin: “Jesustaj payta khuyarqa”, chantapis tʼukunapaqjina, “makinwan llankhaykuspataj, nerqa: ‘Ari, munani; llimphuchasqa kay’, nispa. Jesús chayta nisqantawan, runaqa lepra onqoyninmanta sanoyasqa karqa”. Jesusqa Moisespa leyninmanjina leprososta chʼichi runapaq qhawasqankuta yacharqa. Payqa mana llamkhaykuspalla chay lepra unquyniyuq runata thañichiyta atinman karqa. Chaywanpis Jesusqa mana thañichillarqachu, manaqa llamkhaykurqa ichapis paytaqa watastaña mana pipis llamkharqankuchu. Ajinapi, ¡may jatun khuyakuyninta rikunchik! (Mar. 1:40-42.)
18. Imaynatachus hermanosninchik sientekusqankuta yachanapaq, ¿imatá ruwasunman?
18 Cristop yachachisqasninjina, hermanosninchikta munakunanchik tiyan, imaynatachus sientekusqankuta yachanapaqtaq kallpachakuspa chayta rikuchisunman (1 Ped. 3:8). Juk hermanonchik imayna llakisqachus chayri imayna unqusqachus kachkasqanta ichá mana yachayta atillasunmanchu, astawanraq mana jaykʼaq jinata unquspaqa. Jesusqa mana jaykʼaq unquyta yachaspapis, imaynachus chay unquywan kasqankuta yachayta atirqa. ¿Imaynatá payjina ruwasunman? Chay hermano imaynatachus chay unquywan ñakʼarichkasqanta willawasqanchikta sumaqta uyarispa. Ichapis tapurikusunman: “¿Imaynatá sientekuyman payjina kachkaspa?”. Imaynachus sientekusqankuta reparayta atisun chayqa, ‘pisi kallpastapis kallpachayta’ atisunchik (1 Tes. 5:14). Jinamanta Jesusjina ruwayta atillasunchiktaq.
19. Jesusjina ruwanapaq, ¿imataq tanqawanchik?
19 ¡Imatachus Jesús parlasqanmanta, ruwasqanmanta ima, yachakuyqa mayta kusikunapaq! Paymanta astawan yachakuspaqa, astawan payjina ruwayta, wak runastapis yanapayta munasunchik, paykunapis kikinta ruwanankupaq. Chayrayku, Waranqa watasta Kamachiq Jesuspa qhipanta rinallapuni, wiñay wiñaypaq.
¿Atiwaqchu sutʼinchayta?
• ¿Imaynamanta Jesusjina yachayniyuq kasunman?
• ¿Imaynamanta llampʼu sunquyuq kasqanchikta rikuchisunman?
• Sunqu kʼajaywan willamunapaq, ¿imataq yanapawasun?
• ¿Imaynatataq Jesusjina runasta munakusunman?
[Tapuykuna]
[5 paginapi recuadro, dibujo/foto]
JESUSJINA RUWANAPAQ JUK LIBRO YANAPAWASUN
Jatun tantakuypi 2007 watapi 192 paginasniyuq libro, ‘Qhipayta Jamuy’ sutichasqa urqhukurqa. Chay libroqa cristianojina Jesusta, imaynachus kasqanta, kʼacha kaykunasninta ima sumaqta riqsinapaq kachkan. Chay libropi kʼacha kaykunasninmanta jukchhikanta rikuchiytawan, ñawpaq tantaqa, llampʼu sunqu, mana manchikuyniyuq, yachayniyuq, kasukuyniyuq, muchuyniyuq ima, kasqanmanta sutʼinchachkan.
Qhipan iskay kaq tantaspiqa, yachachisqanmanta, willasqanmanta, imaynasmantachus wakkunata munakusqanmanta ima, sutʼinchachkan. Chay libropiqa, imaynamantachus ñuqanchik, Jesusjina ruwayta atisunman chayta astawan sutʼinchachkan.
Mana iskaychakuspa nisunman kay libro sumaqta kallpachanawanchikta, imaynachus kasqanchikta qhawarikunapaq, tapurikunapaq ima, Jesustapunichus qhatichkanchik, chantá imatá ruwasunman payjina ruwanapaq. Kaytaq pikunachus “wiñay kawsaypaj ajllasqa” kaqkunata yanapallanqataq, Jesusta qhatinankupaq (Hechos 13:48).
[4 paginapi dibujo/foto]
Jesús jallpʼaman jamuspa wawitajina paqarikuspa, ¿ima kʼacha kaynintataq rikuchirqa?
[6 paginapi dibujo/foto]
¿Imataq sunqu kʼajaywan willamunapaq yanapawasun?