Jesuspa yachachisqanmanjina kawsakuy
Jesuspa yachachisqanmanjina kawsakuy
“Diospa kachamusqanqa Diospa Palabranmanta parlan.” (JUAN 3:33, 34.)
1, 2. Jesús Urqupi Yachachisqan, ¿imawanpis kikinchakunchu, chantá imaraykutaq nisunman Jesuspa yachachisqan “Diospa Palabranmanta” kasqanta?
JESÚS Urqupi Yachachisqanqa, ima diamantemantapis chayri ima kʼacha rumimantapis astawan valorniyuq, imaptinchus yachachisqanqa Jehovamanta jamurqa. Bibliaqa Jesusmanta parlaspa nin: “Diospa kachamusqanqa Diospa Palabranmanta parlan”, nispa (Juan 3:33-36).
2 Jesús, Urqupi Yachachisqan 30 minutosmanta astawan pisillapi kaptinpis, Hebreo Qillqakunamanta pusaq librosninmanta iskay chunka jukniyuq kutita uqharirqa. Jinamanta payqa “Diospa Palabranmanta” umallirichirqa. Chayrayku qhawarinachik, imaynatachus Jesuspa wakin yachachiykunasninmanjina kawsanata.
“Ñawpajta wawqeykiwanraj allinyakamuy”
3. Discipulosninman phiñasqa kay ima llakiykunatachus apamunanmanta parlaytawan, ¿imatá Jesús yuyaycharqa?
3 Espiritup puquyninmanta iskay kʼacha kaykunaqa, kusikuyniyuq kay, sunqu tiyasqa kay ima (Gál. 5:22, 23). Diospa espiritunmanjina kawsasqanchikrayku, kusisqas, allinyachiqkunataq kanchik. Jesusqa, ajinallapuni kananchikta munarqa, chayrayku phiñasqallapuni kaqkunapaq, may jatun llakiykuna chayamunanmanta parlarqa (Mateo 5:21, 22 ñawiriy). Chantá yuyaycharqa: “Chayrayku altarman jaywanaykita apashaspachus yuyarikuwaj wawqeyki qampaj phiñasqa kasqanta chayqa, altarpa ñawpaqenman jaywanaykita saqey. Ñawpajta wawqeykiwanraj allinyakamuy. Chaymanta kutimusparaj, apamusqaykita Diosman jaywayta atinki”, nispa (Mat. 5:23, 24).
4, 5. a) Jesús kay Mateo 5:23, 24 pʼitikunapi ‘jaywanamanta’ parlachkaspa, ¿imamantá parlachkarqa? b) ¿Imaraykutaq ñuqanchikpaq phiñasqa hermanowan allinyakunanchik tiyan?
4 Jesús “jaywanaykita” nispa, Jerusalén templopi uywa qʼulachinamanta, chayri wak jaywanasmanta parlachkarqa. Kay jaywanastaqa, israelitas may jatunpaq qhawaq kanku, imaptinchus ajinata Jehovata yupaychaq kanku. Chaywanpis kay pʼitikunapi Jesusqa, pillapis wakpaq phiñasqa kaptinqa, Diosman niraq imatapis quchkaspa, paywanraq allinyakamunanqa ima jaywanamantapis aswan sumaq kasqanta sutʼincharqa.
5 Jesús parlasqanmanjina, Jehová Diosninchik payta yupaychachkasqanchikta allinpaq qhawananpaq, hermanosninchikwan allinta apanakunanchik tiyan (1 Juan 4:20). Chayrayku ñawpa tiempopi Diosman jaywanata quq runaqa, runamasinwan mana allinta apanakuspaqa, chay jaywanata qusqan qhasillapaq kaq (Miqueas 6:6-8, ñawiriy).
Llampʼu sunqu kayqa allinyakunapaq sumaq
6, 7. Phiñasqa hermanowan allinyakamunapaq, ¿imaraykutaq llampʼu sunqu kananchik tiyan?
6 Phiñasqa hermanowan allinyakuyqa, llampʼu sunquchus manachus kasqanchikta rikuchinqa. Llampʼu sunqu kanchik chayqa, hermanosninchikwan mana churanakusunchu, munasqanchiktapuni ruwananpaq. Churanakuspaqa, hermanosninchikwan phiñanakusunman, Corintomanta ñawpa cristianosjina, chayrayku Pabloqa tʼukurinankupaqjina paykunata nirqa: “Qankunapura quejanakuspa jatunta pantankichejña. Imaraykutaj mana chʼinllamanta pacienciakunkichejchu, sajrata ruwasojtiykichej? Aswan allin kanman imaykichejtapis apakapojta saqenaykichej”, nispa (1 Cor. 6:7).
7 Jesús nirqa, hermanonchikwan allinyakunapaq parlarimunata, manataq pantasqapi kasqanta nimunatachu. Chaypaqqa imatachus yuyasqanchikta sutʼita parlarinanchik tiyan, sunqu nanasqa kachkasqanta yuyarispa. Chantá ñuqanchik pantarqanchik chayqa, llampʼu sunquwan perdonta mañakunanchik tiyan.
“Paña ñawiyki juchaman urmachinayasojtenqa”
8. Jesús kay Mateo 5:29, 30 pʼitikunapi nisqanta, pisillapi sutʼinchay.
8 Chantá Urqupi Yachachichkaspa Jesusqa, llimphuta kawsakunapaq sumaq yuyaychaykunamanta parlarqa. Payqa, juchasapa kasqanchikrayku, cuerponchik mana allin ruwaykunaman tanqanawanchikta yacharqa. Chayrayku nirqa: “Paña ñawiyki juchaman urmachinayasojtenqa, sikʼispa wijchʼuy; imaraykuchus aswan allin kanqa uj ñawillayki chinkanan, tukuy ukhuyki nina larwayman [Gehenaman] enqhasqa kananmantaqa. Ajinallataj paña makiyki juchaman urmachinayasojtenqa, khuchuspa wijchʼuy. Aswan allin kanqa uj makillayki chinkanan, tukuy ukhuyki nina larwayman [Gehenaman] wijchʼusqa kananmantaqa” (Mat. 5:29, 30, Qheshwa Biblia).
9 ¿Imaynamantataq ‘ñawinchik’ chayri ‘makinchik’ juchapi ‘urmachiyta’ atiwasunman?
9 Jesús ‘ñawimanta’ parlaspa, imatachus rikusqanchikta qhawanallamantapuni parlachkarqa, ‘makimanta’ parlaspataq imastachus makisninchikwan ruwayta atisqanchikmanta parlachkarqa. Mana allinta qhawarikuptinchikqa, ñawinchik, makinchik ima, ima juchapipis urmachiwasunman, jinamanta manaña ‘Diospa munayninmanjinachu kawsakusunman’ (Gén. 5:22; 6:9). Chayrayku ñawinchik chayri makinchik, ima juchamanpis urmachinayachkawaptinchikqa, mana urmananchikpaq mayta kallpachakunanchik tiyan, ñawinchiktapis sikʼispa chayri makinchiktapis khuchuspa wikchʼuchkasunmanjina.
10, 11. Khuchichakuypi mana urmananchikpaq, ¿imataq yanapawasunchik?
10 ¿Imatá ruwasunman ñawisninchik khuchichakuyta mana rikunanpaq? Diospa chiqa sunqu kamachin Job, nirqa: “Noqa sonqoypi nikorqani, ni sipas solterallatapis munapayanayta”, nispa (Job 31:1). Jobqa casarasqa runa karqa, Diospa kamachiykunasnintataq, ni imaymanamanta pʼakiyta munaqchu. Ñuqanchikpis, casarasqas, mana casarasqas ima; kikillantataq yuyananchik tiyan. Chayrayku khuchichakuypi mana urmananchikpaqqa, espíritu santowan yanapachikunanchik tiyan, jinamanta aychap saqra munayninwan mana atipachikunanchikpaq (Gál. 5:22-25).
11 Allin kanman tapurikunanchik: “¿Saqillanichu ñawisniyta qʼara runasta Internetpi, librospi, chayri televisionpi qhawaqta, ñuqapi aychap saqra munayninta rikchʼarichinanpaq?”. Discípulo Santiagop nisqanta yuyarikuna, pay nirqa: “Sapa runa tanqachikun, maypachachus paypa sajra munaynin payta juchaman apan, sonqonta suwaspa chaypacha. Chantá chay runaqa sajra munayninta kasuspa, juchallikun, jucharaykutaj wañoyqa jamun”, nispa (Sant. 1:14, 15). Chayrayku juk cristiano, pillatapis munapayaywan ‘qhawallanpuni’ chayqa, chay saqra munayta sunqunmanta sikʼinan tiyan, nisunman ñawintapis sikʼispa wikchʼuchkanmanjina (Mateo 5:27, 28, ñawiriy).
12. Aychap saqra munayninta atipanapaq, ¿Pablop ima kʼamisqantaq yanapawasunchik?
12 Makisninchikqa mayta pantachiwasunman, imaraykuchus Jehovap kamachiykunasninta pʼakichiwasunman. Chayrayku Pablop kʼamirisqanta kasukuspa, llimphuta kawsanallanchikpaqpuni kallpachakunanchik tiyan, Pablo nirqa: “Chayrayku wañuchiychej ari qankunapi kaj kay pachaj sajra munayninta: Khuchichakuyta, millay ruwayta, sajra imasta munapayayta, sajra kajta moqʼeyta, anchata qolqeta munapayayta ima; chayqa lantita yupaychaywan ninakun” (Col. 3:5). Kay rimaykunaqa, ima saqra munaynillanchiktapis usqhayllata chinkachinanchikta sutʼita rikuchiwanchik.
13, 14. ¿Imaraykutaq saqra yuyaymanta, khuchichakuymanta ima, ayqinanchik tiyan?
13 Achkha runasqa, mana wañuyta munaspa makinkuta chayri chakinkuta khuchuchikunku. Chayrayku mana atinapaqjinalla kaptinpis, ñawinchiktapis ‘sikʼispa, chayri makinchiktapis ‘khuchuspa wikchʼuchkasunmanjina’, mayta kallpachakunanchik tiyan, saqra yuyaykunapi mana yuyananchikpaq, khuchichakuypi mana urmananchikpaq ima, jinamantataq Diosmanta mana karunchakusunchu. Chiqamanta nisunman yuyayninchikta, kawsayninchikta, Diosta yupaychayninchikta ima, llimphuta japʼinanchik kasqanta, ajinallamanta wiñaypaq wañuyman, nisunman Gehena nisqaman mana risunchu.
14 Juchasapa kasqanchikrayku, llimphuta kawsananchikpaq mayta kallpachakunanchik tiyan. Pablo nirqa: “Cuerpoyta ni imarayku saqenichu munayninta ruwajta, manachayqa tukuy imapi kasuchikuni noqa wajkunaj yachachejnin kashaspa, noqa kikiy ama qhesachasqa kanaypaj”, nispa (1 Cor. 9:27). Chayrayku, llimphuta kawsanapaqqa, Jesuspa yuyaychasqanta kasukunapuni. Ruwasqanchikwantaq ni jaykʼaq, Jesús ñuqanchikrayku wañusqanta pisipaq qhawachinachu (Mat. 20:28; Heb. 6:4-6).
“Qoriychej wajkunaman”
15, 16. a) ¿Imaynatá Jesús kʼachas kayta yachachiwarqanchik? b) Kay Lucas 6:38 pʼitipi, ¿ima costumbremantataq Jesús parlachkarqa?
15 Jesusqa, ruwasqanwan, parlasqanwan ima, kʼachas kayta yachachiwarqanchik. Payqa juchasapa runaspa allinninrayku kay Pachaman jamurqa (2 Corintios 8:9, ñawiriy). Tukuy sunqu janaqpachapi jatun kayninta saqirqa, kay pachapi runajina paqarikuspa kawsayninta juchasapa runasrayku qunanpaq. Jinamanta wañuyninniqta wakinkunaqa, janaqpachapi qhapaq kayta tarinqanku, Jesuswan khuska kamachispa (Rom. 8:16, 17). Jesusqa, kʼacha kananchikmanta parlaspa nirqa:
16 “Qoriychej wajkunaman, qankunamampis qorillasonqachejtaj, japʼinkichejtaj wayaqaykichej phullchirishajta, matʼi winasqata, thalaykurisqata. Ima chimpuwancha midinkichej, chayllawantaj qankunamampis midisonqachej.” (Luc. 6:38.) Ñawpa tiempopi rantikuqkunaqa, cinturonninkuman japʼichisqa pʼachankuta juk bolsatajina ruwaq kanku, chaymantaq wakin ranqhaqkuna imatachus ranqhachkasqankuta phullchichinankukama quq kanku. Jesusqa, ‘wayaqaykichik phullchirichkaqta japʼinkichik’ nispa, chay costumbremanta parlachkarqa. Chantá Jesús nisqanmanjina, wakkunawan tukuy sunqu kʼacha kaptinchikqa, ñuqanchikwanpis kʼachas kanqanku; maykʼaq kutichus astawan necesitachkaptinchik, “phullchirishajta” quwasunchik (Ecl. 11:2).
17. ¿Imaynatá Jehová may kʼacha kasqanta rikuchirqa, chantá imataq ñuqanchikta kusichiwasun?
17 Jehovaqa, kusiywan quqkunata munakun, bendecintaq. Pay kikin may kʼacha kasqanta rikuchirqa kay pachaman juk kʼata Churinta kachamuspa, jinamanta “pillapis paypi creejqa mana chinkayman [rinanpaq], astawanqa wiñay kawsayniyoj [kananpaq]” (Juan 3:16). Pablo qillqarqa: “Pichus ashkhata tarpojpis ashkhallatataj oqharenqa. Sapa uj churachun sonqompi yuyasqanman jina, mana llakikuspa, nitaj kamachisqa jinachu, imaraykuchus Diosqa munakun pichus kusiywan qojta”, nispa (2 Cor. 9:6, 7). Chiqamanta, wakkunapis Diosta yupaychanankupaq tiemponchikta, kallpanchikta, kapuwasqanchikta ima churasun chayqa, kusisqas kasunchik, achkha bendicionestataq japʼisunchik (Proverbios 19:17; Lucas 16:9, ñawiriy).
“Ama cornetata ñawpaqeykipi waqachiychu”
18. ¿Imata ruwaptinchiktaq janaqpachapi kachkaq Tatanchikmanta, mana ‘tʼinka kanmanchu’?
18 “Ama runaspa ñawpaqellampichu cheqan kajta ruwaychej, paykunawan rikuchikunallaykichejpajqa; ajinata ruwajtiykichejqa, mana tʼinkaykichej kanqachu janaj pachapi kashaj Tataykichejpa ñawpaqempi.” (Mat. 6:1.) Jesús chiqan kaqmanta parlaspa, Diospa munayninmanjina kawsanamanta parlachkarqa. Payqa mana niyta munarqachu runaspa ñawpaqinpi ni jaykʼaq sumaq ruwaykunata ruwanatachu, imaptinchus discipulosninta nirqa: “Kʼanchayniykichejqa kʼanchachun runaspa ñawpaqempi”, nispa (Mat. 5:14-16). Chaywanpis, kay pachapi takiqkunajina, runaspa ‘rikunallankuta’ imallatapis ruwasunman chayqa, janaqpachapi kachkaq Tatanchikmanta ‘mana tʼinkanchik kanqachu’. Jinata ruwaspaqa, ni jaykʼaq Diosman astawan qayllaykuyta atisunchu, nitaq Reinomanta wiñaypaq bendicionestapis japʼisunchu.
19, 20. a) ‘Qullqita wakchasman quspa, ama cornetata waqachiychikchu’ nispa, ¿imatá Jesús sutʼinchachkarqa? b) Lluqʼi makinchik, paña makinchik ruwasqanta mana yachananpaq, ¿imatá ruwasunman?
19 Maychus kaqta yuyaspaqa, Jesús kʼamirisqanta kasukusun, pay nirqa: “Qolqeta wajchasman qospaqa, ama cornetata ñawpaqeykipi waqachiychu, imaynatachus puraj uya runas sinagogaspi, callespi ima ruwanku runaswan allin qhawasqa kanankurayku, jinataqa. Cheqatapuni niykichej: Ñapis paykunaqa tʼinkayojña kanku”, nispa (Mat. 6:2). Ñawpa tiempopi runasqa, mana kapuyniyuqkunaman ‘quriq’ kanku (Isaías 58:6, 7, ñawiriy). Jesús, discipulosnin ima, juk wayaqapi qullqita apaq kanku, wakchasta yanapanankupaq (Juan 12:4-8; 13:29). Mana pipis qullqita quspa cornetata waqachiqchu, chayrayku Jesusqa, “ama cornetata ñawpaqiykipi waqachiychu” nispa, fariseosjina runas rikunallankuta wakchasman qullqita qunanchik mana allinchu kasqanta sutʼinchachkarqa. Jesusqa, fariseos puraq uyas kasqankuta nirqa, imaptinchus paykunaqa, machkhatachus qullqita churasqankuta “sinagogaspi, callespi” ima willaq kanku. Paykunaqa ‘tʼinkayuqña karqanku’. Chaytaq karqa runaswan jatunchachikusqanku, chayri sinagogapi ñawpaq tiyanaspi sumaq yachachiqkunawan tiyakusqanku. Jehovamantataq ni imata japʼinankuchu karqa (Mat. 23:6). Cristop discipulosnintaq, ¿imatá ruwananku karqa? Jesús nirqa:
20 “Chayrayku wajchasman imallatapis qoshajtiyki, ama yachachunchu lloqʼe makiyki imatachus paña makiyki ruwasqanta. Wajchasta pakayllamanta khuyay, jinataj pakaypi khuyasqaykita rikusoj Tatayki tʼinkachisonqa.”, nispa (Mat. 6:3, 4.) Imallatapis iskay makisninchikwanpuni ruwanchik, chayrayku lluqʼi makinchik imatachus paña makinchik ruwasqanta mana yachananqa, pillamanpis khuyakuyninchikta rikuchisqanchikta wakkunaman mana willay niyta munan.
21. ¿Imaynasmantá ‘pakaypi Rikuwaqninchik’ tʼinkawanchik?
21 Khuyakuspa, ‘qullqita [chayri wak imasta] wakchasman’ qusqanchikta mana wakkunaman willaptinchikqa, ruwasqanchikta mana pipis yachanqachu. Jinamanta Tatanchik pichus ‘pakaypi khuyakusqanchikta rikuq’, tʼinkawasun. Janaqpachapi tiyakusqanrayku, mana rikukuq kasqanrayku ima, Jehovaqa runaspaq “pakaypi” kachkan (Juan 1:18). Tʼinkasta quwasqanchikmanta wakinqa, paypa qayllanpi kay, juchasninchikmanta perdonta tariy, wiñay kawsayta tariy ima (Pro. 3:32; Juan 17:3; Efe. 1:7). Chaytaq, runaswan jatunchachikuymantaqa, aswan sumaq, ¿icharí?
Sunqunchikpi waqaychanapaq yachachiykuna
22, 23. ¿Imaraykutaq Jesús yachachisqanmanjina kawsakunanchik tiyan?
22 Kay yachaqanapi rikunchikjina, Jesús Urqupi Yachachisqanpi, may sumaq yachachiykunata tarinchik. Chaytaq, kay pachapi achkha chʼampaykunas kaptinpis, kusiyta tarinapaq yanapawanchik. Chayrayku Jesús yachachisqanmanjina kawsakusunchik chayqa, kusisqas kasunchik.
23 Jesús yachachisqanmanjina ‘uyarispa ruwaqkunaqa’ achkha bendicionesta japʼinqanku (Mateo 7:24, 25, ñawiriy). Chayrayku Jesuspa yuyaychasqanta kasukunapuni. Qhipan yachaqanapi Urqupi Yachachisqanmanta astawan yachakullasunchikpuni.
¿Imatá kutichiwaq?
• ¿Imaraykutaq ñuqanchikpaq phiñasqa hermanowan allinyakuy may allinpuni?
• ¿Imatá ruwasunman ‘paña ñawinchik’ juchapi mana urmachinawanchikpaq?
• Kʼacha kanamanta, ¿imatá yuyananchik tiyan?
[Tapuykuna]
[11 paginapi dibujo/foto]
¡Ñuqanchikpaq phiñasqa kaqwan allinyakuyqa may allinpuni!
[12, 13 paginaspi dibujos/fotos]
Jehovaqa kusiywan quqkunata bendecin