Jesuspa yachachiykunasninqa kusichiwasunman

‘Jesús urquman wicharirqa, yachachisqasnintaq payman qayllaykurqanku. Paytaq yachachiyta qallarirqa.’ (MAT. 5:1, 2)

1, 2. a) Jesús niraq Urqupi Yachachichkaspa, ¿imastá ñawpaqta ruwarqa? b) ¿Imatá Jesús qallarichkaspa sutʼincharqa?

KIMSA chunka jukniyuq watapi, Jesusqa, Galileapi willachkasqanta juk chhikanta saqirqa, Jerusalenpi Pascuata ruwamunanrayku (Juan 5:1). Galileaman kutispataq, 11 apostolesninta akllananpaq, tukuy tuta Diosmanta yanapata mañakurqa. Sutʼiyamuptintaq may chhika runas payta maskʼarqanku, paytaq unqusqakunata sanoyachirqa. Chantá juk urqup kinrayninman rirqa, chaypi tiyaykuytawantaq discipulosninman, runasman ima, yachachiyta qallarirqa (Mat. 4:23–5:2; Luc. 6:12-19).

² Chay kutipi Jesús yachachisqanqa, Urqupi Yachachisqan sutichakun. Qallarichkaspataq sutʼincharqa, kusisqa kananchikpaqqa, Diospa qayllanpi kananchikta (Mateo 5:1-12, ñawiriy). Kusisqa kayqa, sunqu juntʼasqa kay, sunqu qhallallarichkaq kay ima, niyta munan. Jesuspa, jisqʼun kutita kusikuyniyuqkunamanta yachachisqanpi, reparanchik imaraykuchus cristianos kusisqas kasqankuta; chay yachachisqantaq imaynachus yaqha iskay waranqa watas ñawpaqta may sumaq karqa, kikillantaq kunan tiemponchikpaqpis. Kunanqa chaykunata ukhunchasunchik.

“May cusiskas cancu sonconcupi Diosmanta pisiskas caskancuta khawacojcunaka”

3. ¿Imatá wakcha sunquyuq kasqankuta reparakuqkuna yachanku?

³ “Kusikuyniyojmin kanku wajcha sonqoyoj kasqankuta reparakojkunaqa, imaraykuchus paykunajta janaj pacha reinoqa.” (Mat. 5:3.) Jinata reparakuqkunaqa, Diospa khuyakuyninta necesitasqankuta yachanku, sunqunkupitaq “Diosmanta pisiskas caskancuta” ima (Dios Parlapawanchej).

4, 5. a) ¿Imaraykutaq sunqunkupi Diosmanta pisisqas kasqankuta qhawakuqkuna kusisqas kanku? b) Sunqunchikpi Diosmanta pisisqas mana kananchikpaq, ¿imastá ruwananchik tiyan?

⁴ Chantapis paykunaqa kusisqas kanku imaraykuchus “paykunajta janaj pacha reinoqa”. Jesuspa ñawpa discipulosninqa, Jesusta Diospa akllakusqantajina qhawasqankurayku, paykunapaq juk ñanta kicharikurqa Jesuswan khuska Diospa Reinonpi kamachimunankupaq (Lucas 22:28-30). Janaqpachapi Jesuswan khuska kamachimuyta, chayri kay Pachapi juk paraisopi kawsayta suyakuchkaspapis, kusisqas kasunchik sichus sunqunchikpi Diosmanta pisisqas kasqanchikta qhawakunchik chayqa.

⁵ Mana tukuy runaschu sunqunkupi Diosmanta pisisqas kasqankuta qhawakunku, mana iñiyniyuq kasqankurayku, Diosta yupaychayta mana jatunpaqchu qhawasqankurayku ima (2 Tes. 3:1, 2; Heb. 12:16) Chayrayku sunqunchikpi Diosmanta mana pisisqas kananchikpaq, mana saqispa Bibliata ñawirinanchik tiyan, sunqu kʼajaywan willamunanchik tiyan, tantakuykunamantaq rinanchik tiyan (Mat. 28:19, 20; Heb. 10:23-25).

“Kusikuyniyojmin kanku waqajkunaqa”

6. ¿Pikunataq ‘waqaqkuna’ kanku, chantá imaraykutaq kusisqas kanku?

⁶ “Kusikuyniyojmin kanku waqajkunaqa, imaraykuchus paykunataqa Dios sonqochanqa.” (Mat. 5:4.) “Waqajkunaqa”, “sonkoncupi Diosmanta pisiskas caskancuta khawacojcuna[llataq]” kanku. Paykunaqa mana imaynachus kawsayninku kasqanmantachu waqanku, manaqa juchasapa kasqankurayku, jucha runata ñakʼarichisqanta rikusqankurayku ima. Chaywanpis, ¿imaraykutaq Jesús nirqa waqachkaptinkupis kusisqas kasqankuta? Diospi, Jesuspi ima iñisqankurayku, Jehovap qayllanpi kaspataq sunquchayta tarisqankurayku (Juan 3:36).

7. Kay saqra pachap imasninta, ¿imaynatá qhawananchik tiyan?

 ⁷ Kay saqra pachapi achkha runas mana chiqan kaqmanjina kawsachkasqankumanta, ¿maytachu llakikunchik? ¿Imatapunitaq kay pachamanta, kay pachap imasninmanta ima yuyanchik? Apóstol Juan nirqa: “Kay pachapi tiyan aychaj sajra munaynin, ñawispa rikusqanta munapayay, imatapis ruwasqanmanta, kapuyninmantataj runaykachay ima. Chay tukuy imasqa mana Dios Tatamantachu jamun”, nispa (1 Juan 2:16). Chayrayku, ‘kay pachap yuyaynin’, nisunman, Diosmanta karunchasqa runaspa yuyaynin, Diosmanta karunchachkawasqanchikta reparakuspaqa, Diosmanta tukuy sunqu mañakuna, Bibliata astawan ukhunchana, ancianospa yanapaynintataq maskʼana. Imallapis llakiyninchik kachun, Jehovaman astawan qayllaykuspaqa, astawan sunquchayta tarisunchik (1 Cor. 2:12; Sal. 119:52; Sant. 5:14, 15).

“Kusikuyniyojmin kanku llampʼu sonqoyojkunaqa”

8, 9. a) ¿Imayna runastaq llampʼu sunquyuqkuna kanku, imastataq ruwanku? b) ¿Imaraykutaq llampʼu sunquyuqkuna kusisqas kanku?

⁸ “Kusikuyniyojmin kanku llampʼu sonqoyojkunaqa, imaraykuchus paykuna kay pachata herenciankupaj japʼenqanku.” (Mat. 5:5.) Llampʼu sunquyuq runaqa, mana piwanpis mandachikuqllachu, nitaq runas rikunallankutachu llampʼu sunquman tukun (1 Tim. 6:11). Chantapis Jehovap munayninta ruwan, nisqanta kasukun, tukuywantaq allinta kawsakuyta maskʼan, imaynatachus apóstol Pablo romanosman cartanpi kʼamirirqajina (Romanos 12:17-19, ñawiriy).

⁹ ¿Imaraykutaq Jesús nirqa: “kusikuyniyojmin kanku llampʼu sonqoyojkunaqa”, nispa? Imaraykuchus paykunaqa, “kay pachata herenciankupaj japʼenqanku”. Jesusqa, may llampʼu sunquyuq kasqanrayku, kay Pachata Herenciatajina ñawpaqta japʼirqa (Sal. 2:8; Mat. 11:29; Heb. 2:8, 9). ‘Cristowan khuska [Reinota] herenciata japʼiqkunapis’, llampʼu sunquyuqllataq kasqankurayku, kay Pachata herenciatajina japʼillanqankutaq (Rom. 8:16, 17). May chhika llampʼu sunquyuq runastaq, kay Pachapi Jesuspa kamachiyninpi kawsakunqanku (Sal. 37:10, 11).

10. Juk hermano sunquta nanachinapaqjinallapuni parlan chayqa, ¿imaynatá wakkunawan apanakunman, anciano kayta atinmanchu?

¹⁰ Ñuqanchikpis Jesusjina llampʼu sunqu kananchik tiyan. Chaywanpis, sunquta nanachinapaqjinallapuni parlanchik chayqa, manaña pipis qayllaykamuwasunchu. Chantá juk hermano mana llampʼu sunquchu chayqa, qutuchakuypi anciano kananpaq mana churasqa kanmanchu (1 Tim. 3:1, 3). Pablo, Titota nirqa Cretamanta hermanosta yuyarichinanta mana phiñanakusta maskʼaqkuna kanankuta, manaqa kʼacha runas, llampʼu sunqu ima kanankuta (Tito 3:1, 2). Chayrayku nisunman llampʼu sunqu runasqa, wak runaspaq juk bendición kasqankuta.

“Kusikuyniyojmin kanku cheqan kawsaymanta yarqhachikojkunaqa, chʼakichikojkunapis”

11-13. a) Chiqan kaqmanta yarqhachikuqkuna, chʼakichikuqkuna ima, ¿imatá ruwanku? b) ¿Imaynatá paykuna saksachisqa kanku?

¹¹ “Kusikuyniyojmin kanku cheqan kawsaymanta yarqhachikojkunaqa, chʼakichikojkunapis, imaraykuchus paykuna sajsachisqa kanqanku.” (Mat. 5:6.) Jesús chiqan kaqmanta parlaspaqa, Diospa munayninta, kamachisqasninta ima juntʼaqpa kawsayninmanta parlachkarqa. Salmistaqa, Jehovap chiqan kamachisqasninta  mayta muqʼisqanta nirqa (Sal. 119:20). ¿Payjinachu chiqan kaqta jatunpaq qhawanchik? ¿Payjinachu chiqan kaqta mayta munakunchik?

¹² Jesusqa, chiqan kaqmanta yarqhachikuqkuna, chʼakichikuqkuna ima, kusisqas kanankuta nirqa, “sajsachisqa” kanankuta yachasqanrayku. Kaytaq 33 watapi Pentecostés pʼunchaymantapacha juntʼakuyta qallarirqa, imaraykuchus chay kutipi Jehová espiritunniqta ‘kay pachapi kaq runasman chiqan kaqmanta’ sutʼincharqa (Juan 16:8). Chantapis, espiritunniqta juk qutu runasta Griego Qillqakunata qillqanankupaq yuyaycharqa, chay qillqasqataq “cheqanta kawsayta yachachinapaj” may sumaq (2 Tim. 3:16). Chantá kay kikin espiritullataq yanapawanchik ‘chay musuq runa kaywan pʼachawanjina pʼachallikunanchikpaq, mayqinchus Diosmanjina ruwasqa, chiqan kaqpi kachkan’ chaywan (Efe. 4:24). Jesús juchasninchikrayku wañusqanta yachayqa, mayta sunquchawanchik, imaraykuchus jinamanta pillapis juchasninmanta pesachikuqqa, Diosmanta perdonta tarinman, Paypa ñawpaqinpitaq chiqan runapaq qhawasqa kanman (Romanos 3:23, 24, ñawiriy).

¹³ Yaqha tukuyninchik, kay Pachapi chiqan kawsayta suyachkanchik, maypichus chiqan kaqwan chiqamanta saksachisqa kasunchik. Chay kawsay chayamunankamataq, tukuy tiempopi Diosta kasukunachik. Jesús nirqa: “Ñawpajtaqa Diospa reinonta, cheqan kaynintawan maskʼaychej”, nispa (Mat. 6:33). Jinata ruwasunchik chayqa, “Señorpa ruwaynimpi” achkha llamkʼana kapuwasunchik, chiqamantataq kusisqas kasunchik (1 Cor. 15:58).

¿Imaraykutaq khuyakuqkuna kusikuyniyuq kanku?

14, 15. a) ¿Imaynasmantá khuyakuyninchikta rikuchisunman? b) ¿Imaraykutaq khuyakuqkuna kusikuyniyuq kanku?

¹⁴ “Kusikuyniyojmin kanku khuyakojkunapis, imaraykuchus paykunaqa khuyakuyta tarenqanku.” (Mat. 5:7.) Khuyakuqkunaqa, wakkunata yanapanku. Jesuspis khuyakusqanrayku may chhika unqusqa runasta sanoyachirqa (Mat. 14:14). Ñuqanchikpis, contranchikpi juchallikuqkunata perdonaspa khuyakuyninchikta rikuchisunman, imaynatachus Jehová khuyakusqanrayku juchasninkumanta pesachikuqkunata perdonan, ajinata (Éxo. 34:6, 7; Sal. 103:10). Mana yanapayniyuq kaqkunatapis, kʼachamanta parlapayaspa, yanapaspa ima, khuyakuyninchikta rikuchillasunmantaq. Chantapis runa masisninchikman khuyakuyninchikta rikuchinchik Diosmanta paykunaman willaspa. Jinamanta Jesusjina khuyakuyniyuq kasqanchikta rikuchinchik, imaptinchus payqa, khuyakusqanrayku payman jamuq runasman “tukuy imata yachachiyta qallarerqa” (Mar. 6:34).

¹⁵ Ñuqanchikpis Jesusjina yuyanchik, pay nirqa: “Kusikuyniyojmin kanku khuyakojkunapis, imaraykuchus paykunaqa khuyakuyta tarenqanku”, nispa. Khuyakuywan wakkunata qhawaptinchikqa, paykunapis jinallatataq qhawawasunchik.  Chantá Dios imatachus ruwasqanchikmanta cuentata mañaspaqa, ichá khuyakuywan juzgawasun, khuyakuyniyuq kasqanchikrayku, jinamanta khuyakuyninchikqa, allinpaq qhawasqa kananchikpaq yanapawasunchik (Sant. 2:13). Rikunchikjina khuyakuyniyuqkunalla perdonta, wiñay kawsayta ima japʼinqanku (Mat. 6:15).

¿Imaraykutaq llimphu sunquyuqkuna kusikuyniyuq kanku?

16. Llimphu sunquyuq kanchik chayqa, ¿imatá ruwasunchik, chantá imaynamantá Diosta rikuyta atisunman?

¹⁶ “Kusikuyniyojmin kanku llimphu sonqoyojkunaqa, imaraykuchus paykunaqa Diosta rikonqanku.” (Mat. 5:8.) ‘Llimphu sunquyuq’ kanchik chayqa, yuyasqanchikpi, imatachus ruwayta munasqanchikpi ima rikukunqa. Chantapis, “chʼuwa sonqomanta” munakuywan imallatapis ruwasunchik (1 Tim. 1:5). Jinamanta ‘Diosta rikuqkunawan’ khuska kasunchik. Kaytaq mana ninayanchu tukuyninchik Jehovata ñawisninchikwan rikunata, imaraykuchus ‘manapuni pipis payta rikuyta atinmanchu, rikuspapis mana kawsanmanchu’ (Éxo. 33:20). Chaywanpis Jehovataqa, tukuy ‘rikuyta’ atisunman, Jesuspa kʼacha kaykunasninmanta yachakuspa, imaptinchus payqa, Tatanjina tukuy imata ruwaq. Pay kikin nirqa: “Noqata rikuwajqa Tataytapis rikun”, nispa (Juan 14:7-9). Chantá kay Jallpʼapi Diosta yupaychaqkunaqa, Payta rikuyta atillasunmantaq, imastachus ñuqanchikrayku ruwasqanpi tʼukurispa (Job 42:5). Akllasqa kaqkunapis, Diosta rikunqanku, kawsarimuytawan espiritusjina janaqpachaman ripuspa (1 Juan 3:2).

17. ¿Imaynatá llimphu sunquyuqkuna kawsakunku?

¹⁷ Chantá llimphu sunquyuqkunaqa, imastachus Jehová chiqnisqanta chiqninku (1 Cró. 28:9; Isa. 52:11). Chayrayku llimphu sunqu kanchik chayqa, ruwasqanchik, parlasqanchik ima, llimphu kanqa, Diosta yupaychayninchikpis chʼuwa kanqa.

Allinyachiqkunaqa Diospa wawasnin kanqanku

18, 19. ¿Imatá allinyachiqkuna ruwanku?

¹⁸ “Kusikuyniyojmin kanku allinyachejkunaqa, imaraykuchus paykunaqa Diospa wawasnin nisqa kanqanku.” (Mat. 5:9.) Kay allinyachiqkunaqa, “sajrata ruwajman sajrallatataj” mana kutichinkuchu, astawanqa “allin kajllatapuni” tukuypaq ruwanku (1 Tes. 5:15).

¹⁹ ‘Allinyachiqkunawan’ khuska kananchikpaqqa, tukuywan allinpi kawsakuyta maskʼananchik tiyan. Allinyachiqkunaqa, “sumaj kawsaqesta” mana phiñanachinkuchu (Pro. 16:28). Astawanqa ‘atisqankuta tukuywan allinpi kawsakuyta maskʼanku’ (Heb. 12:14).

20. ¿Pikuna ‘Diospa wawasninña’ kanku, chantá pikunataq astawan qhipaman Diospa wawasnin kanqanku?

²⁰ Allinyachiqkunaqa, kusisqas kanku, imaptinchus “Diospa wawasnin nisqa kanqanku”. Jehovaqa chiqa sunqu akllasqa cristianosta, wawasnintajina japʼikapun, chayrayku “Diospa wawasnin” kanku, paypa qayllanpitaq kanku, imaraykuchus paykunaqa Cristopi iñinku, “munakuyta, sonqo tiyaykuytawan qoj Dios[tataq]” yupaychanku (2 Cor. 13:11; Juan 1:12). ¿Imatá ‘wak ovejasmanta’ nisunman? Jesusqa paykunap ‘Wiñaypaq Tatanku’ kanqa, Waranqa watas Kamachiyninpi. Chay tiempo tukukuptintaq, Jesuspis Jehovamanta japʼikunqa, wak ovejasmanta kaqkunataq chiqamanta Diospa wawasnin kanqanku (Juan 10:16; Isa. 9:6; Rom. 8:21; 1 Cor. 15:27, 28).

21. ‘Espiritumanjina kawsaspa’, ¿imastá ruwasunchik?

²¹ ‘Espiritumanjina kawsaptinchikqa’, allinyachiqkuna kasqanchikta wakkuna reparanqanku. Mana “purajmanta phiñanakus[ta]” maskʼasunchikchu (Gál. 5:22-26). Astawanqa ‘tukuy  runaswan allinpi kawsakunanchikpaq’ kallpachakusunchik (Rom. 12:18).

Kusikuyniyuq kanchik chiqan kawsayrayku qhatiykachasqa kaspapis

22-24. a) ¿Imaptintaq kusisqa kanku chiqan kawsayrayku qhatiykachasqa kaqkuna? b) Qhipan iskay yachaqanaspi, ¿imamantataq yachakusunchik?

²² “Kusikuyniyojmin kanku cheqan kawsayrayku ñakʼarejkunaqa, imaraykuchus janaj pacha reinoqa paykunajta.” (Mat. 5:10.) Chantá Jesús nillarqataq: “Kusikuyniyojmin kankichej runas noqarayku qankunapaj rimajtinku, chejnispa ñakʼarichisojtiykichej, tukuy imatataj llullakuspa contraykichejpi nejtinku ima. Kusikuychej jatun kusiywan, imaraykuchus jatunmin janaj pachapi tʼinkaykichejqa. Ajinallatataj qankunamanta ñawpajta jamoj profetastapis chejnispa ñakʼaricherqanku”, nispa (Mat. 5:11, 12).

²³ Ñawpa tiempo profetastajina, “cheqan kawsayrayku” runas juchachanawanchikta, qhatiykachanawanchikta ima yachanchik. Sinchita sayaspataq, Jehovata jatunchasqanchikmanta, munayninta ruwasqanchikmanta ima, kusisqa kasunchik (1 Ped. 2:19-21). Ñakʼariykunaqa, Jehovata kusiywan yupaychachkasqanchikta mana jaykʼaq pisiyachiyta atinmanchu. Arí, Cristowan Kamachiqkunap kusikuyninkuta mana pisiyachinmanchu, nitaq kay Jallpʼapi Diospa Reinonpa kamachiyninpi tiyakuyta suyakuqkunaptapis. Kay tʼinkasqa, Diospaq allin qhawasqa kasqanchikta, paytaq ñuqanchikwan may kʼacha kasqanta rikuchiwanchik.

²⁴ Urqupi Yachachisqanmantaqa astawanraq yachakusunman. Qhipan iskay yachaqanaspi, astawan yachakullasunpuni. Kunanqa imaynatachus Jesuspa yachachisqanmanjina kawsakuyta atisqanchikta qhawarisunchik.

¿Imaynatá kutichiwaq?

• ¿Imaraykutaq “may cusiskas cancu sonkoncupi Diosmanta pisiskas caskancuta khawacojcuna[...]”?

• ¿Imaraykutaq ‘kusikuyniyuq kanku llampʼu sunquyuqkuna’?

• ¿Imaraykutaq cristianos qhatiykachasqa kaspapis kusisqas kanku?

• Jesús kusikuyniyuqkunamanta parlasqan, ¿mayqintaq astawan tʼukurichisunki?

[Tapuykuna]

[7 paginapi dibujo/foto]

Jesús jisqʼun kutita kusikuyniyuqkunamanta parlasqanqa, may sumaq kunan tiemponchikpaqpis

[8 paginapi dibujo/foto]

Runa masisninchikman khuyakuyninchikta rikuchinchik Diosmanta paykunaman willaspa