Kuraq Davidpa, Salomonpa ruwasqanta allinpaq qhawana

“Kaypi kajtajrí, Salomonmanta nisqaqa aswan kuraj.” (MAT. 12:42.)

1, 2. ¿Imaraykutaq Jehová, Samuelta, Davidta akllananta nisqan tʼukunapaqjina?

PROFETA Samuelpa ñawpaqinpiqa, ovejasta michiq waynuchu kachkarqa. ¿Imaynatá chay waynuchu kamachiqman tukunman karqa? Paypa llaqtan Belenqa, mana may riqsisqachu karqa. Bibliap nisqanmajinataq ‘judapi llaqtas kaqmanta aswan juchʼuy’ karqa (Miq. 5:2). Chaywanpis profetaqa, chay waynuchuta, Israelpi kamachiq kananpaq akllanan kachkarqa.

² Samuelqa, Israel llaqtapaq qhipan kamachiqta akllananpaq Isaip wasinman rirqa. Isaiqpa pusaq wawasninmanta sullkʼa kaq wawan, David akllasqa kanantataq, mana yuyarqachu, chantapis chay kutipi Davidqa mana wasinpichu kachkarqa. Chaywanpis Davidtaqa, Jehová akllarqa (1 Sam. 16:1-10).

3. a) ¿Jehová, runap rikchʼaynillantachu qhawan? b) Samuel, Davidta jawisqantawan, ¿imataq karqa?

³ Jehovaqa, Davidpa sunqun imaynachus kasqanta rikurqa, Samueltaq mana chayta rikurqachu. Jehovaqa, runap sunqunpi imachus kasqanta qhawan, manataq rikchʼaynillantachu (1 Samuel 16:7, ñawiriy). Chayrayku Samuelqa, Jehová, Isaiqpa wasinpi kaq wawasninta mana akllasqanta rikuspa, sullkʼa kaq wawanta pusamunankuta nirqa, Davidtaq ovejasta michichkarqa. Biblia nin: “Chantá Isaíqa payta wajyachimorqa. Chay waynaqa alajito jobero karqa, kʼacha ñawisniyoj, allin rijchʼayniyojtaj. Chantá Tata Diosqa nerqa Samuelta: Kaymá chay ajllasqayqa; rey kanampaj aceitewan payta jawiykuy, nispa. Chay ratopacha Samuelqa wajramanta ruwasqa botellata japʼispa, chay waynata jawiykorqa wawqesnimpa ñawpaqenkupi. Chay pʼunchaymantapachataj Tata Diospa Espiritonqa Davidman jamorqa” (1 Sam. 16:12, 13).

Davidpi, Jesucristo imaynachus kanan rikukurqa

4, 5. a) Davidwan, Jesuswan, ¿imatá kikinta ruwarqanku? Sutʼinchariy. b) ¿Imaptintaq Jesusta, Kuraq David kasqanta ninchik?

⁴ Chaymanta 1100 watanman Jesusqa, Davidjina Belenpi nacekurqa. Manataq kamachiq kananpaqjinachu qhawasqa karqa, astawanpis judiosqa mana chayjina kamachiqtachu suyachkarqanku. Chaywanpis Jehovaqa, imaynatachus Davidta akllarqa, ajinallatataq Jesusta akllarqa, tukuy sunqunwantaq munakurqa (Luc. 3:22). * Chantapis, payta akllachkaptin espiritun “paypa patanman uraykʼamorqa”.

⁵ Chaywanpis wak kikinchaykuna kanraq. Sutʼinchanapaq, Davidtaqa munasqa yuyaychaqnin Ahitofel wasancharqa, Jesustataq juknin apostolnin Judas Iscariote wasancharqa (Sal. 41:9; Juan 13:18). Davidpis, Jesuspis, Jehovata yupaychana wasita, may allinpaq qhawaq kanku (Sal. 27:4; 69:9; Juan 2:17). Chantapis Jesusqa, Davidpa reinonta herenciatajina japʼin. Jesús manaraq nacekuchkaptin, juk ángel Mariaman ajinata nirqa: “[Jehová] Diosqa ñawpa tatan Davidpa reinonta payman qonqa”, nispa (Luc. 1:32; Mat. 1:1). Jesús, Davidmanta herenciata japʼispapis, paymanta astawan kuraq, imaptinchus Jesuspi, Dios imatachus ruwasaq nisqan juntʼakun. Chayrayku Kuraq David kasqanta nisunman. Jesusqa, Diospa Reinonpi Kamachinanpaq Akllasqa, chay kamachiynintataq may chhika runas unaytaña suyachkanku (Juan 7:42).

Michiwaqninchikpa, Reyninchikpa qhipanta rina

6. ¿Imaynamantá David allin michiq kasqanta, rikuchirqa?

⁶ Jesuspis, Davidjina michiq. Juk sumaq michiqqa, ovejasninta allinta michin, allinta mikhuchin, ima saqramantapis sumaqta jarkʼan (Sal. 23:2-4). Waynuchu kachkaspa Davidqa, tatanpa ovejasninta sumaqta jarkʼarqa. Sutʼinchanapaq, Davidqa wañuyta mana manchikuspa, ovejanta, leonmanta, osomanta ima kacharichirqa (1 Sam. 17:34, 35).

7. a) ¿Imataq Davidta, sumaq kamachiq kananpaq wakichirqa? b) ¿Imaynamantataq Jesús, Sumaq Michiq kasqanta rikuchirqa?

⁷ David, tatanpa ovejasninta unayta michisqanqa, Israel llaqtata allinta kamachinanpaq, imatapis sumaqta ruwananpaq ima, wakichirqa (Sal. 78:70, 71). * Jesusmantapis, sumaq michiq kasqanmanta, wakkuna yachakuyta atinkuman. Payqa, “juchʼuy tropa ovejas[ta]”, “waj ovejas[ta]” ima, Jehovap yanapayninwan, kallpata qusqanwan ima, michichkan (Luc. 12:32; Juan 10:16). Chayrayku Jesusqa, juk Sumaq Michiq. Payqa, ovejasninta sumaqta riqsisqanrayku, sapa jukta sutinmanta waqyan. Chantapis kay Jallpʼapi kachkaspa, paykunata mayta  munakusqanrayku tukuy imata ruwarqa (Juan 10:3, 11, 14, 15). Jesusqa, wañuyninwan, runasta wañuymanta kacharichirqa, Davidtaq chayta ni jaykʼaq ruwayta atinmanchu karqa. Chayrayku Jesustaqa, “juchʼuy tropa ovejasni[nta]” espiritujina kawsanankupaq janaqpachaman pusananta, ‘waq ovejasnintapis’ ni imata manchachikuspa kawsakunankupaq musuq pachaman pusananta, ni ima jarkʼayta atinqachu (Juan 10:27-29, ñawiriy).

Atipaq Reypa qhipanta rina

8. ¿Imaraykutaq, David atipaq kamachiq kasqanta niwaq?

⁸ Kamachiq Davidqa, maqanakuq runa karqa, Diospa llaqtantataq mana manchachikuspa jarkʼarqa, ‘Jehovap yanapayninwantaq mayman rispapis atipallarqapuni’. David kamachichkaptin Israel jallpʼaqa, Egipto mayumanta, Eufrates mayukama karqa (2 Sam. 8:1-14). Payqa, Jehová yanapasqanrayku, may atiyniyuq kamachiqman tukurqa. Biblia nin: “Chayrayku tukuynej jallpʼaspi David wapu kasqanqa uyarikorqa. Tata Diostaj tukuy nacionesman Davidmanta manchachikuyta churarqa”, nispa (1 Cró. 14:17).

9. Imaraykuchus Jesús atipaq kasqanta, sutʼinchay.

⁹ Jesusqa, David jinallataq mana manchachikuq. Jehová kamachiq kananpaq akllasqanmantapachataq, runasmanta supaykunata qharqurqa, jinamanta may atiyniyuq kasqanta rikuchirqa (Mar. 5:2, 6-13; Luc. 4:36). Jesusqa, Diospa enemigon Satanasmantapis, astawan atiyniyuq. Jehovap yanapayninwantaq, Kuraq Supaypa atiyninpi kay pacha kaqtapis atiparqa (Juan 14:30; 16:33; 1 Juan 5:19).

10, 11. ¿Imatataq Jesús janaqpachapi ruwarqa, chantá imatataq qhipaman ruwanqa?

¹⁰ Apóstol Juanqa, Jesús kawsarimuspa janaqpachaman ripusqanmanta 60 watas qhipaman Jesusta, atipaq Kamachiqtajina, may atiyniyuq Maqanakuqtajina, janaqpachapi musquypijina rikurqa. Chayrayku Juan jinata qillqarqa: “Chantá qhawashaspa, chaypi rikorqani uj yuraj caballota. Patampi lloqʼasqa kajtaj uj flechana arcota japʼisharqa. Payman uj pilluta qorqanku. Atipaspa llojserqa, atipanallampajtaj”, nispa (Apo. 6:2). Chay yuraq caballopi lluqʼasqaqa Jesús. Payqa, janaqpachapi Kamachiq kananpaq churasqa kachkaspa, 1914 watapi pilluta japʼirqa, chaymantapachataq “atipaspa llojserqa”. Rikunchikjina Jesusqa, Davidjina atipaq rey. Kamachiq kananpaq churasqa kasqanmantataq, pisi tiemponman janaqpachapi Kuraq Supaywan maqanakurqa, atipaspataq Jallpʼaman supaykunasnintawan wikchʼuykamurqa (Apo. 12:7-9). Jesusqa, Satanaspa saqra pachanta chinkachinankama caballopi lluqʼasqa rillanqapuni (Apocalipsis 19:11, 19-21, ñawiriy).

¹¹ Jesusqa, Davidjina khuyakuyniyuq kamachiq. Chayrayku, “may chhika runasta” Armagedonpi mana wañunankupaq jarkʼanqa (Apo. 7:9, 14). Chantapis Jesús, 144.000 runaswan kamachimuchkaptin, ‘chiqan kaqta ruwaqkuna, saqra kaqta ruwaqkunapis’ kay Jallpʼapi kawsarimunqanku (Hech. 24:15). Chay kawsarimuqkunaqa, wiñaypaq kawsayta atinqanku. Chay suyakuyqa may sumaq, ¿icharí? Chayrayku ‘allin kaqta’ ruwanallapuni. Jinamanta kay Jallpʼapi, juk pʼunchay Kuraq Davidpa kamachiyninpi kusisqa runasta, chiqan kawsaymanta juntʼata ima rikusunchik (Sal. 37:27-29).

Jehová, Salomonpa mañakusqanta uyarin

12. ¿Imatataq Salomón, Jehovamanta mañakurqa?

¹² Salomonpa ruwasqanpipis, imaynachus Jesús kanan rikukullarqataq. * Salomonmanqa, Israel llaqtata kamachinanpaq churasqa kasqantawan, musquyninpi Jehová rikhurirqa, imallatapis mañakusqanta qunantataq nirqa. Kamachiq Salomonqa, Jehovamanta khapaq kayta, atiyta, chayri unayta kawsakuyta mañakuyta atinman karqa. Chaywanpis Israel llaqtata allinta kamachinanpaq, nirqa: “Kunanqa mañakuyki jatun yachayta qonawaykita, allin yuyayniyoj kaytapis kay nacionta kamachiyta atinaypaj. Pitaj kamachiyta atinman kay jatun aylluykitari?”, nispa (2 Cró. 1:7-10). Jehová Diostaq imatachus mañakusqanta qurqa (2 Crónicas 1:11, 12, ñawiriy).

13. a) ¿Machkha yachayniyuqtaq Salomón karqa? b) ¿Pitaq Salomonman chay chhika yachayta qurqa?

¹³ Salomón, Jehová Diosman chiqa sunqu kachkaptinqa, mana pipis yachaypi payta atiparqachu. Imaptinchus, “kinsa waranqa allin yachaywan nisqasta” parlarqa (1 Rey. 4:30, 32, 34). Chay yachaywan parlasqanmanta wakinqa qillqakurqa, kunan tiempopitaq pikunachus yachayta maskʼaqkunata, chay nisqasnin yanapan. Sabamanta reinaqa Salomón yachayniyuqchus manachus kasqanta yachananpaq “mana kutichiy atina tapuykunawan”, Salomonman 2.400 kilometrosta rirqa, kutichisqanmanta, kamachiyninpis may sumaq kasqanmantataq mayta tʼukurqa (1 Rey. 10:1-9). Bibliaqa, maymantachus Salomonpa yachaynin jamusqanta sutʼinchan: “Tukuy runastaj Salomonpa uyanta rikuyta munaj kanku, uyarinankupaj chay chhika yachayta Dios payman qosqanta” (1 Rey. 10:24).

Aswan yachayniyuq Reypa qhipanta rina

14. ¿Imaynapitaq Jesús, ‘Salomonmanta nisqa aswan kuraq’?

¹⁴ Salomonmanta astawan yachayniyuqqa, Jesucristo. Jesusllataq, “Salomonmanta nisqaqa aswan kuraj” kasqanta nirqa (Mat. 12:42). Jesusqa “wiñay kawsay palabra[ta]” parlarqa (Juan 6:68). Sutʼinchanapaq, payqa Urqupi yachachichkaspa, Proverbios libromanta wakin yuyaychaykunata astawan sutʼincharqa. Salomonqa, imaschus Diospa kamachisninta kusichinanmanta parlarqa (Pro. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20). Jesustaq, Diosta yupaychay, munaynin juntʼakunanta yachay ima, runata kusichinanta sutʼincharqa. “May cusiskas cancu sonkoncupi Diosmanta pisiskas caskancuta khawacojcunaka”, imaraykuchus paykunapta janaqpacha reinoqa (Mat. 5:3, Dios Parlapawanchej). Jesús yuyaychasqanmanjina kawsakuqkunaqa, Jehovaman astawan qayllaykunku, imaptinchus Jehovaqa “kawsay yaku juturi” (Sal. 36:9; Pro. 22:11; Mat. 5:8). Cristopi, ‘Diospa yachaynin’ rikukun (1 Cor. 1:24, 30). Diospa Reinonpi Kamachiqpiqa, ‘espiritup yachaynin’ kachkan (Isa. 11:2).

15. ¿Imaynamantá, Diosmanta yachayta tarisunman?

¹⁵ Kuraq Salomonpa qhipanta riqkuna, ¿imaynatataq Diospa yachayninta tarisunman? Yachanchikjina Diospa yachayninqa, Bibliapi kachkan, chayrayku ñawirichkaspaqa sumaqta tʼukurinanchik tiyan, astawanqa Jesuspa yachachiykunasninpi (Pro. 2:1-5). Chantapis Jehovamanta yachayta, mañakunallanchikpuni tiyan. Bibliaqa, Jehovamanta tukuy sunqu mañakuptinchik espíritu santonta qunawanchikta, jinamantataq chay sumaq yachayta tarinanchikta sutʼita niwanchik (Sant. 1:5). Chay yachaytaq ima chʼampaytapis atipanapaq, imatapis allinta ruwanapaq ima, yanapawasunchik (Luc. 11:13). Salomontaqa ‘willaraq’ sutiwan riqsikullarqataq, imaptinchus runasta Diosta yupaychanankupaq tantarqa, chantá “yachaymanta yachacherqa” (Ecl. 12:9, 10). Jesusqa, Diospa llaqtanta Umajina ñawpaqman apachkan, tantachkan, Jehovata yupaychanankupaqtaq waqyachkan (Juan 10:16; Col. 1:18). Chayrayku tukuy tantakuykunaman rinanchik tiyan, imaptinchus chaypi yachakullasunpuni.

16. Salomonwan, Jesuswan ruwasqanku, ¿imaspitaq kikinchakun?

¹⁶ Salomonqa, kamachiqjina imatapis allinta ruwaq. Chayrayku, llaqtantin Diospa wasinta ruwayta yanapanankupaq sumaqta wakichirqa. Kamachina wasita, ñankunata ruwachirqa, chantapis runas yakuyuq kanankupaq, cosechata waqaychanankupaq, carrospaq, caballospi correqkunapaq ima, llaqtasta ruwachirqa, tukuy chaytataq Israel llaqtap allinninpaq karqa (1 Rey. 9:17-19). Jesuspis, Salomonjinallataq  ruwasqanta nisunman. Imaptinchus payqa, qutuchakuyta “chhanka” patapi sayachirqa (Mat. 16:18). Chantapis Jesusqa, musuq pachapi tukuy ima allin ruwakunanpaq churasqa kachkan (Isa. 65:21, 22).

Sunqu tiyaykusqa Reypa qhipanta rina

17. a) ¿Imaynataq Salomonpa kamachiynin karqa? b) ¿Imatataq Salomón mana ruwayta atirqachu?

¹⁷ Salomón sutiqa, hebreo parlaypi, ‘sunqu tiyaykuy’ niyta munan. Salomonqa Jerusalenmanta kamachirqa. Jerusalén sutiqa hebreo parlaypi “Allin Sunqu Tiyaykuy” niyta munan. Israelitasqa Salomonpa 40 watasta kamachiyninpi sunqu tiyasqas kawsakurqanku. Chay kamachiyninjinataq mana wakqa karqachu. Biblia chay watasmanta jinata nin: “Judamanta, Israelmantawan runaspis allin kawsayllapitaj tiyakorqanku Salomon kawsanankama, sapa ujninku uva sachʼanku urapi, higo sachʼanku urapipis, Danmantapacha Beerseba chaynejkama”, nispa (1 Rey. 4:25). Chaywanpis Salomonqa, israelitasta unquymanta, juchamanta, wañuymanta ima mana kacharichiyta atirqachu. Kuraq Salomón Jesustaqri, pay kamachiyninpi runasta tukuy llakiykunamanta kacharichinqa (Romanos 8:19-21, ñawiriy).

18. ¿Imaynatataq Diospa llaqtanpi kawsakuchkanchik?

¹⁸ Diospa llaqtanpiqa, sunqu tiyayasqas kawsakuchkanchik, imaraykuchus Diospa ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kanchik, runa masinchikwanpis allinta kawsakuchkanchik. Isaiasqa imachus kunan tiempopi kananmanta parlaspa nirqa: “Espadasninkuta arado rejasman tukuchenqanku, tʼojsina lanzasninkumantataj hocesta ruwakaponqanku. Nitaj mayqen naciompis waj naciompa contranta maqanakunampaj wakichikonqachu, nitaj wañuchinaku chʼajwapajpis oqharikonqachu” (Isa. 2:3, 4). Diospa espiritunmanjina imatapis ruwasun chayqa, Diospa llaqtanpi tukuypis kusisqa kananchikpaq yanapasunchik.

19, 20. ¿Imatá yachaytaq kusichiwanchik?

¹⁹ Chantapis astawan qhipamanqa, astawan sumaq kawsay kanqa. Jesús kamachimuchkaptin kasukuqkunaqa, sumaq kawsaypi kawsakunqanku. Pisimanta pisitaq “ismuypa atiyninmanta” kacharichisqa kanqanku, chiqan kawsayniyuq kanankukama (Rom. 8:21). Jesús Waranqa Watasta Kamachisqantawan, pruebata pasaqkunaqa, ‘kay pachata herenciatajina japʼinqanku, allin kawsaypitaq kusisqa’ kawsakunqanku (Sal. 37:11; Apo. 20:7-10). Mana iskaychakuspa nisunman: Jesucristop kamachiyninqa, Salomonpa kamachiyninmanta astawan sumaq, kasqanta.

²⁰ Jesucristop kamachiyninpiqa, kusisqa kawsakusunchik, imaynatachus Moisespa, Davidpa, Salomonpa, kamachiyninpi israelitas kusisqa karqanku ajinata (1 Rey. 8:66). Chayrayku Jehovaman may agradecesqas kachkanchik, kʼata Churinta quwasqanchikmanta: pichus, Kuraq Moisés, Kuraq David, Kuraq Salomontaq.

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Imatataq kutichiwaq?

• ¿Imaraykutaq Jesús, Kuraq David?

• ¿Imaraykutaq Jesús, Kuraq Salomón?

• Kuraq Davidpa, Salomonpa, ruwasqasninmanta, ¿mayqintá aswan allinpaq qhawanki?

[Tapuykuna]

 [31 paginapi dibujo/foto]

Dios yachayta Salomonman qusqanpi, Jesús may yachayniyuq kanan rikukurqa

[32 paginapi dibujo/foto]

Jesucristop kamachiyninwanqa, Davidpa kamachiynin Salomonpa kamachiynin ima, mana kikinchakuyta atinmanchu