¿Imaraykutaq Cristojina ruwananchik tiyan?
¿Imaraykutaq Cristojina ruwananchik tiyan?
“Pillapis qhepayta jamuyta munajqa pay kikinta qhesachakuchun [...] sapa pʼunchay qhatiwachun.” (LUC. 9:23.)
1, 2. Cristop qhipanta rinallanchikmantapuni, ¿imaraykutaq allinta tʼukurinanchik tiyan?
JEHOVAQA, kuraq runas, waynas, sipaskuna ima, chiqa kaqmanta yachakuyta qallariptinku, mayta kusikun. Qam Bibliamanta yachakuyta qallarichkanki chayqa, yachakullaypuni, tantakuykunamantaq rillaypuni, ajinamanta pisimanta pisi chiqa kaqta astawan riqsinki. Sumaqtaña yachakuspataq, Jesús waqyarisqanpi allinta tʼukurinayki tiyan, pay nirqa: “Pillapis qhepayta jamuyta munajqa pay kikinta qhesachakuchun, [kurkunta, NM] oqharispataj, sapa pʼunchay qhatiwachun”, nispa (Luc. 9:23). Kay rimaykunaqa, Jesuspa qhipanta rinaykipaq, munayniykita qhisachanayki kasqanta rikuchin. ¿Imaraykutaq chayta ruwanayki tiyan? Kay yachaqanapi, kay tapuypa kutichiyninta yachakusunchik (Mat. 16:13-16).
2 Unaytaña Jesusjina ruwaspapis, ‘astawan ajinallatapuni kawsakunanchik’ tiyan (1 Tes. 4:1, 2). Chiqa yachachiyta, unayña chayri kunallanraq yachakuspapis, Cristop qhipanta rinallanchikpipuni tʼukurinanchikqa may allin, imaraykuchus ajinamanta apóstol Pablo yuyaychasqanmanjina ‘ajinallatapuni kawsakusunchik’. Kunanqa phichqa yachachiykunamanta parlarisunchik.
¿Imaynamantá Jehovaman astawan qayllaykusunchik?
3. ¿Imaynasmantá Jehovata, astawan riqsisunman?
3 Apóstol Pabloqa, Atenasman rispa, “Areópago juntapi sayaykuspa”, nirqa: “Diosqa churarqa ima pʼunchaykamachus, chantá may jallpʼapichus kawsanankuta. Chayta Dios ruwarqa runasqa payta maskʼanankupaj, ichapis imaynallamantapis reparaspa, payta tarinankupaj. Jinapis Diosqa mana karupichu kashan sapa ujninchejmanta”, nispa (Hech. 17:22, 26, 27). Chayrayku, pikunachus Diosta maskʼaqkunaqa Diosta riqsiyta atinkuman. ¿Imaynatá? Diospa ruwasqanta sumaqta “qhawarispa”, imaraykuchus Diospa ruwasqanqa, imaynachus pay kasqanmanta, atiyninmanta ima, yachachiwanchik. Arí, Ruwawaqninchik ruwasqasninpi tʼukuriptinchikqa, paymanta astawan yachakusunman (Rom. 1:20). Jehovaqa Biblianiqta, paymanta astawan yachakunapaq yachachillawanchiktaq (2 Tim. 3:16, 17). Diospa ruwasqasninpi, imaynachus kasqanpi ima sumaqta tʼukurisunchik chayqa, payta astawan riqsisunchik (Sal. 77:12).
4. Cristojina ruwaspa, ¿Jehovaman astawan qayllaykusunmanchu?
4 Jehovaman astawan qayllaykunapaqqa, Cristop qhipanta risqanchik yanapallawasunmantaq. Jesusqa, “manaraj kay pacha ruwakushajtin”, janaqpachapi Tatanwan khuska kusisqa tiyakurqa (Juan 17:5). Chantapis Jesusqa, Diospa ñawpa kaq ‘ruwasqan’ karqa (Apo. 3:14). ‘Diospa ñawpa ruwasqanqa’ nisunman Jesusqa, may chhika watasta janaqpachapi Tatanwan khuska kachkaspa, tukuy imata ruwarqa. Payqa, Jehovapta may munasqa compañeron karqa, ladonpitaq may kusisqa llamkʼarqa, ajinamanta paykunaqa, allinta kawsakurqanku. Jesusqa, Tatanta qhawaspa tukuy imata yachakurqa, chaymanjinataq ruwarqa, Tatanjinataq kʼacha kaykunata rikuchirqa. Kay kasukuq Churiqa, tukuy imata ruwasqasninpi Tatanman rikchʼakurqa, chayrayku Biblia nin: “Mana rikukoj Diospa rijchʼayninmin”, nispa (Col. 1:15). Cristojina ruwasunchik chayqa, Jehovaman astawan qayllaykusunchik.
¿Imaynasmantá Jehovap kʼacha kaykunasninta rikuchisunman?
5. Jehovajina kʼacha kaykunata rikuchinapaq, ¿imataq yanapawasunman, imaraykutaq?
5 Jehová, payman rikchʼakuqta ruwawasqanchikrayku, payjina kʼacha kaykunata rikuchiyta atinchik (Gén. 1:26). Chayrayku cristianosta apóstol Pabloqa, Diospa munasqa wawasninjina, payta qhawarispa kikinta ruwanankuta nirqa (Efe. 5:1). Chayta ruwanapaqtaq Cristojina ruwasqanchik yanapawasunchik. ¿Imarayku? Imaraykuchus Jesusqa, kay jallpʼapi kachkaspa Tatanjina munakuyninta, yuyasqanta, kʼacha kaykunasninta ima rikuchirqa. Chayrayku payjinaqa, ni pi Jehovamanta chiqa kaqta sutʼinchaqchu. Jesusqa, mana Tatanpa sutillantachu riqsichirqa, manachayqa imaynachus Tatan kasqantapis (Mateo 11:27, ñawiriy). Chaytataq parlasqanwan, ruwasqanwan, yachachisqanwan, imaynachus kasqanwan ima, rikuchirqa.
6. Jesuspa yachachisqan, ¿imatá Jehovamanta rikuchirqa?
6 Jesusqa yachachisqanwan, Jehová kamachisninmanta imatachus suyasqanta, imaynatachus munakusqanta ima, rikuchirqa (Mat. 22:36-40; Luc. 12:6, 7; 15:4-7). Sutʼincharinapaq, Jesusqa “ama khuchichakunkichu” nisqa (kayqa Chunka Kamachiykunamanta juknin) kamachiymanta parlachkaspa, imaynatachus chay saqra ruway runap sunqunpi niraq juchapi urmachkaptin rikhurisqanta, Diostaq imatachus chaymanta yuyasqanta sutʼincharqa. Chayrayku ajinata nirqa: “Sichus pipis uj warmita qhawan munapayaspa chayqa, ñapis paywan sonqompi khuchichakunña”, nispa (Éxo. 20:14; Mat. 5:27, 28). Chantá, fariseos juk kamachiyta qʼiwisqankumanta, sutʼinchallarqataq. Fariseosqa, runamasinchikta munakunata, enemigonchiktataq chiqnina kasqanta, niq kanku. Jesustaq, imatachus Tatan yuyasqanta sutʼincharqa, nirqataq: “Enemigosniykichejta munakuychej, chejnispa qankunata qhatiykachajkunapajtaj Diosmanta mañapuychej”, nispa (Mat. 5:43, 44; Éxo. 23:4; Lev. 19:18). Jehová, imatachus ñuqanchikmanta munasqanta, yuyasqanta, imaynachus kasqanta ima, astawan yachasunchik chayqa, payjina kʼacha kaykunasniyuq kayta atisunchik.
7, 8. Jesuspa ruwasqanta rikuspa, ¿imatá Jehovamanta yachakunchik?
7 Jesusqa, tukuy imata ruwasqanwan, Tatan imaynachus kasqanta rikuchirqa. Evangelio librosqa, Jesús wakchasmanta, ñakʼariqkunamanta ima khuyakusqanta, apostolesninwanpis, payman wawitasta qayllaykuqta mana saqisqankumanta phiñakusqanta rikuchiwanchik. Chayrayku, chay kutipi Jehová imaynachus sientekusqanpi, ¿manachu tʼukurinchik? (Mar. 1:40-42; 10:13, 14; Juan 11:32-35.) Jesuspa ruwasqasninqa, Diospa jatuchaq tawa kʼacha kaykunasninta rikuchiwanchik. Sutʼincharinapaq, Jesús milagrosta ruwasqanqa, atiyniyuq kasqanta rikuchin, chay atiynintataq, mana munayninta ruwananpaqchu, nitaq wakkunata ñakʼarichinanpaqchu apaykachaq (Luc. 4:1-4). Juk kuti Jesusqa, templomanta ranqhaqkunata qharqurqa, ajinamantataq chiqan kaqta munakusqanta rikuchirqa (Mar. 11:15-17; Juan 2:13-16). Jesuspa yachayninqa, Salomonpa yachayninmanta aswan kuraq karqa, chaytaq ima parlaykunawanchus runap sunqunman chayananpaqjina yachachisqanpi rikukurqa (Mat. 12:42). Runasta munakusqanrayku kawsayninta qusqanmanta, ¿imatá nisunman? ¿Manacharí pipis paymanta, “aswan sinchʼi munakuyniyoj” kanchu? (Juan 15:13.)
8 Churiqa, Tatanjina tukuy imata ruwaq. Chayrayku ajinata nirqa: “Noqata rikuwajqa Tataytapis rikun”, nispa (Juan 14:9-11, ñawiriy). Rikusqanchikmanjina, Cristojina ruwasqanchikqa, Jehovap kʼacha kaykunasninta rikuchiywan ninakun.
Jesusqa Jehovap akllasqan
9. ¿Jesús, maykʼaqtaq, imaynamantataq Jehovap Akllasqanman tukurqa?
9 Jesús, 30 watayuq kachkaspa, 29 watapi, Juan bautistaman richkaptin imachus kasqanmanta qhawarina. Biblia nin: “Jesús bautizachikuytawan yakumanta llojsishajtin, cielo kicharikorqa, rikorqataj Diospa Espiritunta paloma jina paypa patanman uraykʼamushajta”, nispa. Chay kutipi Jesusqa Cristoman, chayri Mesiasman tukurqa. Jehovaqa, “kaymin ancha munasqa Chureyqa. Paywan sonqo juntʼasqa kani” nispa, Jesús Akllasqa kasqanta sutʼincharqa (Mat. 3:13-17). Chayrayku Jesusjina ruwanaqa may allin.
10, 11. a) ‘Cristo’ suti, imaynasmantachus Bibliapi rikhurisqanta sutʼinchariy b) ¿Imaraykutaq Jesusjina ruwanallanchikpuni tiyan?
10 Bibliapi Jesustaqa, ‘Jesucristo’, ‘Cristo Jesús’ ‘Cristo’ nispa sutichakun. “Jesucristo” rimayqa Jesús, Diospa Akllasqan kasqanta astawan sutʼinchan, Jesús kikintaq, Tantanman kayta nirqa: “Kaymin chay wiñay kawsayqa: Qan kʼata cheqa Diosta rejsisunanku, kachamusqayki Jesucristotapis”, nispa (Juan 17:3). ‘Cristo Jesús’ rimaytaqrí, Jesuspa llamkʼayninmanta astawan sutʼinchan (2 Cor. 4:5, NM). Chantapis, ‘Cristo’ sutilla rikhuriptinqa, Jesús, Mesiasjina ima llamkʼaytachus ruwasqanta astawan sutʼinchan (Hech. 5:42).
11 Kimsantinpitaq, ‘Cristo’ sutiqa, juk chiqa yachachiyta sutʼinchan: Jesús mana juk runajinallachu, nitaq juk profetajinallachu kasqanta. Jesusqa, Diospa Churin, Akllasqan ima, Jallpʼamantaq runajina kawsakuq jamurqa, Tatanpa munayninmanta willananpaq. Chayrayku payjina ruwanallachikpuni.
Jesusqa salvakunapaq ñan
12. Apóstol Tomasman, ¿Jesús imatataq nirqa?
12 Cristojina ruwananchik, imaraykuchus may allin kasqanqa, wañuchinankupaq pisi horasllaña kachkaptin, chiqa sunqu discipulosninman imatachus nisqanpi rikukun. Jesusqa, discipulosninwan chay kuti parlachkaspa, ripuspa paykunapaq juk lugarta wakichimunanta nirqa. Chayrayku Tomasqa, imatachus chaywan niyta munachkasqanta tapurqa, Jesustaq kutichirqa: “Noqa ñan kani, cheqa kajtaj, kawsaytaj; mana pipis Dios Tataman chayayta atinchu, mana noqanejta rispaqa”, nispa (Juan 14:1-6). Kaytaqa chunka jukniyuq chiqa sunqu apostolesninman nirqa, chay nisqantaq kay Jallpʼapi wiñay kawsayta suyakuqkunapaqpis may sumaqllataq karqa (Apo. 7:9, 10; 21:1-4). ¿Imaptintaq chayta ninchik?
13. ¿Imaynapitaq Jesús juk “ñan”?
13 Jesucristoqa “ñan”, nisunman payniqllata Diosman qayllaykuyta atisqanchikta. Chayrayku Diosmanta mañakuspaqa Jesusniqta mañakunanchik tiyan, imaraykuchus ajinallamanta Diosqa, munayninmanjina mañakusqanchikta uyariwasunchik (Juan 15:16). Jucha Diosmanta karunchachiwasqanchikrayku, Jesusqa Diosman qayllaykunapaq juk ‘ñanjinallataq’ (Isa. 59:2). Chayrayku Jesusqa, ‘kawsayninta qunan karqa, achkha runas salvasqa kanankupaq’ (Mat. 20:28). Ajinamantataq, Biblia nisqanmanjina “tukuy juchamanta pichawanchej” (1 Juan 1:7). Arí, Churiqa, Dioswan allinyakapunanchikpaq juk ñanta kicharirqa (Rom. 5:8-10). Ajinamantataq, Jesuspi iñispa, payta kasukuspa ima, Diosman astawan qayllaykuyta atisunman (Juan 3:36).
14. Jesús ‘chiqa kaq’ kasqan, ¿imatataq niyta munan?
14 Jesusqa ‘chiqa kaq’, imaraykuchus chiqa kaqtapuni parlaq, chiqa kaqmanjinataq kawsaq, paypitaq Mesiasmanta achkha profecías qillqasqa kaq juntʼakurqa. Apóstol Pablo ajinata nirqa: “Imatachus Dios qoyta munawasqanchejtaj Cristo Jesuspi ari kashan”, nispa (2 Cor. 1:20). Chantapis “jamoj imaspa llanthu[nqa]”, Moisesman Dios Leyesta qusqanpi karqa, chaytaq Jesuspi juntʼakurqa (Heb. 10:1; Col. 2:17). Tukuy profeciasqa, Jesuspi juntʼakuchkan, chaytaq Diospa munaynin juntʼakunanpaq, Jesús astawan llamkʼachkasqanta rikuchiwanchik (Apo. 19:10). Diospa munaynin Jesuspi juntʼakunanpaqqa, Jesusjina ruwanallanchikpuni tiyan.
15. ¿Imaraykutaq Jesús, ‘kawsay’ kasqanta nisunman?
15 Jesusqa, ‘kawsay’, imaraykuchus payqa runasta yawarninwan rantin. Jehovataq “Cristo Jesús Señornin[chikniqta]”, wiñay kawsayta tʼinkatajina quwasunchik (Rom. 6:23). Wañupuqkunapaqpis Jesusqa, ‘kawsayllataq’ kanqa (Juan 5:28, 29). Jesusqa, Kuraq Sacerdotejina, Waranqa Watas kamachiyninpi, Jallpʼapi runasta juchamanta, wañuymanta ima kacharichinqa (Heb. 9:11, 12, 28).
16. ¿Imaraykutaq Jesuspa qhipanta rinanchik tiyan?
16 Apóstol Tomasman, Yachachiqnin kutichisqanqa, ñuqanchikpaqpis may sumaq. Jesusqa, ñan, chiqa kaq, kawsay ima. Chantapis Jesustaqa, kay pachaman jamunanpaq Dios akllarqa, ajinamanta runas salvakunankupaq (Juan 3:17). Payniqllatataq Diosman qayllaykuyta atisunman. Bibliaqa sutʼita nin: “Salvacionqa Jesucristollapi tarikun. Kay pachapi mana waj suti runasman qosqa kanchu, salvasqa kananchejpaj”, nispa (Hech. 4:12). Chayrayku, ñawpaqta imapichus creesqanchikta qunqapuspa, Jesuspi creena, paypa qhipantataq rina, ajinamanta kawsayta tarisunchik (Juan 20:31).
Cristota uyarinapaq kamachisqa kanchik
17. ¿Imaraykutaq Diospa Churinta, uyarinanchik may allin?
17 Jesuspa uyan waqjinaman tukuspa pʼachasnin lliphiririsqanta, Pedro, Juan, Santiago ima rikurqanku. Janaqpachamantataq parlaqta uyarirqanku: “Kaymin munasqa Chureyqa, Ajllakusqaytaj; payta uyariychej”, niqta (Luc. 9:28, 29, 35). Chayrayku kay nisqanta kasukunanchik, Mesías nisqantataq uyarinanchikqa may allinpuni (Hechos 3:22, 23, ñawiriy).
18. Jesusta uyariy, ¿imatá niyta munan?
18 Jesusta uyariyqa, payjina ruwanata ninayan, chayrayku paymanta ‘yuyarikunanchik’ tiyan (Heb. 12:2, 3). Jesusmanta Bibliapi ñawirisqanchikta, “allin kamachi, yuyayniyoj” publicacionesniqta, tantakuykunaniqta yachachiwasqanchiktataq, “tukuy sonqo kasunanchej” tiyan (Heb. 2:1; Mat. 24:45). Jesuspa ovejitasninjinataq parlasqanta uyarinanchik, qhipantataq rinanchik tiyan (Juan 10:27).
19. Cristojina ruwanapaq, ¿imataq yanapallawasunchikpuni?
19 Ima chʼampaypipis rikukuspa, ¿Cristojina ruwallasunchikpunichu? ‘Chiqa yachachiyta uyarisunchik’, nisunman Cristo Jesusta ‘munakusqanchikrayku, paypi creesqanchikmanjina’ ruwasunchik chayqa, Jesusjina ruwallasunchikpuni (2 Tim. 1:13).
¿Imatá yachakunchik?
• Cristojina ruwaspa, ¿Jehovaman astawan qayllaykusunmanchu?
• ¿Imaraykutaq Cristojina ruwasqanchik, Jehovap kʼacha kaykunasninta rikuchiywan, ninakusqanta ninchik?
• ¿Imaynaspitaq Jesús ‘ñan, chiqa kaq, kawsay’ ima?
• ¿Imaraykutaq Jehovap Akllasqa Churinta, uyarinanchik tiyan?
[Tapuykuna]
[29 paginapi dibujo/foto]
Jesuspa yachachisqanqa, Jehovap kʼacha kayninta, imaynatachus yuyasqanta ima rikuchin
[30 paginapi dibujo/foto]
Jehovap Akllasqanpa qhipanta chiqa sunquwan rinallapuni
[32 paginapi dibujo/foto]
Jehová nin: “Kaymin munasqa Chureyqa; [...] payta uyariychej”, nispa