Diosqa Jallpʼapi wiñaypaq kawsakunanchikta munan

“Chayrayku kay pachapis mana imapajchus karqa, chaypaj jinañachu [...]. Chaywampis kay suyakuy tiyan.” (ROM. 8:20.)

1, 2. a) Kay Jallpʼapi wiñay kawsayta suyakuy, ¿imaraykutaq imamantapis astawan sumaq? b) ¿Imaptintaq may chhika runas, wiñay kawsay kananta mana creenkuchu?

¿YUYARIKUNKICHU Bibliamanta yachakuchkaspa, Jallpʼapi wiñay kawsay kananta, machuyay, wañuypis pisimantawan chinkananta yachakusqayki, mayta kusichisusqanta? (Juan 17:3; Apo. 21:3, 4). Kunantaq, chiqamantachá chay suyakuymanta may kusiywan wak runasman willachkanki. Chay suyakuyqa, kawsayta jukjinamanta qhawanapaq yanapawarqanchik.

² Chaywanpis, yaqha tukuy religiones chay suyakuyta qhisachanku. Imaraykuchus paykunaqa, Biblia, wañupuq runapta ni imapis kawsachkasqanta sutʼita yachachiptinpis, wañupuqpa alman chayri espiritun, maypichus espíritus kachkanku chayman ripusqanta yachachinku (Eze. 18:20). Chayraykutaq, may chhika runasqa, kay Jallpʼapi wiñay kawsay kananta mana creenkuchu. Chaywanpis, ¿imaraykutaq Biblia wiñay kawsaymanta parlasqanta nisunman? ¿Maykʼaqtaq Jehová, runaman chay suyakuymanta willarqa?

‘Kay pachaqa mana imapaqchus karqa, chaypaq jinañachu, chaywanpis juk suyakuy tiyan’

3. ¿Imaynatataq Jehová imatachus runaspaq munasqanta rikuchirqa?

³ Jehová Diosqa, qallariymantapacha imatachus runapaq munasqanta sutʼita rikuchirqa. Chaytaq, Adán kasukuptin wiñaypaq kawsananta nisqanpi, sutʼita rikukun (Gén. 2:9, 17; 3:22). Mayta llakikunapaqjinataq, Adanqa juchallikurqa. Wawasnintaq, Adán imatachus ruwasqanta, sutʼitachá yacharqanku. Imaraykuchus runasqa, machuyaspa wañupuchkarqanku, Edén huertaman yaykunapis wisqʼasqa kachkarqa (Gén. 3:23, 24). Runap kawsayninqa, astawan pisiyapuchkarqa. Adanqa, 930 watasta kawsarqa, Semtaq Jatun Parata kawsachkaq pasaspapis, 600 watasllata kawsarqa, Arfaxad wawantaq, 438 watasta. Taré, Abrahampa tatanqa, 205 watasta kawsarqa, Abrahamtaq 175 watasta, Isaactaq, 180 watasta, Jacobtaq 147 watasta (Gén. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28). Chayrayku runasqa, wiñay kawsay chinkapusqanta sutʼitachá entienderqanku. Chaywanpis, ¿wiñay kawsayta suyakusunmanraqchu?

4. Chiqa sunqu runas, ¿imaraykutaq Dios, imatachus Adán qallariypi chinkachisqanta kutichinanta suyakunkuman?

⁴ Diospa Palabran nin: “Chayrayku kay pachapis mana imapajchus karqa, chaypaj jinañachu [...]. Chaywampis kay suyakuy tiyan”, nispa (Rom. 8:20). ¿Ima suyakuy? Bibliaqa, ñawpa kaq profecianpi juk ‘miraymanta’ parlan, chay miraytaq katarip umanta pʼaltarparinan karqa (Génesis 3:1-5, 15, ñawiriy). Chayraykutaq, chiqa sunqu runasqa, imatachus Dios qallariypi runaspaq munasqan juntʼakunanpi suyakullaytapuni atirqanku. Chantapis, Abelman, Noeman ima, imatachus Adán qallariypi chinkachisqanta kutichinanta rikuchirqa. Ichapis paykunaqa, Miraypa chaki talonninmanta katari khaninantaqa, juk runa yawarninta jichʼanan kasqanta entienderqanku (Gén. 4:4; 8:20; Heb. 11:4).

5. ¿Imaraykutaq Abraham wañusqas kawsarimunankupi creesqanta nisunman?

⁵ Kunanqa, Abraham imatachus ruwasqanpi  tʼukurina. Kay chiqa sunqu runaqa, Jehová Diospi iñisqanrayku, “kʼata churin Isaacta Diosman jaywarqa uywa wañuchisqata jina” (Heb. 11:17). ¿Imaraykutaq wawanta jaywayta munallarqa? (Hebreos 11:19, ñawiriy.) Wañusqas kawsarimunankupi creesqanrayku. ¿Imaraykutaq chaypi creerqa? Imaraykuchus, Jehovap atiyninrayku, machuyayninkupi wawayuq karqanku (Gén. 18:10-14; 21:1-3; Rom. 4:19-21). Chantapis Jehovaqa, Abrahamman ‘Isaac wawanniqta’ chay miraynin jamunanta willarqa (Gén. 21:12). Chayrayku Abrahamqa, wawan wañuptinpis, Dios kawsarichimunanpi mana iskaychakuspa atienekurqa.

6, 7. a) ¿Ima tratotataq Jehová, Abrahamwan ruwarqa? b) Jehová, Abrahamwan tratota ruwasqanmanjina, ¿ima suyakuytaq runaspaq tiyan?

⁶ Jehovaqa, Abrahampa sinchi iñiyninrayku, paywan juk tratota ruwarqa, chay tratotaq mirayninpaqwan karqa (Génesis 22:18, ñawiriy). Chay ‘miraymantaqa’, Jesucristo ñawpaq kaq karqa (Gál. 3:16). Chantapis Jehovaqa, Abrahamta nirqa: ‘mirayniyki’ achkhayanqa, “cielopi chʼaskas chhikata, mama qocha kantupi tʼiyu chhikallatataj” nispa, chayrayku Abrahamqa, machkhapunichus chay miraynin kananta, mana yacharqachu (Gén. 22:17). Astawan qhipamanqa, chay ‘miraymanta’ 144.000 runaspiwan kananku yachakurqa, paykunataq Jesuswan khuska Diospa Reinonpi kamachimunanku karqa. (Gál. 3:29; Apo. 7:4; 14:1). Chay Reinoniqtataq, “tukuy naciones kay pachapi [...] bendesisqa kanqanku”.

⁷ Abrahamqa, imaynapichus, chay tratota ruwasqan tukunanta mana sutʼita yachaspapis, Biblia ninjina payqa, “sumaj cimientosniyoj llajtata” suyakuchkarqa (Heb. 11:10). Chay llaqtataq Diospa Reinon. Abraham, chay Reinop bendicionesninta japʼinanpaqqa, kawsarimunan tiyan. Kawsarimuptintaq, wiñaypaq kawsayta atinqa. Tukuy pikunachus kawsarimunqanku, jinallataq Armagedón nisqata kawsayniyuq pasaqkunapis, wiñay kawsayta japʼiyta atillanqankutaq (Apo. 7:9, 14; 20:12-14).

“Manaña astawan chʼin kakuyta atinichu”

8, 9. ¿Imaynamantá Job libro mana juk runap ñakʼariynillanmantachu parlasqanta yachanchik?

⁸ Achkha israelitas Egipto llaqtapi kawsachkaptinku tiempopiqa, Job sutiyuq runa kawsakurqa. Job libroqa —ichapis Moisespa qillqasqan—, imaraykuchus Jehová, chayjinatapuni Job ñakʼarinanta saqisqanta, imapichus ñakʼariykunasnin tukukusqanta ima, sutʼinchan. Chaywanpis kay libroqa, mana Jobpa ñakʼariykunasnillanmantachu parlan. Manaqa, Jehová Dios chiqan kaqmanjinapuni kamachisqanta yachanapaq yanapawanchik. Chantapis, Diospa kamachisninpa juntʼa sunqu kayninkuta, qhipaman kawsayninkuta ima, Edén huertapi chʼampay rikhurisqanwan khuskachan. Jobqa, imaraykuchus ñakʼarisqanta mana sutʼita entiendespapis, chay kimsa llulla amigosnin, juchachasqankuta qhisacharqa (Job 27:5). Job libropi ñawirisqanchikqa, iñiyninchikta kallpachan, chantapis, Diosta mana wasanchaspa yupaychayta atisqanchikta, paylla sumaq kamachiq kasqanta rikuchiyta atisqanchikta ima, rikuchiwanchik.

⁹ Jobpa kimsa llulla compañerosnin parlayta tukusqankutawan, “parlayta qallarerqa buzita Baraquelpa churin Eliú”. ¿Imaraykutaq parlarqa? Pay nin: “Noqajtaqa ashkha parlarinay kashan; manaña astawan chʼin kakuyta atinichu”, nispa (Job 32:5, 6, 18). Dios yuyaychasqanmanjina Eliup parlasqanqa, Jobpa ñakʼariykunasnin tukukuptin, Dios bendiceptin ima, juntʼakurqa. Chaywanpis chay nisqanqa, kunan tiempopi Jehová Diosta chiqa sunquwan yupachaqkunapaqpis may sumaqllataq, juk suyakuyta qusqanrayku.

10. Dios juk runaman willasqan, wakin kuti tukuy runaspaq kasqanta, ¿imataq rikuchiwanchik?

¹⁰ Wakin kutiqa, Jehová juk runaman imatachus willasqan tukuy runaspaq. Danielpa juknin profecianpi tʼukurinachik. Chay profeciaqa, Babiloniamanta kamachiq Nabucodonosor, juk jatun sachʼa urmachkasqanta musquypi rikusqanmanta parlan (Dan. 4:10-27). Nabucodonosorpa musqukusqanqa, paypi  juntʼakuyta qallarirqa, chaywanpis, Jehovap kamachiyninpi aswan kuraq juntʼakuynin kanan karqa. Arí, 607 watapi, 2.520 watas qallarirqa, Jehovataq, chay watas tukukuptin, rey Davidpa mirayninmanta juk kamachiqniqta, kay Jallpʼapi kamachiyta qallarinan karqa. * Chaytaq, 1914 watapi Jesucristo janaqpachapi kamachiqjina churasqa kachkaptin juntʼakurqa. Pisimantawantaq, chay kamachiqqa, Diospa kamachisnin suyakusqankuta juntʼanqa.

“Wañuymanta payta libray ari”

11. Eliup nisqan, ¿imatá Diosmanta yachachiwanchik?

¹¹ Eliuqa, Jobta parlapayaspa nirqa: “Chay runaj qayllampi uj ángel kanman, waranqamanta ujllapis paypa allinninta parlarinampaj, willanmantaj cheqan runa kasqanta. Chay runamanta khuyakuspa, Diosmanta mañapunman”. Diosmanta mañapuptin, ¿imataq kanqa? Chantá Eliú nillantaq: “Diostaj uyarenqa”, ninqataq: “Wañuymanta payta libray ari, imaraykuchus tarerqani pichus kacharichina preciota pagananta, nispa. Chaymanta cuerponqa llampʼuman tukonqa wawaj aychanmantapis aswan llampʼuman, imaynachus wayna kashaspa karqa, chay kikinman”, nispa (Job 33:23-26). Kay rimaykunaqa, Diosninchik, pesachikuqkunarayku juk “kacharichina preciota pagananta” rikuchiwanchik (Job 33:24).

12. Eliup parlasqan, ¿ima suyakuytataq quwanchik?

¹² Eliuqa, pay kikin imatachus nisqanta mana allinta entienderqachu, imaynatachus profetaspis imatachus qillqasqankuta mana entienderqankuchu ajinata (Dan. 12:8; 1 Ped. 1:10-12). Chaywanpis parlasqanqa, Dios juk pʼunchay runata machuyaymanta, wañuymanta ima, ‘kacharichinanpi’ atienekunanchikpaq yanapawanchik. Chayrayku nisunman, imatachus nisqanqa, wiñay kawsayta suyakunanchikpaq kasqanta. Chantapis Job libroqa, wañusqas kawsarimunankuta rikuchillantaq (Job 14:14, 15).

13. Eliup nisqasnin, ¿imaraykutaq cristianospaq may sumaq?

¹³ Eliup parlasqanqa, Dios, kay saqra pachata chinkachichkaptin, may chhika runas kawsachkaq qhipakuyta suyakuqkunapaq, may sumaq. Musuq pachapiqa, machitu hermanos waynaman tukunqanku (Apo. 7:9, 10, 14-17). Chantá kawsarimuqkunapis, waynayallanqankutaq. ¿Manachu chayta yachay  mayta kusichiwanchik? ¡Arí!, yachanchikjina suyakuyninchikqa, Jesuspi iñiyta churananchikmanta kachkan, janaqpachapi kawsayta suyanapaq akllasqa kaqkunamanta kaspapis chayri, Jallpʼapi wiñay kawsayta suyakuqkunamanta kaspapis (Juan 10:16; Rom. 6:23).

Jehovaqa “wañuyta wiñaypaq chinkachinqa”

14. Israelitas wiñay kawsayta suyakunankupaq, ¿imaraykutaq juk kacharichiqta necesitarqanku?

¹⁴ Jehovaqa, Abrahampa mirayninwan juk tratota ruwarqa, ajinamanta chay mirayqa, juk nacionman tukurqa. Jehovaqa, israelitasman Leyta quchkaspa nirqa: “Nisqasniyta, kamachisqasniytapis kasunkichej. Pillapis chaykunata juntʼajqa kawsanqa”, nispa (Lev. 18:5). Chaywanpis israelitasqa, chay Leyniqta juchachasqa karqanku, imaraykuchus Jehovap nisqanta mana juntʼarqankuchu, chayrayku juk kacharichiqta necesitarqanku (Gál. 3:13).

15. ¿Ima bendiciones kananmantataq David parlarqa?

¹⁵ Jehovaqa, Moisestajina wak runastawan yuyaycharqa, wiñay kawsay juk suyakuy kasqanta qillqanankupaq (Sal. 21:4; 37:29). Paykunamanta jukqa, salmista David. Payqa, juknin salmonpi, Diospa kamachisnin Sión urqupi jukchasqa kanankumanta parlayta tukuytawan nin: “Tata Diosqa chay jina kawsayman bendicionta, wiñay kawsaytawan apachin”, nispa (Sal. 133:3).

16. Isaías nisqanmanjina, ¿imatataq Jehová “tukuy kay pachamanta” chinkananta nirqa?

¹⁶ Jehovaqa, Isaiasta Jallpʼapi wiñay kawsay kananmanta qillqananpaq yuyaycharqa (Isaías 25:7, 8, ñawiriy). Juchawan, wañuywanqa, runata juk phatu mantawanjina ‘qhataykun’, manataq allinta samaqta saqinchu. Jehovaqa, kay pʼitipi juchata, wañuyta ima, ‘chinkachinanta’ llaqtanman nin; wak rimaykunapi payqa, “tukuy kay pachamanta” chaykunata chinkachinqa.

17. Mesías, ¿imatataq wiñay kawsayta tariyta atinanchikpaq ruwarqa?

¹⁷ Kunanqa, Jehová israelitasman Leyta qusqanmanjina, Azazel nisqapaq chivowan imatachus ruwakusqanta qhawarisunchik. Kuraq sacerdoteqa, watapi juk kutita Tata Diosmanta Perdonta Tarina Pʼunchaypi, “chivoj umanman makisninta churaykuspa, Diosman rimar[iq] israelitaspa tukuy juchasninkuta”. “Ajinamanta chay chivoqa israelitaspa tukuy juchasninkuta chʼin pampaman” apakapunan karqa (Lev. 16:7-10, 21, 22). Isaiasqa, Mesías  chayamuspa chay chivojina, “onqoyninchejta”, ‘nanayninchikta’, ‘tukuypa juchasninchikta’ ima, apakapunan karqa. Ajinamanta wiñay kawsayta tariyta atinanchikpaq (Isaías 53:4-6, 12, ñawiriy).

18, 19. ¿Ima suyakuymantataq Isaías 26:19; Daniel 12:13 ima, sutʼinchanku?

¹⁸ Jehovaqa, Isaiasniqta Israel llaqtanman nirqa: “Wañusqasniykeqa kawsarimponqanku, ayasninkupis sayarimponqanku. Jallpʼa ukhupi puñojkunaqa rijchʼarimonqanku, kusiywantaj mayta qhaparenqanku. Qanqa kʼanchayta chhullata jina apachimunki; chantá wañusqasqa jallpʼa ukhumanta pʼutumonqanku”, nispa (Isa. 26:19). Hebreo Qillqakunaqa, Jallpʼapi wiñay kawsay kananta, wañusqas kawsarimunankuta ima, sutʼita rikuchin. Sutʼincharinapaq, Daniel yaqha 100 watayuqña kachkaptin, Jehová payman nirqa: Kunanqa “samarikunki. Qhepa pʼunchaykunapitaj jatarikunki tʼinkaykita japʼikapunaykipaj”, nispa (Dan. 12:13).

¹⁹ Martaqa, wañusqas kawsarimunankuta suyakusqanrayku Jesusman nirqa: “Arí, noqa yachani [hermanoy] kawsarimunanta qhepa pʼunchaypi, wañusqas kawsarimonqanku chaypacha”, nispa (Juan 11:24). Kunanqa kaypi tʼukuriy, Jesuspa yachachisqan, chayri discipulosnin Dios yuyaychasqanmanjina qillqasqanku, ¿chay suyakuyta tikrachirqachu? Jehová, ¿kay Jallpʼapi wiñay kawsayta runaman quyta munachkallanpunichu? Qhipan yachaqanapi kay tapuykunaman kutichikunqa.

[Sutʼinchaynin]

¿Kutichiyta atiwaqchu?

• “Kay pachapis mana imapajchus karqa, chaypaj jinañachu”, chaywanpis, ¿ima suyakuytaq tiyan?

• ¿Imaynapí Abraham wañusqas kawsarimunankupi iñisqanta yachanchik?

• Eliú, Jobman nisqan, ¿ima suyakuytataq quwanchik?

• Hebreo Qillqakuna, wañusqas kawsarimunankuta, wiñay kawsay kananta ima, ¿imaynamantá sutʼinchan?

[Tapuykuna]

[5 paginapi dibujo/foto]

Eliú, Jobman nisqanqa, machuyaymanta, wañuymanta ima, kacharichisqa kananchikta rikuchiwanchik

[6 paginapi dibujo/foto]

Jehovaqa, Danielman nirqa: “Samarikunki. Qhepa pʼunchaykunapitaj jatarikunki tʼinkaykita japʼikapunaykipaj”, nispa