Chiqninakuy chawpipi, ¿imaynatá amigosniyuqllapuni kasunman?

“Kaytamin kamachiykichej: Purajmanta munanakuychej.” (JUAN 15:17.)

1. ¿Imaraykutaq ñawpa siglomanta cristianos munanakunanku karqa?

JESUSQA, wañunan pʼunchaymanta ñawpaq chʼisin, discipulosninman munanakunankuta nirqa. Chantapis chay ñawpaqllata, discipulosnin munanakusqankurayku riqsisqa kanankuta nirqa (Juan 13:35). Paykunaqa, ajinata ruwananku karqa, imaraykuchus aswan qhipaman ñakʼariypi rikukunanku karqa, chantapis Jesucristo juk jatun llamkʼayta kamachinan karqa. Ñawpa siglomanta cristianosqa, Jesuspa kamachisqanta kasukurqanku, chayrayku Diosta, hermanosninkuta ima, mayta munakusqankurayku riqsisqa karqanku.

2. a) ¿Imata ruwanapaq kallpachakusunchik, imaraykutaq? b) ¿Ima tapuykunamantaq kay yachaqana kutichinqa?

² Kay tiempopi Diospa llaqtan, ñawpa tiempo cristianosjina kasqanmanta, ¡mayta kusikunchik! Ñuqanchikpis, Jesuspa kamachisqanmanjina hermanosninchikta munakunapaq, kallpachakusunchik. Kay ruwayqa mana atikullanchu, imaraykuchus kay tiempopi runasqa, wasanchaqkuna, mana sunquyuqkuna ima, kanku (2 Tim. 3:1-4). Achkha runasqa, imata urqhuyta munaspalla juk runata amigonpaq qhawanku, chayri simillankuwan amigon kasqanta ninku. Chiqa  cristianos kasqanchikta rikuchiyta munanchik chayqa, mana paykunajinachu kananchik tiyan. Chantá, ¿imataq iskay runasta sumaq amigos kanankupaq yanapanman? ¿Imaynatá sumaq amigosta tarisunman? ¿Imatá amigosnillanchikpuni kanankupaq ruwasunman? ¿Maykʼaqtaq juk runawan amigos kasqanchikta tukuchinanchik tiyan? Kay yachaqanaqa, chay tapuykunaman kutichinqa.

¿lmataq iskay runasta sumaq amigos kanankupaq yanapanman?

3, 4. Iskay runas sumaq amigos kasqanku mana tukukunanpaq, ¿imatá ruwananku tiyan, imaraykutaq?

³ Iskay amigos Jehová Diosta munakuptinkuqa, amigos kasqankuqa mana tukukunqachu. Kamachiq Salomón qillqarqa: “Pipis uj runallataqa atipanman, iskay ukhutarí mana atipayta atinmanchu. Kinsanchasqa chʼankullaqa mana pʼitikullanmanchu”, nispa (Ecl. 4:12). Arí, iskay runas sumaq amigos kasqanku mana tukukunanpaqqa, Jehová Diosmanta japʼikunanku tiyan.

⁴ Jehová Diosta mana munakuqkunapis, allin amigos kayta atillankutaq. Chaywanpis Jehovata munakunkuman chayqa, amigos kasqankuqa, ni jaykʼaq tukukunmanchu. Sutʼinchanapaq, Diospa yuyaychasqanta kasukuq amigosqa, phiñanakuspapis allinyakapunku. Diospa enemigosnin paykunata tʼaqayta munaptinkutaq, paykunaqa amigosllapuni kanku, nitaq tʼaqanakunkuchu. Jehovap kamachisnin, wañuykama chayananku kaptinpis, hermanosninkuta mana wasanchasqankuqa, unaymantapacha rikukun (1 Juan 3:16, ñawiriy).

5. ¿Imaraykutaq Rutwan Noemiwan sumaq amigas karqanku?

⁵ Amigosninchik Jehová Diosta munakuqkunamanta kaptinkuqa, chiqamanta kusiyta tarisunchik. Bibliaqa, Rutwan Noemiwan, may sumaq amigas kasqankumanta parlan. ¿Imaraykutaq sumaq amigas karqanku? Rut, Noemiman kutichisqanta qhawarina: “Llajtaykeqa llajtay kanqa, Diosniykipis Diosnillaytaj kanqa. [...] Wañuyllamin tʼaqawasun; mana jina kanman chayri, Tata Diosqa sinchʼita castigawachun, nispa” (Rut 1:16, 17). Arí, paykunaqa, Diosta munakusqankurayku, may sumaq amigas karqanku. Chayraykutaq, Jehová paykunata bendicerqa.

¿Imaynatá sumaq amigosta tarisunman?

6-8. a) ¿Imatá sumaq amigosta tarinapaq ruwanachik tiyan? b) ¿Imaynamantá waqyarikuyta yachay amigosta tarinapaq yanapawanchik?

⁶ Iskay runasqa, mana jinallamantachu sumaq amigos kanku, chaytaq Rutpiwan Noemipiwan rikukun. Sumaq amigos kanankupaqqa, Diosta munakunanku tiyan, chantapis sapa juk, amigonpa allinninta maskʼanan tiyan. Jehová Diosta yupaychaq wawqispis, sumaq amigos kanankupaq, mayta kallpachakunanku tiyan. Sumaq amigosta tarinapaq wakin yuyaychaykunata qhawarina.

⁷ Ñuqanchik qallarina. Apóstol Pabloqa, Romapi qutuchakuymanta amigosninman ajinata nirqa: “Tukuy sonqo wajyarikuyta yachaychej”, nispa (Rom. 12:13). Sumaq amigosta tarinapaqqa, wakkunata waqyarikuypi ñawpaqpi kananchik tiyan. Sapa juktaq, chayta ruwananchik tiyan (Proverbios 3:27, ñawiriy).  ¿Imaynamantá? Ichá, hermanosta mikhunata jaywarinapaq waqyarikuspa. Qamrí, ¿qutuchakuymanta hermanosta waqyarikuwaqchu?

⁸ Hermanosta willayman rinanchikpaq waqyarikuspaqa, amigosta tarillasunmantaq. Juk hermanonchik, Diosta munakusqanta runaman willaspa rikuchisqanta rikuspaqa, astawan chay hermanota munakunchik, ¿icharí?

9, 10. ¿Imatá Pablomanta yachakusunman?

⁹ Munakuyninchikta jatunyachina (2 Corintios 6:12, 13, ñawiriy). Ichapis juk laya runasllamanta amigosta maskʼachkanki, chayraykutaq rikchʼayniykimanjina, qutuchakuypiqa qampaqjina amigos, mana kanchu. Jinata yuyaptiykiqa, apóstol Pablopi tʼukuriy. Payqa, juk tiempopi kikillantataq yuyarqa, imaraykuchus judíos kaqkunallamanta amigosninpaq maskʼaq. Chaywanpis, “mana judío kajkunaman kachasqa apostol[man]” tukuspaqa, wak runastapis munakunanpaq, munakuyninta jatunyachirqa (Rom. 11:13).

¹⁰ Chantapis Pabloqa, mana wiñamasisnin ukhullapichu amigosta maskʼarqa. Juk sumaq amigonqa, Timoteo karqa, paytaq Pablomanta may sullkʼa karqa, nitaq llaqta masinchu karqa. Kay tiempopipis, achkha waynas, sipaskuna ima, qutuchakuypi kuraqkunawan amigos ruwakunku. Vanessaqa 20 watayuq, pay nin: “Juk munasqa amigayqa, 50 watayuq, paymantaq wiñamasiy amigaymanjina tukuy imata willani. Imaynachus kachkasqayta yachananpaqpis, tapuchkawanpuni”, nispa. ¿Imaynatá Vanessa chay amigata tarirqa? Pay kutichin: “Chay amigayta tarinaypaqqa, mayta kallpachakurqani, mana jinallamantachu amigayman tukurqa”, nispa. Ñuqanchikrí, ¿wak mitamanta amigosta maskʼasunmanchu? Jinata ruwaptinchikqa, Jehová sumaq amigosta tarinapaq yanapawasun.

11. ¿Imatá Jonatanmanta, Davidwan amigos kasqankumanta ima, yachakunchik?

¹¹ Mana wasanchaqkuna kana. Salomón jinata qillqarqa: “Uj kausaqeqa tukuy tiempopi khuyakuyniyoj, ima llakiy kajtenqa uj wauqen jina payqa” (Pro. 17:17, Qheshwa Biblia). Kay rimaykunata qillqachkaspa, Salomonqa, ichapis tatan David, rey Saulpa churin Jonatanwan amigos kasqankupi, yuyachkarqa (1 Sam. 18:1). Saulqa, churin Jonatán kamachiq kananta munarqa. Chaywanpis Jonatanqa, Jehová, David kamachiq kanqa nisqanta, allin sunquwan japʼikurqa. Payqa, mana tatanjinachu Davidta saqra ñawiwan qhawarqa. Chantapis, Davidta aswan allinpaq qhawasqankumanta, mana phiñakurqachu, tatan Saúl paymanta saqrata parlasqantapis, mana japʼikurqachu (1 Sam. 20:24-34). Ñuqanchikrí, ¿Jonatanjinachu kanchik? Amigonchikman qutuchakuypi juk llamkʼayta quptinku, ¿kusikunchikchu? Ñakʼariypi kaptin, ¿yanapanchikchu, sunquchanchikchu? Paymanta mana allinta parlaptinku, ¿uyarillanchikchu? Ima  parlasqankutapis, ¿japʼikunchikpachachu? Chayrí, ¿Jonatanjinachu kanchik?

¿Maykʼaqtaq piwanpis amigos kasqanchikta tukuchina tiyan?

12-14. a) Bibliamanta yachakuqkuna, ¿imapi wakin kuti rikukunku? b) ¿Imaynatá qutuchakuypi kaqkuna Bibliamanta yachakuqkunata yanapasunman?

¹² Wakin kutiqa, Bibliamanta yachakuq kawsayninta tikrachiyta qallariptin, amigosninta saqipunan tiyan. Ichapis, chay amigosninwan kaspa may kusisqa kasqanrayku, mana paykunamanta karunchakuyta atillanmanchu. Chaywanpis, qhawasqanmanjina chay amigosninpa ruwaykunasnin Diosmanta karunchachinanpaqjina. Chayraykutaq, manaña paykunawan anchata tantakunan kasqanta reparakunman (1 Cor. 15:33). Chaywanpis chayta ruwaspaqa, chay amigosninta wasanchachkasqanta yuyanman.

¹³ Ajinapi qam rikukunki chayqa, yuyariy: Chiqamanta munakusuq amigosniykiqa, kawsayniykita allinchachkasqaykimanta, mayta kusikunqanku. Ichá, Jehová Diosmantapis yachakuyta munanqanku. Chaywanpis, “sajra chinkay kawsaypi mana” paykunawan purisqaykirayku, qampaq “sajrata rimanku” chayqa, mana amigosniykichu kanku (1 Ped. 4:3, 4). Jinata ruwaspaqa, paykuna wasanchachkasunku, mana qamchu.

¹⁴ Chantapis, amigosniyki wasanchasunku chayqa, ¡ama llakikuychu! Qutuchakuypiqa, aswan achkha amigosta tarinki (Gál. 6:10). Chayrayku, pikunachus qutuchakuypiña kanchik, tapurikuna: “Bibliamanta yachakuqkuna tantakuykunaman jamuptinku, ¿parlapayanichu? ¿Riqsinichu paykunata?”.

15, 16. a) ¿Imatá juknin amigonchik Jehovamanta karunchakuptin ruwananchik tiyan? b) ¿Imaynatá Diosta munakusqanchikta rikuchisunman?

¹⁵ Juk amigonchik Diospa contranpi juchallikusqanrayku, kʼamisqa kaptin chayri qutuchakuymanta wikchʼusqa kaptin, ñuqanchikpaqqa, may nanay. Juk hermana, amigan Jehovamanta karunchakusqanta rikuspa, ajinata nirqa: “Imapis ukhuypi wañunmanjina karqa. Qhawasqaymanjina amigayqa, Dioswan allinpi kachkarqa, chaywanpis mana jinachu kasqa. Ichá payqa, familianraykulla Jehovata yupaychachkarqa. Amigayta jinapi rikuyqa, imaraykupunichus Diosta yupaychasqaypi tʼukurichiwarqa”, nispa. ¿Imatá kay hermana ruwarqa? Pay nin: “Llakiyniyta Jehová Diosman saqirqani. Chantapis, Payta munakusqayrayku yupaychanayta nikurqani, manataq llaqtanpi amigosta quwasqanraykuchu”, nispa.

¹⁶ Jehová amigollanchikpuni kananta munanchik chayqa, mana kay saqra pachawan amigos kayta munaqkunaman kutikusunmanchu. Santiago jinata qillqarqa: “Manachu yachankichej kay pachaj yuyayninman jina kawsakojqa Diospa contran kasqanta? Pillapis kay pachaj kawsaqen kayta munajqa Diospa enemigonman tukun” (Sant. 4:4). Chantapis, Jehovaman chiqa sunqu kananchikrayku juk amigota chinkachinchik chayqa, pay ñawpaqman rinallapaqpuni yanapanawanchikpi atienekuna, jinamanta Payta munakusqanchikta rikuchisun (Salmo 18:25, ñawiriy *). Ñawpaqpi parlarqanchikña chay hermana, nin: “Kayta yachakuni: ni pitapis Jehovata munakunanpaq, ñuqanchikta munakunawanchikpaq ima, tanqayta atisunmanchu. Chayqa, sapa jukmanta kachkan”, nispa. Chantá, qutuchakuypi amigonchik Diosta chiqa sunquwan yupaychan chay, ¿imatá amigollanchikpuni kananpaq ruwasunman?

 Amigollanchikpuni kananpaq

17. ¿Imaynatá sumaq amigos parlanakunku?

¹⁷ Iskay runas amigosllapuni kanankupaqqa, parlanakunanku tiyan. Bibliapi, Rut Noemiwan, David Jonatanwan, Pablotaq Timoteowan, amigos kasqankuta ñawirispaqa, sumaq amigos, allinpaq qhawanakuspa parlanakusqankuta rikunchik. Pabloqa, imaynatachus hermanos parlanakunankumanta, ajinata qillqarqa: “Kʼacha simiwan parlaychej, kachiwan kachinchasqata jina”, nispa. Pabloqa, “mana creejkunaj ñawpaqenkupi”, nisunman pikunachus mana Diospa llaqtan ukhupichu kanku, chaykunaman ajinata parlananchikta nirqa (Col. 4:5, 6). Chay runasta jatunpaq qhawaspa parlapayanchik chay, ¿manachu aswan allintaraq hermanosninchikman parlapayananchik kanman?

18, 19. a) ¿Imaynatá amigosninchik allinninchikpaq yuyaychawasqanchikta japʼikunanchik tiyan? b) ¿Imatá Éfeso qutuchakuypi ancianosmanta yachakusunman?

¹⁸ Rikunchikjina sumaq amigosqa, allinpaq qhawanakuspa parlanakunku. Chaywanpis, sutʼi simis kananku tiyan, imaraykuchus sumaq amigosqa, amigonpa nisqanta allinpaq qhawanku. Kamachiq Salomón, jinata qillqarqa: “Kʼachata qʼapaj jawinas runaj sonqontaqa kusichin, kʼacha kawsaqejpa yuyaychasqantaj runatapis kusichillantaj” (Pro. 27:9). ¿Jinatachu amigoyki allinniykipaq yuyaychasusqanta qhawanki? (Salmo 141:5, ñawiriy *.) Juk amigoyki, pantachkasqaykita nisuptin, ¿imatá ninki? ¿Phiñakunkichu? Chayrí, ¿munakususqanraykuchu chayta nisusqanta yuyanki?

¹⁹ Pabloqa, Éfeso qutuchakuymanta ancianoswan allinta kawsakurqa. Wakintaqa, ichá cristianoman tukusqankumantapacha riqsirqa. Chaywanpis juk kuti, sutʼi parlaywan paykunata parlapayarqa. Jinata parlasqanmanta, ¿chay ancianos phiñakurqankuchu? Mana; astawanpis paykunamanta jinata llakikusqanta may allinpaq qhawarqanku, manaña juktawan rikunankuta yachaspapis, mayta waqarikurqanku (Hech. 20:17, 29, 30, 36-38).

20. ¿Imatá sumaq amigos kaqkuna ruwanku?

²⁰ Sumaq amigosqa, yuyaychayta japʼikunku, amigonta yuyaychananku kaptinpis, yuyaychallankutaq. Chaywanpis, mana wakkunap kawsayninpi satʼikunapaqqa, allin yuyayniyuq kananchik tiyan. Bibliaqa, cristianosman ajinata kamachin: “Ruwanaykichejta ruwakuychej”, nispa (1 Tes. 4:11). Chantapis, “sapa ujninchej ruwasqasninchejmanta Diosman cuentata qonanchej kanqa” (Rom. 14:12). Chaywanpis wakin kutiqa, amigosninchikman Diospa kamachiykunasninta munakuywan yuyarichinanchik kanqa (1 Cor. 7:39). Sutʼincharinapaq, ichapis soltero amigoyki mana Diosta yupaychaq runawan puriyta qallarichkan. ¿Imatá ruwankiman? ¿Chʼinllachu kankiman qamwan mana phiñakunanpaq? Mana. Juk sumaq amigoqa, mana jinalla kanmanchu. ¿Yuyaychasqaykita mana kasuyta munaptinrí? Ancianospa yanapanta maskʼanayki tiyan, imaraykuchus paykunaqa, tukuyta allin ñanman kutirichinankupaq kachkanku. Chayta ruwanapaq, mana manchachikuyniyuq kanayki tiyan, chantapis qamwan amigoykiwan, Jehová Diosta munakunkichik chayqa, phiñanakusqaykichikpis, mana unaypaqchu kanqa.

21. Wakin kuti, ¿imatá tukuy ruwanchik? ¿Imatá sumaq amigos ruwanku?

²¹ (Colosenses 3:13, 14, ñawiriy.) Wakin kutiqa, amigosninchik ichá ‘imata contranpi ruwasqanchikmanta chayri pantasqanchikmanta’ ñuqanchikpaq phiñakunku. Wakin kutitaq, paykunañataq imatapis phiñachinawanchikpaqjina ninku chayri ruwanku. Santiago nirqajina, “tukuyninchej ashkha kutita pantanchej” (Sant. 3:2). Arí, iskay runasqa, sunqumantapacha perdonanakuyta yachaptinkulla sumaq amigos kanku. Ajina sumaq amigosqa, perdonanakunku, sutʼita parlanakunku ima. Jinamanta munakuyqa, iskay amigosta “ujllaman sumajta tukuchin”.

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Imatá kutichiwaq?

• ¿Imaynatá sumaq amigosta tarisunman?

• ¿Maykʼaqtaq piwanpis amigos kasqanchikta tukuchina tiyan?

• ¿Imatá sumaq amigonchik amigollanchikpuni kananpaq ruwananchik tiyan?

[Tapuykuna]

[18 paginapi dibujo/foto]

¿Imaraykutaq Rutwan, Noemiwan sumaq amigas karqanku?

[19 paginapi dibujo/foto]

¿Hermanosninchikta waqyarikunchikchu?