Marcosqa ‘sumaq yanapa’ karqa

“ANTIOQUÍA qutuchakuypi chʼampaykuna karqa, chaywanpis Pablo, Bernabewan phiñanakusqankutajinaqa ñawpaqta mana rikurqanku. Kay apostolesqa misionerosjina maymanchus rinankuta parlachkarqanku, paykunawan pichus rinanta akllachkaspataq ‘churanakurqanku’, chaytaq mana tumpallachu karqa, imaraykuchus sapa juk wak ladoman rirqanku (Hech. 15:39). Paykunataqa, Marcos phiñanachirqa.

¿Pitaq Marcos karqa? ¿Imaraykutaq Marcosrayku phiñanakurqanku, chantá imaraykú wakjinata yuyarqanku? ¿Phiñanakusqankuta aswan qhipaman allincharqankuchu? ¿Imatá Marcosmanta yachakusunman?

Jerusalenpi Marcospa wasin

Marcosqa, Jerusalenpi judío qhapaq familiamantasina karqa. Bibliaqa, musuq qutuchakuymanta parlachkaspa, Marcosmanta ñawpaq kutirayku sutʼita parlan. Pedrota, juk kaq Herodes Agripa, 44 watapi carcelman wisqʼachirqa, chaymantataq Jehovap angelnin  milagrota ruwaspa urqhurqa. Paytaq, “Marcos nisqa Juanpa maman Mariajpa wasinman rerqa. Chaypitaj ashkha creejkuna tantasqa kaspa, Diosmanta mañakusharqanku” (Hech. 12:1-12). *

Jerusalenmanta qutuchakuyqa, Mariap wasinpisina tantakuq kanku, wasintaq jatunchá karqa, imaraykuchus Bibliaqa chaypi achkha hermanos tantasqa kachkasqankuta nin. Chantapis, Mariaqa warmi kamachiyup (Rode sutiyuq) kasqanta yachanchik, imaptinchus Pedro “calle punkuta” takaptin, chay kamachin Rode kicharirqa. Kaytaq Marcospa maman, qhapaq kasqanta rikuchiwanchik. Bibliaqa, Mariap wasin kasqanta ninllantaq, manataq qusanpatachu, chayrayku viuda, wawanpis waynallaraq kasqanta nisunman (Hech. 12:13, Mosoj Testamento, 1922).

Marcospis chaypichá Diosmanta mañakuchkarqa, Jesuswan khuska willaspa puriq discipulosnintapis sumaqta riqsirqa. Marcos 14:51, 52 pʼitispi, Jesusta japʼichkaptinku chʼisi, juk wayna sabanawan qhatasqalla qhipankuta richkasqanta, japʼiyta munaptinkutaq ayqikusqanta nin, chay waynaqa ichá Marcos karqa.

Qutuchakuypi llamkʼasqan

Marcosqa, maytachá wiñay tukusqa cristianosmanta yachakurqa, paykunawan jukchakusqanrayku, espiritualmente wiñarqa, chaytataq qutuchakuymanta ancianos sumaqta repararqanku. Pablowan Bernabewanqa, 46 watapi Antioquiamanta, Jerusalenman yarqhay kachkaptin, hermanospaq yanapata apaspa chayarqanku. Chaypitaq Marcos waynata allinpaq qhawarqanku, ripuchkaspataq pusarqanku (Hech. 11:27-30; 12:25).

Marcosmanta, chay iskay apostolesmantawan parlarisqanchikmajina, ichapis paykunaqa espiritualmente hermanoslla kasqankuta, allin wayna kasqanraykulla pusasqankuta ima nisunman. Chaywanpis Pablo cartasta qillqasqanmanta jukninqa, Marcos, Bernabep primon kasqanta nin (Col. 4:10). Kaytaq Marcosmanta imachus qhipaman kasqanta entiendenapaq yanapawanchik.

Chaymanta juk watanmanjina espíritu santo, Pablota, Bernabetawan, misionerosjina rinankupaq kacharqa. Paykunaqa Antioquiamanta, Chipreman rirqanku, Juan Marcostaq, “paykunata yanapanampaj” rirqa (Hech. 13:2-5). Ichapis Pablo, Bernabewan misionerosjina risqankupi, imastachus necesitasqankupi yanaparqa, jinamanta llamkʼayninkuta allinta juntʼanankupaq.

Kimsantinku, Chiprenta willaspa rirqanku, chaymantataq Asia Menorman rirqanku. Chayaptinkutaq, Juan Marcos kutipunanta nirqa, chaytaqa Pablo, mana allinpaqchu qhawarqa. Biblia willawanchik, Pergaman chayasqankutawan “paykunata saqerparispa, kutiporqa Jerusalenman” nispa, chaywanpis mana ninchu imaraykuchus kutipusqanta (Hech. 13:13).

Chaymanta iskay watasninmanjina juktawan Antioquiapi kimsantinku kachkarqanku.  Apostolesqa, qutuchakuykunata qallarichisqankuta kallpachanankupaq, iskay kaq kutipi misionerosjina rinankupaq parlachkarqanku. Bernabeqa, primon Marcosta pusayta munarqa, Pablotaq ñawpaqta paykunata saqirparisqanrayku, mana pusayta munarqachu. Chayraykutaq phiñanakurqanku, kay yachaqanap qallariyninpi nirqanchikjina. Bernabeqa, primonwan Chipre llaqtanman ripurqa, Pablotaq Siriaman (Hech. 15:36-41). Kaytaq, Marcos paykunata saqirparisqanmanta mana kikintachu yuyasqankuta rikuchin.

Allinyakapunku

Marcosqa, Pablo, Bernabewan phiñanakusqankurayku, maytachá phutikurqa, chaywanpis chiqa sunqu kamachillapuni karqa. Chaymanta 11 chayri 12 watasninmanjina, ñawpaq cristianosmanta parlakuchkaptin Marcosmanta parlakullantaq. Chaypitaq, mana yuyanapaqjina: ¡Pablowan khuska kachkasqanta nin!

Pabloqa, 60, 61 wataspi Romapi wisqʼasqa kachkaspa, achkha cartasta qillqarqa, chaykunataq Bibliapi kachkanku. Pablo colosensesman qillqasqanpitaq kayta nirqa: “Aristarcopis napaykamusunkichej; payqa noqawan presochasqa kashan. Jinallataj Bernabejpa primon Marcospis napaykamullasunkichejtaj. Willarqaykichejña: Sichus qankunaman chayamonqa chayqa, tukuy sonqo payta wajyarikuychej, [...] paykunalla Diospa Reinompaj trabajopi yanapawanku, sonqochawankutaj”, nispa (Col. 4:10, 11).

Pabloqa, yuyayninta ¡mayta tikrachirqa! Imaraykuchus ñawpaqtaqa Marcosmanta mana allintachu yuyarqa, kunantaq juk sumaq yanapaqnin kasqanta nirqa. Chantapis colosensesman qillqasqanpi, paypa cuentanmanta ichapis Marcosta, paykunata waturinanpaq kachananta nirqa.

¿Ñawpaq wataspi Pablo, Marcosta anchatachu kʼaminman karqa? Chayri, ¿jinata kʼaminatapunichu necesitarqa? Ichapis iskaynin chiqa karqa. Imaynapis kachun, allinyakapusqankuqa wiñay tukusqa cristianos kasqankuta rikuchin. Ñawpaqpi imachus kasqanta qunqayman churaspa, watiqmanta iskayninku llamkʼayta qallarirqanku. Mana allinta apanakuq hermanos, kikinta ruwanankupaq. ¡May allinpuni!

Marcos wak suyusman risqan

Marcos achkha suyusman risqanta ñawirispaqa, mana saykʼuspa tukuyniqman risqanta reparanchik. Payqa Jerusalenmanta karqa, chaywanpis Antioquiaman ripurqa, chaymanta Chipreman, Pergaman ima. Chantá Romaman rirqa, Pabloqa, chaymanta Colosasman kachayta munarqa. Mana chayllachu.

Pedro ñawpa kaq cartanpi —62, 64 wataspi—, jinata nirqa: “Babiloniapi kaj [...], waway Marcos ima napaykullasunkichejtaj”, nispa (1 Ped. 5:13). Marcosqa, Babiloniamanpis rirqa, ñawpaqta Jerusalenpi mamanpa wasinpi tantakuqkunamanta, juk apostolta yanapaq.

Pabloqa, Romapi iskay kaq kutipi wisqʼasqa kachkaspa, ichá 65 watapi, Timoteoman qillqarqa, pichus Efesopi kachkarqa. Paytaqa waturiq rinanta nirqa, chantapis “Marcosta pusampuway” nillarqataq (2 Tim. 4:11). Chaytaq, Marcos Efesopi kachkasqanta rikuchiwanchik. Chantapis, Pablo waqyasqanta usqhaytachá  kasukurqa. Chay tiempopi wak llaqtasman riyqa mana atikullaqchu, chaywanpis chay chiqa sunqu cristianoqa tukuy sunqu rirqa.

Sumaq llamkʼayta japʼin

Marcos Diospa llaqtanpi sumaq ruwaykunasta japʼisqanmanta jukqa, Dios yuyaychasqanmanjina iskay kaq Evangeliota qillqasqan. Qillqasqanpi manapis sutin rikhurinchu, unay qillqasqasqa, paypuni qillqasqanta nin, Pedrotaq qillqananpaq willasqanta. Chantapis Pedroqa, Marcos imasmantachus qillqasqanta, tukuyninta rikurqa.

Chaymanta astawan ukhunchaqkuna, Marcos chay Evangeliota mana judios kaqkunapaqjina qillqasqanta ninku. ¿Imaraykutaq jinata ninku? Imaraykuchus judiospa ususninmanta sumaqta sutʼincharqa (Mar. 7:3; 14:12; 15:42,43). Sutʼincharinapaq, arameopi qillqasqasta mana judio kaqkuna, allinta entiendenankupaq tikrachirqa (Mar. 3:16-19; 5:41; 7:11, 34; 15:22, 34). Chantapis, qillqachkaspa latín rimaykunata uqharirqa, wakin kutipitaq griegopi riqsisqa rimaykunata sutʼinchananpaq. Kaykunaqa, unay qillqasqas kay Evangelio Romapi qillqakusqanta nisqanku, chiqapunisina kasqanta rikuchin.

“Payqa noqapaj sumaj yanapa”

Marcos Romapi kachkaspa, mana chay Evangeliollatachu qillqarqa. Pablo, Timoteoman: “Marcosta pusampuway” nisqanta yuyarina. ¿Imaraykutaq pusananta nirqa? Payllataq kutichiwanchik: “Imaraykuchus payqa noqapaj sumaj yanapa”, nispa (2 Tim. 4:11).

Chaytaq Marcosmanta mayta yachachiwanchik, chantapis, Bibliap librosnin ima wataspichus qillqakusqanmanjinaqa, paymanta mañana qhipaman parlakunñachu. Marcos Diospa llaqtanpi llamkʼasqanmanta yachakusqanchikpiqa, mana ninchu, apóstol, profeta chayri yachachiq kasqanta. Astawanpis payqa yanapa kasqa, Bibliapi chay rimayqa, wakkunap kamachin, imatachus necesitasqankupi yanapaq niyta munan. Pabloqa, wañupunan qayllata Marcos jinata yanapasqanta, may allinpaqchá qhawarqa.

Kaykunata yachakusqanchikqa, Marcos wakkunata kusiywan yanapasqanta, chay tiempopi sunqu kʼajaywan achkha suyuspi Diosmanta willasqanta ima, rikuchiwanchik. ¡Mayta kallpachakusqanrayku achkha tʼinkasta japʼirqa!

Kay tiempopi Diospa kamachisnin, Marcosjinallataq wakkunaman allin willaykunata willamunchik. Wakin hermanosqa payjina, wak lugaresman —wak suyusmanpis— Diosmanta astawan willanankupaq ripunku. Ichapis mana tukuychu wak lugaresman ripuyta atinchik, chaywanpis wakjinasmanta Marcosjina ruwayta atisunman. ¿Imaynasmanta? Wakkunap allinninta maskʼaspa, hermanosninchik imatachus Diospa munayninta ruwanankupaq necesitasqankupi yanapaspa ima. Jinata ruwasun chayqa, Jehovap tʼinkasninta japʼillasunpuni (Pro. 3:27; 10:22; Gál. 6:2).

[Sutʼinchaynin]

[8, 9 paginaspi mapa, dibujo/foto]

(Publicacionpi qhawariy texto originalta)

Marcos wakin suyusman chayasqan

Roma

Éfeso

Colosas

Perga

Antioquía de Siria

Chipre

MAR MEDITERRÁNEO

Jerusalén

Babilonia