Jehovaqa mana munanchu imanakunanchiktapis

JEHOVAP jatun phiñakuynin pʼunchaypiqa, paypaq allinpaq qhawasqa kaqkunaqa “salvasqa kanqanku”. Arí, Tukuy Atiyniyuq Dios jarkʼawasunchik (Joel 2:32). Payqa, runasta unaymantapacha, jarkʼaytapuni munan. Pay “kawsay yaku juturi” kasqanrayku, runasta may valorniyuqpaq, jarkʼananpaqjinataq qhawan (Sal. 36:9).

Unay tiempomanta Diospa kamachisninpis, kawsayta may valorniyuqpaq qhawaq kanku. Sutʼincharinapaq, Jacobqa familianwan khuska karuman rinan kaptin, Jehová payta, familianta ima jarkʼananta yachaspapis, mana jinallachu rirqa. Astawanpis, familianta jarkʼananpaq iskayman tʼaqarqa, jinamanta allinta, allillan chayanankupaq (Gén. 32:7, 8; 33:14, 15). ¿Chay ruwasqan yanaparqachu? Arí, imaraykuchus Génesis 33:18, “allillanta, walejllataj” chayasqankuta nin. Ñuqanchikpis, Diospa yuyaychaykunasninta kasukusun chayqa, mana ñuqallanchikchu jarkʼakusun, manaqa wakkunatapis jarkʼallasuntaq. Chayrayku, Tantakunapaq Wasista ruwaqkuna, jallpʼa ikhakuykuna, sinchi wayra kaptin yanapakuqkuna, chayri chayman rikchʼakuq ruwaykunapi yanapakuqkuna, imatachus mana imanakunankupaq ruwanankuta qhawarina.

¿Imaynatá israelitas kawsayninkuta jarkʼakunanku karqa?

Dios, israelitasman Leyta qusqanpiqa, kawsayninkuta sumaqta jarkʼakunankuta kamachirqa. Sutʼincharinapaq, israelitasqa wasisninkuta techonpi jarkʼachinayuqta ruwananku karqa. Chaytaqa, chay patapi ruwanasninkuta ruwachkaspa ni pi urmaykamunanpaq ruwaq kanku (1 Sam. 9:26; Mat. 24:17). Chay kamachiyta mana kasukusqankurayku, pillapis urmaykamuptintaq, wasiyuq juchachasqa kanan karqa (Deu. 22:8).

Uywasniyuqpaqpis kamachiykuna kallarqataq. Sutʼincharinapaq, Juk waka, juk runata waqraspa wañuchiptinqa, dueñon chay wakata wañuchinan karqa, mana wak runastawan waqrananpaq. Chantapis, chay wakap aychantaqa, mana mikhunanchu, nitaq vendenanchu karqa. Chaywanpis, juk runa, wakan waqraqpuni kasqanta yachachkaspa mana wisqʼaptin, ¿imatá ruwakunan karqa? Chay waka juk runata wañuchiptinqa, chay wakata dueñontintawan wañuchinanku karqa. Chay kamachiyqa, chiqamantachá israelitasta uywasninkuta allinta qhawanankupaq tanqarqa (Éxo. 21:28, 29).

Leyqa, herramientasta sumaqta apaykachanamanta parlallaqtaq. Sutʼincharinapaq, israelitasqa, hachawan llamtʼata kʼutuq kanku. Juk runa, llamtʼata kʼutuchkaspa, cabonmanta fierron chʼutasqanrayku runata wañuchiptinqa,  pakakuna llaqtaman ayqikunan karqa. Chaypitaq kuraq sacerdote, wañupunankama qhipakunan karqa, wakinqa wasinkuman, familiankuman ima, achkha watasmanta kutiq kanku. Jehovaqa, ajinamanta israelitasman kawsayta jatunpaq qhawasqanta rikuchirqa, payjina yuyaqkunataq herramientasninkuta sumaqta, allinchasqata ima, apaykachaq kanku (Núm. 35:25; Deu. 19:4-6).

Jehovaqa kamachisninman, wasinkupi, wak lugarespi ima, mana imanakunankupaq, chayjina leyesta qurqa. Pillapis, mana munachkaspa, juk runata nanarpachiq, chayri wañuchiq chayqa, juchachasqa kanan karqa. Jehovaqa,  kunankama kikillantapuni yuyan (Mal. 3:6). Payqa, mana imanakunanchiktapis munanchu, nitaq wakkunata imanananchiktapis. Tantakunapaq Wasita ruwachkaspa, chayri allinchachkaspa, chayta yuyarikunanchik tiyan.

Wasista ruwachkaspa mana imanakunapaq

Tantakunapaq Wasista, Jatun Tantakuykunapaq Wasista, sucursalesta ima, ruway chayri allinchayqa, may sumaq, jinallataq jallpʼa ikhakuy kaptin, sinchi wayra kaptin ima, yanapakuypis. Chaypi ruwaysikuy atinapaqjinalla kaptinpis, allinta ruwanapaq kallpachakunchik (Ecl. 10:9). Mana jinata ruwaspaqa, ichapis imanarpakusunman, chayri wakkunata imanarpasunman. Chayrayku llamkʼachkaspa mana imanarpakunapaqqa, tukuy imata allinta qhawarikunanchik tiyan.

Biblia jinata nin: “Waynakunaqa kallpankurayku jatumpaj qhawasqa kanku; machu runasrí yuraj chujchasninkurayku jatumpaj qhawasqa kanku”, nispa (Pro. 20:29). Wasita ruwaypiqa, achkha ruwaykunapaq waynaspa kallpankuta necesitakun, wakin ruwaykunapaqtaq machu runaspa yachayninkuta necesitakun. Unaytaña llamkʼaqkunaqa, mana makisninkuta, herramientasta imallachu, allinta  apaykachanku. Manaqa waynas kachkaspa, manchayta llamkʼarqanku. Chayrayku, chayjina llamkʼaypi kunallanraq yanapakuchkanki chayqa, imaynatachus imatapis ruwasqankuta allinta qhaway, kamachisusqankutataq kasukuy. Yachakuyta munasqaykita rikuchiptiykiqa, imaynatachus herramientasta apaykachayta, llasa imasta uqhariyta ima, yachachisunqanku. Jinamantataq, allinta, mana imanakuspa, kusisqataq llamkʼanki.

Wasita ruwaypi llamkʼaqkunaqa, mana imanakunankupaq allinta qhawarikunanku tiyan. Ichapis ñawpaqta pampalla kaqqa, kunan tʼuqu kachkan, chayri escalerata, tablata, pinturayuq baldeta ima, kuyurpachirqanku. Runaspa leyesninpis, wasista ruwaypi llamkʼaqkuna, jarkʼakunapaq imasta churakunankuta kamachinku. Cascota, ñawista jarkʼanapaq lentesta, llamkʼanapaq zapatosta ima churakuyqa, wasista ruwachkaspa mana imanakunapaq yanapawanchik. Chaywanpis, kaykunawan churasqa llamkʼaptillanchik, allillan kaptintaq, mana imanakusunchu.

Wakin herramientasqa, apaykachayta atinapaqjinalla kanku, chaywanpis allinta, ni pita imanarpanapaqjina, apaykachana tiyan. Juk herramientata mana apaykachayta yachankichu chayqa, chay llamkʼaypi kamachiqta tapuriy. Paytaq yachachisunankupaq yanapasunqa. Chayrayku, imastachus mana ruwayta yachasqanchikta willakuyqa may allin, astawanraq wasita ruwaypiqa, jinamanta mana imanarpakunapaq (Pro. 11:2).

Wasista ruwaypi astawanqa urmakuspa imanarpakunku. Chayrayku, juk escaleraman chayri andamioman manaraq wicharichkaspaqa, mana urmaykamunaykipaqjina kananta allinta qhawariy. Andamiosman jarkʼananta churana, wasi patapi llamkʼanapaqtaq, arneswan churakuna. Altopi llamkʼayta mana yachankichu chayqa, llamkʼaypi kamachiqta tapuriy. *

Jehovap kamachisninqa, Jallpʼantinpi sapa pʼunchay astawan yapakuchkanchik, chayrayku astawan Tantakunapaq Wasista, wak edificiosta ima, necesitanchik. Chay wasista ruwaypi kamachiqkunaqa, Jehovap may valorniyuq ovejitasnin mana imanarpakunankuta qhawarinanku tiyan (Isa. 32:1, 2). Qam, chayjina kamachiq kanki chayqa, chay nikusqanta ama qunqaychu. Llamkʼakuchkan chayniqpiqa llimphu, kʼuchunchastaq, kanan tiyan. Llamkʼaqkuna mana jinata ruwaptinkuqa, jinata ruwanankupaq kʼachamanta, mana manchachikuspataq yuyarichiy. Chantapis, musuqkunata chayri waynasta, amapuni kawsayninkuta peligropi churanankupaq lugaresman yaykuqta saqiychu. Llamkʼaqkunaman ima peligroschus kayta atisqanmanta willay, imatachus ruwanankupaqtaq yuyaychay. Ama qunqaychu chay llamkʼay tukuchakunankama, ni pi imanakunanchu kasqanta.

Munakuyninchik tanqanawanchik tiyan

Tantakunapaq Wasista, chayri edificiosta ruwaypiqa, pillapis imanakunpupi, chayrayku tukuy llamkʼaqkuna allinta qhawarikunanku tiyan. Diospa kamachiykunasninta, jarkʼakunapaq yuyaychaykunata ima, kasukuspa allin yuyaywan imatapis ruwayqa, mana imanakunankupaq, nitaq compañerosninkutapis imananankupaq yanapan.

¿Imataq ajinata ruwananchikpaq yanapawanchik? Munakuyninchik. Arí, Jehovata, runa masinchikta ima, munakusqanchikrayku kawsayta jatunpaq qhawanchik. Jinamanta ni pita imanarpananchikpaq (Mat. 22:37-39). Chayrayku, wasista ruwaypi tukuy “allillanta, walejlla[ta]taj” llamkʼanankupaq yanapana.

[Sutʼinchaynin]

[30 paginapi recuadro, dibujo/foto]

Escalerapi llamkʼachkaspa mana urmaykamunapaq

Kay watasllapi, Estados Unidosmanta 160.000 runas, llamkʼachkaspa escaleramanta urmaykamunku, chaykunamanta 150 runastaq wañupunku. Chayrayku, wasipi chayri llamkʼaypi kachkaspa, escaleramanta mana urmaykamunapaq, imatachus ruwanata qhawarina.

◇ Ama mawkʼa chayri pʼakikunanpaqjina escaleraman wichariychu. Chayjina escalerastaqa, wikchʼupullayña.

◇ Escalera machkha llasata churanapaqjinachus ruwakun, chaymanjinalla imatapis wicharichiy.

◇ Escalerataqa, ama andamio, cajas, baldes chayri wak patasman sayachiychu. Manaqa, mana kuyuq lugarman sayachiy.

◇ Escalerata qhawaspa wichariy chayri uraykuy.

◇ Escalerap tukukunanpi, ama sayaychu nitaq tiyaykuychu.

◇ Escaleranta techoman wicharinapaq chayri uraqanapaq, escaleraqa, pirqamanta 1 metrollapis pataman kuraq kanan tiyan. Mana suchunanpaqtaq, imamanpis wataykuy chayri tablata pampaman clavaykuytawan chayman kʼaskasqata sayachiy. Chayta mana ruwayta atinki chayqa, pillatapis japʼipusunanta niy. Ni may ladoman kuyurinanpaqtaq, escalerap tukukuyninta imallamanpis wataykuy.

◇ Ama escalerap sarunasninman tablata churaykuychu andamiopijina llamkʼanaykipaq.

◇ Escalera patapi kachkaspa, imatapis ruwanaykipaq makiykita chayri chakiykita aysanki chayqa, urmaykamuwaq. Chayta ruwanaykimantaqa, machkha kutitachus necesitakusqanmanjina, escalerata suchuchiy.

◇ Escalerata, punku chayman sayachinki chayqa, mana pipis punkuta kicharinanpaq, allinta wisqʼaykuy, juk letrerotataq churaykuy. Mana allinta wisqʼakuptintaq, pillatapis punkuta qhawaripusunanta niy.

◇ Escalera patapiqa, juklla llamkʼanan tiyan, chay escalera iskaypaq ruwasqa kaptillan chaypi iskay llamkʼananku tiyan. *

[Sutʼinchaynin]

[29 paginapi dibujo/foto]

Ley nisqanmanjina israelistaspa wasisninkuqa patanpi jarkʼanayuq kananku karqa