¿Imaraykutaq warmi, qharita kamachiq umantajina qhawanan tiyan?

“Qharitaj warmimpajqa kamachej uman jina.” (1 COR. 11:3.)

1, 2. a) Jehovap kamachiynin imayna churasqachus kasqanmanta, ¿imatataq Pablo nirqa? b) ¿Ima tapuykunamantaq kay yachaqanapi kutichisun?

APÓSTOL Pabloqa, Jehová nisqanmanjina, imaynachus kamachiy kananmanta, ajinata nin: “Cristoqa sapa qharipajqa kamachej umajina [...], Diostaj Cristopajqa kamachej uma jina”, nispa (1 Cor. 11:3). Ñawpaq yachaqanapi rikusqanchikmanjina, Jesusqa, Tatan Jehovata kamachiq Umantajina kasukuyta, may jatunpaq qhawarqa. Chaytataq, may kusiywan ruwarqa. Chantá, qharispis Jesusta kamachiq umankutajina kasukunanku kasqanta yachakurqanchik. Mana chayllachu, Diosta yupaychaq qhariqa, runasta, astawanpis warminta, Jesusjina munakuywan, khuyakuywan, kʼachamanta, allinninta maskʼaspataq qhawanan kasqanta, yuyarirqanchik.

² Ajina kaptin warmirí, ¿pitataq kamachiq umantajina kasukunan tiyan? Pablo kutichirqa: “Qharitaj warmimpajqa kamachej uman jina”, nispa. ¿Imaynatá Diosta yupaychaq warmis, chay kamachiyta qhawananku tiyan? Qusan, Diosta mana yupaychaptinpis, ¿kasukunqapunichu?  Qusanpa nisqanta, ¿chʼinsitumantachu kasukunan tiyan? ¿Imatá allinpaq qhawasqa kananpaq ruwanan tiyan?

“Uj yanapajta ruwapusaj”

3, 4. ¿Imaraykutaq qhariwarmi Diospa kamachiyninta kasukunanku tiyan?

³ ¿Pitaq qusata warminpaq kamachiq umatajina churarqa? Jehová Diosninchik. Payqa, Adanta ruwaytawan jinata nirqa: “Mana allinchu [qhariqa] sapallan kanan. Paywan kanampaj, uj yanapajta ruwapusaj”, nispa. Chantataq Evata ruwarqa. Adanqa, compañerayuq kaspa may kusisqa kachkarqa, nirqataq: “Kayqa kikin tulluymanta, kikin aychaymanta”, nispa (Gén. 2:18-24). Iskayninkuqa, tʼikapacha jallpʼapi wiñaypaq kawsakuq juntʼa runaspa tatamamanku, kayta atinkuman karqa.

⁴ Chaywanpis paykunaqa, Diosta wasanchayta akllarqanku, jinamantataq Edén huertapi sumaq kawsayta chinkachirqanku (Romanos 5:12, ñawiriy). Chaywanpis qhari, warminpaq kamachiq umanjina kananqa, mana tikrakunchu. Kunan tiempokamataq, chay kamachiyta kasukuq qhariwarmisqa, kusisqa, mana chʼaqwaspataq kawsakunku. Kawsayninkuqa, Jesús janaqpachapi “tukuy rato [Jehovap] ñawpaqempi kusikuspa” kawsakusqanman rikchʼakun (Pro. 8:30). Chaywanpis juchasapas kasqanchikrayku, ni qharipis mana pantaspa warminta kamachiyta atinchu, ni warminpis Diospa kamachisqanmanjinapuni kasukuyta atinchu. Jina kaptinpis, qhariwarmi tukuy atisqankumanjina ruwanasninkuta juntʼanku chayqa, kunanpis qhariwarmijina kusisqa kawsayta atinkuman.

5. ¿Imaraykutaq casarasqas, Romanos 12:10 nisqanta kasukunanku tiyan?

⁵ Casarasqas kusisqas kawsakunankupaqqa, kay kamachiyta kasukunanku tiyan: “Hermanos jina tukuy sonqo munanakuychej, ujkuna ujkunata aswan allimpaj qhawaspa” (Rom. 12:10). Chantapis, iskayninku kay kamachiyta kasukunankupaq kallpachakunanku tiyan: “Ujkuna ujkunawan kʼachas kaychej, khuyakuyniyojtaj. Sapa uj perdonanakuychej” (Efe. 4:32).

Qusa Jehovata mana yupaychaptin

6, 7. Warmi, qusanta kamachiq umantajina qhawaptin, ¿imataq kanman?

⁶ Wakin familiaspiqa, qusa Jehovata mana yupaychanchu. Jina kaptin, ¿imatá cristiana warmi ruwanan tiyan? Biblia, jinata kutichin: “Warmis, sapa ujpis qosaykichejwan kʼumuykukoj sonqoyoj kaychej. Ajinamanta Diospa palabrampi mana creejkunapis, warmisninkoj sumaj kawsayninta rikuspa, mana parlasqalla Señorman kutirikunkuman kawsayniykichejta, kʼumuykukoj kasqaykichejtapis rikusqankurayku” (1 Ped. 3:1, 2).

⁷ Rikunchikjina Diospa Palabranqa, Diosta mana yupaychaq qusayuq cristianaman, qusanta kamachiq umantajina qhawananta yuyaychan. Warmin ajinata ruwaptintaq, qusaqa ichapis warminpa allin ruwayninta rikuspa, Diosmanta yachakuyta munanman.

8, 9. ¿Imatataq cristiana warmi allin ruwayninwanpis, qusan rumi sunqullapuni kaptin ruwanan tiyan?

⁸ Cristiana warmi qusanta jatunpaq qhawaptinpis, qusan rumi sunqullapuni kaptin,  ¿imatá ruwanman? Bibliaqa warmiman, mana atikuptinpis, munakuyta, wak kʼacha kaykunata ima, rikuchinallantapuni yuyaychan. Kay 1 Corintios 13:4 nin: “Munakuyniyoj runaqa pacienciayoj”, nisunman wakkunap pantasqankuta muchullan. Chayrayku, cristiana warmiqa, qusanta, “paciencianakuspa” “llampʼu sonqo kaywan, kʼumuykukuywantaj” kasukunallanpuni tiyan (Efe. 4:2). Diospa espíritu santonwan kasqanraykutaq, chʼampaykuna kaptinpis, maychus kaqmanjinallapuni ruwanqa.

⁹ Pablo qillqarqa: “May sumaj ateyqa Diosmanta jamusqanta” (2 Cor. 4:7). Arí, cristiana warmiqa, espíritu santop yanapayninwan, mana atinasta ruwayta atinman. Sutʼincharinapaq, qusan ñakʼarichiptinqa, ichapis phiñakuyninta mana ñikʼiykukuyta atinmanchu. Chaywanpis Bibliaqa, tukuyman jinata yuyaychawanchik: “Ama pimampis sajramanta sajrallatataj kutichiychejchu [...]. Diosmanta Qhelqasqapi nin: Noqa pagachikusaj jasutʼispa, nin Señorqa” (Rom. 12:17-19). Chantá nillawanchiktaq: “Ama pipis sajrata ruwajman sajrallatataj kutichichunchu; astawanqa allin kajllatapuni ruwaychej qankuna ukhupi, tukuywampis”, nispa (1 Tes. 5:15). Espíritu santoqa, imatachus mana ruwayta atinchik, chayta ruwanapaq yanapawanchik. Chayrayku Diosmanta chay espirituta mañakunapuni tiyan.

10. ¿Imatataq Jesús wakkuna saqrata ruwaptinku, mana allin imasta ruwaptinku ima, ruwarqa?

¹⁰ Jesusqa, sumaqta yachachiwanchik. Chayrayku, wakkuna saqrata ruwaptinku, mana allin imasta ruwaptinku ima, imatachus ruwasqanta qhawarina. Kay 1 Pedro 2:23 nin: “Cristota runas maldicejtinku, payqa mana maldecillarqatajchu. Ñakʼarichisqa kashaspapis, mana nerqachu chaymanta pagachikunanta. Astawanqa cheqanta juzgaj Juezpa makisninman churakorqa”, nispa. Bibliaqa, tukuy cristianos kikinta ruwananchikta, mana usqhayllata phiñakunanchikta ima, niwanchik. Chantapis, “khuyakuyniyoj, llampʼu sonqostaj” kanata niwanchik. ‘Saqramantapis mana saqrallawantaq kutichinata, maldicionmantapis mana maldicionllawantaq kutichinata’ niwanchik (1 Ped. 3:8, 9).

¿Warmi chʼinsitullamantachu kasukunan tiyan?

11. ¿Ima sumaq ruwanastataq wakin cristiana warmisman qukun?

¹¹ Qhari, warmipaq kamachiq umanjina kasqan, ¿ninayanchu warmi, qharita tukuy imapi chʼinsitumanta kasukunan kasqanta? Mana. Jehovaqa, jatun ruwanasta, mana qharisllamanchu qurqa. Chaytataq reparanchik, achkha warmistapis janaqpachapi, 144.000 runaswan khuska, Cristop kamachiyninpi kay Jallpʼata kamachinankupaq akllasqanpi (Gál. 3:26-29). Arí, Jehovaqa, warmismanpis sumaq ruwanasta llaqtanpi qullantaq.

12, 13. ¿Ñawpa tiempopi warmispis Diospa nisqanta sutʼinchaqchu kanku? Sutʼinchay.

¹² Ñawpa tiempopi, wakin warmisqa Diospa nisqanta sutʼinchallarqankutaq. Chayrayku, Jehovaqa Joel 2:28, 29 pʼitikunapi, ajinata nirqa: “Espirituyta kachamusaj tukuy runasman. Churisniykichej, jinataj ususisniykichejpis noqaj sutiypi parlanqanku. [...] Jinallataj wata runasman, qhari kajman, warmi kajmampis, jaqay pʼunchaykunapeqa Espirituywan juntʼachisaj”, nispa.

¹³ Kay Pentecostés 33 watapiqa, Jesuspa 120 discipulosnin, Jerusalenpi juk altosniyuq wasipi tantakurqanku. Paykunaqa, qharis warmis ima, karqanku, Jehovataq tukuyninkuman espíritu santonta tʼakaykurqa. Chayrayku, Pedroqa, profetap nisqanta, chay runasmanta parlanapaq uqharirqa: “Kaymanta profeta Joel kay jinata parlarqa: Dios nin imaschus qhepa pʼunchaykunapi kananta: Tukuy runasman Espirituyta qosaj. Churisniykichejtaj, ususisniykichejtaj Diospa sutimpi sutʼinchanqanku. [...] Chay pʼunchaykunapi Espirituyta qosaj qhari kamachisniyman,  ajinallatataj warmi kamachisniymampis, paykunataj sutiypi sutʼinchanqanku” (Hech. 2:16-18).

14. ¿Imaynatá warmis, Diospa Reinonmanta tukuyniqpi willakunanpaq ñawpa siglopi yanaparqanku?

¹⁴ Warmisqa, Diospa Reinonmanta tukuyniqpi willakunanpaq, ñawpa siglopi mayta yanaparqanku. Arí, Diosta yupaychaypi achkha ruwanasta ruwarqanku, Reinomantataq willarqanku (Luc. 8:1-3). Sutʼincharinapaq, apóstol Pabloqa, Romanosman qillqasqanpi, Febe cristianamanta parlaspa nin: “Cencrea llajtapi caj Cristoj sutinpi tantacoj hermanos chaupipi yanapaj warmimin”, nispa. Chantapis, payjina ruwaqkunaman napaykuchkaspaqa, nillantaq: “Trifenata, Trifosatawan napaykapuwaychej, pikunachus Señorpaj sinchʼita trabajanku”. Chantataq nin: “Chantá munasqa Persidata napaykapuwaychej; paypis may jinata Señorpaj trabajallarqataj”, nispa (Rom. 16:1, 12; Dios Parlapawanchej).

15. ¿Imaynatá warmis, Diospa llaqtan kay tiempopi wiñananpaq yanapachkanku?

¹⁵ Reinomanta willaqkunaqa, kay tiempopi qanchis junu kuraq kanku. Chaykunamantataq warmis astawan achkha kanku (Mat. 24:14). Achkhastaq precursoras, misioneras chayri betelitas kanku. Chiqamantapuni kamachiq Davidpa kay nisqan juntʼakun: “Tata Diosqa ujta parlarqa, ashkha warmistaj chay sumaj willaykunata willarqanku” (Sal. 68:11). Rikunchikjina Diosqa, payta yupaychaq warmis, allin willaykunata willamusqankuta, munayninta juntʼasqankuta ima, may allinpaq qhawan. Warmisman, qharista kamachiq umankutajina qhawanankuta nispataq, mana chʼinsitulla kakunankutachu nichkan.

Imatachus yuyasqankuta niq warmis

16, 17. ¿Imaynatataq, Sarap ruwasqan warmispis yuyasqankuta niyta atisqankuta rikuchiwanchik?

¹⁶ Jehová Dios, warmisman sumaq ruwanasta qun chayqa, ¿manachu qharipis familianpaq, imata ruwananpaqpis warminta tapurinan kanman? Arí, tapurinan tiyan. Bibliaqa, wakin warmis yuyasqankuta nisqankumanta chayri, qusanku mana kamachiptinpis paykunallamanta imata ruwasqankuta sutʼinchan. Iskay warmispa ruwasqankuta qhawarina.

¹⁷ Saraqa, qusan Abrahamman, tanta warminta, wawantawan qharqupunanta nirqa, imaraykuchus chay warmiqa, Sarata asipayachkarqa. Jinata nisqanmanta, “Abrahamqa [...] mayta llakikorqa”. Chaywanpis Diosqa, payman ajinata nirqa: “Ama llakikuychu chay wawaykimanta, nitaj kamachiykimantapis. Kasuy warmiyki Sara imatachá nisunki chayta” (Gén. 21:8-12). Abrahamqa, Jehovata kasukuspa Sarap nisqanta kasurqa.

18. ¿Maykʼaqtaq Abigail, qusanman mana willaspalla imatapis ruwarqa?

¹⁸ Kunanqa, qhapaq runa Nabalpa warmin Abigailmantañataq parlarina. Davidwan soldadosninwan, envidioso rey Saulmanta ayqikuchkaptinkuqa, Nabalpa uywasnin qayllapi jarakurqanku. Nitaq juk uywallatapis paykunapaq japʼikurqankuchu astawanpis jarkʼarqanku. Chaywanpis Nabalqa, “phiña runa, sajrataj karqa”. Imaptinchus David, soldadosninta paymanta mikhunata qurichikamuq  kachaptinqa, “manchay phiña simiwan paykunata kuticherqa”. Arí, payqa “mana allin kaj” runa karqa, ‘wampujinapunitaq ruwaq’. Chayta yachaspa, ¿imatataq Abigail ruwarqa? Qusanman mana willaspalla, “iskay pachaj tʼantasta wakichikorqa, iskay qara botas vinota, phishqa ovejasmanta kankasqa aychasta, phishqa arrobas trigo jankʼata, pachaj chhullchu uvas kʼisasta, higo kʼisamanta iskay pachaj tortillasta ima”, tukuy chaytataq, Davidman runasninman ima, jaywarqa. Chay ruwasqan, ¿allinchu karqa? Arí. Bibliaqa, Jehová, Nabalta ‘unquchispa wañuchisqanta’ nin. Aswan qhipamantaq, Abigailqa, Davidwan casararqa (1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42).

‘Allinpaq qhawasqa warmi’

19, 20. ¿Imaynatataq juk warmi sumaqpaq qhawasqa kanman?

¹⁹ Bibliaqa, Jehovap kamachisqanta juntʼaq warmimanta, allinta parlan. Proverbios libroqa, ‘sumaq warmimanta’ ajinata nin: “Payqa valorniyoj kʼachitu rumismantapis aswan valorniyojraj. Qosanqa tukuy sonqo paypi atienekun, paytaj tukuy imayoj kanqa. Qosampajqa allin kajtapuni ruwapun, manapunitaj mana allin kajtaqa, sapa pʼunchay tukuy kawsaynimpi. Sumaj yachaywampuni imatapis parlan, khuyakuywantaj kʼachata imatapis yachachin. Payqa familianta, imanchus kajtapis allin rinanta qhawan; ni jaykʼajpis mikhuykullanchu mana paypa ganakusqantaqa. Wawasnenqa sayarikuspa, ninku: Kusikuyniyoj kanki, nispa. Qosampis nillantaj” (Pro. 31:10-12, 26-28).

²⁰ ¿Imaynamantataq juk warmi sumaqpaq qhawasqa kanmanrí? Proverbios 31:30 kutichiwanchik: “Warmej allin rijchʼayniyoj kaynenqa yanqha manakaj, kʼachita kasqampis qhasilla. Tata Diosta manchachikoj warmillamin allimpaj qhawasqaqa”. Diosta manchachikuq warmiqa, kay kamachiyta sumaqta kasukun: “Cristoqa sapa qharipajqa kamachej uma jina kasqanta, qharitaj warmimpajqa kamachej uman jina, Diostaj Cristopajqa kamachej uma jina” (1 Cor. 11:3).

Dios quwasqanchik atiyta jatunpaq qhawana

21, 22. a) ¿Imaraykutaq casarasqas, Diosman graciasta quyta atinkuman? b) ¿Imaraykutaq Jehová, familiaspi kamachiyta churasqanta kasukunanchik tiyan? (Kay 17 paginapi recuadrota qhawariy.)

²¹ Diosta yupaychaq qhariwarmisqa, qhariwarmi kawsayta Jehová rikhurichisqanmanta, mayta agradecenkuman. Sutʼincharinapaq, iskayninku yanapanakuspaqa, ñawpaqman riyta atinku. Astawanpis, kusiywan Jehovata khuska yupaychayta atinku (Rut 1:9, 10; Miq. 6:8). Qhariwarmi kawsayta Rikhurichiqqa, kusisqa kanankupaq imatachus ruwanankuta sumaqta yachan, chayrayku iskayninku paypa nisqanta kasukunanku tiyan. Ajinamanta, chʼampaykunamanta juntʼa kawsay kaptinpis, “Tata Diospa kusikuynenqa kallpachan[qa]” (Neh. 8:10).

²² Allin qusaqa, warminta pay kikintajina munakun, chantapis munakuywan khuyakuywan ima, kamachin. Diosta yupaychaq warmitaq, qusanta jatunpaq qhawaspa yanapan, ajinamantataq qusanwan astawan munachikun. Chantapis, qhariwarmi kawsayninkupi Jehovap nisqanmanjina ruwaptinkuqa, Payta jatunchanku.

¿Yuyarikunkichu?

• Jehová nisqanmanjina, ¿imaynataq kamachiy kanan tiyan?

• ¿Imaraykutaq qhariwarmi puraqmanta allinpaq qhawanakunanku tiyan?

• ¿Imaynatataq warmi, Diosta mana yupaychaq qusanta qhawanan tiyan?

• ¿Imaraykutaq qhari, familianpaq imata ruwanapaqpis, warminta tapurinan tiyan?

[Tapuykuna]

 [17 paginapi recuadro]

¿Imaraykutaq kamachiqkunata jatunpaq qhawana tiyan?

Jehovaqa, pichus pitapis kamachinan kasqanta sumaqta wakichin, chaytaq angelesta, runasta ima, mayta yanapawanchik. Chantapis, akllayta atisqanchikta allinta apaykachanapaq, Diosta khuska jatunchanapaq ima, yanapawanchik (Sal. 133:1).

Akllasqa cristianosqa, Jesucristota kamachiq umankutajina qhawanku (Efe. 1:22, 23). Jesustaq, Tatanta kamachiq umantajina qhawan, chayrayku aswan qhipamanqa, “Tatampa makinman churakonqa, pichus tukuy imata chakisnin uraman churajpaman; ajinamanta Diosqa tukuy kaj chhikata kamachenqa” (1 Cor. 15:27, 28). Chayrayku Diosman qukuq cristianosqa, qutuchakuypi, familiapi ima, kamachiqkunata kasukunankupaq kallpachakunanku tiyan (1 Cor. 11:3; Heb. 13:17). Jinata ruwaqkunaqa, Jehovap ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kanku, bendicionnintataq japʼikunku (Isa. 48:17).

[13 paginapi dibujo/foto]

Warmi, Diosmanta mañakunqa chayqa, kʼacha kaykunata rikuchinanpaq yanapata tarinqa

[15 paginapi dibujos/fotos]

Jehovaqa, warmis Diospa Reinon ñawpaqman rinanpaq yanapasqankuta, may allinpaq qhawan