Wawasniykiman ñawiriyta ukhunchayta ima yachachiy

TATAS wawasninkuman ñawiriyta, ukhunchayta ima, yachachisqankuqa, tukuy kawsayninkupi yanapan. Ajinata ruwaq wawastaq, ¡mayta kusikunku! Achkha runasqa, imaynatachus wawitas kachkaptinku tatasninku yachachisqankumanta, kunankama yuyarikunku. Chantapis, ñawiriyta yachasqankuqa, allinninkupaq. Chaytaq, Diosta yupaychaq runasta, astawanraq yanapan. Imaraykuchus Bibliata ukhunchasqankuqa, Diosman astawan qayllachin. Juk cristiano tata nirqa: “Ñawirispa, ukhunchaspa ima, yachakusqanchiktaqa, may allinpaq qhawanchik”, nispa.

Wawas, Bibliata, publicacionesta ima, ukhunchayman yachasqa kanankuqa, Jehovaman qayllanankupaq yanapanqa (Sal. 1:1-3, 6). Salvasqa kanapaqqa, mana ñawiriyta yachananchikpunichu tiyan. Chaywanpis, chayta yachaspaqa, Biblia ninjina, achkha tʼinkasta japʼisunman. Sutʼincharinapaq, Apocalipsis 1:3 nin: “Kusikuyniyojmin pichus kay sutʼinchaypa nisqasninta leejqa; kusikuyniyojmin kanku pikunachus chayta uyarinku”, nispa. Chantapis Pabloqa, ukhuncharichkaspa, tʼukuriy may allin kasqanta nirqa. Chaytataq Timoteoman kay nisqanpi rikunchik: “Cay imaspi yuyaspapuni causacuy. Chayjinapi tucuy ricusonkancu [...] Señorpi wiñaskayquita”, nispa (1 Tim. 4:15, Dios Parlapawanchej).

Achkha runasqa, ñawiriyta ukhunchayta ima yachanku, chaywanpis qhasi imaspi tiemponkuta usuchinku. Chayraykutaq chay yachasqankuqa, qhasipaq. Qam, wawasniyuq kanki chay, ¿imaynatá paykunata, yachayta tariyta munanankupaq yanapawaq?

Ruwasqaykiwan, munakuywantaq yachachiy

Wawasniykiman munakuywan yachachinki chayqa, paykunaqa yachakuspa miskʼichikunqanku. Owenwan Claudiawanqa, imaynatachus iskay wawasninku yachachiyta japʼikusqankumanta, jinata ninku: “Yachakunanku horastaqa, mayta suyakuq kanku. Imaraykuchus, paykunata munakusqaykuta, mana allin kaqmanta jarkʼayta munasqaykuta ima, reparaq kanku”, nispa. Kikinta ruwayqa, wawasta waynachkaptinku chayri sipasyachkaptinkupis yanapan. Kunanqa, chay hermanospa wawasninkuqa precursores kanku, ñawiriyta ukhunchayta ima, yachachisqankutaq, kunankama yanapachkan.

Qam, tukuy sunqu mana qhillakuspa ñawirinki, ukhuncharinki ima chayqa, wawasniykipis mana tanqasqalla kikinta ruwanqanku. Ñawiriyta qhillakuptiykirí, ¿imatá ruwawaq? Kallpachakuy, chayri yuyayniykita tikrachiy (Rom. 2:21). Sapa pʼunchay ñawirinaykipaq kallpachakuptiykiqa, paykunapis qamjina ruwayta munanqanku. Chantapis, Bibliata ñawirisqaykita, tantakuykunapaq,  familiaykita yachachinaykipaq ima, wakichikusqaykita rikuptinkuqa, chay ruwaykunata jatunpaq qhawanqanku.

Rikunchikjina, munakuywan, ruwasqaykiwan ima, yachachinayki tiyan. Chaywanpis, ¿imaynamantawan wawasniykita ñawiriyta munanankupaq yanapawaq?

Wawasniykita ñawiriyta munanankupaq yanapay

Wawasniyki ñawiriywan miskʼichikunankuta munanki chayqa, juchʼuysitumantapacha librosta jayway. Juk anciano, pitachus tatasninku ñawiriywan miskʼichikunanpaq yanaparqanku, ajinata nin: “Wawasniykichikman librosta jaywaychik. Ajinamantaqa, paykunaptajina qhawanqanku, nitaq kachariytapis munanqankuchu”, nispa. Wakin wawasqa, niraq ñawiriyta yachaspapis, Biblia yachachisqanmanta librota, wak librosta ima, mayta apaykachanku. Qampuni wawasniykipaq ñawiripunki chayqa, allinta parlayta yachanankupaq yanapanki, astawanqa, ‘espiritumanta kaq imasta, espiritumanta palabrasta’ ima, yachakunqanku (1 Cor. 2:13).

Wawasniykipaq sapa pʼunchay ñawiripuy. Ajinata ruwaptiykiqa, allinta parlanankupaq, ñawiriyman yachaykukunankupaq ima yachachinki. Miskʼichikunankupaqjina ñawiripuy, ajinamantaqa, paykunapis uyariyta munanqanku. Juktawan juktawan chayllatataq ñawiripunaykita nisuptinkutaq, uyariy. Imaraykuchus aswan qhipamanqa, wakkunamantawan yachakuyta munallanqanku. Chaywanpis, mana munaptinkuqa, ama paykunata tanqaychu. Jesusjinataq ruway, payqa “maychus entiendeyta atisqankuman jina[lla]” yachachiq (Mar. 4:33). Ajinata ruwaptiykiqa, ñawiripunaykita mayta munanqanku, chantapis librosta ñawiriywan miskʼichikunankupaq yanapanki.

Imatachus ñawiripusqaykimanta parlariychik. Ajinata ruwaptiykiqa, astawan usqhayta yachakunqanku. Imaptinchus, juchʼuysitullaraq kaspapis, wakin palabrasta tʼuqyachinqankuña [chayri ijsunqankuña], riqsinqankutaq. Wawasta ñawiriyman tanqanapaq libro nisqanmanjinaqa, parlariyqa, “ñawirisqankuta riqsinankupaq, entiendenankupaq ima yanapan. [...] Ñuqtitunku ñawiriyta yachakuchkasqanrayku, parlachinanchikpuni tiyan, [...] chayta sumaqta ruwaptinchiktaq, astawan yanapasun”.

Wawasniykita ñawirichiy, chaymantataq tapusuchunku. Chayrí, chay ñawirisqankumanta qam tapuriy, achkha kutichiykunatataq rikuchiy, chaymanta jukta akllanankupaq. Ajinamantaqa, librospi achkhata yachakuyta atisqankuta rikunqanku. Achkha palabrastataq riqsinqanku. Bibliamanta urqhusqa publicacionesmanta yachachichkaspa, ajinata ruwanki chayqa, paykunata mayta yanapanki.

Allinta ñawiriyta yachanapaqqa, tiempota urqhukuspa kutin kutita ñawirina tiyan. Chayrayku, wawasniyki ñawiriyta yachanankupaq kallpachakusqankumanta, allinta ruwasqankuta niy. Ajinamantaqa, ñawirispa miskʼichikunankupaq yanapanki.

Ñawiriyqa, kusichiwanchik yanapawanchiktaq

Wawas, ñawirisqankuta ukhunchayta yachakuptinkuqa, ñawiriyta yachasqankuta jatunpaq qhawanku. Ukhunchayqa, niyta munan, juk imamanta yachakuy, kikinchay, juk yachachiy imaynachus wakisqa kasqanta yuyayninchikpi japʼiy, chaymanjinataq ruway. Juk wawa chayta ruwayta yachakun chayqa, ukhunchay may allin kasqanta rikun, chayta ruwaspataq miskʼichikun (Ecl. 10:10).

Imaynasmantachus ukhunchanata yachachiy. Chaytataq, Familiapi Diosta Yupaychanapaq Chʼisipi, Sapa pʼunchay ukhunchanapaq folletota ñawirichkaptiykichik chayri wak kutispi yachachiwaq. Tiyasqa kayta  yachachiptiykitaq, juk yachachiypi yuyayninkuta churayta yachanankupaq yanapanki, chaytaq yachakunankupaq may sumaq. Yachakusqankuta kikinchayta yachanankupaqtaq, ñawirisqanku, imapichus imatachus riqsisqankuwanña rikchʼakusqanta tapuriy. Chantá, pisi parlaykunallapi imatachus entiendesqankuta parlarinankuta niy, ajinamantaqa ñawirisqankuta entiendenqanku, yuyarikunqankutaq. Juk yachachiyta mana qunqanankupaqtaq, yuyarichiy. Juchʼuymantapacha juk yachachiypi yuyayninkuta churanankupaqtaq, yachachichkaptiyki chayri tantakuykunapi, entiendesqankuta qillqakunankuta niy. Kay yuyaychaykunaqa, qamta, wawasniykita ima, mayta yanapasunqachik.

Tukuy imata wakichiy sumaqta yachakunankupaqjina. Mayniqpichá yachakuchkankichik chaypiqa, mana chʼaqwa kananchu tiyan, nitaq puñuyta chʼutunapaqjinachu kanan tiyan, sumaq kʼanchayniyuqtaq kanan tiyan. Chantapis, Bibliata ukhunchay, may allin kasqanta rikuchiy. Juk cristiana mama nin: “Familiapi Bibliata ñawiriyta, ukhunchayta imaqa, mana saqispa ruwanapuni tiyan. Ajinamanta wawasqa, tiemponkuta sumaqta tʼaqakuyta yachanqanku”, nispa. Achkha tatasqa, familiankuwan yachakuchkaptinku, wawasninkuta mana wak imasta ruwanankuta saqinkuchu. Juk yachayniyuq runa nisqanmanjinataq, chayqa, wawasta allinta ukhunchayta yachakunankupaq yanapan.

Ñawirisqanku imapichus yanapasqanta sutʼinchay. Wawasniykiman, yachakusqanku imaynatachus kawsayninkupi yanapasqanta rikuchiptiykiqa, ukhunchariy may allin kasqanta entiendenqanku. Juk cristiano wayna nin: “Juk yachachiy imapichus yanapanawanta mana yachaptiyqa, ukhunchariyta qhillakuni. Imapichus yanapanawanta yachasparí, tukuy sunqu ukhuncharini”, nispa. Arí, wawas ñawirisqankuta ukhuncharisqanku, imapichus yanapasqanta entiendeptinkuqa, yachakuspa miskʼichikunqanku. Imaynatachus ñawiriyta yachakuchkaptinku, astawan ñawiriyta munaq kanku, ajinallatataq miskʼichikunqanku.

Aswan sumaq tʼinka

Wawasman ñawiriyta, ukhunchariyta ima, yachachiyqa mayta yanapanqa: yachaywasipi, llamkʼaypi, runaswan allinta kawsakunankupaq, imaynachus kay pacha kasqanta sutʼita reparanankupaq, tatasninkuwan astawan parlarikunankupaq, kusisqa, sunqu juntʼasqa ima, kanankupaq.

Astawanpis ukhunchariyqa, wawasniykita Diosta yupaychanankupaq yanapanqa. Chantapis, chiqa yachachiykunata “anchonman, saytʼunman, ukhunman, sayayninman ima” sumaqta riqsinankupaq yanapanqa (Efe. 3:18). Wawasniykimanqa, achkhata yachachinayki kachkan. Chaypaqtaq, tiempochakuspa sumaqta wawasniykiman yachachiy. Ajinamanta maykʼaqllapis Jehovata yupaychayta akllanankupaq. Allinta ukhunchayta yachachiptiykiqa, Dioswan allinpi kanankupaq, payman qayllanankupaq ima, yanapanki. Jehovataq, mañakuyniykita uyarisunqa, wawasniykiman ñawiriyta, ukhunchayta ima, yachachinaykipaq kallpachakusqaykitataq, bendicenqa (Pro. 22:6).

 [26 paginapi recuadro, dibujos/fotos]

Ñawiriyta munanankupaq...

• librosta jayway

• ñawiripuy

• parlarinankuta niy

• ñawiripusqaykimanta paywan parlariy

• ñawirinankuta niy

• tapurisunankuta niy

Ukhunchayta munanankupaq...

• ruwasqaykiwan yachachiy

• imaynatachus ukhuncharinankuta yachachiy:

○ juk yachachiypi yuyayninta churanankuta yachachispa

○ kikinchayta yachachispa

○ entiendesqanta pisi parlaykunallapi ninankuta yachachispa

○ yuyarichispa

○ entiendesqankuta qillqachispa

• tukuy imata yachakunankupaqjina wakichiy

• imapichus yanapasqanta rikuchiy