‘Cristollamin Kamachiqniykichikqa’

“Runaswan amataj ‘kamachiwajníy’ nichikuychejchu. Imaraykuchus [Cristollamin] kamachejniykichej.” (MAT. 23:10, Dios Parlapawanchej [DP].)

1. ¿Pillatataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna Kamachiqninkutajina qhawanku, imaraykutaq?

CRISTIANOS nichikuqkunap iglesiasninkupiqa, runaslla kamachinku. Sutʼincharinapaq, Romapi kaqtaqa papa nispa sutichanku, wak iglesiaspi, religionespipis, runasllataq kamachinku. Chaywanpis Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, mana runastachu kamachiqninkutajina qhawanku, paykunaqa, Diospa Churinpa qhipanta rinku. Jehovaqa, Churinmanta juk profeciapi nirqa: “Noqa paytaqa nacionesman testigo jina willajta churarqani, chantá kamachejta, yachachejta ima”, nispa (Isa. 55:4). Jallpʼantinpi Diospa llaqtanpiqa, akllasqa cristianos, “waj ovejas” ima, kachkanku, paykunataq Jehová kamachiqta churasqallanta jatunpaq qhawanku (Juan 10:16). Jesús nisqanmanjina, ‘Cristolla Kamachiqninkuqa’ (Mat. 23:10, DP).

Israelta juk ángel kamachin

2, 3. ¿Imaynasmantataq Diospa Churin, Israel llaqtata yanaparqa?

² Jehovaqa, cristiana qutuchakuy manaraq rikhurichkaptin, llaqtanta kamachinanpaq juk angelta churarqa. Israel llaqtanta Egiptomanta kacharichiytawantaq willarqa: “Angelniyta kachamusaj ñawpaqeykichejta rispa pusasunaykichejpaj, ñampitaj waqaychasunaykichejpaj, chayachisunaykichejpajtaj, ima jallpʼatachus qankunapaj wakicherqani, chayman. Ama paypa ñawpaqenmanta tʼaqakunkichejchu, manachayqa paypa nisqanta uyarinkichej. Ama paywanqa mana kasukoj jina purinkichejchu, imaraykuchus payqa chay imasta noqaj sutiypi ruwanqa. Manachus jinata ruwankichej chayqa, juchasniykichejtapis mana pampachanqachu”, nispa (Éxo. 23:20, 21). ¿Pitaq chay ángel karqa? Jehovap ñawpa Churin, imaptinchus Jehovaqa, “noqaj sutiypi ruwanqa” nirqa.

³ Diospa Churintaqa, manaraq Jallpʼaman jamuchkaptin Miguel sutiwan riqsikurqa. Daniel libropitaq, ‘Israelpa kamachiqnin’ kasqanta nin (Dan. 10:21). Discípulo Judaspis, Danielpa tiemponmanta aswan ñawpaqtaña, Miguel Diospa llaqtanta yanapasqanta sutʼincharqa. Satanasqa, Moisés  wañupuptin cuerponta saqra ruwaykunapaqsina apaykachayta munarqa, ichapis israelitasta lanti yupaychayman tanqananpaq. Migueltaq, chayta ruwaqta mana saqirqachu. Judasqa, cartanpi nin: “Arcángel Miguelpis, Kuraj Supaywan churanakuspa Moisespa cuerponrayku, mana munarqachu Kuraj Supaypa contranta sajrata rimaspa juchachayta. Manachayqa pay nillarqa: [Jehovaqa] kʼamisuchun”, nispa (Judas 9). Pisi tiemponmantaq, israelitas Jericó llaqta thuñisqa kananpaq niraq muyuykuchkaptinku, ‘Tata Diospa soldadosninta kamachiq’ nisunman Miguel, Josueman, Dios paywanpuni kachkasqanta willananpaq rikhurirqa (Josué 5:13-15, ñawiriy). Chantapis arcángel Miguelqa, profeta Danielman sumaq willayta apaq angelta yanaparqa. Imaptinchus chay angeltaqa, may kallpayuq supay jarkʼaykurqa (Dan. 10:5-7, 12-14).

Suyasqa Kamachiq chayamun

4. ¿Ima profeciatataq Danielman, Mesías chayamunanmanta willakurqa?

⁴ Jehovaqa, Miguel niraq chay angelta yanapachkaptin, ángel Gabrielta Danielman ‘Kamachiq Mesiasmanta’ juk profeciata willananpaq kacharqa (Dan. 9:21-25). * Chantá Jesusqa, profecías nisqanmanjina 29 watap tukukuyninpi, Juanwan bautizachikuspa espíritu santota japʼirqa. Jinamanta Mesiasman chayri Cristoman, nisunman Diospa Akllasqanman tukurqa (Mat. 3:13-17; Juan 1:29-34; Gál. 4:4). Chayrayku, juk sumaq Kamachiqman tukunan karqa.

5. ¿Imaynatataq Jesús Jallpʼapi ruwayninta juntʼachkaspa wakichisqa Kamachiq kasqanta rikuchirqa?

⁵ Jesusqa, Jallpʼapi ruwayninta qallarisqanmantapacha, suyasqa “Kamachej Mesías” kasqanta rikuchirqa. Bautizakusqanmanta pisi pʼunchaykunasninmanqa, discipulosninta akllayta qallarirqa, ñawpa kaq milagrontataq ruwarqa (Juan 1:35–2:11). Chantapis discipulosninwan, Israelpi Reinomanta allin willaykunata runasman willarqa (Luc. 8:1-3). Jesusqa, discipulosninman ruwasqanwan imaynatachus willanankuta, yachachinankuta ima yachachirqa (Luc. 9:1-6). Ancianospis, kikillantataq ruwananku tiyan.

6. ¿Imaynatá Jesús chiqa Kamachiq, Michiq ima kasqanta rikuchirqa?

⁶ Chantapis Jesusqa, sumaq kamachiq kasqanta, juk kʼacha michiqwan kikinchakurqa. Oriente Medio nisqa llaqtaspi juk michiqqa, ovejasninpa ñawpaqinta rin. Chaymanta William M. Thomson, (The Land and the Book [Jallpʼa, libro ima]) nisqa libronpi nin: “Michiqqa, ovejasninman ñanta rikuchinanpaq, ñan allinchus manachus kasqanta qhawarinanpaq ima, ñawpaqta rin. [...] Tuqnunwantaq ovejasninta tantaykun, qʼumir pastospi michin, chantapis saqra animalesmanta jarkʼan”, nispa. Jesusqa, chiqamanta juk sumaq Michiq, Kamachiq ima karqa. Chayrayku nirqa: “Noqa sumaj michej kani. Sumaj michejqa ovejasninrayku kawsayninta churan [...], paykunataj parlasqayta uyariwanku, qhepaytataj jamunku”, nispa (Juan 10:11, 27). Nisqanmanjina, ovejasninrayku kawsayninta jaywarqa. Jehovataq, kawsarichispa “Kamachej[ninchik] kanampaj, Salvaj[ninchik] kanampajtaj” churarqa (Hech. 5:31, Heb. 13:20).

Cristiana qutuchakuyta qhawan

7. ¿Imaynasmantataq Jesús cristiana qutuchakuyta kamachin?

⁷ Jesusqa, kawsariytawan manaraq Tatanpa ladonman ripuchkaspa, discipulosninman kayta willarqa: “Dios Tatayqa kamachina tukuy atiyta qowan janaj pachapi, kay pachapipis”, nispa (Mat. 28:18). Diosqa, Jesús discipulosninman chiqa kaqmanta mana iskaychakunankupaq, espíritu santota qunanta kamachirqa (Juan 15:26). Chaytaqa, Pentecostés 33 watapi espíritu santota tʼakaykamuspa juntʼarqa, jinamanta cristiana qutuchakuy qallarirqa (Hech. 2:33). Chantapis Jehovaqa, Churinta qutuchakuypa uman kanapaq churarqa (Efesios 1:22; Colosenses 1:13, 18, ñawiriy). Jesusqa, chaymantapacha janaqpachamanta, espíritu  santoniqta, angelesniqta ima, “kamachiynimpi ka[qkunata]” kamachichkan (1 Ped. 3:22).

8. ¿Pikunaniqtataq Cristo ñawpa siglopi discipulosninta kamachirqa, kunan tiempo pikunaniqtataq kamachichkan?

⁸ Chantapis Cristoqa, espíritu santoniqta qutuchakuykunaman ‘Diosmanta regalostajina’ qurqa, wakinqa “yachachej michejkuna ima”, karqanku (Efe. 4:8, NM; 4:11). Apóstol Pabloqa, ancianosman nirqa: “Qankuna kikiykichej qhawakuychej, jinallatataj tukuy hermanostapis. Paykunapaj Espíritu Santo churasorqachej qhawajkunata, Diospa [qutuchakuyninta] michinaykichejpaj”, nispa (Hech. 20:28). Chay tiempopi qutuchakuyta ñawpaqman apaqkunaqa, akllasqa cristianos karqanku. Diospa llaqtanta kamachiqkunapis kallarqataq, paykunaqa Jerusalenmanta ancianos, apóstoles ima, karqanku. Cristoqa, paykunaniqta Jallpʼapi akllasqa ‘hermanosninta’ kamachirqa (Heb. 2:11; Hech. 16:4, 5). Kamachiq Jesusqa, kay qhipa pʼunchaykunapi Jallpʼapi “tukuy kapuyninta qhawanampaj”, ‘allin kamachi, yuyayniyuqta’ churan. Diospa Llaqtanta Kamachiqkunataq, paykunap sutinpi ruwanankupaq churasqa kanku (Mat. 24:45-47). Chayrayku akllasqa cristianos, wak ovejasmanta kaqkuna ima, Diospa Llaqtanta Kamachiqkunap yuyaychasqanta kasukuspa, Kamachiqninku Cristota kasukuchkasqankuta yachanku.

Diosmanta runasman willayta qallarin

9, 10. ¿Imastataq Cristo tukuyniqpi allin willaykuna willakunanpaq ruwarqa?

⁹ Jesusqa, apostolesninman qallariymantapacha imaynatachus willanankuta, yachachinankuta ima, kamachirqa. Chantapis, imaynamantachus Jallpʼantinpi willakunanta nirqa. Jallpʼapi ruwayninta juntʼachkaspaqa, apostolesninman kamachirqa: “Mana judío kajkunaj ñanninta ama rinkichejchu, nitaj samaritanospa llajtankuman yaykunkichejchu. Rispataj, willaramuychej: Diospa janaj pacha reinon qayllamunña”, nispa (Mat. 10:5-7). Paykunataq kamachisqanta kasukuspa, judiosman, judioman tukuqkunaman ima, Pentecostés 33 watamantapacha, astawanraq sunqu kʼajaywan willarqanku (Hech. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7).

¹⁰ Jesusqa, tukuyniqpi willakunanpaq espíritu santoniqta yanaparqa, ñawpaqtaqa, samaritanosman chaymantataq wak llaqtasman (Hech. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45). Jesusqa, mana judío kaqkunaman willakunanpaq, Tarso llaqtamanta Saulo, cristianoman tukunanpaq yanaparqa. Chaypaqtaq Cristoqa, discípulo Ananiasman musquypijina kamachirqa: “Sayarispa, riy Cheqan Calle nisqaman, Judaspa wasimpitaj tapukuy Tarso llajtayoj Saulomanta [...]: Rillay, imaraykuchus noqaqa payta ajllakuni kamachiy kanampaj, noqamantataj willanampaj mana judío kajkunaman, reykunaman, jinallatataj israelitasmampis”, nispa (Hech. 9:3-6, 10-12, 15). ‘Payqa’, apóstol Pablo karqa (1 Tim. 2:7).

11. ¿Imaynamantataq Jesús, espíritu santoniqta tukuyniqpi willakunanpaq yanaparqa?

¹¹ Cristoqa, mana judiosman Reinomanta  allin willaykuna willakunanta munarqa. Chayrayku espíritu santoniqta, Pablota misionerojina Asia Menorman, Europaman ima, rinanpaq yanaparqa. Lucasqa, Hechos libropi nin: “Uj pʼunchay ayunota ruwaspa Señorta yupaychashajtinku, Espíritu Santo paykunata nerqa: Bernabeta, Saulotawan tʼaqapuwaychej, imapajchus ajllakuni, chayta ruwanankupaj, nispa. Paykunataj ayunaspa Diosmanta mañakuytawan, Bernabejpa umanman, Saulojmanwan makisninkuta churaykuspa, kacharpayarqanku”, nispa (Hech. 13:2, 3). Jesusqa, Tarso llaqtayuq Saulota, ‘akllakusqan kamachin’ kananpaq, sutinmanta wak llaqtasman willamunanpaq ima, waqyarqa. Arí, Cristo qutuchakuyta Kamachiqjina, tukuyniqpi willananpaq kallpacharqa. Chantapis, Pablo iskay kutipi misionerojina viajachkaptinqa, Cristo espíritu santoniqta runasman willakunanpaq yanapasqan sutʼi rikukurqa. Biblia nisqanmanjinaqa, “Jesuspa Espíritun” —nisunman espíritu santo— Pabloman, paywan khuska riqkunaman ima, maynintachus rinankuta rikuchirqa. Arí, musquypijina Europaman rinankuta rikuchirqa (Hechos 16:6-10, ñawiriy).

Jesusqa qutuchakuyta Kamachin

12, 13. ¿Imaynatataq Apocalipsis libro Cristo sapa qutuchakuyta sumaqta qhawasqanta rikuchin?

¹² Jesusqa, ñawpa siglopi akllasqa cristianos ruwachkasqankuta sumaqta qhawarqa. Chantapis, sapa qutuchakuy imaynatachus Diosta yupaychachkasqankuta sumaqta yacharqa. ¿Imaynatá chayta yachanchik? Apocalipsis 2, 3 tʼaqasta ñawirispa. Chaypiqa, Jesús Asia Menormanta 7 qutuchakuykuna imaynachus kachkasqankumanta parlan (Apo. 1:11). Chay tiempomanta wak qutuchakuykunatapis, sumaqtachá riqsirqa (Apocalipsis 2:23, ñawiriy).

¹³ Jesusqa, qanchis qutuchakuykunamanta wakinta, sinchita llamkʼasqankumanta, chʼampaykunapi chiqa sunqullapuni kasqankumanta, Diosta wasanchaqkunata qhisachasqankumanta ima, allinta ruwasqankuta nirqa (Apo. 2:2, 9, 13, 19; 3:8). Wakin qutuchakuykunatataq, payta manaña ñawpaqtajinachu munakusqankumanta, lanti yupaychaqkunata, khuchichakuqkunata, tʼaqanachiqkunata ima, allillanpaq qhawasqankumanta kʼamirqa (Apo. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16). Jesusqa, juk kʼacha michiq kasqanrayku ovejasninta —kʼamichikuqkunatapis— munakun, chayrayku nillarqataq: “Ñokaka munacuskasniyta juchancumanta reparachini wanachinitaj. Chayrayku tucuy sonkowan casuway. Juchayquita sakespataj nokaman cutiricuway”, nispa (Apo. 3:19, DP). Jesús manaña Jallpʼapichu kaspapis, discipulosninta janaqpachamantapacha espíritu santoniqta kamachillarqapuni. Chayrayku willayninta jinata tukucharqa: “Ninriyoj kajqa uyarichun imatachus Espiritoqa [qutuchakuykunaman] nisqanta”, nispa (Apo. 3:22).

14-16. a) ¿Imaynatataq Jesús mana manchachikuspa Diospa llaqtanta Kamachisqanta rikuchirqa? b) ¿Imatataq Jesús “kay pacha tukukunankama” discipulosninwan khuska kaspa juntʼan? c) ¿Imatataq qhipan yachaqanapi ukhuncharisun?

¹⁴ Rikunchikjina, mana manchachikuspa Israelta kamachiq angelqa, Diospa Churin Miguel karqa. Jesusqa, Jallpʼaman jamuspa mana manchachikuq Kamachiq, discipulosninpa munakuyniyuq Michiqninku ima, karqa. Jallpʼapi ruwayninta juntʼachkaspaqa, willaypi ñawpaqpi karqa. Kawsarispataq, allin willaykuna  tukuyniqpi willakunanpaq paypuni yanaparqa.

¹⁵ Jesusqa, Jallpʼantinpi runasman willakunanpaq espíritu santoniqta yanapanan karqa. Chayrayku niraq janaqpachaman ripuchkaspa, discipulosninman nirqa: “Espíritu Santo qankunaman jamojtin, atiywan juntʼachisqa kankichej. Rispataj, noqamanta testigos jina willankichej Jerusalenpi, tukuy Judea jallpʼapi, Samariapi, tukuy kay pachaj kʼuchusninkama”, nispa (Hech. 1:8; 1 Pedro 1:12, ñawiriy). Arí ñawpa siglopiqa, tukuyniqpi willakunanpaq Jesús kamachirqa (Col. 1:23).

¹⁶ Chantapis Jesusqa, tukukuy pʼunchaykunakama willakunallantapuni nirqa. Discipulosninman, tukuy llaqtaspi willanankuta, yachachinankuta ima, kamachiytawantaq, nirqa: “Chantá yachaychej, noqa qankunawan tuta pʼunchay kasqayta, kay pacha tukukunankama”, nispa (Mat. 28:19, 20). Cristoqa, janaqpachapi 1914 watapi kamachiq kananpaq churasqa kasqanmantapacha, Kamachiqninkujina discipulosninta ni jaykʼaqjina yanapachkan. Qhipan yachaqanapiqa, chay watamantapacha mayta llamkʼachkasqanta ukhuncharisun.

[Sutʼinchaynin]

Yuyarinapaq

• Israel llaqtap tiemponpi, ¿imaynatataq Diospa Churin sumaq Kamachiq kasqanta rikuchirqa?

• ¿Imaynasmantataq Jesús Jallpʼantinpi qutuchakuykunata kamachin?

• ¿Imaynatataq Cristo allin willaykuna tukuyniqpi willakunanpaq yanapan?

• ¿Imaynatataq Jesús sapa qutuchakuy imaynatachus Diosta yupaychachkasqankuta qhawasqanta yachanchik?

[Tapuykuna]

[21 paginapi dibujo/foto]

“Noqaqa angelniyta kachamusaj ñawpaqeykichejta rispa pusasunaykichejpaj”

[23 paginapi dibujo/foto]

Jesusqa, ñawpa tiempopijina ‘Diosmanta regalosniqta’ ovejasninta michichkan