‘¿Pitaq Jehovap yuyayninta riqsin?’

“Pitaj [Jehová] Señorpa yuyayninta rejsin? Diosta yuyaychayta pitaj atinman? [...] Astawanqa Cristoj yuyaynin tiyapuwanchej.” (1 COR. 2:16.)

1, 2. a) ¿Imaraykutaq runas entiendenakuyta mana atillankuchu? b) ¿Imatataq Jehovap yuyayninmanta yachananchik tiyan?

WAKKUNAP yuyasqankuta entiendeytaqa, mana atikullanchu, ¿icharí? Manaraq unaychu casarasqa kaqkunapis, warminkup chayri qusankup yuyasqanta entiendeyta mana atillankuchu. Imaptinchus warmiswan, qhariswanqa, mana kikintachu parlanku, nitaq kikintachu yuyanku. Wakin lugarespiqa, juk qallullata parlaspapis mana kikin rimaykunatachu uqharinku. Chantapis runasqa, wak suyusmanta kasqankurayku, wak qallusta parlasqankurayku, mana kikintachu yuyanku, wakjinasmantataq imatapis ruwanku, chayrayku entiendenakuyta mana atillankuchu. Chaywanpis, wakkunata astawan riqsinapaq kallpachakuspaqa, yuyasqankuta entiendeyta atikunman.

² Rikunchikjina runasqa, mana kikintachu yuyanchik, chayrayku Diospa yuyaynin mana yuyayninchikjinachu kasqanmanta, mana tʼukunachu tiyan. Jehovaqa, israelitasman profeta Isaiasniqta nirqa: “Noqaj yuyasqasneyqa mana qankunaj yuyasqasniykichej jinachu, manataj ñanniykichejpis noqaj ñanniy jinachu”, nispa. Chayta sutʼinchananpaqtaq nirqa: “Imaynachus cieloqa kay pachamanta aswan patapi kashan, ajinallataj ñanneyqa ñanniykichejmanta aswan patapi kashan, jinallataj qankunaj yuyasqasniykichejmanta noqaj yuyasqasneyqa aswan patapi kashanku”, nispa (Isa. 55:8, 9).

3. ¿Imaynasmantataq Jehovap amigon kayta atisunman?

³ ¿Jehovap yuyasqanta entiendenapaq kallpachakuy qhasillapaqchu kanman? Mana. Jehovap tukuy yuyasqanta ni jaykʼaq entiendeyta atispapis, riqsiyta atisunman. Bibliataq paywan “allinta kawsaku[yta chayri amigon]” kayta atisqanchikta nin (Proverbios 3:32, ñawiriy). Chaypaqqa, Bibliapi Jehovamanta nisqanta ukhunchananchik tiyan (Sal. 28:5). Chantapis, “Cristoj yuyaynin[ta chayri imaynatachus yuyasqanta]” riqsinanchik tiyan. Imaptinchus payqa, “mana rikukoj Diospa rijchʼayninmin” (1 Cor. 2:16; Col. 1:15). Bibliap nisqanta ukhuncharinapaq, chaypitaq tʼukurinapaq tiempochakuspaqa, Jehovap kʼacha kaykunasninta, imaynatachus yuyasqanta ima, astawan riqsisun.

¿Imatataq mana ruwananchikchu tiyan?

4, 5. a) ¿Imatataq mana ruwananchikchu tiyan? Sutʼinchay. b) ¿Imatataq israelitas Jehovamanta pantasqata yuyarqanku?

⁴ Jehovap ruwasqasninpi tʼukurispaqa, mana yuyasqanchikmanjinallachu juzgananchik tiyan. Diosqa, Salmo 50:21 pʼitipi chaymanta nin: “Yuyarqanki noqaqa qan jina kasqayta”, nispa. Chantapis 175 watas ñawpaqta, Bibliata ukhunchaq runa nirqa: “Runasqa, leyesta ruwasqankumanjinalla, imatachus allinpaq qhawasqankumanjinallataq Diosta juzganku. Leyesta churasqankupis paykunapaq, Diospaq ima, kasqanta yuyanku”, nispa.

⁵ Imatachus Diosmanta yuyasqanchikqa, mana munasqanchikmanjinallachu, nitaq yuyasqanchikmanjinallachu kanan tiyan. ¿Imarayku? Juchasapa kasqanchikrayku, mana tukuy imatachu yachayta atisqanchikrayku ima, Bibliata ukhunchaspaqa, Jehovap wakin  ruwasqasnin mana allinchu kasqanta yuyasunman. Israelitasqa, Jehová mana allintachu ruwasqanta yuyaspa pantarqanku. Chayrayku, Jehová paykunaman nirqa: “Qankunarí niwankichej: Tata Diospa ruwasqanqa mana cheqanchu, nispa. Israel ayllu, uyariway kunanqa: Manachu cheqanta ruwashani? Qankunaj ruwasqasniykichejmari mana cheqanchu”, nispa (Eze. 18:25).

6. ¿Imatataq Job reparakurqa, imaynatataq ñakʼariypi rikukusqan yanapawanchik?

⁶ Jehovata, runas kamachiykunata churasqankumanjinalla mana juzganapaqqa, mana tukuy imatachu yachayta atisqanchikta, wakin kuti pantasqata yuyasqanchikta ima, reparakuna tiyan. Jobpis, chayta reparakunan karqa. Imaptinchus, ñakʼariykunapi rikukuspa nanaynillanpi yuyarqa, aswan allin ruwaykunamantataq qunqapurqa. Chaywanpis Jehovaqa, munakuywan sumaqta sutʼincharqa. Jobqa, Jehová 70 kutista tapuptin, mana kutichiyta atirqachu, ajinamanta Jehovaqa, mana tukuy imatachu yachasqanta reparachirqa. Jobtaq yuyasqanta llampʼu sunquwan chiqanyachirqa (Job 42:1-6, ñawiriy).

‘Cristop yuyaynin tiyapuwasunman’

7. ¿Imaraykutaq Jesuspa ruwasqasninta ukhunchay Jehovap yuyasqanta entiendenapaq yanapawanchik?

⁷ Jesusqa, tukuy imata Tatanjina ruwarqa, parlarqa ima (Juan 14:9). Chayrayku, Jesuspa ruwasqasninta ukhunchaspaqa, Jehovap yuyasqanta astawan entiendesun (Rom. 15:5, 6; Fili. 2:5). Kunanqa, Evangeliosmanta iskay yachachiykunata qhawarina.

8, 9. Juan 6:1-5 nisqanmanjina, ¿imaraykutaq Jesús, Felipeta tapurqa, imatataq yachayta munarqa?

⁸ Kaypi tʼukurina. Kay 32 watapi Pascua fiesta niraq qallarichkaptin apostolesqa, Galileapi runasman willarqanku. Jesusqa, chaymanta saykʼusqas kutimusqankurayku Galilea mama quchap inti lluqsimuynin pataniqman pusarqa. Chaywanpis, achkha runas chayta yachaspa qhipanta rirqanku. Jesusqa, chaypi achkha imasta yachachirqa, unqusqastataq jampirqa. Jinallapi runasqa, yarqhachikurqanku, chaywanpis karupi kachkasqankurayku, mikhunata mana tariyta atirqankuchu. Jesusqa, chayta reparaspa, chay qayllapi tiyakuq Felipeta tapurqa: “Maymantataj tʼantata rantisunchej kay tukuy runas mikhunankupajri?”, nispa (Juan 6:1-5).

⁹ ¿Imaraykutaq Jesús chayta tapurqa? ¿Manachu pay mikhunata quyta atinman karqa? Atirqa. Chantá, ¿imatataq yachayta munarqa? Apóstol Juanqa chaypi kachkarqa, paytaq nin: “Chayta nerqa Felipej yuyayninta yachanampaj, imaraykuchus Jesús yachallarqa imatachus ruwananta”, nispa (Juan 6:6). Arí, Jesusqa, discipulosninpa iñiyninku imaynachus kachkasqanta yachayta munarqa. Chantapis chay tapuyta ruwaspaqa, pay ruwananpaq atiyniyuq kasqanpi iñinankupaq yanapachkarqa. Paykunataqrí, chayta mana entiendeyta atirqankuchu (Juan 6:7-9, ñawiriy). Jesusqa, mana yuyasqankumanjina milagrota ruwaspa, chay achkha runasman mikhunata jaywarqa (Juan 6:10-13).

10-12. a) ¿Imaraykutaq Jesús, Greciamanta warmip mañakusqanman mana usqhayllatachu kutichinman karqa? Sutʼinchay. b) ¿Imatataq ukhuncharisun?

¹⁰ Chayqa, Jesús wak kutipi imatachus yuyasqanta entiendenapaq yanapawanchik. Jesusqa, chay runasman mikhunata qusqantawan, apostolesninwan Israelpa pataniqninta rispa, Tironiqman, Sidonniqmanwan chayarqanku. Chaypiqa Greciamanta juk warmi, wawanta jampinanpaq Jesusman chimparqa. Jesustaq qallariypi ni imata kutichirqachu, chaywanpis mayta mañakusqanrayku nirqa: “Ñawpajtaqa wawasraj mikhunanku tiyan sajsakunankukama; mana allinchu wawasmanta tʼantankuta qhechuspa, alqetusman qaranaqa”, nispa (Mar. 7:24-27).

¹¹ ¿Imaraykutaq Jesús mana usqhayllatachu yanaparqa? ¿Felipetajinachu imatachus yuyasqanta yachananpaq, iñiyninta rikuchinanpaq  ima, tapurqa? Jesús imaynatachus kutichisqantaqa, mana yachanchikchu, chaywanpis mana pisipaqchu qhawarqa. Payqa, juk kikinchaywan, ‘allqitus’ nispa, kʼachamanta nirqa. Sutʼincharinapaq, juk tataqa, wawanman mañakusqanta quyta munaspapis, tukuy sunquchus manachus mañakusqanta yachananpaq mana usqhayllatachu jaywan, Jesuspis, ichá ajinata ruwachkarqa. Imaynachus kasqanta mana sutʼita yachanchikchu, chaywanpis Jesusqa, chay warmi iñiyniyuq kasqanta yachaspa, kusiywan mañakusqanmanjina ruwarqa (Marcos 7:28-30, ñawiriy).

¹² Kay iskay yachachiykunaqa, “Cristoj yuyaynin[ta]” entiendenapaq yanapawasqanchikrayku, may valorniyuq. Kunanqa, imaynatachus Jehovap yuyayninta entiendenapaq yanapawasqanchikta ukhuncharina.

Jehová, Moiseswan parlarin

13. ¿Imaynatataq Jesuspa yuyasqanta entiendey yanapawanchik?

¹³ Bibliap wakin pʼitisnintaqa, mana entiendeyta atillanchikchu, chaywanpis Jesuspa yuyasqanta yachaspaqa, chaykunata entiendeyta atisun. Kaypi tʼukurina, Jehovaqa, Moisesman, israelitas waka uñaman rikchʼakuq lantita yupaychasqankumanta, nirqa: “Noqa cheqamanta kay runasta rejsini rumi sonqos kasqankuta. Kunanqa saqellaway paykunapi phiñakuyniyta thasnukojta. Paykunata tukurparichisaj, qanmantataj uj jatun nacionta ruwasaj”, nispa (Éxo. 32:9, 10).

14. ¿Imaynatataq Moisés, Jehovap nisqanman kutichirqa?

¹⁴ Exodopiqa, nillanpuni: “Moisestajrí chayta uyarispa, Señornin Tata Diosmanta mañakorqa: Tata Dios, imaraykutaj qan paykunapaj kʼajaj phiñakuyniykita rikuchiwaj, israelita wawasniykej contrankupi, pikunatachus Egipto jallpʼamanta manchay kallpawan, atiywantaj orqhomusqaykipajri? Manachu chayta yachaspa, egipciosqa ninkuman: Diosqa israelitasta orqhon chʼin pampaspi wañuchinanrayku, kay pachamanta tukuchinanraykutaj, nispa? Amaña chay jinata phiñakuspa israelita wawasniykita phiriykuychu ari. Yuyarikuy ari, ima tratotachus kawsayniykirayku juraspa ruwasqaykita kamachisniyki Abrahamwan, Isaacwan, Israelwan ima. Qan chayta ruwashaspa, nerqanki: Noqa mirayniykichejta mirachisaj chʼaskas chhikata; kay jallpʼata qosaj mirayniykichejman imatachus qonayta nisqayman jina, paykunapaj wiñaypaj herencianku kanampaj, nispa nerqa Moisesqa. Chantá Tata Diosqa phiñakuyninta tiyaykuchikorqa, manañataj Israel wawasninta chinkachiyta yuyarqachu” (Éxo. 32:11-14). *

15, 16. a) ¿Imatataq Jehová, Moisesman nisqanwan rikuchirqa? b) Jehová phiñakuyninta tiyaykuchikusqan, ¿ima niyta munan?

¹⁵ Jehovaqa, yuyayninta tikrachinanpaq Moisés yuyaychananta mana necesitarqachu. Moisesman ruwayta munasqanta willaspapis,  chaytapuni ruwananta mana nirqaraqchu. Astawanpis imaynatachus Jesús, Felipeta, Greciamanta warmita ima, tapurqa, ajinallatataq Moisesta tapuchkarqa. Imatachus yuyasqantataq uyariyta munarqa. * Jehovaqa, Moisesta israelitaspa allinyachiqnin kananpaq akllasqanrayku, jatunpaq qhawarqa. Chaywanpis Moisés, Jehová nisqanta mana juntʼachkasqanta yuyaspa, ¿llakiywanchu atipachikunman karqa? Jehová musuq llaqtata mirayninmanta jatarichinanpaq yuyasqan, ¿allin kasqantachu ninman karqa?

¹⁶ Moisespa kutichisqanqa, Jehovap chiqan kayninpi iñisqanta, atienekusqanta ima, rikuchirqa. Manataq allinnillantachu maskʼasqanta, manaqa Jehovap sutin jatunchasqa kananta munasqanta rikuchirqa. Ajinamanta, “Jehovap yuyayninta” nisunman imatachus chaymanta yuyasqanta entiendesqanta rikuchirqa (1 Cor. 2:16). ¿Imatá Jehová ruwarqa? Payqa, imatachus ruwananta niraq nisqanrayku “phiñakuyninta tiyaykuchikorqa”. Hebreo qallupi kay rimayqa, israelitasta manaña chinkachiyta yuyasqanta niyta munan.

Jehovaqa, Abrahamwan parlarin

17. ¿Imaynamantataq Jehová, Abrahamman pacienciayuq kasqanta rikuchirqa?

¹⁷ Jehovaqa, kamachisnin paypi iñisqankuta, atienekusqanta ima, rikuchinankuta saqirqa. Chaypaqtaq Jehová, Abrahamwan Sodoma chinkachisqa kananmanta parlasqanta qhawarina. Jehovaqa, pacienciakuspa pusaq kutista tapunanta saqirqa. Abrahamtaq phiñarikuspajina nirqa: “Tata Dios, tukuchinaykeqa mana allinchu kanman, cheqan runasta juchasapastawan khuska, iskayninkupis juchallatapuni ruwankuman jina. Ama chayta ruwaychu ari. Qan kanki kay pachantinta juzgaj. Chayrayku, manachu cheqan kajtapuni ruwanayki tiyan?”, nispa (Gén. 18:22-33).

18. ¿Imatataq Jehová, Abrahamwan parlasqanmanta yachakunchik?

¹⁸ ¿Imatataq Jehovap yuyasqanmanta chay yachachiwanchik? Payqa, imatapis allinta ruwananpaq, mana Abrahamtachu tapunan karqa. Chantapis, ichá qallariymantapacha imaraykuchus Sodomata chinkachiyta munasqanta sutʼinchanman karqa. Chaywanpis, Abraham tapunanta saqispaqa, khuyakuyniyuq kasqanta, chiqan kayninmanjinapuni ruwasqanta, imaraykuchus chayta ruwachkasqanta ima, entiendenanpaq yanaparqa. Arí, Jehovaqa, Abrahamwan amigonwanjinapuni parlarqa (Isa. 41:8; Sant. 2:23).

Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna

19. ¿Imaynatataq Jobjina ruwasunman?

¹⁹ ¿Imatataq Jehovap “yuyaynin[man]ta” yachakunchik? Jehovap yuyasqanta entiendenapaqqa, Palabranta ukhunchana tiyan. Jehová, runajina yuyasqanta yuyaspaqa pantachkasunman, chayrayku ni jaykʼaq yuyasqanchikmanjinalla Jehovata juzganachu. Job nirqa: “Dioswanqa mana uyanchanakuymanchu uj runawan jinaqa, nitaj niyta atiymanchu: Jaku, iskayninchej rinachej justicia wasiman”, nispa (Job 9:32). Diospa yuyasqanta entiendespaqa, Jobjina nisun, pay nirqa: “Chayqa ruwanasninmanta uj chhikallan;  imatachus uyarisqanchejqa uj chhichiy jinalla. Pitaj chay jina atiyniyoj qhon qhonnintaqa entiendeyta atinmanri?” nispa (Job 26:14).

20. Bibliap wakin pʼitisninta mana entiendeyta atispa, ¿imatataq ruwananchik tiyan?

²⁰ Bibliata ñawirichkaspa, wakin pʼitisninta mana entiendeyta atispa, astawanraq Jehovap yuyayninmanta kaptin, ¿imatá ruwasunman? Chayta ukhunchananchik tiyan, manapuni entiendeyta atispataq Jehovapi sinchi iñiyniyuqchus manachus kasqanchikta rikuchinanchikpaqjina kasqanta qhawasunman. Arí, Bibliap wakin yachachiykunasninqa, Jehovapi atienekunapaq yanapawanchik. Chantapis, llampʼu sunquwan mana tukuy ruwasqasnintachu entiendeyta atisqanchikta reparakunanchik tiyan (Ecl. 11:5). Ajinamanta apóstol Pablojina nisun, pay nirqa: “May jina jatumpuni Diospa qhapaj kaynin, yachaynin, rejsiynimpis. Mana yachay atina yuyasqampis, jinallataj ñankunampis. Pitaj Diospa yuyasqanta rejserqa? Chayrí, pitaj Diosta yuyaycharqa? Chayrí, pitaj imatapis Diosman ñaupajta jaywarqa, chaymanta pagota japʼinampaj? Tukuy ima paypata, paynejta, paypajtaj kanku. Chayrayku pay yupaychasqa kachun wiñaypa wiñaynintimpaj. Ajina kachun”, nispa (Rom. 11:33-36).

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imataq Jehovata yuyasqanchikmanjinalla mana juzganapaq yanapawasun?

• ¿Imaynatataq Jesuspa ruwasqasninta yachay Jehovap amigon kananchikpaq yanapawasun?

• ¿Imatataq Jehová, Moiseswan Abrahamwan ima parlasqanmanta yachakunchik?

[Tapuykuna]

[5 paginapi dibujos/fotos]

Jehová, Moiseswan Abrahamwan parlasqan, ¿imatataq Paypa yuyayninmanta yachachiwanchik?