Wakichisqas kasqanchikta rikuchina

“Qankunapis wakichisqa kaychej, imaraykuchus mana yuyasqaykichej horapi Runaj Churenqa kutimonqa.” (MAT. 24:44.)

1, 2. a) ¿Biblia imamanta parlasqanwantaq juk tigre phiñarikusqanwan kikinchakunman? b) Satanaspa pachanta Cristo chinkachiptin, ¿imatá mana wañunanchikpaq ruwasunman?

PHIÑA animalesta mansoyachiq may riqsisqa runa, achkha watastaña runas rikunankuta mana imanachikuspa tigresta pukllachiq. Pay niq: “Juk animalman mana manchachikuspa qayllaykusqay, paypis mana manchachikuspa qayllaykamuwasqanqa, juk sumaq tʼinka ñuqapaqqa”, nispa. Chaywanpis 2003 watapi octubre killapi 3 pʼunchayninpi, juknin tigre mayqinchus 172 kilosta (380 libras) pesaq, jinallamanta wañuchiyta munarqa. Ajinamantataq mana mansoyachisqanta repararqa. Chay runaqa, tigren phiñarikunanta mana yuyallarqapischu.

² Bibliaqa, juk “phiña animal[...]” phiñarikunanmanta parlawanchik, chaypaqtaq sumaq wakichisqa kananchik tiyan (Apocalipsis 17:15-18, ñawiriy). ¿Pitaq “phiña animal[...]”, “chunka wajras” ima kanku? Organización de Naciones Unidas nisqa, kay tiempopi tukuy kamachiqkuna ima kanku. Paykunataq Jatun Babiloniata, nisunman tukuy llulla religionesta tukuchinqanku, paykunapis Satanaspa pachallanmantataq kanku. Kayqa tukuyta tʼukuchkaqta saqinqa, kay phiña animalwan Jatun Babiloniawan jukchasqas kasqankurayku. Chaywanpis, ¿maykʼaqtaq chay kanqa? Maykʼaqchus, ima pʼunchaychus, ima horachus kanantaqa mana yachanchikchu (Mat. 24:36). Chantapis chay pʼunchayqa, mana suyachkaptillanchik chayamunqa chaypaqtaq pisi tiempollaña kachkan (Mat. 24:44; 1 Cor. 7:29). Cristoqa, chay pasasqanmanta saqra runasta chinkachiq, Diospa kamachisnintataq kacharichiq jamunqa. Chayrayku wakichisqapuni kananchik tiyan (Luc. 21:28). Chaypaqtaq Diospa wakichisqa kamachisninpa kawsayninmanta ukhunchariy yanapawasun, paykunaqa wakichisqapuni kasqankurayku Diospa nisqasnin juntʼakuqta rikurqanku. ¿Paykunajinachu ruwasun?

Noejina wakichisqas kanachik

3. ¿Imaraykutaq Noé, Diosman chiqa sunqu kayta mana atillanmanchu karqa?

³ Noeqa, Diospa nisqasnin juntʼakuqta rikunanpaq wakichisqapuni kasqanta rikuchirqa, chay tiempopi millay kawsay kaptinpis. Noeqa, achkha chʼampaykunatachá atipanan karqa. Imaraykuchus mana kasukuq angelesqa, chay tiempopi runasman tukuspa Jallpʼaman jamurqanku, warmiswantaq casarakurqanku. Chay angelespa wawasninkuqa, jatunkaray runas “manchay kallpasniyoj” karqanku, runastataq ñakʼarichiq kanku (Gén. 6:4). Chay jatuchaq runasqa, tukuy imata thuñiraq kanku. Tukuypis yuyayninkupi, ruwayninkupi ima, paykunajina saqrasman tukurqanku. Chayrayku Kamachiq Jehovaqa, chay saqra runasta chinkachinanta nirqa (Génesis 6:3, 5, 11-13, ñawiriy). *

4, 5. ¿Imapitaq kay tiempo Noep tiemponman rikchʼakun?

⁴ Jesusqa, kay tiempopi kawsay Noep tiemponman rikchʼakunanta nirqa (Mat. 24:37). Supaykunaqa, kay pachapi kaq chhika runasta pantachichkallankutaq (Apo. 12:7-9, 12). Kay angelesqa, manaña runasmanjinachu tukunku  chaywanpis waynasta, machu runasta ima, mana allin yuyayman tanqanku. Chantapis kay saqra angelesqa, saqra ruwaykunata runas ruwachkasqankuta rikuspa, mayta kusikunku (Efe. 6:11, 12).

⁵ Diospa Palabranqa, Kuraq Supay “runa wañuchi[...]” kasqanta, “wañuypa atiyninta” japʼichkasqanta ima nin (Juan 8:44; Heb. 2:14). Kay saqra espirituqa, runasta mana wañuchiyta atinchu, chaywanpis chʼawkiyayman, khuchichakuyman, runata wañuchiyman ima tanqan. Chayta sutʼincharinapaqqa, Estados Unidospi 142 wawas paqarikusqankumanta, jukllapis wañuchisqapuni kanqa. Jehovaqa, Noep tiemponpijinallataq saqra ruwaykuna kasqanmanta sunqunta nanachikun, manataq jinallaqa qhipakunqachu.

6, 7. ¿Imaynatá Noewan familianwan sinchi iñiyniyuq kasqankuta, Diosta manchachikusqankuta ima rikuchirqanku?

⁶ Jehovaqa, Noeman tukuy “runasta” jatun parapi chinkachinanmanta willarqa (Gén. 6:12, 13, 17). Chayrayku, jatun arcata, juk jatun cajatajina ruwananta kamachirqa. Noewan familianwanqa, chay ratopacha arcata ruwayta qallarirqanku. Paykunaqa, Diosta kasukurqanku ajinamantataq chay pʼunchaypaq wakichisqas kachkasqankuta rikuchirqanku. ¿Imataq chayta ruwanankupaq tanqarqa?

⁷ Diospi sinchi iñiyniyuq kasqanku, Diosta manchachikusqanku ima (Gén. 6:22; Heb. 11:7). Noeqa, wakichisqa kasqanta rikuchirqa, manataq chay tiempopi runasjinachu ruwarqa (Gén. 6:9). Chantapis payqa, familianmanta kaqkunapis payjina wakichisqa kananku kasqanta yacharqa. Paykunaqa, mana ruwanasninkupi tiemponkuta usuchinankuchu karqa. Diosqa, juk llamkʼayta qurqa, paykunaqa chayta juntʼaspalla salvasqas kayta atinkuman karqa (Génesis 6:14, 18, ñawiriy).

Noewan familianwanqa wakichisqas kasqankuta rikuchirqanku

8. ¿Imaynatá yachanchik Noep familian Diosta tukuy sunqu kasukusqankuta?

⁸ Kay pʼitispi Noemanta astawan parlaptinpis, warmin, churisnin, ñuqchʼasnin ima, Diosta tukuy sunqu yupaychaqkunallataq karqanku. Profeta Ezequielpis ajinapuni kasqanta nirqa. Noep churisnin Ezequielpa tiemponpi kawsakunkuman karqa chayqa, paykunaqa tatanku chiqan runa kasqanrayku mana salvasqas kayta suyakunkumanchu karqa. Machu runasña kasqankuraykutaq, paykuna kikin imatachus ruwanankuta akllananku karqa. Paykunaqa, kasukusqankurayku jatun parapi mana wañurqankuchu, ajinamantataq Diospa kamachiykunasninta munakusqankuta rikuchirqanku (Eze. 14:19, 20). Noep familianqa, Diospi atienekurqanku, chayrayku Noep nisqanta kasukurqanku, Jehovap kamachisqanmanjinapunitaq ruwarqanku.

9. ¿Pikunataq Noejina ruwanankupaq kallpachakuchkanku?

⁹ Achkha tatas Noejina ruwanankupaq kallpachakuchkasqankuta rikuspaqa, mayta kusikunchik. Paykunaqa, familiankuman mikhunata, wasita, pʼachata ima qunanku tiyan, yachaywasimanpis wawasninkuta churanku tiyan, Diosmantapis yachachinallankutaq tiyan. Chayta ruwaspaqa, Jehovap pʼunchaynin chayamunanpaq, wakichisqas kachkasqankuta rikuchinku.

10, 11. a) ¿Imaynataq Noewan familianwan arca ukhupi kachkarqanku? b) ¿Imatataq tapukunanchik tiyan?

 ¹⁰ Noewan familianwan, arcataqa ichá 50 wataspi ruwarqanku. Chaypaqqa, ¡maytachá llamkʼananku karqa! Paykunaqa, arcaman yaku mana yaykunanpaq alquitranwan llutʼanankupaq, achkha mikhunata apaykunankupaq, uywastapis qhatiykunankupaq ima, may chhika kutistachá yaykunkuman karqa. Chantá 17 pʼunchaypi iskay kaq killapi 2.370 qayna pacha watapi, paykuna arcaman yaykurqanku. Yaykuptinkukamataq Jehovaqa, punkuta wisqʼaykurqa. Chaymantataq parayta qallarirqa. Yakuqa, mana wakin chiqasllatachu pʼampaykurqa. May sinchi para jichʼakamurqa, janaqpachamanta mama quchapis thalliykakamuchkanmanjina karqa (Gén. 7:11, 16). Mana arca ukhupi kaqkunaqa, yakupi pʼampasqas wañurqanku, Noep familiantaq arca ukhupi kasqankurayku salvakurqanku. Jehovamantaq mayta agradecekurqanku. Ichá jinata yuyarqanku: “Allintachá chiqa Diosta kasukurqanchik, wakichisqastaq karqanchik”, nispa (Gén. 6:9). Kunanqa, Armagedonpi mana wañusqaykipi tʼukuriy, ¿imaynatá chay rato sientekuwaq? Chiqamantachá may kusisqa, Diosmantaq may agradecesqa.

¹¹ Tukuy atiyniyuq Diosqa, Satanaspa pachanta chinkachinanta niwanchik, chaytataq juntʼanqapuni. Chaywanpis sapa juk tapurikunanchik tiyan: “Diospa nisqasnin juntʼakunanpi, chaytaq maychus tiemponpi kananpi, ¿tukuy sunquchu atienekuni?”. Jina kaptinqa, chay pʼunchaypaq wakichisqas kachkasqanchikta chantá Jehovap “jamunan pʼunchayta” suyakuchkasqanchikta rikuchinanchik tiyan (2 Ped. 3:12).

Moisesqa wakichisqa karqa

12. ¿Imastaq Diosta yupaychananpaq Moisesta jarkʼanman karqa?

¹² Moisesmantañataq parlarina, payqa sumaq qhapaq Egipto llaqtapi tiyakurqa. Chantapis Faraonpa allchhinjina riqsisqa kasqanrayku, allinpaq qhawasqachá karqa. Payqa, sumaq mikhunayuq, sumaq pʼachayuq, tukuy imayuqtaq karqa. Moisesqa, Egipto runaspa tukuy yachachiyninkupi sumaq yachachisqa karqa (Hechos 7:20-22, ñawiriy). Ichá Faraonpa herenciantapis japʼinan karqa.

13. ¿Imataq Moisesta, Diospa nisqanta mana qunqananpaq yanaparqa?

¹³ Moisés lantista mana yupaychananpaqqa, tatasnin wawita kachkaptin yachachisqankuchá yanaparqa. Chayrayku payqa, egipcios lantista yupaychasqankuta mana allinpaqchu qhawaq (Éxo. 32:8). Egiptomanta may sumaq yachachiqkunawan yachachisqa kaspapis, kamachiqpa wasinpi tiyakuspapis, chiqa Diosta yupaychallarqapuni. Ichapis payqa, Jehová imatachus ñawpa tatasninman nisqanpi tʼukurinman karqa, chantapis Diospa munayninta ruwananpaq wakichisqa kachkasqanta rikuchiyta munarqa. Chayrayku, israelitasman nirqa: “Tata Dios[...], ñawpa tatasniykichejpa Diosnin, Abrahampata, Isaacpata, Jacobpata ima qankunaman kachamuwan”, nispa (Éxodo 3:15-17, ñawiriy).

14. ¿Imaspitaq Moisés mana manchachikusqanta rikuchinan karqa?

 ¹⁴ Egipciosqa, lantista yupaychaq kanku, Moisestaqrí chiqa Dios Jehovata yupaychaq. Payqa tukuy kawsayninpi “mana rikukoj Diosta rikushanmampis jina” kawsarqa, chantá llaqtanta maykʼaqchus kacharichinanta mana yachaspapis Diospi iñillarqapuni (Heb. 11:24, 25, 27). Payqa, llaqta masisnin kacharichisqas kanankuta mayta suyachkarqa, chayrayku juk egipcio juk israelitata maqachkaptin jarkʼakurqa (Éxo. 2:11, 12). Chaywanpis manaraq Diospa munaynin ruwakunanpaq tiempochu karqa, chayrayku payqa wak suyuman ayqikunan karqa. Moisesqa, qhapaq llaqtamanta wakcha llaqtaman kawsakuq ripuspa, manachá kawsakuyta atillarqachu. Chaywanpis, ¿imaynatá wakichisqa kachkasqanta rikuchirqa? Diospa kamachiykunasninta kasukuspa. Chayrayku Jehovaqa, payniqta llaqtanta 40 watas qhipaman kacharichirqa. Chantá Madián llaqtamanta Egipto llaqtaman kutipunanta nisqantapis kasukurqa. Diospa munaynin juntʼakunanpaq tiempo chayamuptintaq Moisesqa, Diospa kamachisqanmanjina ruwanan karqa (Éxo. 3:2, 7, 8, 10). Moisesqa, “aswan llampʼu sonqoyoj” kaspapis Egiptoman kutispa Faraonwan parlananpaq mana manchachikunanchu karqa (Núm. 12:3). Payqa, achkha kutista ñakʼariykuna kasqanmanjina Faraonwan parlaq rirqa, chantapis machkha kutistawanraqchus kutinanta mana yacharqachu.

15. Moisés llakiykunapi rikukuspapis, ¿imaraykutaq Diosta jatunchallarqapuni?

¹⁵ Qhipan 40 wataspitaq Moisesqa, may llakiykunapi rikukurqa. Chaywanpis Jehovataqa, maypi kachkaspapis jatunchallaqpuni, israelitastapis ajinata ruwanankuta nirqa (Deu. 31:1-8). ¿Imaraykú? Imaraykuchus Diospa sutinta, payllataq kamachiqjina kayta atisqanta ima, may jatunpaq qhawaq, nitaq pisipaq qhawachiyta munaqchu (Éxo. 32:10-13; Núm. 14:11-16). Ñuqanchikpis Jehovapi atienekuspa ima llakiy kaptinpis, payta, kamachiyninta ima, jatunpaq qhawachinanchik tiyan. Imaraykuchus Paylla ni pijina tukuy imata allin yuyaywan, chiqantataq ruwan (Isa. 55:8-11; Jer. 10:23). ¿Ajinatachu atienekunchik?

“Wakichisqa kaychej”

16, 17. ¿Imaraykutaq Marcos 13:35-37 nisqanta kasukuy may allin?

¹⁶ Jesusqa nirqa: “Qankunaqa wakichisqa kaychej; ama puñurpayaychejchu, imaraykuchus mana yachankichejchu maykʼajchus chay pʼunchay chayamunanta”, nispa (Mar. 13:33). Jesusqa, kay pachap tukukuyninmanta parlachkaspa, chay rimaykunata uqharirqa. Ima rimaykunawanchus chay profeciata tukuchasqanta qhawarina, chaytaq Marcos libropi kachkan, chaypi Jesús nirqa: “Chayrayku ama puñuspa, wakichisqa kaychej, imaraykuchus mana yachankichejchu maykʼajchus wasiyoj chayamunanta, chʼisiyaykuytachus, chayri chawpi tutatachus, chayri gallo waqaytachus, manachayri sutʼiyaytachus. Pajtataj wasiyoj chayarparimuspa, puñushajta taripasunkichejman. Chayrayku imatachus qankunaman niykichej, chayllatataj runasmampis nini: Ama puñuspa wakichisqapuni kaychej”, nispa (Mar. 13:35-37).

¹⁷ Chay nisqanqa, tʼukunapaqjina. Jesusqa, tutapi qhawaq soldados, chʼisiyaykuyta, chawpi tutata, gallo waqayta, sutʼiyayta ima, rikchʼarisqapuni kananku kasqanmanta parlachkarqa. Yaqha kimsa horasmanta inti lluqsimunankama qhawaq soldadoqa, rikchʼarisqa kayta mana atillaqchu. Chayrayku enemigosqa, chay horasta juk llaqtaman yaykunapaq may sumaq kasqanta yachaq kanku, chantapis chay horastaqa,  enemigonkuta puñuchkaqtapuni taripaq kanku. Diosmanta mana uyariyta munaq runasqa, sinchi puñusqaspis kachkankumanjina kachkanku, chayrayku ni jaykʼaqjina rikchʼarisqasllapuni kananchikpaq mayta kallpachakunanchik tiyan. Jesús nirqa: “Wakichisqa kaychej ama puñurpayaychejchu”, nispa. Arí, kay pachap tukukuyninkama, kacharichisqas kananchikkama ima, rikchʼarisqallapuni kananchik tiyan.

18. ¿Imatataq Jehovamanta sutʼinchaqkuna ruwayta atinchik?

¹⁸ Kay yachaqanap qallariyninpi phiña animalesta mansoyachiq runamanta parlasqanchiktaqa, phiñarikuq tigreqa mana wañuchirqachu. Chaywanpis Diospa phiñakuynin pʼunchaypiqa, Biblia nisqanmanjina kay saqra pachamanta ni ima, ni llulla religionpi kaqkunapis kawsachkaq qhipakunqankuchu (Apo. 18:4-8). Diospa tukuy kamachisnin, waynas, machitus ima, ima tiempopichus kachkasqanchikta yachananchik tiyan. Chay pʼunchaypaq wakichisqas kananchikpaqqa, mayta kallpachakunanchik tiyan, ajinamanta Noejina, familianjinataq ruwasun. Chantapis Diosta mana yupaychaq runas chawpipi kawsakuchkanchik. Chayrayku llulla religionta kamachiqkuna, Diospi mana creeqkuna, Diosta mana riqsiyta atisqankuta yuyaqkuna imaqa, Diosta pisipaq qhawanku. Ñuqanchikqa, parlasqankuta mana kasunanchikchu tiyan. Kay ukhuncharisqanchikmanjinataq ruwana, chantapis Jehovata jatunchanapaq tukuy tiempopi wakichisqallapuni kanachik, imaraykuchus Jehová “Diosqa dioskunaj Diosnin [...]. Payqa jatun Dios, may atiyniyoj, manchachikunataj” (Deu. 10:17).

[Sutʼinchaynin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imaraykutaq Noé, Diosmanta familianman yachachinanpuni karqa?

• ¿Imaspitaq tiemponchik, Noep tiemponman rikchʼakun?

• ¿Imaraykutaq Moisés, llakiypi rikukuspapis Jehovap nisqanpi atienekurqa?

• ¿Ima profeciastaq Diosta yupaychaypi wakichisqallapuni kanaykipaq yanapasunki?

[Tapuykuna]

[25 paginapi dibujo/foto]

Noewan familianwanqa tukuy sunqu Jehovap kamachisqanta ruwarqanku

[26 paginapi dibujo/foto]

Moisestaqa, Diospa nisqasnin juntʼakunanpi atienekusqan, wakichisqa kananpaq yanaparqa