Diospa yachayninqa ¡mayjina jatunpuni!

“May jina jatumpuni Diospa qhapaj kaynin, yachaynin, rejsiynimpis. Mana yachay atina yuyasqampis, jinallataj ñankunampis.” (ROM. 11:33.)

1. ¿Imatá bautizasqa cristiano aswan sumaqpaq qhawan?

¿IMA jatun ruwaytataq kamachisurqanku? Ichá ima ruwayllatapis qususqankupi chayri ima ruwasqaykipis allin kasqanta nisusqankupi tʼukurinki. Chaywanpis bautizasqa cristianoqa, kʼata chiqa Jehová Dioswan allinpaq qhawasqa kayta aswan sumaqpaq qhawan. Arí, Diospaq “rejsi[sqa]” kayqa, may sumaqpuni (1 Cor. 8:3; Gál. 4:9).

2. ¿Imaraykutaq Jehovata riqsiy, chantá paywan riqsichikuypis aswan sumaqpuni?

² ¿Imaraykutaq Jehovata riqsiy, paywan riqsichikuy ima, aswan sumaq kasqanta ninchik? Imaraykuchus payqa tukuy imamanta Patapi kaq Dios astawanpis munakusqasninpa Jarkʼaqnin. Chayrayku profeta Nahúm nirqa: “Payqa may kʼachamin. Llakiypi kajkunaj pakakunankoqa, waqaychan paypi atienekojkunata”, nispa (Nah. 1:7; Sal. 1:6). Arí, wiñay kawsayta japʼiyta munanchik chayqa, kʼata chiqa Diosta, Churin Jesucristotapis allinta riqsinanchik tiyan (Juan 17:3).

3. Diosta riqsiy, ¿ima niyta munan?

³ Chaywanpis Diosta riqsiy, ¿ima niyta munan? Diosta riqsiyqa mana sutinta yachayllachu. Astawanpis Jehovata riqsinapaqqa, payta amigonchiktajina qhawananchik tiyan, chantapis imachus kusichisqanta, imachus phiñachisqanta ima yachananchik tiyan. Chantá imaynachus kasqanmanta yachakusqanchikmanjina kawsakunanchik tiyan (1 Juan 2:4). Mana chayllachu. Allinta riqsinapaqqa, tukuy ruwasqasninta, imaynatachus, imaraykuchus ruwasqanta ima yachananchik tiyan. Jehová imatachus ruwayta munasqanta allinta yachaspaqa, “may jina jatumpuni Diospa [...] yachaynin” kasqanmanta astawanraq tʼukurisun (Rom. 11:33).

Jehová imatachus ruwayta munasqanta juntʼan

4, 5. a) ¿Imapaqtaq Bibliapi “munayninman jina” nisqa rimay rikhurin? b) ¿Imaynasmantataq imatachus ruwayta munasqanchikta juntʼayta atisunman? Sutʼinchariy.

⁴ Jehovaqa, munayninmanjinapuni imatapis ruwan. Chayrayku Bibliaqa Diospa “wiñay munayninman[ta]” parlan (Efe. 3:10, 11). Bibliapi, “munayninman jina” nisqa rimay, ¿ima niyta munan? Imatachus ruwayta munasqanchikta imaymanamantapis juntʼay niyta munan.

⁵ Sutʼincharina. Juk runa juk llaqtaman viajayta munan. Imaynatapis chayman chayaytapuni munan. Ichá imapichus, mayniqtachus rinanta akllayta atin. Chaywanpis richkaspaqa, tiemporayku, sinchi autos kasqanrayku chayri ñan jarkʼasqa kasqanrayku wakniqta riyta akllanqa. Arí, chay runaqa, imaynatapis munasqanta juntʼanpuni, maymanchus richkasqanmantaq chayanpuni.

6. ¿Imaynasmantataq Jehová munayninta juntʼan?

⁶ Jehovapis imaymanamanta wiñay munayninta juntʼan. Runas, ángeles ima akllayta atisqankuta jatunpaq qhawaspa Diosqa imatapis munayninta juntʼananpaqjina ruwan. Chantapis imaynatachus Warmip mirayninniqta munayninta juntʼasqanta qhawarina.  Jehovaqa, ñawpa tatasninchikta ruwaytawan paykunaman kayta kamachirqa: “Miraychej, kay pachaman juntʼaychej; atiyniyojtaj kaychej”, nispa (Gén. 1:28). Chaywanpis Edén huertapi Diospa contranpi uqharikuptinku, ¿manañachu munaynin juntʼakunman karqa? Mana. Astawanpis munayninta juntʼananpaq imatachus ruwananta usqhayllata ruwarqa. Chantapis juk “miray” jamuspa paypa contranpi uqharikuqkunata chinkachinanta nirqa (Gén. 3:15; Heb. 2:14-17; 1 Juan 3:8).

7. ¿Imatataq Éxodo 3:14 Jehová imaynachus kasqanmanta nisqan yachachiwanchik?

⁷ Arí, Diosqa imaynamantapis munayninta juntʼayta atisqanta rikuchin. Chaytaq Moisesman kamachichkaptin imaynachus pay kasqanmanta nisqanpi sutʼi rikukun. Moisés chay kamachisqanta mana juntʼayta atisqanta niptin, Jehovaqa nirqa: “Noqa kani pichus kani chay. Chantá nillankitaj israelitasman: noqa kani nej Dios qankunaman kachamuwan”, nispa (Éxo. 3:14). Jehová imaynachus kasqanta sutʼinchaspaqa, munayninta juntʼananpaq, tukuy imaman tukuyta atisqanta rikuchichkarqa. Apóstol Pablopis Romanos 11 tʼaqapi chayta sutʼinchallantaq, chaypiqa juk olivo sachʼawan kikinchan. Kay jallpʼapi chayri janaq pachapi kawsakuyta suyakuspapis, tukuyninchik kay kikinchayta ukhunchananchikqa may allinpuni, ajinamanta Diospa yachaynin may jatunpuni kasqanta yachanapaq yanapawasun.

Diospa munaynin imaynatachus warmip Mirayninpi juntʼakun

8, 9. a) ¿Imastaq olivo sachʼamanta kikinchayta entiendenapaq yanapawasun? b) ¿Ima tapuypa kutichiynintaq Jehová munayninta juntʼananpaq imatapis ruwasqanta rikuchiwanchik?

⁸ Olivo sachʼamanta kikinchayta allinta japʼiqayta munanchik chayqa, imaynatachus Jehová tawaniqmanta munayninta warmip mirayninniqta juntʼasqanta qhawarina. Ñawpaqta Diosqa Abrahamman kayta nirqa: “Tukuy naciones kay pachapi kajkuna [mirayniykiniqta] bendecisqa kanqanku”, nispa (Gén. 22:17, 18). Iskay kaq, Abrahampa mirayninman nisunman israelitasman “sacerdote ayllu[...]” kayta atisqankuta nirqa Jehovaqa (Éxo. 19:5, 6). Kimsa kaq, achkha israelitas Mesiasta qhisachasqankurayku, Diosqa “sacerdote ayllu[...]” kananpaqpuni wakjinamantañataq ruwarqa (Mat. 21:43; Rom. 9:27-29). Tawa kaqtaq, “Abrahampa mirayninmanta” Jesús ñawpa kaq miray kaptinpis, Jehovaqa wak runastapis chay miraymanta kanankupaq akllan (Gál. 3:16, 29).

⁹ Chantapis Apocalipsis libropiqa, 144.000 runas janaqpachapi Jesucristowan khuska reyesjina, sacerdotesjina ima kanankumanta parlallantaq (Apo. 14:1-4). Kay libropiqa, “Israelpa miraynin” nispa sutichakullantaq (Apo. 7:4-8). Ñawpaqpi nikusqan, 144.000 runas kaqkunamanta, ¿tukuyninku judíos kasqankutachu niyta munan? Kay tapuypa kutichiyninqa, Jehová munayninta juntʼananpaq munasqanmanjina imatapis ruwasqanta rikuchiwanchik. Chay tapuyman kutichinapaqqa, apóstol Pablo Romanosman cartanta qillqasqanta qhawarina.

“Sacerdote ayllu[...]”

10. ¿Imataq Israel llaqtallamanta lluqsinan karqa?

¹⁰ Rikunchikjina Israel llaqtallamanta “uj sumaj llimphuchasqa sacerdote ayllu[...]” lluqsinan karqa (Romanos 9:4, 5 ñawiriy). Chaywanpis, ¿imataq suyasqa Miray chayamuptin kanman karqa? Abrahampa iskay kaq mirayninmanta kaqkunaqa 144.000 akllasqas kanku, ¿tukuyninkuchu judíos kankuman karqa?

11, 12. a) ¿Maykʼaqtaq janaqpachapi sacerdote ayllumanta kanankupaq waqyarisqas karqanku? ¿Chay tiempomanta achkha judioschu kasukusqankuta rikuchirqanku? b) ¿Imaynatá Jehová, Abrahampa mirayninmanta “tukuy” kaqkunata juntʼachinman karqa?

¹¹ (Romanos 11:7-10 ñawiriy.) Ñawpa  siglopi, judiosqa Jesusta qhisacharqanku. Chayrayku Abrahampa mirayninqa, manaña paykunamantachu lluqsinan karqa. Chaywanpis Pentecostés pʼunchaypi 33 watapi “[janaqpachapi] sacerdote ayllu[manta]” kanankupaq waqyarikuyta qallarikuptin, wakin judiosqa tukuy sunqu chayta kasukurqanku. Tukuy judiosmanta nisqaqa “pisi runaslla puchu[rqa]nku” (Rom. 11:5).

¹² Chantá, ¿imaynatá Jehová “tukuy” Abrahampa mirayninmanta kaqkunata juntʼachinman karqa? (Rom. 11:12, 25.) Pablo kutichisqanta ukhuncharina: “Mana nishanichu Diosqa nisqanta mana juntʼasqanta, imaraykuchus Israelpa mirayninmanta kajkunaqa mana tukuychu cheqamanta israelitas kanku. Manataj tukuyninkuchu, Abrahampa mirayninmanta kasqankuraykulla, Diospa wawasnin kanku [nisunman Abrahampa iskay kaq miraynin]. [...] Mana aychaman jina nacekojkunachu Diospa wawasnin kanku, manachayqa Diospa qosaj nisqanman jina nacekojkunalla Diospa cheqa kaj miraynin kanku”, nispa (Rom. 9:6-8). Chayrayku, Jehovaqa miraymanta kaqkunata manaña Abrahamta ñawpa tatankutajina qhawanankuta mañaqchu.

Olivo sachʼamanta kikinchay

13. a) ¿Imawantaq olivo sachʼa kikinchakun? b) ¿Piwantaq sachʼap saphin ninakun? c) ¿Piwantaq sachʼap kʼullun ninakun? d) ¿Pikunawantaq sachʼap ramasnin ninakun?

¹³ Pabloqa, Abrahampa mirayninmanta kaqkunata olivo sachʼap ramasninwan kikinchan (Rom. 11:21). * Kay sachʼaqa Abrahamwan Dios tratota ruwasqan juntʼakusqanwan ninakun. Olivo sachʼap saphinqa may llimphu, chaytaq Jehovawan ninakun, imaraykuchus pay akllasqa qutu cristianosman kawsayta qun (Isa. 10:20; Rom. 11:16). Sachʼap kʼulluntaq Jesuswan ninakun, payqa Abrahampa mirayninmanta ñawpa kaq miray. Ramasnintaq Abrahampa iskay kaq mirayninmanta “tukuy” kaqkunawan ninakun.

14, 15. ¿Pikunataq olivo sachʼap “kʼuturasqa” ramasnin kanku, chantá pikunataq tʼinkisqa ramas kanku?

¹⁴ Olivo sachʼamanta kikinchaypiqa, Jesusta qhisachaq judiosta ramaswan kikinchakunku. Chaykuna sachʼamanta “kʼuturasqa” kaspaqa manaña Abrahampa mirayninmanta kayta atirqankuchu (Rom. 11:17). ¿Pikunatataq cuentanmanta churakunan karqa?  Judiosqa pikunachus kanankuta mana yacharqankuchu, astawanpis paykunaqaAbrahampa mirayninmanta kasqankurayku mayta jatunchakurqanku. Chaywanpis Juan Bautista nirqaña, Jehová munanman chayqa Abrahampa mirayninta rumismantapis rikhurichinanta (Luc. 3:8).

¹⁵ Chantá, ¿imatá Jehová munayninta juntʼananpaq ruwarqa? Pablo sutʼinchasqanmanjina kʼuturasqa ramaspa cuentanmanta wak kʼita olivo sachʼap ramasninta tʼinkirarqa (Romanos 11:17, 18 ñawiriy). Kay rimaykunamanjina, llaqtasmanta akllasqa cristianos —wakinqa Roma qutuchakuymanta— kaqkunaqa, olivo sachʼaman tʼinkisqaswan ninakun. Ajinamanta Abrahampa mirayninmanta karqanku. Chay tratopi mana kanankupaqjina kaspapis, kʼita olivop ramasninjina karqanku, Jehová akllasqa cristianosmanta kanankupaq akllarqa (Rom. 2:28, 29).

16. ¿Imaynatá Pedro Diospa musuq llaqtan rikhurisqanmanta sutʼincharqa?

¹⁶ Apóstol Pedroqa, akllasqa qutu cristianosman, maypichus mana judiospis karqanku paykunaman, juk cartapi kayta qillqarqa: “Qankuna creejkunapaj chay rumeqa [Jesucristoqa] may valorniyojmin; mana creejkunapajtajrí Diosmanta Qhelqasqapi nin: Chay wasichajkunaj qhesachasqanku rumeqa sumaj esquina rumiman tukupuni nispa. Wajnejpi nillantaj: Chay rumeqa miskʼachej rumiman tukupun, urmachej rumimantaj, nispa. [...] Qankunaqa Diospa ajllakusqan ayllu kankichej, Reypa sacerdotesnin, juchamanta tʼaqasqa nación, Diospa rantikusqan ayllu, willanaykichejpaj tʼukuna may sumaj ruwasqasninmanta, pichus laqhamanta wajyasorqachej sumaj kʼanchayninman, chaypata. Ñawpataqa mana aylluchu karqankichej, kunanrí Diospa ayllunña kankichej. Jinallataj, ñawpataqa mana khuyakusqasninchu karqankichej, kunantajrí Diospa  khuyakusqasnin kankichej”, nispa (1 Ped. 2:7-10).

17. Jehová ruwasqan, ¿imaynamantataq mana riqsisqachu karqa?

¹⁷ Jehovaqa ni pi yuyasqanmanjina ruwarqa. Pabloqa chayta mana ruwakunanpaqjina kasqanta nirqa (Rom. 11:24). ¿Imaraykú? Imaraykuchus juk kʼita sachʼap ramanta juk huertapi puquq sachʼaman mana tʼinkiyta atikunchu. (Chaywanpis ñawpa siglopi wakin tarpuq runasqa chayta ruwaq kanku.) * Ajinallatataq Jehovapis mana riqsisqa imasta ruwarqa. Chantapis judíos, mana judiosta mana sumaqta puquyta atisqankutajina qhawaptinkupis, Jehovaqa mana judío kaqkunamanta wakin chay Reinomanta kanankuta nirqa (Mat. 21:43). Kay 36 watapi Cornelioqa, Diosmanta yachakurqa, espíritu santowantaq akllasqa karqa, payqa mana judiochu, nitaq circuncidasqachu karqa. Chay kutimantapacha mana judíos, mana circuncidasqas ima, olivo sachʼaman tʼinkisqa kayta atirqanku (Hech. 10:44-48). *

18. ¿Imatataq judíos 36 watamanta qhipaman ruwayta atirqanku?

¹⁸ Ñawpaqpi nikusqanwan, judíos kay 36 watamanta qhipaman, ¿manañachu Abrahampa mirayninmanta kayta atinkuman karqa? Mana. Pablo chayta sutʼinchan: “Sichus judiospis creenqanku chayqa, paykunapis watejmanta olivo sachʼankuman tʼinkisqa kanqanku, imaraykuchus Diosqa atiyniyoj ujtawan paykunata sachʼankuman tʼinkinampaj. Qanqa kʼita olivomanta kʼutusqa karqanki, mana judío kaspalla, sumaj olivoman tʼinkisqa kanaykipaj. Imaraykutaj chantá judiosqa sumaj olivoj ramasnin kashaspa, kikin olivo sachʼaman mana watejmanta tʼinkisqa kankumanchu?”, nispa (Rom. 11:23, 24).

“Tukuy Israel ayllu salvasqa kanqa”

19, 20. Olivo sachʼamanta kikinchaypi rikuchinjina, ¿imaynatá Jehová munayninta juntʼan?

¹⁹ Arí, Diospa munayninqa, “nacionnin Israel[pi]” juntʼakuchkan (Gál. 6:16). Pablo nirqajina “tukuy Israel ayllu salvasqa kanqa” (Rom. 11:26). Jehová imatachus nisqan maykʼaqchus juntʼakunan tiempo chayamuptinqa, “tukuy Israel” nisunman akllasqa cristianos janaqpachapi imatachus ruwananku kasqanta ruwanqanku. Arí, reyesjina, sacerdotesjinataq kanqanku. Diospa munaynin juntʼakunantaqa, ¡ni ima jarkʼanmanchu!

²⁰ Abrahampa “miraynin” nisunman Jesucristo, 144.000 akllasqa cristianoswan khuska, “tukuy naciones kay pachapi” kaqkunata bendecinqanku, ajinamanta Diospa munaynin juntʼakunqa (Gén. 22:18). Rikunchikjina Diosqa tukuy llaqtanta bendecinqa. Imaynatachus Jehovap munaynin juntʼakusqanta yachaspaqa jinata nisunman: “May jina jatumpuni Diospa qhapaj kaynin, yachaynin, rejsiynimpis”, nispa (Rom. 11:33).

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Yuyarikunkichu?

• Jehová imaynatachus munayninta juntʼasqanta ukhuncharispa, ¿imatá yachakunchik?

• Romanos 11 tʼaqapi, imawantaq kikinchakun:

Olivo sachʼa

Saphin

Kʼullun

Ramasnin

• ¿Imaraykutaq kʼita sachʼap ramasninta olivo sachʼaman tʼinkikusqan mana riqsisqachu karqa?

[Tapuykuna]

[24 paginapi recuadro, dibujo/foto]

 ¿Imapaqtaq kʼita olivo sachʼap ramasninta tʼinkikun?

▪ Lucio Junio Moderato Columela ñawpa siglomanta Romamanta soldado, tarpuq runa ima karqa, payqa 12 La labranza nisqa librosta qillqasqanrayku may riqsisqa karqa.

Phichqa kaq libronpiqa, “juk riqsisqa rimaypi nin, pichus tarpuqqa puquyta mañakuchkan; pichus wanuchaqtaq mayta mañakuchkan; ramasninta kʼutuqtaq puqunantapuni mañakuchkan”.

Chantá nillantaq: “Wakin sachʼasqa mayta qhallallarichkaspapis mana puquyniyuqchu kanku. Chaykunamanqa juskʼuraspa kʼita sachʼap qʼumir kʼaspisitunta mayta matʼiykuspa churaykukun. Ajinamanta chay sachʼaqa kʼita sachʼap ramanwan satʼiykusqa kaspa puquq sachʼaman tukunqa.

[23 paginapi dibujo/foto]

¿Olivo sachʼamanta kikinchayta entiendenchikchu?