Familias rikchʼarisqasllapuni kaychik

“Ama puñuspa qhawana. Chʼaki sonqo runas jina yuyayninchejpi kana.” (1 TES. 5:6.)

1, 2. ¿Imatá familias rikchʼarisqas kanankupaq ruwananku tiyan?

APÓSTOL Pabloqa, “Tata Diospa manchachikuna pʼunchaynin[manta]” parlaspa Tesalonicamanta cristianosman nirqa: “Qankunarí, hermanos, mana laqhapichu kashankichej, jaqay pʼunchayqa suwa jina taripasunaykichejpaj. Tukuyniykichej kʼanchaypa wawasnin kankichej, sutʼi pʼunchaypa wawasnin, manataj tutajpatachu, nitaj laqhajpatachu”, nispa. Chantá nillarqataq: “Ama chay ujkuna jinaqa puñunachu; astawanqa ama puñuspa qhawana. Chʼaki sonqo runas jina yuyayninchejpi kana”, nispa (Joel 2:31; 1 Tes. 5:4-6).

² Pablo tesalonicensesman nisqanqa, “tukukuy pʼunchay[pi]” kawsakuqkunatapis yanapallawanchiktaq (Dan. 12:4). Chayrayku kasukuna, rikchʼarisqasllapunitaq kana tiyan. Imaraykuchus kay saqra pacha tukukuyninqa may qayllapiña kachkan, Satanastaq Diospa kamachisninta tukuy imaymanamanta paymanta karunchachiyta munachkan. ¿Imaynatá chaymanta familias jarkʼakunkuman? Familiamanta sapa juk, Jehovap kamachisqanta juntʼaspa. Chayrayku imaynatachus qusa, warmi, wawas ima familiantin rikchʼarisqasllapuni kanankupaq yanapayta atisqankuta qhawarina.

Qusas “sumaj michej[jina]” ruwaychik

3. Kay 1 Timoteo 5:8 nisqanmanjina, ¿imastá tata ruwanan tiyan?

³ Bibliapi nin “qhari[qa] warmimpaj[...] kamachej uman jina” kasqanta (1 Cor. 11:3). ¿Imatá qusa kamachiq umajina ruwanan tiyan? Bibliaqa imastachus ruwanasninmanta jukta sutʼinchan: “Sapa runa ayllusnimpaj, chantá astawanraj familiampaj wakichipunan tiyan. Manachus chayta ruwan chayqa, creeyninta qhesachan, mana creejmantataj aswan mana walejman tukupun”, nispa (1 Tim. 5:8). Rikunchikjina tataqa, familianman imatachus necesitasqanta qunan tiyan. Chaywanpis mana chayllatachu. Familian rikchʼarisqallapuni kananta munan chayqa, iñiyninkupi kallpachasqallapuni kanankupaq, Diospa qayllallanpipunitaq kanankupaq yanapanan tiyan (Pro. 24:3, 4). ¿Imaynatá chayta ruwanman?

4. ¿Imatataq qusa, familian Diosta yupaychanallanpaqpuni ruwanan tiyan?

⁴ “Qosaqa warmimpa umanmin, imaynachus Cristopis [qutuchakuypa] uman” ajina. Chayrayku imaynatachus Jesús qutuchakuyta qhawasqanta qhawarinan tiyan, chaymanjinataq ruwanan tiyan (Efe. 5:23). Jesusqa imaynatachus discipulosninwan kawsakusqanta sutʼinchananpaq juk michiqwan kikinchakurqa (Juan 10:14, 15 ñawiriy). Arí, Jesucristo “sumaj michej[qa]”, chayrayku qusa familianta Diosta yupaychanallanpaqpuni kallpachayta munan chayqa, Jesuspa parlasqanta, ruwasqanta ima ukhuncharinan tiyan, chantá “kikillantataj ruwana[n]” tiyan (1 Ped. 2:21).

5. ¿Sumaq Michiq qutuchakuyta tumpallatachu riqsin? Sutʼinchariy.

⁵ Michiqqa ovejasninta allinta riqsin, ovejaspis michiqninta allillantataq riqsinku paypitaq atienekunku, parlaqta uyarispataq chay ratopacha kasukunku. Jesuspis chayta  sutʼincharqa: “Ovejasniyta rejsini, noqajta kajkunataj rejsiwanku”, nispa. Jesusqa qutuchakuyta mana tumpallatachu riqsin. Imaraykuchus griego simipi, “riqsiy” rimayqa, “tukuy imantapuni allinta riqsiy” niyta munan. Sumaq Michiqqa, sapa juk ovejasninmanta imatachus necesitasqankuta, imaspichus pisi kallpa kasqankuta, imastachus muchuyta atisqankuta ima allinta yachan, tukuy imata qhawasqanrayku. Ovejaspis michiqnintaqa allinta riqsinku, paypa yanapayninpitaq atienekunku.

6. ¿Imaynatá qusa Sumaq Michiqjina ruwanman?

⁶ ¿Imaynatá qusa familianta Jesusjina qhawanman? Pay michiqjina kasqanta yuyaspa, familianmanta kaqkunatataq ovejitastajina qhawaspa. Chantapis sapa jukta allinta riqsinanpaq kallpachakunan tiyan. ¿Chay atikunmanchu? Arí, chaypaqtaq familianmanta sapa jukwan parlarinan tiyan, imachus llakichisqantapis uyarinan tiyan. Chantapis ruwasqasninwan yachachinan tiyan. Sutʼincharinapaq, qusa familianwan khuska Diosta yupaychanapaq tantakuyta ruwanankupaq, tantakuykunaman rinankupaq, willaq rinankupaq, sunquta kusirichinankupaq ima, imallatapis allinta akllanan tiyan. Biblia yuyaychasqanmanjina, familianmanta sapa jukta riqsisqanmanjinataq imallatapis akllasqan kaptinqa familian paypi atienekunqa, chantapis Jehovata khuska yupaychasqanku mayta kusichillanqataq.

7, 8. ¿Imaynatá qusa, Sumaq Michiqjina ruwanman?

⁷ Sumaq michiqqa, ovejasninta mana riqsillanchu manaqa munakun ima. Jesuspa kawsayninmanta, pay Jehovamanta willaspa llamkʼasqanmanta ima ñawirispa, ¿imatá yachakusunman? Discipulosninwan may kʼacha kasqanta. “Kawsayni[ntapis] ovejasrayku wañuyman jaywa[rqa].” Diospa ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kayta munaq qusaqa, Jesusjina ruwanan tiyan, familiantapis munakunan tiyan. Wapuykachananmanta, saqrataq kananmantaqa, “imaynatachus Cristoqa [qutuchakuyta] munakorqa, ajinata” warminta munakunan tiyan (Efe. 5:25). Chantapis munakuywan, kʼachamantataq parlapanan tiyan, sumaqpaq qhawasqanrayku (1 Ped. 3:7).

⁸ Tataqa wawasninman Biblia yuyaychasqanmanjina yachachichkaspa, nisqanta juntʼaq kanan tiyan munakuynintapis rikuchinallantaq tiyan. Arí, kʼamichkaspapis munakuyninta rikuchinan tiyan. Wakin wawasqa imatachus tatasnin nisqankuta mana jukllapi japʼiqayta atinkuchu. Chay kutispi tataqa may pacienciayuq kanan tiyan. Jesusjina ruwananpaq tukuy imapi kallpachakuptinqa, familianpi sunqu tiyasqa, mana manchachikuspataq kawsakunankupaq yanapanqa, chantapis salmista nisqanmanjina Diospa jarkʼayninta japʼinqanku (Salmo 23:1-6 ñawiriy).

9. ¿Imatataq qusas Noejina ruwananku tiyan, chaypaq imataq yanapanqa?

⁹ Noep kawsayninmanta parlarina. Payqa imaynatachus Dios jatun parawan saqra runasta tukuchisqanta rikurqa, chantapis Jehovaqa “Noeta waqaycharqa waj qanchis runastawan khuskata” (2 Ped. 2:5). Noeqa familianta jatun parapi mana wañunankupaq yanapanan karqa. Kay qhipa pʼunchaykunapipis qusasqa, Noejina ruwananku tiyan (Mat. 24:37). ¿Imaynatataq chayta ruwankuman? Sumaq Michiqmanta yachakuspa, payjina ruwanankupaqtaq kallpachakuspa.

Warmis familiaykichikta yanapaychik

10. Warmis “qosaykichejwan kʼumuykukoj sonqo kaychej” nisqa kamachiy, ¿ima niyta munan?

¹⁰ Apóstol Pablo qillqarqa: “Qosayoj warmis, sapa ujpis qosaykichejwan kʼumuykukoj sonqo kaychej Señorman jina”, nispa (Efe. 5:22, 23). Kay kamachiytaqa mana pisipaqchu qhawana. Jehovaqa, niraq Evata ruwachkaspa nirqa: “Mana allinchu runaqa sapallan kanan. Paywan kanampaj, uj yanapajta  ruwapusaj”, nispa (Gén. 2:18). Warmi qusanta familiamanta umatajina yanapasqanqa may sumaq.

11. ¿Imaynatá yuyayniyuq warmi “familianta” yanapan?

¹¹ Chantapis yachayniyuq warmiqa, familianpi allinta kawsakunankupaq yanapan (Proverbios 14:1 ñawiriy). Qusantapis familianmanta kamachiq uma kasqanta jatunpaq qhawan, manataq Salomón wampu warmimanta parlasqanjinachu. Kay pachamanta mana kasukuq runasjina, paykunallapi yuyaqkunajina ima kananmantaqa, qusanta kasukun (Efe. 2:2). Wampu warmiqa, qusanta tukuy ima ruwasqanmanta qhawaran. Yachayniyuq warmitaq wawasnin, wak runas ima, allinpaq qhawanankupaq tukuy atisqanta ruwan. Chantapis qusan familianmanta kamachiq uma kasqanta mana pisipaq qhawachinanpaq, mana siminakunchu, nitaq tukuy ima ruwasqanmanta juchachanchu. Wampu warmiqa may trabajowan qullqita ganakusqankuta usuchin. Yuyayniyuq warmitaqrí, qusanta yanapan, mana qhasi imaspi qullqita gastaspa allinta waqaychan, nitaq qusanta mana atinankama llamkʼaqta saqinchu.

12. ¿Imatá warmi familian rikchʼarisqallapuni kananpaq ruwanman?

¹² Yuyayniyuq cristianaqa, wawasninman Jehovamanta yachachispa qusanta yanapan, ajinamanta Diosta yupaychaypi familiantin rikchʼarisqa kananpaq yanapan (Pro. 1:8). Familiapi Diosta Yupaychanapaq Chʼisipi tantakunankupaqpis yanapanpuni. Chantapis qusan wawasninta yuyaychaptin chayri kʼamiptin mana churanakunchu. Wampu warmiqa mana jinachu astawanqa, wawasninta mayta llakichin, Diosmantataq karunchachin.

13. ¿Imaraykutaq cristiana warmi, qusanta qutuchakuypi ruwanasninta juntʼananpaq yanapanan tiyan?

¹³ ¿Imayná juk sumaq warmi qusanta qutuchakuypi mayta llamkʼasqanta rikuspa sientekun? Ichá siervo ministerialjina, ancianojina chayri Comité de Enlace con los Hospitales, Comité Regional de Construcción nisqaspi, wak ruwaykunaspi ima, hermanosrayku llamkʼasqanta rikuspa mayta kusikun. Arí, parlasqanwan, ruwasqanwan ima yanapananpaqqa, mayta kallpachakunan tiyan. Chaywanpis qutuchakuypi ruwanasta ruwasqanqa, mana qhasipaqchu kasqanta yachan, imaraykuchus chayta ruwaptinqa familian rikchʼarisqallapuni kanqa.

14. a) ¿Imatataq warmi wakin kutispi mana ruwayta atillanmanchu, imaynatá chayta atipanman? b) ¿Imaynatá warmi familian allinta kawsakunanpaq yanapanman?

¹⁴ Warmiqa, qusanta ichapis mana yanapayta atillanmanchu, mana kikinta yuyasqanrayku. Chaywanpis tukuy ima allin lluqsinanpaqqa, “llampʼu sonqoyoj kʼacha[taq]” kasqanta rikuchin (1 Ped. 3:4). Sara, Rut, Abigail, Jesuspa maman María ima, Diospi  atienekuq warmis karqanku, yachayniyuq warmiqa paykuna ruwasqankumantapis yachakun (1 Ped. 3:5, 6). Kay tiempopi chiqa sunqu paya hermanasmanta yachakullantaq imaraykuchus chay hermanasqa “Diospi creejkuna jina kawsa[kun]ku” (Tito 2:3, 4). Qusanta munakuspa, jatunpaqtaq qhawaspaqa, qhariwarmijina allinta apanakunankupaq, familianpi allinta, kusisqas, sunqu tiyasqas ima kawsakunankupaq yanapan. Jehovata tukuy sunqu yupaychaq qusapaqqa, chayjina warmita tariyqa may valorniyuq (Pro. 18:22).

Waynas mana rikukuq kaq imasta qhawaychik

15. ¿Imaynatá qam wayna, familiayki rikchʼarisqallapuni kananpaq tatasniykita yanapawaq?

¹⁵ ¿Imaynatá qam wayna, familiayki rikchʼarisqallapuni kananpaq tatasniykita yanapawaq? Jehová ima tʼinkatachus qususqanpi tʼukuriy. Ichapis tatasniykiqa, wawitamantapacha imaynachus Paraíso kananmanta dibujospi rikuchisurqanku, wiñasqaykimanjinataq Bibliawan, publicaciones ima imaynachus wiñay kawsay musuq pachapi kananta yachachisunku. Jehovata yupaychallankipuni, kawsayniykipitaq ñawpaqpi churanki chayqa, rikchʼarisqa kayta atillanki.

16, 17. ¿Imatataq waynas, sipaskuna ima ruwananku tiyan wiñay kawsayta taripanankupaq?

¹⁶ Apóstol Pablo kay 1 Corintios 9:24 (ñawiriy) yuyaychasqanmanjina ruway. Ñawpaqllamanpuni riy wiñay kawsayta taripanaykikama. Wiñay kawsayman pusaq ñanta akllay. Achkha waynas, sipaskuna ima, qhapaqyayta maskʼasqankurayku, chay ñanmanta karunchakunku. Chay ruwayqa mana allinchu. Qullqita gananapaq kawsayqa mana kusiyta apamuwanchikchu. Chantapis qhapaq kayqa mana wiñaypaqchu. Aswan allinqa, “mana rikukoj kaj[...]” imasta qhaway. Imaraykuchus chay imasqa “wiñaypaj” kanku (2 Cor. 4:18).

¹⁷ Diospa Reinon bendicionesta apamunanpis “mana rikukoj kaj[...]” imaspi kachkan. Imatachus qhipaman ruwayta atisqaykita ruway. Kusisqa kawsakuyta munanki chayqa, Jehovata yupaychay. Tukuy ima ruwanapaqjina tiyan. Pisi tiempollapi chayri aswan qhipaman juntʼayta atinaykipaqjina wakichikuy. * Imatachus ruwayta atinaykipaqjina akllaspaqa, Diosta yupaychayta ñawpaqllamanpuni churanki, wiñay kawsayta japʼiyta yuyaspa (1 Juan 2:17).

18, 19. ¿Imaynatá juk wayna chiqa kaqmanjina kawsachkasqanta yachanman?

¹⁸ Wiñay kawsayman pusaq ñanta rinapaqqa, Diosman tukuy sunqu qayllaykuna tiyan. ¿Qam chayta ruwankiñachu? Tapurikuy: “Qutuchakuypi imallatapis ñuqa munasqayraykuchu ruwaysikuni chayri tatasniy ruwanayta niwasqankuraykuchu? ¿Diosmanta mañakunipunichu, Bibliata ukhuncharinipunichu, tantakuykunaman, willaq ima rinipunichu? Diosta kusichinapaqjina kʼacha kaykunata, ¿wiñachichkanichu? ¿Diosta yupaychanaypaq tiempochakunichu chayta juntʼanaypaqtaq kallpachakunichu? ¿Jehovaman may qayllaykusqachu kachkani?”, nispa (Sant. 4:8).

¹⁹ Moisespa kawsayninpi tʼukuriy. Payqa  wak llaqtapi uywasqa kaspapis Jehovap kamachinjina riqsichikurqa, manataq faraonpa ususinpa churinjinachu (Hebreos 11:24-27 ñawiriy). Qampis Jehovaman chiqa sunqullapuni kayta munanki chayqa, Moisesjina ruwanayki tiyan. Ajinallamanta allinta, kusisqa, “cheqa kaj” kawsayta suyakuspa ima kawsakunki (1 Tim. 6:19).

20. ¿Pikunataq tʼinkata japʼinqanku?

²⁰ Pablo atipanakuykunamanta parlasqanpiqa, juk atipaqlla kasqanta nirqa. Wiñay kawsayta taripaypiqa mana kikinchu. Diosqa “tukuy runas salvasqa kanankuta, cheqa kajtataj rejsinankuta” munan (1 Tim. 2:3, 4). Qammanta ñawpaqtaqa achkhas chay ñanta rispa atipankuña, wakinkunataq qamwan khuska richkanku (Heb. 12:1, 2). Tʼinkaqa mana saykʼuqkunapaq kanqa. Qam taripayta atinki.

21. ¿Imatataq qhipan yachaqanapi ukhuncharisun?

²¹ “Tata Diospa pʼunchaynin[qa] [...] uj jatun pʼunchay kanqa, ancha manchachikunataj” chaytaq chayamunqapuni (Mal. 4:5). Diosta yupaychaq familiasqa, chay pʼunchaypaq wakichisqas kananku tiyan. Chayrayku familiamanta sapa juk imatachus Jehová kamachisqanta juntʼanankupuni tiyan. Chaywanpis, ¿imatawantaq rikchʼarisqas, Jehovap qayllallanpipuni ima kanapaq ruwananchik tiyan? Qhipan yachaqanapi, familiamanta kaqkuna rikchʼarisqas kanankupaq kimsa yanapasta ukhuncharisun.

[Sutʼinchaynin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imaraykutaq familias rikchʼarisqasllapuni kananku tiyan?

• ¿Imaynatá qusa, Sumaq Michiqjina ruwanman?

• ¿Imaynamantá yuyayniyuq warmi qusanta yanapan?

• ¿Imaynatá waynas, familian rikchʼarisqallapuni kananpaq yanapankuman?

[Tapuykuna]

[9 paginapi dibujo/foto]

Jehovata tukuy sunqu yupaychaq qusapaqqa sumaq yanapaq warmi may valorniyuq