Jehová “sonqo tiyaykuyta qoj Dios”

“Sonqo tiyaykuyta qoj Dios qankunawan kachun.” (ROM. 15:33.)

1, 2. ¿Imamantataq Génesis 32, 33 tʼaqaspi parlan, chantá imapitaq tukukurqa?

ESAUWAN Jacobwanqa, Peniel llaqtaniqpi Jaboq valle qayllanpi Jordán mayumanta inti lluqsimuy ladopi, taripanakuq rirqanku. Paykunaqa unaytaña mana tinkukurqankuchu. Jacob wawqinpa kuraq churijina japʼinanta rantisqanmanta 20 watasña pasaptinpis payqa, Esaú phiñasqallapuni kananta, wañuchinanta ima yuyaspa manchachikurqa. Chayrayku Esaú 400 runaswan paywan tinkuq richkasqanta yachaspa, allinta qhawachikuyta munarqa. Chaypaqqa, wak runastaraq qhipan qhipanta achkha uywasta wawqinpaq qhatichirqa. Tukuyninpiqa 550 uywasta qhatichirqa. Chantapis Jacobpa sapa qutu kamachisninqa, Esauwan tinkuspa wawqin chay uywasta apachisqanta willarqanku.

² Taripanakunanku hora chayamuptintaq Jacobqa mana manchachikuspa wawqinman rirqa, qanchis kutita pampakama kʼumuykukuspataq qayllaykurqa. Chaywanpis wawqinpa phiñakuyninta thasnuchinanpaqqa, ñawpaqta Jehovamanta mañakurqa. Jehovarí chay mañakuyninta uyarirqa, imaraykuchus Bibliapi nin: “Esautajrí correspa, Jacobta ojllaykuspa muchʼaykorqa”, nispa (Gén. 32:11-20; 33:1-4).

3. ¿Imatá Jacob Esauwan allinyakusqanmanta yachakunchik?

³ ¿Imatataq kaymanta yachakunchik? Juk cristianowan chʼampaypi rikukuspaqa, mana juchayuq kaspapis allinchanapaq tukuy atisqanchikta ruwananchik kasqanta, jinamanta qutuchakuypi mana phiñanakuy kananpaq. Esaú mikhuna platorayku kuraq churijina  japʼinanta pisipaq qhawaspa vendesqanrayku, Jacobqa mana paychu juchayuq kasqanta yuyanman karqa (Gén. 25:31-34; Heb. 12:16). Chaywanpis Jacob ruwasqanqa, hermanosninchikwan sunqu tiyasqas kawsakunapaq mayta kallpachakunanchik kasqanta rikuchiwanchik. Chantapis Jehová yanapawasqanchikta, mañakuyninchiktataq uyarisqanta rikuchillawanchiktaq. ¿Pikunamantawantaq sunqu tiyasqas kawsakunapaq yachakusunman? Kunanqa chayta ukhuncharisun.

Jehovamanta mayta yachakusunman

4. ¿Imatataq runasta juchamanta, wañuymanta ima salvananpaq Dios ruwarqa?

⁴ Jehovamantaqa, mayta yachakusunman, imaraykuchus paylla “sonqo tiyaykuyta qoj Dios” (Rom. 15:33). Jehovaqa amigosnin kananchikpaq, tukuy atisqanta ruwarqa. Adanpatawan Evaptawan mirayninku kasqanchikraykutaq juchasapas kanchik, wañunchik ima (Rom. 6:23). Chaywanpis Jehovaqa, mayta munakuwasqanchikrayku Churinta Jallpʼapi juntʼa runajina paqarikunanpaq, salvanawanchikpaq ima kachamurqa. Jesusqa, tatanpa munayninta juntʼarqa, enemigosnin payta wañuchinankutapis saqillarqa (Juan 10:17, 18). Kawsarimuytawantaq janaqpachaman kutispa, wañuyninpi iñiqkunarayku yawarninta jichʼasqanwan, Diospa ñawpaqinman chayarqa, chaywantaq juchasninkumanta pesachikuqkunata wañuymanta kacharichinan karqa (Hebreos 9:14, 24 ñawiriy).

5, 6. ¿Imaynamantá Jesuspa wañuynin, Dioswan allinyakunanchikpaq yanapawanchik?

⁵ Juchasapas kasqanchikrayku Diospa enemigosninman tukunchik. ¿Imaynatá Jesuspa wañuynin yanapawanchik? Isaías 53:5 nin: “Castigasqa kasqanrayku sonqo tiyaykuyta apamuwarqanchej, aychan chay jina khallasqa kasqanraykutaj sanoyachisqa kanchej”, nispa. Arí, kasukuq runasqa, Jesuspa wañuyninrayku Diospa amigosnin kayta atinchik. Chayrayku Bibliapi nin: “Wañushaspa yawarninta jichʼasqanwan rantiwarqanchej kacharichisqa kananchejpaj. Juchasninchejtapis pampachallarqataj”, nispa (Efe. 1:7).

⁶ Bibliapi Cristomanta nillantaq: “Dios Tataqa sumaj yuyasqanman jina munarqa, pay imaynachus kasqan, ajinallataj Churimpis kananta”, nispa. Arí, Diosqa Jesusniqta munayninta juntʼan. Chayrayku Jehovaqa munan “tukuy [wak imasta] paywan allinyachikuyta [...] Churimpa yawarninrayku”. Chay tukuy wak imaswan Dios allinyakusqanqa chayri amigosninpaq riqsikapusqanqa, “janaj pachapi kaj chhika[...]” imas, “kay pachapi kaj chhika[...]” imaspiwan kanku. ¿Pikunamantataq parlachkanchik? (Col. 1:19, 20).

7. ¿Pikunataq “janaj pachapi kaj chhika[...]” imas, chantá “kay pachapi kaj chhika[...]” imas kanku?

⁷ “Janaj pachapi kaj chhika[...]” imasqa akllasqa cristianos kanku. Paykunaqa, Jesuspa wañuyninrayku Diospa churisninjina “cheqan runapaj qhawasqa ka[nku]” Dioswantaq allinyachisqa kanku (Romanos 5:1 ñawiriy). Chantapis paykunaqa, janaqpachamantapacha “kay pacha[ta] kamachenqanku” sacerdotesjinataq Diosta yupaychanqanku (Apo. 5:10). “Kay pachapi kaj chhika[...]” imastaq juchasninkumanta pesachikuqkuna, kay Jallpʼapitaq wiñaypaq kawsakuyta suyakuqkuna kanku (Sal. 37:29).

8. ¿Imaynatá Jehová ruwasqanpi tʼukuriy qutuchakuypi chʼampaykuna kaptin yanapawanchik?

⁸ Pabloqa, Efesomanta akllasqa cristianosman jinata qillqarqa: “Diosqa khuyakuynimpi may qhapaj kaspa, [...]. Juchasninchejpi wañusqaraj kashajtinchej, Diosqa Cristowan khuskata kawsayta qowarqanchej. Diospa qhasilla kʼacha yanapayninrayku salvasqa kankichej”, nispa (Efe. 2:4, 5). Janaqpachapi kawsakuyta suyakuspapis chayri kay Jallpʼapi kawsakuyta suyakuspapis Jehovaman may agradecesqas kanchik. Chantapis payqa Churinta qurqa paywan sunqu tiyasqas kananchikpaq chaymantapis agradecekullanchiktaq.  Chayrayku, Jehovajina sunqu tiyasqa kayta munasqanchikta rikuchinanchikqa may allin. Qutuchakuypi chʼampaykuna kaptinqa, hermanosninchikwan jukchasqa kanallanchikpaqpuni sunqu tiyaykusqataq kananchikpaq.

Abrahammanta, Isaacmantawan yachakuna

9, 10. ¿Imaynatá Abraham Lotwan michiqkunasninkupura phiñanakuptinku sunqu tiyasqallapuni kayta munasqanta rikuchirqa?

⁹ Bibliaqa, Abrahammanta nin: “Abrahamqa Diospa nisqampi creerqa, chay creesqanraykutaj Diosqa Abrahamta cheqan runapaj qhawarqa [...]. Jinataj Abrahamqa Diospa kawsaqen nisqa karqa”, nispa (Sant. 2:23). ¿Imaynatá Abraham Diospi iñisqanta rikuchirqa? Tukuywan sunqu tiyasqa kawsakunanpaq kallpachakuspa. Juk kutipiqa, Abrahampa uywasninta michiqkuna, Lotpa uywasninta michiqkunawan uywasninkupaq pastos, yaku, ima pisichkasqanrayku siminakuyta qallarirqanku (Gén. 12:5; 13:7). Abrahamwan sobrinonwan mana phiñanakunankupaqqa, tʼaqakunanku karqa. ¿Imatá Abraham ruwarqa? Payqa, Lotmanta kuraq Diospa munasqa amigontaq kaspapis, sobrinonta maymanchus riyta munasqanta akllakunanta saqirqa. Arí, Abrahamqa sobrinonwan sunqu tiyasqallapuni kawsakuyta munarqa.

¹⁰ Abrahamqa, Lotman nirqa: “Qanwan noqawanqa ayllu masintin kasqanchejrayku, mana atisunmanchu phiñanakuyta noqanchejpura, nitaj michejkunanchejpis phiñanakuyta atinkuchu. Qhawariy, jallpʼaqa tiyallan. Ajllakuy, noqamantataj tʼaqakuy. Sichus qan lloqʼeman rinki chayqa, noqa ripusaj pañanejman. Qantajchus pañanejman rinki chayqa, noqaqa ripusaj lloqʼenejman”, nispa. Sobrinonqa, aswan allin kaq jallpʼasta akllakurqa (Gén. 13:8-11). ¿Abraham chaymanta paywan phiñakurqachu? Mana, imaraykuchus aswan qhipaman Lotta enemigosnin presochasqankuta yachaytawanqa yanapaq rirqa (Gén. 14:14-16).

11. ¿Imaynatá Abraham filisteoswan sunqu tiyasqa kawsakurqa?

¹¹ Kunanqa, Abraham imaynatachus Canaán llaqtamanta kaqkunawan sunqu tiyasqa kawsakuyta munasqanta qhawarina. Abrahampa kamachisninqa, Beersebapi juk yaku pukyuta allarqanku chaytataq wakin filisteos qhichurqanku. Abrahamqa, jarkʼakuyta atinman karqa, chaywanpis qhichunakunanmantaqa, jinalla qhipakurqa. Aswan qhipamantaq filisteospa reyninkuqa, sunqu tiyasqa kawsakunanpaq Abrahamwan juk tratota ruwaq rirqa, payta, mirayninta ima, mana ima saqratapis ruwananpaq. Abrahamtaq chaymanjina ruwananta nirqa, chantá pukyunta suwasqankuta willarqa. Reyqa mana chayta yachasqanta nirqa, kutichipurqataq. Abrahamqa, chay jallpʼapi forasterojina sunqu tiyasqallapuni kawsakurqa (Gén. 21:22-31, 34).

12, 13. a) ¿Imaynatá Isaac tatanjina ruwarqa? b) ¿Imaynatá Jehová Isaacta bendicerqa?

¹² Abrahampa churin Isaacpis tukuywan allinpi kawsakullarqataq. Payqa, Neguev chʼaki jallpʼapi mikhuna pisiyasqanrayku, Guerar llaqtaman ripurqa. Jehovaqa chay llaqtapi sumaq cosechaswan, achkha uywaswan ima mayta bendicerqa. Filisteosrí mayta envidiakuq kanku. Paykunaqa, Abrahamjina qhapaqyananta mana munarqankuchu, chayrayku allachisqan pukyusta pʼamparqanku. Chantá reyqa Isaacta nirqa: “Ripuy kaymanta”, nispa. Isaactaq, mana phiñanakuyta munaspa ripurqa (Gén. 24:62; 26:1, 12-17).

¹³ Isaacqa, tukuy imasninwan wakniqman ripurqa, chaypitaq michiqkunasnin wak pukyuta allarqanku. Filisteospa michiqkunasninrí chay yaku paykunapta kasqanta nispa chaymanpis maqanakuq rillarqankutaq. Chay kutipipis Isaacqa, tatanjinallataq ruwarqa. Maqanakunanmantaqa, kamachisninta wakniqpiñataq pukyuta allanankuta kamachirqa.  Filisteosqa chaytapis qhichunakullarqankutaq. Isaacqa, sunqu tiyasqallapuni kawsakuyta munaspa, wakniqmanñataq ripurqa, chaypitaq wak pukyuta allanankuta kamachirqa, chaytataq Rehobot nisqata suticharqa. Jehovataq ajinata ruwasqanmanta bendicerqa, imaptinchus aswan qhipaman Beersebaman ripuptin nirqa: “Noqa kani tatayki Abrahampa Diosnin. Ama manchachikuychu, imaraykuchus noqa qanwan kashani. Kamachiy Abrahamrayku bendecisqayki, mirayniykitapis ashkhayachisaj”, nispa (Gén. 26:17-25).

14. ¿Imaynatá Isaac filisteospa reyninku paywan trato ruwachkaptin sunqu tiyasqallapuni kawsakuyta munasqanta rikuchirqa?

¹⁴ ¿Isaac pukyusninmanta jarkʼakunanpaq maqanakuyta atinmanchu karqa? Arí. Imaraykuchus aswan qhipamanqa, filisteospa reyninku, iskay soldadosninwan Beersebaman Isaacwan allinpi kawsakunankupaq tratota ruwaq rirqanku. Nirqankutaq: “Noqayku rikuyku qanwan Tata Dios kasqanta”, nispa. Chaywanpis Isaacqa mana maqanakuyta munaspa ripusqa. Chantapis filisteospa reyninku, soldadosninpiwan waturiq riptinku, payqa sunqu tiyasqallapuni kawsakuyta munasqanta rikuchirqa, chayrayku “sumaj mikhuykunata waykʼucherqa. Chantá tukuyninku mikhorqanku, ujyarqankutaj. Qʼayantintaj tutamanta jatariytawan, tratota ruwarqanku purajmanta. Jinaspataj, Isaacqa paykunata kacharpayarqa [...] kawsaqesnin[ta] jina” (Gén. 26:26-31).

Josemanta yachakuna

15. ¿Imaraykutaq Joseta hermanosnin mayta chiqnikurqanku?

¹⁵ Jacobqa, Isaacpa juknin churin karqa, payqa may sunqu tiyaykusqa runa karqa (Gén. 25:27). Kay yachaqanap qallariyninpi rikurqanchikjina, Jacobqa Esauwan allinyakuyta munaspa tukuy atisqanta ruwarqa. Payqa, tatanmanta llampʼu sunqu kayta yachakurqa. Chaywanpis, ¿imaynataq 12 churisnin karqanku? Tukuyninmantaqa, Josella may munasqa karqa, imaraykuchus payta jatunpaq qhawaq, kasukuq, allinnintataq maskʼaq (Gén. 37:2, 14, 15). Kuraq hermanosninrí mana payjinachu karqanku. Joseta mayta chiqnikuspa qhaparqachallaqpuni kanku. May saqras kasqankuraykutaq watarunatajina venderparqanku, tatankumantaq juk saqra animal wañuchisqanta nirqanku (Gén. 37:4, 28, 31-33).

16, 17. ¿Imaynatá José sunqu tiyasqa kawsakuyta munasqanta rikuchirqa?

¹⁶ Jehovaqa, Joseta bendicerqa tiemponmantaq payqa Egiptopi kamachiyta qallarirqa. Josep hermanosninqa, Canaanpi sinchi yarqhay kasqanrayku, Egiptoman mikhunata maskʼaq rirqanku. Josep ñawpaqinpi tarikuspataq, ichá kamachiqjina pʼachallisqa kasqanrayku, mana payta riqsirqankuchu (Gén. 42:5-7). Joseqa vengakuyta atinman karqa. Chaywanpis, payta, tatanta ima, mayta ñakʼarichiptinkupis paykunawan mana phiñasqachu kachkarqa. Pesachikusqankuta reparaspataq pichus kasqanta willarqa: “Ama chaymanta llakikuychejchu, amataj qankunapura phiñanakuychejchu noqata vendewasqaykichejmanta. Diosmin noqataqa kachamuwan qankunaj ñawpaqeykichejta, ashkha runasta kawsachinaypaj”, nispa. “Chaymantataj Joseqa sapa uj wawqesnintañataj muchʼaykurarqa, ojllaykuspataj waqarikorqa” (Gén. 45:1, 5, 15).

¹⁷ Jacobqa, tiemponman wañupurqa, churisnintaq José vengakunanmanta manchachikurqanku. Joseqa, chayta yachaspa sunqu tiyaykusqa kawsakuyta munasqanta rikuchillarqataq. Sunqunta nanachikuspa, waqaspataq nirqa: “Ama llakikuychejchu. Noqaqa mikhunata qosqaykichej mikhunaykichejpaj, wawasniykichej mikhunankupaj ima”, nispa. Chantapis “llakiyninkumanta sonqocharqa, may miskʼi simiwan kʼachamanta parlapayaspa” (Gén. 50:15-21).

 “Yachachinawanchejpaj qhelqasqa karqa”

18, 19. a) ¿Imatá kay yachaqanapi yachakurqanchik? b) ¿Imatá qhipan semana ukhuncharisun?

¹⁸ Pablo qillqarqa: “Ñaupajta qhelqasqa kajqa yachachinawanchejpaj qhelqasqa karqa, Diosmanta Qhelqasqapi pacienciakuspa, sonqochakuspataj suyakuyniyoj kananchejpaj”, nispa (Rom. 15:4). Arí, Jehová ruwasqanmanta, Abrahammanta, Isaacmanta, Jacobmanta, Josemanta ima, mayta yachakunchik.

¹⁹ Jehová paywan allinyakunanchikpaq tukuy imata ruwasqanmanta, ¿agradecekunchikchu? Arí, chayraykutaq wakkunawan allinpi kawsakunapaq kallpachakunchik. Chantapis Abraham, Isaac, Jacob, José ima ruwasqankumantaqa, tatas mayta yachakunkuman, imaraykuchus wawasqa tatasninku ruwasqankumanjina ruwanku. Chantapis Jehovaqa, runa masinkuwan allinpi kawsakunankupaq kallpachakuqkunata bendecisqanta yachakullanchiktaq. Arí, Jehovaqa, Pablo nisqanmanjina “sonqo tiyaykuyta qoj Dios” (Romanos 15:33; 16:20 ñawiriy). Qhipan yachaqanapiqa, imaraykuchus apóstol Pablo sunqu tiyasqa kawsakunamanta parlasqanta, chantá imaynatachus chayta ruwananchik kasqanta ukhuncharisun.

¿Imatá yachakunchik?

• ¿Imastá Jacob Esauwan allinyakunanpaq ruwarqa?

• ¿Imatá Jehová paywan allinpi kawsakunanchikpaq ruwasqanmanta agradecekuspa ruwananchik tiyan?

• ¿Imatá Abrahammanta, Isaacmanta, Jacobmanta, Josemanta ima yachakunchik?

[Tapuykuna]

[23 paginapi dibujos/fotos]

¿Imatá Jacob Esauwan allinyakunanpaq ruwarqa?