Kawsanapaq sunqu tiyaykusqataq kanapaq espiritumanjina purina

“Mana aychaj munayninman jinachu purinchej, astawanqa Espirituman jina.” (ROM. 8:3, 4.)

1, 2. a) ¿Imaspitaq wak imasta ruwaspa autota apaykachachkaspa rikukusunman? b) ¿Imapitaq Diosta yupaychayninchikpi wak imasta ruwaspa rikukusunman?

JUK runa Estados Unidosmanta secretario de Transporte nisqa nin: “Tukuyniqpi rikukun wak imasta ruwaspa autota apaykachaqkunaqa, chaytaq watas pasasqanmanjina yapaykukuchkallanpuni”, nispa. Arí, autota apaykachaqkunaqa, celularniqta parlanankurayku, mana allinta apaykachankuchu. Achkha runasta tapukusqanmanjinaqa, chunkamanta kimsa kuraqjina, accidentakusqankuta chayri yaqha chayman chayasqankuta nirqanku, chaytaq autota apaykachaq celularniqta parlasqanrayku karqa. Wakin runasqa, autota apaykachachkaspa wak imastawan ruwayta atillanku chaywanpis chayqa mana allin imasman chayachinman.

² Autota apaykachaqqa, ima señaleschus kasqanta mana qhawarikusqanrayku mana allinman chayan. Ajinallatataq Diosta yupaychayninchikpipis  wak imasta ruwaspaqa, mana allin imasman chayasunman. Chantapis Diosta yupaychayninchikmanta, paypaq ruwasqanchikmanta ima, wak imas karunchachinawanchikta saqisun chayqa, creeyninchikta chinkachisunman (1 Tim. 1:18, 19). Pablo Romamanta cristianosman chaymanta parlaspa jinata nirqa: “Aychaj munaynimpi yuyayqa wañuyman pusan; Espiritoj munaynimpi yuyayri kausayman pusan, sonqo tiyaykuymantaj”, nispa (Rom. 8:6). ¿Imamantá Pablo parlachkarqa? ¿Imaynatá mana “aychaj munayni[nmanjinachu]” yuyasunman? ¿Imaynatá “espiritoj munaynimpi yuya[sunman]”?

“Mana ima juchachaypis kanchu”

3, 4. a) ¿Ima maqanakuypijinataq Pablo rikukurqa? b) ¿Imaraykutaq Pablo imaynachus kasqanmanta yachakunanchik tiyan?

³ Apostol Pabloqa, Romanosman qillqachkaspa ukhunpi aychanwan sunqunwan nisunman yuyayninwan juk maqanakupijina kachkasqanta nirqa (Romanos 7:21-23 ñawiriy). Pabloqa, mana ni ima juchayuq kasqantachu nitaq may chhika juchayuqpis kanmanjina pay kikinmanta khuyakusqantachu, chaytataq ni imaynamanta allinchayta atisqantachu nichkarqa. Payqa, sumaq wakichisqa, espirituwan akllasqa cristianotaq, “mana judío kajkunaman kachasqa apóstol” kananpaq akllasqa karqa (Rom. 1:1; 11:13). Chantá, ¿imaraykutaq maqanakupijina kachkasqanta nirqa?

⁴ Pabloqa, mana sapallanmantaqa, munasqanmanjina Diospa munayninta ruwayta atisqanta yacharqa. ¿Imaraykú? Pay nirqa: “Tukuy runas juchallikusqankurayku, paykunaqa Diospa jatun kaynimpa kʼanchayninta mana taripayta atinkuchu”, nispa (Rom. 3:23). Arí, Pabloqa, Adanpa miraynin kasqanrayku juchayuq karqa. Ñuqanchikpis payjina kasqanchikta nisunman imaraykuchus tukuy pantaq runas kanchik, payjinataq sapa pʼunchay chʼampaykunapi rikukunchik. Chantapis achkha imas pantachiwasunman, “kawsayman pusaj ña[nmanta]pis” karunchachiwasunman (Mat. 7:14). Chaywanpis Pabloqa, mana chaymanta anchata llakikuqchu, ñuqanchikpis payjina ruwasunman.

5. ¿Maypitaq Pablo yanapata, sunquchayta ima tarirqa?

⁵ Pablo qillqarqa: “Pitaj [...] kacharichiwanqari? Diosman graciasta qoni, [...] Señorninchej Jesucristonejta”, nispa (Rom. 7:24, 25). Chantá “Cristo Jesuspi kajkuna[man]” nisunman akllasqa cristianosman, Jehová espíritu santonniqta wawasninpaq “Cristowan khuska herenciata japʼi[nankupaq]” riqsikapusqanta nirqa (Romanos 8:1, 2 ñawiriy; Rom. 8:14-17). Arí, chay maqanakuypi atipanankupaqqa, Diospa espíritu santon, Cristop wañuyninpi creesqanku ima, yanapan. Chayrayku paykunapaq “mana ima juchachaypis kanchu”, “juchaj leyninmanta, wañuypamantawan[taq]” kacharichisqa kanku.

6. ¿Imaraykutaq Diospa tukuy kamachisnin Pablop yuyaychasqanta kasukunanchik tiyan?

⁶ Pabloqa, chayta akllasqa cristianosman nichkarqa, chaywanpis Diospa espiritunmanta, Cristop wañuyninmanta ima parlasqanqa, Jehovap tukuy kamachisninta yanapawasunman, janaqpachapi chayri kay pachapi kawsayta suyakuptinchikpis. Pabloqa, Dios yuyaychasqanmanjina yuyaycharqa, chayrayku Diospa kamachisninqa, allinta chayta entiendenanchik tiyan, kasukunanchiktaq tiyan.

Diosqa “juchata aychampi juzgarqa”

7, 8. a) ¿Imaynapitaq Ley aycharayku “pisi kallpayoj” karqa? b) ¿Imatataq Dios espíritu santonniqta, Jesuspa wañuyninniqta ima ruwarqa?

⁷ Pabloqa, Romanos 7 tʼaqapi, tukuy runas juchap atiyninpi kachkasqanchikta qillqarqa. Romanos 8 tʼaqapitaq Diospa espiritunpa atiyninmanta qillqarqa. Chantapis imaynatachus espíritu santo cristianosta juchap atiyninwan maqanakunankupaq, Jehovap munayninmanjina kawsanankupaq, ñawpaqinpitaq allinpaq qhawasqa kanankupaq yanapasqanta sutʼincharqa. Diosqa, Moisespa Leynin imatachus mana ruwayta atisqanta, espíritu  santoniqta, Churinpa wañuyninniqta ima atirqa, chaytataq Pablo nirqa.

⁸ Leyqa juchallikuqkunata juchachaq, chantapis Israelpi sirviq sacerdotesqa, pantaq runaslla karqanku nitaq jucha pampachasqa kananpaq imatapis jaywayta atiqchu kanku. Ajinamanta Leyqa aycharayku “pisi kallpayoj” karqa. Chaywanpis Diosqa, “Churinta [...] juchallikoj runaman rijchʼakojta” kachamuspa, rantinawanchikpaqtaq quspa, “juchata aychampi juzgarqa”. Ajinamanta imatachus “Ley[...] mana ruwayta” atisqanta ruwarqa. Chayrayku akllasqa cristianostaqa, Jesuspa wañuyninpi creesqankurayku chiqan runaspaq qhawakun. Paykunatataq kamachikun “mana aychaj munayninman jinachu purin[ankuta], astawanqa Espirituman jina” (Romanos 8:3, 4 ñawiriy). Paykunaqa, Jallpʼapi ruwayninkuta tukuchanankukama “kawsay pilluta” japʼinankupaq chiqa sunquwan chayta ruwananku tiyan (Apo. 2:10).

9. Romanos 8:2 pʼitipi “ley” rimay rikhuriq, ¿ima niyta munan?

⁹ Pabloqa, Moisespa leyninmanta parlaspapis, “espiritoj leynin[manta]” “juchaj leyninmanta, wañuypamantawan” parlallarqataq (Rom. 8:2). ¿Imataq chay leyes kanku? Kaypi rikhuriq “ley” rimaytaqa, mana Moisespa Leyninpi kaq kamachiykunamantajina parlanapaqchu uqharikun. Juk libro nin: “Griego simipi chay rimayqa, runas allin kaqta mana allin kaqta ruwasqanku ninayan. Chaytaq juk leyjina paykunata kamachin. Chantapis runas kawsanankupaq juk kamachiyjina”, nispa.

10. ¿Imaynapitaq juchap atiyninpi, wañuypa atiyninpi ima kachkanchik?

¹⁰ Apóstol Pablo qillqarqa: “Uj runanejta jucha kay pachaman yaykumorqa, jucharaykutaj wañuypis tiyan. Ajinamanta wañoyqa tukuy runasman chayarqa, tukuyninku juchallikusqankurayku”, nispa (Rom. 5:12). Adanpa miraynin kasqanchikrayku, juchap atiyninpi, wañuypa atiyninpi ima kanchik. Juchallikuq aychanchikqa, Diospaq mana allinpaq qhawasqa imasta ruwanapaq tanqallawanchikpuni, chaypa pagontaq wañuy. Pabloqa, galatasman qillqasqanpi runaspa wakin ruwasqasninku, imaynachus kasqanku ima, “aychaj ruwasqasn[in]” kasqankuta nirqa. Nillarqataq: “Chay imasta ruwajkunaqa mana Diospa reinonta herenciata jina japʼenqankuchu”, nispa (Gál. 5:19-21). Ajinata ruwaqkunaqa, aychap munayninmanjina ruwaqkunallataq kanku (Rom. 8:3, 4). Chantapis sunqunkupi yuyasqanku, kawsayninkupaq kamachiykunapis aychamanjinalla. Chaywanpis, aychap munayninmanjina kawsaqkunaqa, mana mayta khuchichakuspa, lantista yupaychaspa, layqiriyusta,  wak millay ruwaykunata ima ruwaspa juchallikuqkunallachu kanku. Imaraykuchus aychap ruwasqasninqa, tumpanakuy, phiñanakuy, maqanakuy, envidianakuy imas kallankutaq. Chaykunatataq wakin runasqa, mana ancha saqrapaqchu qhawankuman. Chayrayku, ¿pitaq aychap munayninmanjina purinamanta kacharichisqa kasqanta ninman?

11, 12. ¿Imatataq Jehová juchap leyninmanta, wañuypa leyninmanta ima kacharichinawanchikpaq qurqa? ¿Imatataq Dios allinpaq qhawanawanchikpaq ruwananchik tiyan?

¹¹ Juchap leyninmanta, wañuypamantawan Jehová kacharichiwasqanchikmanta mayta kusikunchik. Jesús nirqa: “Diosqa chay jinatapuni kay pachapi kaj chhikata munakusqanrayku, uj kʼata Churinta qorqa. Ajinamanta pillapis paypi creejqa mana chinkayman renqachu, astawanqa wiñay kawsayniyoj kanqa”, nispa. Arí, Diospa munakuyninta japʼiy, Jesucristop wañuyninpi creey imaqa, juchata herenciatajina japʼisqanchikmanta kacharichiwanchik (Juan 3:16-18). Chayrayku Pablojina may kusiywan niyta atinchik: “Diosman graciasta qoni, [...] Señorninchej Jesucristonejta”, nispa.

¹² Juchayuq kasqanchiktaqa, millay unquymanta jampichikuywan kikinchasunman. Allinta thañikuyta munanchik chayqa, doctor nisqanmanjinapuni ruwananchik tiyan. Arí, Jesuspa wañuyninpi creesqanchikqa, juchap leyninmanta wañuypamantawan kacharichiyta atiwanchik, chaywanpis pantallanchikpuni, juchallikullanchikpunitaq. Chayrayku Dioswan allinpi kananchikpaq, allinpaq qhawanawanchikpaq, bendecinawanchikpaq ima, mana chayllatachu ruwananchik tiyan. Pabloqa, “leypa cheqan kasqan” juntʼakunanmanta parlaspa, espiritumanjina purinamanta parlallarqataq.

¿Imaynatá espiritumanjina kawsasunman?

13. ¿Ima niyta munan espiritumanjina kawsay?

¹³ Espiritumanjina kawsayqa, mana ninayanchu ni imapi pantananchikta, manaqa astawan ñawparinallanchiktapuni (1 Tim. 4:15). Chantapis espiritumanjina kawsananchikpaqqa, sapa pʼunchay mayta kallpachakunanchik tiyan. Arí, “espirituman jina kawsa[llaptinchikpuniqa]”, Diospa ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kasunchik (Gál. 5:16).

14. ¿Imapitaq “aychaman jina kausajkuna[...]” astawan yuyanku?

¹⁴ Pabloqa, Romanosman cartanpi iskay laya runasmanta parlarqa, paykunataq mana kikintachu yuyanku (Romanos 8:5 ñawiriy).  Chantapis aychamanta parlaspaqa, mana runap cuerponmantapunichu parlachkarqa. Bibliapiqa, wakin kutispi “aycha” rimay, runaqa pantaq, juchallikuq ima kasqanmanta parlananpaq uqharikun. Chaytaq Pablo nisqanmanjina, aychawan yuyaywan maqanakupijina tinkunankupaq tanqan. Chaywanpis “aychaman jina kausajkunaqa”, Pablojina aychankuwan mana maqanakullankupischu. Paykunaqa, imatachus Dios ruwanankuta munasqanpi yuyanankumanta, yanapayninta japʼikunankumanta imaqa, “aychaj imasnillampi yuyanku”, nisunman imachus kusichisqallanpi. “Espirituman jina kausajkunarí”, “espíritoj imasnimpi yuyanku” Diospa qusqasninpi, Diospaq ruwanasninkupi ima.

15, 16. a) ¿Imaynatá juk runap yuyasqan imatachus ruwananpaq tanqan? b) ¿Imapitaq runas kay tiempopi astawan yuyanku?

¹⁵ (Romanos 8:6 ñawiriy.) Imallatapis ruwanapaqqa, chaypi yuyanchikpuni chay ruway allin chayri mana allin kaptinpis. Aychap imasnillanpi yuyaq runasqa, usqhayllata chaymanjina ruwanku chay imasllapiñataq yuyanku. Chayrayku yuyasqanku, imatachus munasqanku, munakusqanku ima aychap munayninmanjinalla.

¹⁶ ¿Imatataq astawan runas munapayanku? Apóstol Juan qillqarqa: “Kay pachapi tiyan aychaj sajra munaynin, ñawispa rikusqanta munapayay, imatapis ruwasqanmanta, kapuyninmantataj runaykachay ima. Chay tukuy imasqa mana Dios Tatamantachu jamun, manachayqa kay pachallamanta”, nispa (1 Juan 2:16). Kay tiempopiqa, librospi, revistaspi, periodicospi, telepi, peliculaspi, Internetpi ima, khuchichakuymanta, sumaq riqsisqa kaymanta, kapuyniyuq kaymanta imalla astawan rikuchinku. Achkha runasqa, chay imasllapi yuyanku. Chaywanpis “aychaj munaynimpi yuyayqa wañuyman pusan” nisunman kay tiempopiqa, Diosmanta karunchachiwasunman, aswan qhipamantaq wañuyllata tarisunman. “Chayrayku aychaj yuyayninta kasojqa Diospa contrampi kashan, imaraykuchus Diospa leyninta mana kasunchu nitaj atimpunichu kasuyta. Ajinamanta, aychaj munayninman jina kausajkunaqa mana Diosta kusichiyta atinkuchu” (Rom. 8:7, 8).

17, 18. ¿Imaynatá espiritup imasninpi yuyasunman, chayta ruwaspa imatá japʼisun?

¹⁷ Chantapis “espiritoj munaynimpi yuyayrí kausayman pusan, sonqo tiyaykuymantaj”. Kay tiempopiqa, sunqu tiyaykusqa kanapaq, Dioswan allinpi kanapaq ima yanapawasun, aswan qhipamantaq wiñay kawsayta japʼinapaq yanapawasun. ¿Imaynatá “espiritoj munaynimpi yuya[llasunmanpuni]”? Espiritup imasninpi tʼukuriyta yachaspa, chantapis Diospa yuyaychasqanmanjina yuyaspa, ruwaspa ima. Ajinamanta yuyayninchikqa, “Diospa leynin[manjina]”, “munayninman jina[taq]” kanqa. Juchaman urmanapaq tanqasqa kachkaspaqa, imatachus ruwananchikmanta mana iskaychakusunchu, espiritumanjinataq allin kaqta akllasun.

¹⁸ Chayrayku espiritup imasninpipuni yuyananchik tiyan. Chaytataq “yuyayni[n]chejta” ruwanapaq wakichispa ruwasun, nisunman Diosmanta mañakuspa, Bibliata ñawirispa, ukhuncharispa, tantakuykunaman rispa, Diosmanta willaq rispa ima (1 Ped. 1:13). Aychap imasninta ruwanamantaqa, espiritup imasninta ruwana. Ajinamanta chaymanjinallapuni purisun, chaytaq may chhika bendicionesta apamuwasun imarayckuchus espiritumanjina yuyayqa, kawsay, sunqu tiyasqa kaytaq niyta munan (Gál. 6:7, 8).

¿Sutʼinchayta atiwaqchu?

• ¿Imatataq “Ley[...] mana ruwayta” atirqachu, chantá imaynatá chayta Dios ruwarqa?

• ¿Imataq juchap, wañuypatawan leynin, chantá imaynatá chaymanta kacharichikusunman?

• ¿Imatataq “espiritoj munaynimpi” yuyanapaq ruwasunman?

[Tapuykuna]

[12, 13 paginaspi dibujos/fotos]

¿Espiritumanjinachu chayri aychamanjinachu kawsanchik?