Kay saqra pachapi “puriskiri runas jinalla” kanchik
Kay saqra pachapi “puriskiri runas jinalla” kanchik
“[Paykunaqa] kay pachapi forasteros, puriskiri runas jinalla kasqankuta [sutʼincharqanku, NM].” (HEB. 11:13.)
1. Jesús nisqanmanjina, ¿imaynatá discipulosnin kay pachata qhawananku karqa?
JESUSQA discipulosninmanta nirqa: “Paykunaqa kay pachapi qhepakonqanku”, nispa chaywanpis nillarqataq: “Paykuna mana kay pachajpatachu kanku; noqapis manallataj kay pachajtachu kani”, nispa (Juan 17:11, 14). Ajinamantaqa imaynatachus chiqa cristianos “kay pachaj” imasninta qhawanankuta sutʼincharqa. Imaraykuchus kay pachataqa Satanás kamachichkan (2 Cor. 4:3, 4). Kay saqra pachapi kawsakuspapis mana kay pachaqtachu kananku karqa. Astawanpis “waj llajtayojkuna, kay pachapi forasteros[jinallataq]” kananku karqa (1 Ped. 2:11).
“Forasteros[jinalla]” kawsakurqanku
2, 3. ¿Imaraykutaq Enoc, Noé, Abraham, Sara ima, “forasteros, puriskiri runas jinalla” kawsakusqankuta nisunman?
2 Jehovap kamachisninqa, unaymantapachaña kay saqra pacha runasmanta wakjina kanku. Niraq Jatun Para kachkaptin Enocpis, Noepis “Diospa munayninman jinapuni kawsakorqa[nku]” (Gén. 5:22-24; 6:9). Paykunaqa, Satanaspa pachan tukuchisqa kananta mana manchachikuspa willarqanku (2 Pedro 2:5; Judas 14, 15 ñawiriy). Saqra pachapi kawsakuspapis Jehovap munayninmanjinapuni kawsakurqanku. Chayrayku Enoctaqa, Dios “allimpaj qhawa[rqa]”, Noepis “sumaj runa[...] chay tiempo runa mita ukhupi” karqa (Heb. 11:5; Gén. 6:9).
3 Abrahamwan Sarawanqa, Diosta kasukusqankurayku Caldea Ur llaqtapi sumaqta kawsakuchkaspapis, wak llaqtaman forasterosjina kawsakuq ripurqanku (Gén. 11:27, 28; 12:1). Pablo qillqarqa: “Creesqanrayku Abrahampis wajyasqa kaspa Diosta kasorqa; herenciapaj japʼinan jallpʼaman llojserqa, mana yachaspalla maymanchus rishasqanta. Creesqanrayku Diospa qosaj nisqan jallpʼapi tiyakorqa, runaj jallpʼampi forastero jinalla. Payqa toldosllapi tiyakorqa; Isaacpis, Jacobpis ajinallatataj tiyakorqanku, Abrahamwan khuska chay herenciayoj kashaspapis”, nispa (Heb. 11:8, 9). Chantapis Jehovap chay chiqa sunqu kamachisninmanta nillarqataq: “Diospa nisqampi creespallapuni wañuporqanku, chay Diospa qonan kasqanta manaraj japʼishaspa. Karullamanta chay imasta rikorqanku, napaykorqankutaj. Ajinamanta yachayta qorqanku kay pachapi forasteros, puriskiri runas jinalla kasqankuta”, nispa (Heb. 11:13).
Israelitasta kʼamirikun
4. Israelitas niraq jallpʼankuman yaykuchkaptinku, ¿imatataq paykunaman nikurqa?
4 Abrahampataqa, achkha miraynin karqa. Diosqa, paykunata Israel suyuman tukuchispa leyesta, jallpʼata ima qurqa (Gén. 48:3, 4; Deu. 6:1). Chaywanpis Jehovapta chay suyu kasqanta ni jaykʼaq qunqanankuchu karqa (Lev. 25:23). Paykunaqa, inquilinosninjinalla karqanku, chayrayku munayninta kasukunanku karqa. Chantapis “runaqa mana tʼantallawanchu kawsasqanta” yuyarikunankupuni karqa. Tukuy imankutaq Jehovap qusqan kasqanta yuyarikunanku karqa (Deu. 8:1-3). Niraq chay jallpʼankuman yaykuchkaptinku, israelitasmanqa jinata nikurqa: “Señorniykichej Tata Dios pusasonqachej chay jallpʼasman, mayqenkunatachus ñawpa tatasniykichej Abrahamman, Isaacman, Jacobman ima juraspa nerqa qonanta, chayman. Chay jallpʼaqa jatuchaj kʼacha llajtasniyoj. Mana qankunachu chaykunataqa ruwarqankichej. Chantapis chay wasisqa tukuy kʼacha imaswan juntʼa kanku. Chaykunata manallataj qankunachu churarqankichej. Chay jallpʼaqa yaku pujyusniyoj. Chaytaqa mana qankunachu allarqankichej. Chay jallpʼaqa uva sachʼasniyoj, olivo sachʼasniyoj ima. Chaykunatapis manallataj qankunachu plantarqankichej. Chaywampis chay poqoykunata sajsakunaykichejkama mikhunkichej. Chaypacha amapuni Tata Diosta qonqapunkichejchu” (Deu. 6:10-12).
5. ¿Imaraykutaq Jehová Israel suyuta qhisacharqa, chantá ima musuq suyutataq akllakurqa?
5 Israelitasqa, mana chaymanjinachu ruwarqanku. Nehemiaspa tiemponpi wakin levitasqa, imatachus israelitas Sumaq Jallpʼata japʼikapusqankutawan ruwasqankumanta pʼinqaywan yuyarikurqanku. Chantapis sumaq wasisniyuq, achkha mikhunayuq, vinoyuq ima kasqankutawan “mikhorqanku sumajta sajsakunankukama, wirayarqanku[taq]”. Paykunaqa, Diospa contranpi sayaykurqanku, paykunata kʼaminanpaq profetasta kachamusqantapis wañuchirqanku. Chayrayku Jehovaqa, enemigosninkup makisninkuman jaywaykurqa (Nehemías 9:25-27 ñawiriy; Ose. 13:6-9). Aswan qhipamanqa, Romanos kamachichkaptinku, judiosqa suyasqa Mesiaspi mana creerqankuchu, wañuchirqankutaq. Jehovaqa, paykunata qhisacharqa, musuq suyuta akllakurqa, chay suyuqa “Diospa nacionnin Israel” (Mat. 21:43; Hech. 7:51, 52; Gál. 6:16).
“Mana kay pachajtachu kankichej”
6, 7. a) Jesús nisqanmanjina, ¿imaynatá discipulosnin kay pachata qhawananku karqa? b) Chiqa cristianos Satanaspa pachanmanta karunchasqa kananku kasqanta, ¿imataq rikuchin?
6 Kay yachaqanap qallariyninpi rikurqanchikjina Jesucristoqa, qutuchakuypa Uman, paytaq discipulosnin Satanaspa saqra pachanmanta karunchasqa kanankuta sutʼita nirqa. Niraq wañuchichkaptinkutaq discipulosninman nirqa: “Kay pachajtachus kawajchej chayqa, kay pachamanta runasqa munakusunkichejman. Kunanrí mana kay pachajtachu kankichej, manachayqa noqa kay pachapi kajkunamanta ajllarqaykichej. Chayraykumin kay pachamanta runasqa chejnisunkichej”, nispa (Juan 15:19).
7 Aswan qhipamanpis cristianosqa, mana kay pachamanta kanankupaq mana ruwaykunasninmanjinachu kawsakunanku karqa. Paykunaqa maypi tiyakuspapis, Satanaspa pachanpi kawsakuq runasmanta wakjinas kananku karqa. Jesús wañupusqanmanta 30 watas qhipaman, apóstol Pedro Romapi tiyakuq cristianosman qillqarqa: “Munasqa hermanos, waj llajtayojkuna, kay pachapi forasteros kasqaykichejrayku, tukuy sonqo mañakuykichej ama aychaj sajra munasqasninta kasunaykichejta, imaraykuchus chaykunaqa almanchejpa contranta sayaykuspa, atipaytapuni munanku. Allinta kawsakuychej mana creejkuna ukhupi”, nispa (1 Ped. 1:1; 2:11, 12).
8. ¿Imatataq juk yachaq runa ñawpaq cristianosmanta nirqa?
8 Ñawpa cristianosqa, Romapi “waj llajtayojkuna, kay pachapi forasteros[jinataq]” kawsakurqanku, chaytataq juk yachaq runa sutʼinchan. Paytaq qillqarqa: “Ñawpaq cristianosqa, 300 watastajina sapa kuti sinchi qhatiykachasqa [...] ñakʼarichisqa ima karqanku, chaytaq may riqsisqa karqa [...]. Tukuy imamantataq paykunata chʼataykuq kanku. Mana millay costumbresninkupi chhapukusqankurayku, Diospi mana creesqankuta niq kanku. Runaspa achkha ruwaykunasninkuta mana ruwaqchu kanku, nisunman fiestasninkuta, diosesninkuta yupaychayta, khuchichakuyta ima. Chayrayku runasta chiqnikusqankuta niq kanku”, nispa (Historia del cristianismo, de Kenneth Scott Latourette).
Kay pachap imasnintaqa mana tukuynintachu apaykachanchik
9. ¿Imaynatá chiqa cristianos runasta mana chiqnikusqanchikta rikuchinchik?
9 ¿Imaynatá kay “sajra” pachata qhawanchik? (Gál. 1:4.) Ñawpaq cristianosjinallataq. Chayrayku wakin kutispi achkha runasqa, imaynatachus kawsakusqanchikta mana entiendenkuchu. Chantapis wakinqa chiqnikuwanchik. Chaywanpis ni imarayku “runasta chiqnikunchikchu”. Astawanqa, runamasinchikta munakusqanchikrayku wasimanta wasi “[Diospa] reinomanta” willamunapaq kallpachakunchik (Mat. 22:39; 24:14). Chaytataq ruwanchik Jehovap Reinollan Jesucristoniqta runaspa kamachiyninkuta tukuchispa, musuq pachaman tukuchinanta yachasqanchikrayku, maypichus chiqan kawsaylla kanqa (Dan. 2:44; 2 Ped. 3:13).
10, 11. a) ¿Imaynamantá kay pachap imasninta mana tukuynintapunichu apaykachanchik? b) ¿Imaynasmantá cristianos rikchʼarisqas kasqankuta, nitaq kay pachap tukuy imasninta apaykachasqankuta rikuchinku?
10 Kay pachap tukukuynin qayllapiña kasqanrayku, Jehovap kamachisninqa mana allin kawsayta maskʼanapaq tiempochu kasqanta yachanchik. Apóstol Pablo qillqarqa: “Hermanos, kayta niyta munaykichej: Pisi tiempollaña kashan. Chayrayku kunanmanta [...] rantikojkunapis mana kapuyniyojpis kankuman jina kallachunkutaj. Kay pachaj imasninwan kusisqa kajkuna manapis kusisqachu kankuman jina kachunku, imaraykuchus kay pachaqa askamalla tukukaponqa”, nispa (1 Cor. 7:29-31). ¿Imaynatá kay tiempopi cristianos kay pachata apaykachanchik? Wakin imasninwan yanapachikuspa. Sutʼincharinapaq, pachantinman Bibliap yachachiykunasninta achkha qalluspi chayachinapaqqa, tecnología nisqa yanapawanchik. Chantapis kay pachapiqa, necesitasqanchik qullqita ganakunallapaq llamkʼanchik, necesitasqallanchiktataq rantikunchik. Chaywanpis ni jaykʼaq kay pachap tukuy imasnintapunichu apaykachanchik. Chantapis kapuyninchikta, llamkʼayninchikta ima, mana ñawpaqmanchu churanchik (1 Timoteo 6:9, 10 ñawiriy).
11 Rikchʼarisqa kaq cristiasnosqa, universidadman yaykuytaqa nillataq ñawpaqmanchu churanku. Achkha runasqa, sumaqpaq qhawasqa kanapaq, qhapaq kanapaq ima, yaykunapuni kasqanta yuyanku. Ñuqanchikqa, forasterosjinalla kawsakunchik, wak imaspitaq yuyanchik. Nitaq “jatunchakuy[pi]” yuyanchikchu (Rom. 12:16; Jer. 45:5). Cristop discipulosnin kasqanchikrayku kay yuyaychasqanta kasukunchik: “Qhawakuychej tukuy imasta munapayaymanta. Runaj kawsaynenqa mana qhapaj kayllapichu kashan”, nispa (Luc. 12:15). Wayna kanki chayqa, Jehovata astawan sirvinaykipaq kallpachakuy. Necesitasqaykita rantikunallaykipaq llamkʼay. Ajinamanta Jehovata “tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy kallpaykiwan, tukuy yuyayniykiwan ima” sirvinaykipaq wakichisqa kanki (Luc. 10:27). Chayta ruwaspaqa, Diospa ñawpaqinpi “qhapaj[...]” kanki (Luc. 12:21; Mateo 6:19-21 ñawiriy).
Ama kay pachap ruwanasninmanta phutikunachu
12, 13. Mateo 6:31-33 nisqanmanjina kawsakuq cristianos, ¿imaynapitaq kay pacha runaswan mana kikinchu kanku?
12 Jehovap kamachisninqa, mana kay pachamanta runasjinachu kapuyniyup kayta qhawanku. Imaraykuchus Jesús discipulosninman nisqanta kasukunku, pay nirqa: “Ama phutikuychejchu: Imatataj mikhusun? Imatataj ujyasun? Chayri imawantaj pʼachallikusun? nispa. Diosta mana rejsej runasqa chay imasllata anchata maskʼanku. Janaj pacha Dios Tataykichejrí yachanña chay tukuy imamanta pisichikusqaykichejta. Ñawpajtaqa Diospa reinonta, cheqan kaynintawan maskʼaychej, chay tukuy imatataj yapata jina Dios qosonqachej”, nispa (Mat. 6:31-33). Achkha Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa, janaq pachapi kachkaq Tatanchik necesitasqanchik imasta quwasqanchiktapuni yachanchik.
13 “Diosta yupaychayqa runata qhapajyachin uj imachus kapusqanwan kusisqalla kajtenqa” (1 Tim. 6:6, Qheshwa Biblia). Kay pachamanta runasqa, mana ajinatachu yuyanku. Sutʼincharinapaq, achkhas casarakuytawanpacha tukuy imayuq kayta yuyanku. Nisunman tukuy imayuq kaq wasita, sumaq autota, wak valorniyuq imastawan. Chaywanpis cristianosqa, forasterosjina kawsakunku, maychus necesitasqallankutataq rantikunku. Achkhasqa, Diospa Reinonmanta willamunankupaq kallpachakunankurayku, tiempochakunankurayku ima, kapuyninkuta pisiyachinku. Wakinkunataq precursoresjina, betelitasjina, qutuchakuykunata waturiqkunajina chayri misionerosjina Jehovata sirvinku. Kay hermanosninchik ruwasqankutaqa may allinpaq qhawanchik, ¿icharí?
14. ¿Imatataq Jesuspa juknin rikchʼanachinanmanta yachakunchik?
14 Jesusqa, juknin rikchʼanachinanpi “kay pacha imaspi yuyaykuna, qhapajyayta munapayay ima”, Diospa palabran sunqunchikpi tarpusqajina kasqanta mana puquqta saqisqanta nirqa (Mat. 13:22). Kay pachapi forasterosjinalla, kapuwasqallanchikwantaq kusisqa kawsakuyqa, chay tuqllapi mana urmanapaq yanapawasun. Ajinata kawsakuyqa, “allin” ñawiyuq kanapaq, juk chiqallanta qhawanapaqtaq yanapawasun. Arí, kawsayninchikpiqa Diosta sirviyta aswan sumaqpaq qhawanchik, tukuy imamanta Diospa Reinonta ñawpaqman churanchik (Mat. 6:22).
“Kay pachaqa tukukapushan”
15. ¿Imatataq kay pachamanta apóstol Juan nirqa?
15 Cristianosqa, kay pachap tukukuynin qayllapiña kachkasqanrayku “waj llajtayojkuna, kay pachapi forasteros[jinataq]” kawsakunchik (1 Ped. 2:11; 2 Ped. 3:7). Chaytataq imatachus akllasqanchikwan, ruwayta munasqanchikwan ima rikuchinchik. Apóstol Juanqa, cristianosman yuyaycharqa, ama kay pachata munakunankuta, nitaq kay pachapi kaq imastapis, imaraykuchus “kay pachaqa tukukapushan, jinallataj chay sajra munaynimpis; Diospa munayninta ruwajrí, wiñaypaj kawsanqa” (1 Juan 2:15-17).
16. ¿Imaynatá rikuchinchik wakjina llaqta kananchikpaq akllasqa kasqanchikta?
16 Jehovaqa, israelitasman payta kasukuptinku nirqa: “Noqapaj uj sumaj ayllu kankichej, tukuy ayllusmanta aswan sumaj”, nispa (Éxo. 19:5). Paykunaqa, Diosman chiqa sunqullapuni kachkaspa, Diosta yupaychayninkupi, kawsayninkupi ima, mana wak suyusjinachu karqanku. Kay tiempopipis Jehovaqa, juk aylluta akllakun, chay ayllutaq mana Satanaspa pachamanta runasjinachu kanku. Arí, tukuy yachanchik “mana cheqan kajman jina kawsaytaqa qhesachananchejta, kay pachaj sajra munapayaynintapis. Yachachillawanchejtaj kay tiempopi kawsananchejta aychanchejpa munayninta atipaspa, cheqanta ruwaspa, Diosta manchachikuspataj. Ajinata kawsaspa, suyakushanchejpuni chay kusiy pʼunchay chayamunanta, [maypachachus jatun Diosninchik, Salvawaqninchik Jesucristo ima jatun kayninkup kʼanchayninkupi rikhurimunqanku chaypacha. Jesusqa, NM] pay kikin noqanchejrayku wañuyman rerqa, tukuy juchamanta kacharichinawanchejpaj, llimphuchanawanchejpajtaj paypa ayllun kananchejpaj, allin kajta tukuy sonqo ruwayta munaspa” (Tito 2:11-14). Kay “ayllu[qa]” akllasqa cristianos, Jesuspa may chhika “waj ovejas[nin]” ima kanku. Paykunataq akllasqa cristianosta yanapanku (Juan 10:16).
17. ¿Imaraykutaq akllasqa cristianos, wak ovejas ima kay saqra pachapi puriskiri runasjina kawsakusqankumanta mana pesachikunankuta nisunman?
17 Akllasqa cristianosqa, Cristowan khuska janaqpachapi kamachiyta “kusiy[wan]” suyachkanku (Apo. 5:10). Wak ovejas kaqkunataq manaña kay saqra pacha chawpipi puriskiri runasjinachu kawsanqanku. Paykunaqa kay Jallpʼapi sumaq wasisniyuq, achkha mikhunayuq, ukyanayuq ima wiñaypaq kawsakuyta suyanku (Sal. 37:10, 11; Isa. 25:6; 65:21, 22). Paykunaqa mana israelitasjinachu Jehovamanta qunqapunqanku. Tukuy chay bendicionestaqa, “tukuy kay pachapi kajkunaj Diosninku” qusqanta yuyarikunqankupuni (Isa. 54:5). Akllasqa cristianos, wak ovejas imaqa, kay saqra pachapi puriskiri runasjina kawsasqankumanta ni jaykʼaq pesachikunqankuchu.
¿Imatá kutichiwaq?
• ¿Imaynamantá unay tiempomanta Diospa kamachisnin puriskiri runasjina kawsakurqanku?
• ¿Imaynatá ñawpaq cristianos kay pachata qhawarqanku?
• ¿Imaynatá chiqa cristianos kay pachap imasninta mana tukuynintachu apaykachanku?
• ¿Imaraykutaq kay saqra pachapi puriskiri runasjina kawsasqanchikmanta ni jaykʼaq pesachikusunchu?
[Tapuykuna]
[18 paginapi dibujo/foto]
Ñawpaq cristianosqa, maqanakuspa, khuchichakuspa ima runas kusikusqankuta qhisacharqanku
