Ir al contenido

Ir al índice

Kausayniykipi cheqamanta allin risuchun

Kausayniykipi cheqamanta allin risuchun

“Tukuy ima ruwasqaykipi allin risunampaj.” (JOS. 1:8.)

1, 2. a) ¿Maykʼajtaj runas allin riwasqanchejta ninkuman? b) ¿Imaynatataj imatachus qan chaymanta yuyasqaykita yachawaj?

¿MAYKʼAJTAJ kausayninchejpi allin riwasqanchejta nisunman? Ashkha runasta chayta tapojtinchejqa mana kikintachu kutichiwasun. Sutʼincharinapaj, ashkha runasqa qhapajyaspa, jatun yachay wasispi yachakuspa chayri sumaj profesionniyoj kaspa, allin risqanta ninku. Wakintaj, familiankuwan amigosninkuwan chayri llankʼaj masisninkuwan allinta kausakuspa, allin risqanta ninku. Diosta yupaychajtaj, qotuchakuypi ruwaykunasniyoj kajtin chayri willayninpi sumaj rejtin, allin risqanta ninman.

2 ¿Qanrí imatá yuyanki? Chayta yachanaykipajqa jatunpaj, sumajpaj ima qhawasqayki runaspa sutisninkuta qhelqawaj, pikunatachus yuyasqaykiman jina kausayninkupi allin rin. ¿Imapitaj chay runas kikin kanku? ¿Qhapajkunachu chayri may rejsisqa runaschu kanku? ¿Sumajpaj qhawasqa runaschu kanku? Chay tapuykunaman kutichisqaykeqa imachus sonqoykipi kasqanta rikuchenqa. Chayman jinataj imatapis ruwayta ajllanki (Luc. 6:45).

3. a) ¿Imatataj Josué ruwanan karqa tukuy ima ruwasqanpi allin rinanpaj? b) ¿Pikunamantataj parlarisun?

3 Chaywanpis, imaynatachus Jehová qhawawasqanchejqa imamantapis aswan allin. Imajtinchus, allinpaj qhawawajtillanchej wiñay kausayta tarisun. Jehovaqa Josueman israelitasta Sumaj Jallpʼaman pusananta kamachishajtin, Moisespa leyninta “tuta pʼunchay” leenanta, chaypi qhelqasqa kajtataj kasukunanta nerqa. ¿Imapaj? Dios nerqa: “Tukuy ima ruwasqaykipi allin risunampaj”, nispa (Jos. 1:7, 8). Yachanchej jina, Josuetaqa may allinpuni rerqa. Noqanchejrí, ¿imaynatataj yachasunman allin rinawanchejmanta Jehová jinachus manachus yuyasqanchejta? Chaypajqa Salomonmantawan Pablomantawan parlarina.

¿SALOMONTA ALLINCHU RERQA?

4. ¿Imaraykutaj Salomonta allin risqanta nisunman?

4 Salomontaqa ashkha imaspi allin rerqa. ¿Imaraykutaj chayta nisunman? Imaraykuchus ashkha watasta Jehovata kasukorqa, manchachikorqa ima, Jehovataj mayta bendicerqa. Rey Salomonqa imatachus munasqanta mañakunanta Dios nejtin, Israel llajtata allinta kamachinanpaj jatun yachayta mañakorqa. Jehovataj mana chayllatachu qorqa, manaqa qhapajyaytawan (1 Reyes 3:10-14 leey). “Salomonpa yachaynenqa inti llojsimuy ladomanta yachayniyojkunajmanta, egipciospamantapis aswampuni karqa”. Chantapis, “tukuy muyuynin nacionespi” may rejsisqa karqa (1 Rey. 4:30, 31). Kapuynenqa may jinapuni karqa, imajtinchus qorillata 25.000 kilosta jina watapi japʼej (2 Cró. 9:13, NM). Salomonqa kʼacha imasta sayacherqa, waj llajtaswan allinta apanakorqa, paykunawantaj jatun negociosta ruwarqa. Arí, Salomontaqa Jehovaman cheqa sonqo kashajtin, may allin rerqa (2 Cró. 9:22-24).

5. ¿Imatataj Salomón repararqa pikunachus cheqamanta kusisqa kasqankumanta?

5 Salomonqa mana qhapaj runasllatachu chayri sumajpaj qhawasqa runasllatachu allin risqanta yuyarqa. Eclesiastés libropi qhelqasqantaj chayta sutʼita rikuchin. Pay nerqa: “Noqa yachani imachus runapaj aswan allin kasqanta: Payqa kusikunan, kawsaynimpitaj aswan allin imasta ruwanan ima. Ajinallatataj Diosqa tukuy runasman atiyta qon mikhunankupaj, ujyanankupaj, trabajonkuwan tarisqankupi kusikunankupajtaj”, nispa (Ecl. 3:12, 13). Chantapis, Jehovawan allinpi kajkunalla, cheqamanta chaykunawan kusikusqankuta repararqa. Chayrayku nerqa: “Chay tukuy imasta uyarisqanchejmantaqa kayta nisunman: Diosta manchachikuy, kamachisqasnintataj juntʼay. Kay imasllata runaqa astawan ruwanan tiyan”, nispa (Ecl. 12:13).

6. ¿Imaynatataj Salomonpa kausaynin maykʼajchus cheqamanta allin rinawanchejta yachanapaj yanapawanchej?

6 Salomonqa ashkha watasta Diosta manchachikorqa. Biblia nisqanman jinataj, “Tata Diosta munakoj, tatan Davidpa kamachisqasninman jina purispa” (1 Rey. 3:3). Rikunchej jina, Salomontaqa allin rerqa. Payqa Diospa yanapayninwan cheqa yupaychaypaj jatun templota ruwarqa, Bibliaj kinsa librosnintataj qhelqarqa. Noqanchej mana kikinta ruwayta atejtinchejpis Salomonpa kausaynenqa maykʼajchus cheqamanta allin rinawanchejta, imatachus chaypaj ruwananchejta ima reparanapaj yanapawanchej. Salomonqa qhapaj kay, yachayniyoj kay, may rejsisqa kay, atiyniyoj kay ima qhasi manakajlla kasqanta Diospa yuyaychasqanman jina qhelqarqa. Mayqenkunatachus kay pacha runas sumajpaj qhawanku. Salomontaj, chaykunata maskʼay “wayra japʼiyta munay jinalla” kasqanta nerqa. Yachanchej jina, qolqeta munapayaj runasqa kapojtinpis astawanraj munanku. Kapuyninkumanta llakikuspataj ni puñuytapis atinkuchu. Chantapis, tukuy kapuyninkoqa wajkunallapaj kanqa (Eclesiastés 2:8-11, 17; 5:10-12 leey).

7, 8. ¿Imata ruwaspataj Salomón Jehovata llakicherqa, imapitaj chayrayku rikukorqa?

7 Chaywanpis, Salomonqa aswan qhepaman niña cheqa sonqochu karqa. Biblia nin: “Machu runaña kashajtintaj, warmisnenqa waj dioskunaman sonqonta kutiricherqanku. Ajinamanta sonqonqa mana cheqanchu karqa Señornin Tata Diospajqa, imaynachus tatan Davidpa sonqon cheqan karqa, ajinaqa. [...] Salomonqa sajratapuni ruwarqa Tata Diospa ñawpaqempi”, nispa (1 Rey. 11:4-6).

8 Jehovaqa phiñakuspa nerqa: “Kay jinata ruwasqaykirayku, tratoyta, kamachisqasniytapis mana kasusqaykirayku, reinoykita qhechususpa, ujnin kamachiykiman qopusaj”, nispa (1 Rey. 11:11). ¡May llakiy karqa chayqa! Salomonta ashkha imaspi allin rejtinpis, niña cheqa sonqochu kasqanrayku Jehovata llakicherqa. Chayrayku, sapa ujninchej kayta tapurikuna: “Kausayniypi allin rinawanpaj, ¿yachakusajchu Salomonpa kausayninmanta?”, nispa.

CHEQAMANTA ALLIN KAUSAY

9. Runaspa qhawayninpi, ¿allinchu Pablota rerqa? Sutʼinchay.

9 Apóstol Pabloj kausayninrí, mana Salomonpa kausaynin jinachu karqa. Payqa mana kamachina tiyanapichu tiyarqa, nitaj reyeswan khuskachu mikhorqa. Astawanqa, yarqhaywan, yaku chʼakiywantaj chʼayñarqa, pisi pʼachayoj kaspataj chirichikorqa (2 Cor. 11:24-27). Chantapis, Jesús Mesiaspuni kasqanpi creesqanmantapacha, judiospa yachachiyninpi niña allinpaj qhawasqachu karqa, astawanpis judiospa religionninkuta kamachejkuna mayta chejnerqanku. Chantá carcelpi wisqʼasqa, seqʼosqa, maqasqa, varaswan seqʼosqa, rumiswan chʼanqasqa ima karqa. Astawanpis runasqa Pablota, hermanosnintawan imaymanasta nej kanku, qhatiykachaj kanku, qhasimantataj tumpaj kanku. Chayrayku Pablo nerqa: “Kunankama kay pachaj qʼopanta jina qhawawayku, runaspa wijchʼusqanta jina”, nispa (1 Cor. 4:11-13).

Saulotaqa runaj qhawayninpi allin risharqa

10. ¿Imatataj runas yuyankuman karqa imastachus Pablo qhesachasqanmanta?

10 Pabloqa waynuchullaraj kashaspa, Saulo sutiwan rejsisqa karqa, sumajtataj ñauparisharqa. Chantapis, may rejsisqa familiapichá wiñakorqa. Yachachejninpis Gamaliel karqa, uj sumajpaj qhawasqa runa. Aswan qhepaman Pablo nerqa: “Ashkha mita masisniyta llajtaypi atiparqani judiospa yachachiynimpi”, nispa (Gál. 1:14). Astawanpis, hebreo chantá griego qallusta parlaj, romanotaj karqa. Chayrayku sumajpaj qhawasqa kayta, jatuchaj imasta ruwayta ima atinman karqa. Chaykunatataj runasqa sumajpaj qhawaj kanku. Chaykunata ruwaypi astawan ñaupariyta ajllanman karqa chayqa, may rejsisqa qhapaj runachá kanman karqa. Chaywanpis, runas mana allinpaj qhawasqanku imasta ajllarqa, ichá wakin familiaresninpis uma muyusqa kasqanta yuyarqanku. ¿Imaraykutaj chayta ajllarqa?

11. ¿Ima bendicionestataj, chantá imata ruwaytataj Pablo aswan sumajpaj qhawarqa, imaraykú?

11 Pabloqa mana runaswan allinpaj qhawachikuytachu maskʼarqa, astawanqa Jehovata munakusqanrayku, paywan allinpaj qhawachikuyta munarqa. Cheqa kajta yachakuspañataj, kay pacha runas pisipaj qhawasqanku imasta may sumajpaj qhawarqa, nisunman Jesuspa wañuyninta, runasman willayta, janaj pachapi kausakuyta ima. Pabloqa uj chʼampay allinchakunan kasqanta yacharqa, imajtinchus Satanasqa mayqen runallatapis Jehovamanta karunchayta atisqanta nerqa (Job 1:9-11; 2:3-5). Pablotaj, ima llakiypi rikukuspapis Diosman cheqa sonqollapuni kayta, cheqa yupaychayllapipuni kayta ima munarqa. Kay pacha runasqa tukuy imapi allin rinawanchejpaj, mana chaykunata ruwananchejtachu niwasunman.

Pablota cheqamanta allin rerqa

12. ¿Imaraykutaj Diospi atienekuyta ajllarqanki?

12 Qanrí, ¿Pablo jinallatajchu ruwayta munanki? Cheqa sonqo kayqa mana atikullanchu, chaywanpis cheqa sonqo kajtinchejqa Jehová bendeciwasun, allinpajtaj qhawawasun. Chaypachamá cheqamanta allin riwasqanchejta nisunman (Pro. 10:22). Chantapis, kay tiempopiña bendicionesta japʼinchej, qhepamantaj astawanraj japʼisun (Marcos 10:29, 30 leey). Chayrayku, mana kapuyninchejpichu atienekunchej, “imaraykuchus chayqa qhasi manakajlla. Manachayrí kawsaj Diospi”, “pichus tukuy imata qowanchej mana michʼakuspa chay imaswan kusisqa kawsananchejpaj, chaypi”. Ajinamanta, Pabloj yuyaychasqanta kasukusun, pay nerqa: “Ajinapi paykuna kikinkupaj kapuykunata tantashanku jamoj pʼunchaykunapaj, cheqa kaj kawsaymanta chʼipakuspa”, nispa (1 Tim. 6:17-19). Kaymanta pachaj wataman chayri waranqa wataman chaytajrí aswan unayman, yuyarikuspa kayta niyta atisun: “Cheqamanta tukuy ima ruwasqaypi allin riwan”, nispa.

¿MAYPITAJ KAPUYNIYKITA TANTASHANKI?

13. ¿Imatá Jesús yuyaycharqa kapuyninchejta maypichus tantaymanta?

13 Jesús yuyaycharqa: “Ama kay pachapeqa qhapajyayta munaspa, kapuyniykichejta tantaychejchu, maypichus thuta kʼutun, tukuy imapis qorwariyapun, suwaspis perqasta juskʼuspa suwanku, chaypi. Astawanqa, tukuy kapuyniykichejta janaj pachapi tantaychej. Chaypeqa mana thutapis ni ismuypis tukuchinchu, nitaj suwas kanchu juskʼuspa suwanankupaj. Maypichá kapuyniykichej kashan, chayllapitaj sonqoykichejpis kanqa”, nispa (Mat. 6:19-21).

14. ¿Imaraykutaj kapuyninchejta kay pachapi tantay mana allinchu?

14 Kay pachapi kapuyniyoj kayqa mana qolqeta munapayayllachu. Ichá Salomón nisqan imastapis munapayallasunmantaj, mayqenkunatachus kay pacha runasqa sumajpaj qhawanku: sumajpaj qhawasqa kayta, may rejsisqa kayta chayri atiyniyoj kayta. Salomonqa Eclesiastés libropi, kay pachaj kapuynin uj ratollapaj kasqanta nerqa, Jesuspis kikillantataj nerqa. Arí, yachanchej jina, kapuyninchejqa uj ñawi chʼirmiypi chinkapunman. Uj rejsisqa profesor nerqa: “Uj ratolla may rejsisqa runa kasunman. Kay tiempopi may rejsisqa runaqa aswan qhepaman qonqayman churasqa. Uj wata uj negocio sumaj kajtinpis watanpaj wisqʼakapun. [...] Jesusqa runasta munakun, chayrayku mana munanchu may rejsisqa kayta maskʼaspa qʼasa sonqo qhepakunankuta, chayqa uj ratollapaj kasqanrayku. ‘Sapa pʼunchay kay pacha runasqa may rejsisqa kajta ni imapi rikhurichinku’”, nispa. Ashkha runasqa chayta yachaspapis, chaykunata maskʼallankupuni. Qanrí, ¿imatá ruwanki?

15. ¿Pejpa ñaupaqenpitaj allin rinawanchej tiyan?

15 Religionta kamachejkunamanta wakenqa allin rinawanchejta maskʼay jucha kasqanta ninku. Jesustajrí, mana chayta juchacharqachu. Astawanqa yachachisqasninman kapuyninkuta “janaj pachapi” tantanankupaj kallpachakunankuta nerqa, mayqenkunatachus ni ima chinkachiyta atinchu. Arí, Jehovaj ñaupaqenpi allin rinawanchej tiyan. Jesús nisqanman jinataj, imatachus kausayninchejpi ruwayta munasqanchejta sapa uj ajllayta atinchej. Chaywanpis, imachus sonqonchejpi kasqanman jina, nisunman imatachus may valorniyojpaj qhawasqanchejman jina, imatapis ajllasun.

16. ¿Imapitaj atienekusunman?

16 Sonqomantapacha Jehovata kusichinapaj kallpachakusun chayqa, imatachus necesitasqanchejta Jehová qowasunpuni. Ichapis wakin kuti, yarqhaypi chayri yaku chʼakiypi apóstol Pablo jina rikukusun (1 Cor. 4:11). Chaywanpis, Jesuspa nisqanpi atienekusunman, pay nerqa: “Ama phutikuychejchu: Imatataj mikhusun? Imatataj ujyasun? Chayri imawantaj pʼachallikusun? nispa. Diosta mana rejsej runasqa chay imasllata anchata maskʼanku. Janaj pacha Dios Tataykichejrí yachanña chay tukuy imamanta pisichikusqaykichejta. Ñawpajtaqa Diospa reinonta, cheqan kaynintawan maskʼaychej, chay tukuy imatataj yapata jina Dios qosonqachej”, nispa (Mat. 6:31-33).

DIOSPA QHAWAYNINPI ÑAUPARIY

17, 18. a) ¿Imatá ruwananchej tiyan cheqamanta allin rinawanchejpaj? b) ¿Imatataj mana ruwananchejchu tiyan?

17 Kayta yuyarikunanchej tiyan: cheqamanta allin rinawanchejqa mana tukuy imayoj kanamantachu, nitaj runas sumajpaj qhawanawanchejmantachu kashan. Nillataj qotuchakuypi ruwaykunasniyoj kaymantachu. Chaywanpis, chayta ruwayta atisqanchejqa Diosta kasukusqanchejrayku, payman cheqa sonqo kasqanchejrayku kanman. Jehová Palabranpi niwanchej: “Sapa uj mayordomo jina ruwananta allinta juntʼachun”, nispa (1 Cor. 4:2). Chantapis, cheqa sonqollapuni kananchej tiyan, imajtinchus Jesús nerqa: “Pichus tukukuykama sumajta sayanqa, chay salvasqa kanqa”, nispa (Mat. 10:22). Arí, salvacionta tarisqanchejqa cheqamanta allin riwasqanchejta rikuchenqa.

18 Rikunchej jina, cheqamanta allin rinawanchejqa Diosman cheqa sonqo kananchejmanta kashan. Chaypajtaj mana may sumajpaj qhawasqa runaschu, profesionniyojchu, qhapajchu chayri yachaysapaschu kananchej tiyan, nitaj imatapis sumajtapunichu ruwayta yachananchej tiyan. Tukuyninchej, cheqa sonqo kayta atinchej. Ñaupa cristianospa tiemponkupipis, Diosta yupaychajkunaqa wakin qhapaj, wakintaj wajcha karqanku. Pabloqa qhapajkuna kajman nerqa allin kajta ruwanankuta, allin ruwanaspi qhapaj kanankuta, kapuyninkumanta mana michʼakuspa wajkunaman jaywarinankuta ima. Chaywanpis, tukuyninku mashkha kapuyniyoj kaspapis “cheqa kaj kawsaymanta” chʼipakuyta aterqanku (1 Tim. 6:17-19). Noqanchejpis chayta ruwayta atillanchejtaj. Arí, cheqa sonqo, “allin ruwanaspitaj qhapaj” kananchej tiyan. Ajinamanta, Ruwawajninchejpa qhawayninpi allin riwasqanchejta nisunman. Payta kusichishasqanchejta yachaspataj kusiyta tarisun (Pro. 27:11).

19. ¿Imatataj ruwanki kausayniykipi allin risunanpaj?

19 Ichapis kausayniykipi wakin imasta mana tijrachiyta atiwajchu, chaywanpis imatachus ruwanaykita allinta ajllayta atinki. Imaynapi rikukuspapis, cheqa sonqo kanaykipaj kallpachakuy. Chaytaj mana qhasipajchu kanqa. Arí, Jehovaqa kunan, wiñaypajtaj mayta bendecisonqa. Jesús ajllasqa cristianosman nisqanta, ni jaykʼaj qonqaychu: “Qankunarí wañunaykichejkama sayallaychejpuni, noqataj kawsay pilluta qosqaykichej”, nispa (Apo. 2:10). ¡Chaypachamá tukuy imapi allin riwasqanchejta niyta atisun!