Ir al contenido

Ir al índice

“Kanqa yuyarikunaykichejpaj”

“Kanqa yuyarikunaykichejpaj”

“Chay pʼunchayqa qankunapaj kanqa yuyarikunaykichejpaj. Chayta ruwankichej [...] sumaj fiestata Tata Diospaj.” (ÉXO. 12:14.)

1, 2. ¿Ima pʼunchaymantataj yachakunanchej tiyan, imaraykú?

JATUN pʼunchaykunamanta parlaspa, ¿mayqenmantataj yuyarikunki? Ichá casarasqa kajkunaqa casarakusqanku pʼunchaymanta yuyarikunkuman, wajkunataj suyunkuta raymichakusqanmanta chayri waj jatun pʼunchaykunamanta. Chaywanpis, ¿yacharqankichu uj jatun pʼunchayta 3.500 watas kurajtaña yuyarikushasqanta?

2 Chay pʼunchayqa Pascua sutikun. Chaypeqa ñaupa israelitas Egiptopi wata runa kaymanta kacharichisqa kasqankuta yuyarikun. Noqanchejtaj chaymanta mayta yachakusunman. Jinapis ichá niwaj: “Judíos Pascuataqa ruwanku, noqatajrí cristiano kani, ¿imaraykutaj chay Pascuamanta yachakunay kanman?”, nispa. Pablo nerqa: “Cristoqa Pascua Corderonchej jina juchanchejrayku jaywasqaña”, nispa (1 Cor. 5:7). Chay nisqanta entiendenapajqa judío Pascuata ukhuncharina, jinallataj cristianosman uj kamachiyta qokusqanwan imaynatachus khuskachasqa kasqantapis.

¿IMARAYKUTAJ PASCUATA RUWAKOJ?

3, 4. ¿Imastaj karqa ñaupaj kaj Pascuata niraj ruwakushajtin?

3 Jallpʼantinpi may chhika runasqa mana judío kajtinkupis, ñaupaj kaj Pascuata niraj ruwakushajtin imaschus kasqanmanta tumpallatapis yachanku: ichá Bibliapi Éxodo librota leesqankurayku, pillapis willarisqanrayku chayri chaymanta uj peliculata qhawasqankurayku. Qanrí, ¿yuyarikunkichu imaschus kasqanmanta?

4 Israelitas Egiptopi unaytaña wata runas kashajtinku, Jehovaqa paykunata kacharichinanpaj Moisestawan Aarontawan kacharqa faraonwan parlamunankupaj. Faraontaj, may kasqanta yuyakuspa mana kachariyta munarqachu. Chayrayku Jehovaqa chunka ñakʼariykunawan faraonta, Egiptopi runastawan castigarqa. Chunka kaj ñakʼariypitaj, egipciospa kuraj churisninku, uywaspa phiwi uñasninkupis wañorqanku. Chaymantaraj faraonqa Diospa llajtanta kacharerqa (Éxo. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. ¿Imatataj israelitas ruwananku karqa niraj kacharichisqa kashajtinku? (17 paginapi dibujota qhawariy.)

 5 Chaywanpis, ¿imatataj israelitas ruwarqanku niraj kacharichisqa kashajtinku? Chay kuteqa qʼoñi tiempo karqa 1513 watapi, Jesús niraj jamushajtin, abib nisqa killapi (21 marzo chaynejpi). Aswan qhepamantaj chay killata nisán sutiwan rejsikorqa. * Jehovaqa israelitasman nerqa chay killaj chunka kaj pʼunchayninpi, 14 nisán pʼunchaypaj wakichikunankuta, mayqenchus inti yaykupusqantawan qallarinman karqa. Imajtinchus uj pʼunchayqa inti yaykupusqantawan, qʼayantin inti yaykupunankama kaj. Chay pʼunchaypeqa sapa familia uj corderota chayri chivota ñakʼanan karqa, yawarnintataj punku kʼaspisman chʼajchunanku karqa (Éxo. 12:3-7, 22, 23). Chaymantataj, chay corderoj aychanta ninapi kankaspa wakin qhorastawan, mana levadurayoj tʼantatawan mikhunanku karqa. Tata Diospa angelnintaj, egipciospa kuraj kaj churisninkuta, uywaspa phiwi uñasninkutapis chaupi tutapi wañuchinan karqa. Kasukoj israelitastaj jarkʼasqa kankuman karqa. Chaymantaraj kacharichisqa kankuman karqa (Éxo. 12:8-13, 29-32).

6. ¿Imaraykutaj israelitas Pascuata sapa wata ruwananku karqa?

6 Israelitasqa kacharichisqa kasqankuta yuyarikunallankupuni karqa. Imajtinchus Jehová paykunaman nerqa: “Chay pʼunchayqa qankunapaj kanqa yuyarikunaykichejpaj. Chayta ruwankichej qankunaj tukuy mitasniykichejpi sumaj fiestata Tata Diospaj sapa wata wiñaypaj”, nispa. Pascua mikhuyta 14 pʼunchaypi mikhusqankutawan, qanchis pʼunchaytawan fiestata ruwananku karqa. Pascuata 14 nisán pʼunchaypi ruwakojtinpis, Pascua sutitaqa pusajnintin pʼunchaykuna fiestapaj oqharikoj (Éxo. 12:14-17; Luc. 22:1; Juan 18:28; 19:14). Israelitasqa Pascuata sapa wata ruwananku karqa (2 Cró. 8:13).

7. ¿Ima ruwaytataj Jesús rikhuricherqa qhepa kaj Pascuata ruwaytawan?

7 Jesuswan apostolesninwanqa judíos kasqankurayku, Moisespa Leyninman jina sapa wata Pascuata ruwaj kanku (Mat. 26:17-19). Chaywanpis Jesusqa apostolesninwan qhepa kaj Pascuata ruwasqantawan, uj mosoj ruwayta rikhuricherqa, mayqentachus sapa wata ruwananku karqa. Chaytaj Señorpa Cenan sutikun. Chaywanpis, ¿ima pʼunchaypitaj ruwakunan karqa?

¿IMA PʼUNCHAYPITAJ SEÑORPA CENANTA RUWAKUNAN TIYAN?

8. Pascua fiestata, Señorpa Cenanta ima ukhunchaspa, ¿imatataj tapukusunman?

8 Jesusqa 33 watapi Pascuata ruwaytawan, Señorpa Cenan nisqata rikhuricherqa. Chayrayku Señorpa Cenantaqa Pascua pʼunchayllapitaj ruwakunman karqa. Chaywanpis, ¿Imaraykutaj kay tiempo judíos mana Jesuspa wañuyninta yuyarisqanchej pʼunchaypipunichu Pascuata ruwanku? Chayta yachanapajqa Jehová israelitasman uj kamachiyta qosqanmanta parlarina. Payqa ima horaspichus corderota 14 nisán pʼunchaypi ñakʼanankuta nerqa, chaywantaj Pascuaqa qallarej (Éxodo 12:5, 6 leey).

9. Éxodo 12:6 versiculopi nisqanman jina, ¿ima horaspitaj Pascua corderota ñakʼakunan karqa? ( “¿Ima horaspitaj ruwakoj?” nisqa recuadrota qhawariy.)

9 Kay Tanakh Judío nisqa libropi Éxodo 12:6 versiculopi nisqanta “inti yaykupusqantawan” nispa tijrachin, jinallataj waj Bibliaspipis. Chayrayku, Pascua corderotaqa inti yaykupusqantawan ñakʼananku karqa, nisunman 14 nisán pʼunchaypa qallariyninpi, niraj chʼisiyaykushajtin.

10. Wakin judíos nisqankuman jina, ¿maykʼajtaj Pascua corderota ñakʼaj kanku, chaywanpis ima tapuytaj rikhurin?

10 Aswan qhepamantaj, corderosta ñakʼanankupaj  Temploman apaj kanku. Chayrayku tukuynin uywastaqa mana uj ratollapichu ñakʼakoj. Chaynejta aswan qhepaman, wakin judiosqa yuyarqanku Éxodo 12:6 versiculopi kamachikusqan 14 nisán pʼunchaypa tukukuyninpaj kasqanta. Chaytaj, chaupi pʼunchaymantapacha inti yaykupunankama kasqanta yuyarqanku. Ajina kanman karqa chayqa, ¿maykʼajtaj Pascua corderota mikhunkuman karqa? Ñaupa judiospa kausayninkuta ukhunchaj profesor nerqa: “Uj mosoj pʼunchayqa inti yaykupusqantawan qallarin. Chayrayku, 14 pʼunchaypi uywata ñakʼakojtinpis, 15 pʼunchaypi Pascua qallarikun, jinallataj Pascua mikhuypis. Chaywanpis chayqa mana Éxodo nisqanman jinachu. [...] Chay tiempo yachachejkunaj librosninkupipis, [...] Templo niraj [70 watapi] thuñisqa kashajtin imaynatachus [Pascua mikhuyta] ruwakusqanta, nipuni sutʼinchakunchu”, nispa.

11. 1) ¿Imastaj karqa 33 wata Pascua pʼunchaypi? 2) ¿Imaraykutaj 15 nisán judiospaj “ancha jatun pʼunchay” karqa? (Sutʼinchayninta qhawariy.)

11 ¿Ima pʼunchaypitaj 33 watapi Pascuata ruwakorqa? Chayta sutʼincharina: Jesusqa “Pascua corderota wañuchinanku” pʼunchay ñaupajta, nisunman 13 nisán pʼunchaypi, Pedrotawan Juantawan nerqa: “Riychej wakichej Pascua mikhuyta mikhunanchejpaj”, nispa (Luc. 22:7, 8). Kay 14 nisán pʼunchay inti yaykupusqantawan qallarishajtintaj, Pascua corderota “mikhuna horaña” karqa, chaytaj jueves chʼisi jina karqa. Jesustaj chay chʼisipi Pascua mikhuyta apostolesninwan mikhorqa. Chaymantataj, Señorpa Cenanta ñaupaj kutirayku ruwarqa (Luc. 22:14, 15). Chay chʼisillataj Jesustaqa presocharqanku, juzgarqanku ima. Kay 14 nisán chaupi pʼunchaypi jinataj, payta kurkupi warkhuykorqanku, chay tardetaj wañuporqa (Juan 19:14). Chayrayku, Pascua corderota wañuchej kanku chay pʼunchayllapitaj “Cristoqa Pascua Corderonchej jina juchanchejrayku jaywasqa [karqa]” (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:1, 2). Chantataj niraj 15 nisán pʼunchay qallarishajtin pʼampasqa karqa (Lev. 23:4-7; Luc. 23:54). *

¿IMATATAJ PASCUAMANTA YACHAKUSUNMAN?

12, 13. ¿Imaraykutaj wawaspajpis Pascua fiestata ruwakusqan yuyarikunallankupajtaj karqa?

12 Ñaupa tiempo Egiptopi imaschus  kasqanmanta parlarinallapuni. Moisesqa Diospa llajtanman kamacherqa Pascua fiestata “wiñaypaj” ruwanankuta. Chay fiestata sapa wata ruwajtinkutaj, wawasninkoqa imaraykuchus chayta ruwasqankuta tapunkuman karqa (Éxodo 12:24-27 leey; Deu. 6:20-23). Chayrayku, Pascua pʼunchayqa wawasninkupajpis “yuyarikuna[llankupajtaj]” karqa (Éxo. 12:14).

13 Qhepamanpis tatasqa wawasninkuman chaymanta yachachinallankutaj karqa. ¿Imastá yachachinanku karqa? Jehová kamachisninta jarkʼasqanta, pay kasqantapuni, payman qayllaykuyta atisqankuta, llajtanmanta llakikusqanta, yanapasqantataj. Chaytataj rikucherqa egipciospa kuraj wawasninkuta wañurachishajtin israelitaspa kuraj wawasninkuta mana wañuchispa.

14. ¿Imatataj cristiano tatas wawasninkuman Pascuamanta yachachinkuman?

14 Kay tiempo cristiano tatasqa niña kamachisqachu kanku wawasninkuman sapa wata Pascuamanta parlanankupaj. Jinapis wawasninkuman yachachinanku tiyan Dios llajtanta jarkʼasqanta. Chantá, wawasninkuman rikuchinanku tiyan Jehová kamachisninta jarkʼashasqanmanta mana iskayrayasqankuta (Sal. 27:11; Isa. 12:2). Chantapis, mana saykʼuchinapaj jinachu manaqa kʼachamanta yachachinanku tiyan. Ajinamanta, wawasninkuta Jehovapi astawan atienekunankupaj yanapanqanku.

¿Imastataj wawasniykiman yachachiwaj Pascuamanta? (14 parrafota qhawariy)

15, 16. ¿Imatá Éxodo 12-15 capitulospi Jehovamanta yachakunchej?

15 Rikunchej jina, Jehovaqa llajtanta jarkʼanpuni. Chaywanpis, Pascuamantaqa mana chayllatachu yachakunchej. Payqa llajtanta salvayta atillantaj. Israelitasta “Egiptomanta” orqhomusqanpi tʼukurina. Jehovaqa paykunata pʼunchaypi jatun chhoqo phuyu ukhupi pusarqa, tutantaj nina kʼanchaypi. Israelitasqa Puka Qocha nisqa chaupinta chimparqanku, puraj ladonkupitaj yakoqa jatun perqas jina karqa. Chimpaspataj, faraontawan soldadosnintawan chay yakus pʼampaykusqanta rikorqanku. Ajinamanta salvasqa karqanku. Chayraykuchá Diosman agradecekuspa kay jinata takerqanku: “Noqaqa takisaj Tata Diosta yupaychaspa, imaraykuchus jatun atiyninwan atipan, yakuwan pʼampaykuchispa caballospi rejkunata, caballosnintinta. [...] Payqa noqaj salvacionniy, kallpaytaj”, nispa (Éxo. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15).

16 Qanrí, ¿wawasniykiman yachachinkichu Jehová Salvawajninchej kasqanpi atienekunankupaj? ¿Rikuchinkichu chaymanta mana iskaychasqachu kasqaykita parlasqaykipi, imatapis ajllasqaykipi ima? Sumaj kanman Familiapi Diosta Yupaychanapaj Chʼisipi, Jehová imaynatachus llajtanta kacharichisqanmanta Éxodo 12-15 capitulosta ukhunchanaykichej. Waj kutispitaj Hechos 7:30-36 chayri Daniel 3:16-18, 26-28 versiculosta ukhunchawajchej. Tukuyninchej atienekuna Jehová imaynatachus Moisespa tiemponpi llajtanta salvarqa, ajinallatataj noqanchejtapis qhepaman salvanawanchejpi (1 Tesalonicenses 1:9, 10 leey).

 ¿IMATÁ YUYARINANCHEJ TIYAN?

17, 18. ¿Imatataj Pascua corderoj yawarnin yuyarichiwanchej?

17 Cheqa cristianosqa mana judíos ruwaj kanku chay Pascuata ruwanchejchu. Chaytaqa Moisesman qokusqan Leyta juntʼanankupaj ruwaj kanku, noqanchejtaj niña chay Leyta juntʼanchejchu (Rom. 10:4; Col. 2:13-16). Astawanpis Diospa Churinpa wañuyninta sapa wata yuyarinchej. Jinapis, Egiptopi Pascuata rikhurichikusqanmantaqa mayta yachakusunman.

18 Israelitasqa kuraj wawasninku mana wañunankupaj, corderoj yawarninta punku kʼaspisman chʼajchunanku karqa. Kay tiempopeqa Pascua chamojtin chayri waj kutispipis, mana uywa qʼolachisqasta Diosman jaywanchejchu. Chaywanpis Jesuspa wañuynenqa aswan valorniyoj, chay jawataj wiñay kausaytapis japʼiyta atisun. Apóstol Pabloqa ajllasqa cristianos Jesuspa “chʼajchusqa” yawarninnejta wiñaypaj kausayta atisqankuta nerqa. Paykunaqa Diospa kuraj kaj wawasnin kanku, “pikunaj sutisninkuchus janaj pachapi qhelqasqa kashanku” (Heb. 12:23, 24). Jallpʼapi wiñaypaj kausayta suyakunku chaykunapis, Jesuspa yawarninnejllatataj salvasqa kayta atenqanku. Arí, Jesusqa “wañushaspa yawarninta jichʼasqanwan rantiwarqanchej kacharichisqa kananchejpaj. Juchasninchejtapis pampachallarqataj khuyakuynin may jatun kasqanrayku”. Chaytataj manapuni qonqananchejchu tiyan (Efe. 1:7).

19. ¿Imaynatá profeciaspi atienekunapaj yanapawanchej imaynatachus Jesús wañusqan?

19 Israelitasqa Pascua corderoj ni mayqen tullullantapis pʼakinankuchu karqa (Éxo. 12:46; Núm. 9:10-12). ¿Imatá nisunman “Diospa Corderon” Jesusmanta, pichus noqanchejrayku wañorqa paymanta? (Juan 1:29.) Jesusqa iskay sajra runas chaupipi warkhusqa karqa. Judiostaj Pilatomanta mañakorqanku chakisninkuta pʼakirachinanta. Imajtinchus mana munarqankuchu ayasqa 15 nisán pʼunchaykama warkhurayanankuta, paykunapaj chay samarikuna pʼunchay ancha jatun pʼunchay kasqanrayku. Soldadostaj ñaupaj kajpa chakisninta pʼakirarqanku, ajinallatataj ujnin kajpatapis, “Jesusman qayllaykuspataj, payta tariparqanku wañusqataña, chayrayku chakisninta manaña pʼakerqankuchu” (Juan 19:31-34). Chaytaj, Pascua corderowan ruwakusqan jinapuni karqa. Chayrayku chay Pascua corderoqa 14 nisán 33 watapi imaschus kasqanpa “llanthullan” karqa (Heb. 10:1). Chantapis chay kutipi imaschus kasqanqa Salmo 34:20 nisqanta juntʼarqa. Chaytaj, Bibliaj profeciasninpi astawan atienekunapaj yanapawanchej.

20. ¿Imaspitaj mana kikinchu Pascuawan Señorpa Cenanwan?

20 Chaywanpis judíos Pascuata ruwasqankoqa, Señorpa Cenanta yuyarikusqanwan mana kikinpunichu. Sutʼincharinapaj, israelitasqa Egiptopi kashaspa corderoj aychanta mikhorqanku, yawarnintatajrí mana ujyarqankuchu. Chaytaj Jesús yachachisqasninman kamachisqanwan mana kikinchu. Imajtinchus Jesusqa “Diospa reinompi” kamachinkuman karqa chaykuna, cuerponwan ninakoj tʼantata mikhunankuta, yawarninwan ninakoj vinotapis ujyanankuta nerqa. Chaymantaqa qhepan yachaqanapi astawan ukhuncharisun (Mar. 14:22-25).

21. ¿Imaraykutaj judíos Pascuata ruwasqankuta rejsinanchejpuni tiyan?

21 Arí, Pascuaqa ñaupa tiempo Diospa llajtanpaj, jatun fiesta karqa. Chay tiempo judiosman “yuyarikunaykichejpaj” kanqa nikojtinpis, cristianosqa chayta rejsinanchejpuni tiyan. ¿Imaraykú? Imaraykuchus “Diosmanta tukuy Qhelqasqaqa paypa yuyaychasqan kaspa” may sumaj kashan noqanchejpajqa (2 Tim. 3:16).

^ párrafo 5 Hebreo calendarioj ñaupaj killanqa abib sutikorqa, chaywanpis israelitas Babiloniamanta Jerusalenman kutinpusqankumanta qhepaman, nisán sutikorqa. Kay yachaqanapitaj nisán sutita oqharisun.

^ párrafo 11 Pascuata ruwakusqanmanta qʼayantenqa nisunman 15 nisán pʼunchaypi, Mana Levadurayoj Tʼanta fiesta qallarej. Chaytaj, semanapi ima pʼunchaypi urmajtinpis, samarikuna pʼunchay karqa. Chaywanpis, 33 watapeqa semanapi samarikuna pʼunchayta ruwaj kanku chaymanpuni chayarqa, chayrayku judiospajqa “ancha jatun pʼunchay” karqa (Juan 19:31, 42).