1, 2. 1) ¿Imaynatataj Adanwan Evawan qallariypi kausakorqanku? 2) ¿Ima tapuykunamantaj kay yachaqanapi kutichisun?

ÑAUPA tatasninchej Adanwan Evawan, qallariypi mana juchasapaschu karqanku, uj kʼacha huertapi tiyakorqanku, nitaj enemigosniyojchu karqanku. Diospa wawasnin kasqankuraykutaj, Paywan allinpi karqanku (Gén. 2:7-9; Luc. 3:38). Dios paykunaman imatachus kamachisqanqa mashkha tiempotachus kausanankuta rikucherqa (Génesis 1:28 leey). “Kay pachaman juntʼaychej; atiyniyojtaj kaychej” nisqa kamachiytaqa, mana wiñaypaj kausaspapis juntʼayta atinkuman karqa. Chaywanpis tukuy laya kausajkunata qhawanankupajqa, wiñaypaj kausananku karqa. Jinamanta chay llankʼayta wiñaypaj ruwayta atinkuman karqa.

² Chantá, ¿imaraykutaj mana qallariypi jinachu kausanchej? ¿Imaraykutaj mana kusisqaschu kausakunchej? ¿Imaynatá wañuy rikhurerqa? ¿Imaynatá Dios imaschus llakichiwasqanchejta chinkachenqa? Kay tapuykunaj kutichiykunasnin Bibliapi kashan. Chaytataj kunan qhawarisun.

3, 4. 1) ¿Imatataj Jehová kamacherqa Adanman, Evamanwan? 2) ¿Imaraykutaj chay kamachiyta kasukunankupuni karqa?

³ Adanwan Evawan wiñaypaj kausayta atispapis wañoj runas karqanku. Chantapis kausanallankupajpuni samananku, ujyananku, mikhunanku, puñunanku ima karqa. Astawanqa, Kausayta Qoj Jehová Dioswan allinpi kananku karqa (Deu. 8:3). Kusisqa kausakunankupajtaj Diosta kasukunanku karqa. Jehovaqa niraj Evata ruwashaspa Adanman kamacherqa: “Tukuynin kaj sachʼasmanta mikhullanki. Allin kajta mana allin kajta yachanamanta sachʼaj poqoynillanta amapuni mikhunkichu. Chay sachʼaj poqoynintachus mikhunki chayqa, wañunki”, nispa (Gén. 2:16, 17).

⁴ “Allin kajta mana allin kajta yachanamanta” sachʼaqa, Jehovalla imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta niyta atisqanwan ninakorqa. Adanqa Jehovaj rijchʼayninman jina ruwasqa kasqanrayku, sonqo yuyayniyoj kasqanrayku ima, imachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta reparayta aterqa. Chay sachʼataj Adanta, Evata ima Diospa yuyaychayninta necesitasqankuta yuyarichej. Poqoyninta mikhoyqa Jehovaman “mana kamachiykunasniykita necesitaykuchu”, niy jina kanman karqa. Diosta mana kasukojtinkoqa paykuna, wawasninku ima may llakiypi rikukunkuman karqa. Arí, Dios nisqanman jina wañunkuman karqa.

5. ¿Imaraykutaj Adanwan Evawan Jehovata mana kasukorqankuchu?

⁵ Adanqa Evaman Diospa kamachisqanta willarqa. Evataj chay kamachiyta sumajta rejserqa. Chayrayku Diospa kamachisqanta kikisituntapuni katariman willarqa (Gén. 3:1-3). Chay katarinejtaqa Kuraj Supay parlasharqa. Payqa atiyniyoj kayta, sapallanmanta imatapis ruwayta ima munapayasqanwan atipachikorqa (Santiago 1:14, 15, kikinchay). Chayraykutaj Dios llulla kasqanta, mana kasukojtin mana wañunanta, Dios jina kananta ima Evaman nerqa (Gén. 3:4, 5). Evataj chayta creespa sachʼaj poqoyninta mikhuykorqa, qosanmanpis jaywarqa. Ajinamanta Diospa kamachiyninta qhesacharqa (Gén. 3:6, 17). Arí, Satanasqa llullakorqa (1 Timoteo 2:14 leey). Adanqa sachʼaj poqoyninta mikhuy jucha kasqanta yachaspapis, warminta kasorqa. Katareqa kʼachaman rijchʼakorqa. Chaywanpis Kuraj Supayqa sajra enemigo karqa, yacharqataj Evaman llullakusqanrayku imachus kananta.

6, 7. ¿Imaynatá Jehová Adanta Evata ima juzgarqa?

⁶ Adanwan Evawanqa paykunaman tukuy imata qoj Diospa contranpi oqharikorqanku. Jehovaqa imatachus ruwasqankuta rikorqa (1 Cró. 28:9; Proverbios 15:3 leey). Saqerqataj Adán, Eva, Satanás ima payta munakusqankutachus manachus rikuchinankuta. Jehovaqa paykunaj Tatan kasqanrayku, contranpi oqharikojtinku maytachá sonqonta nanachikorqa (Génesis 6:6 kikinchay). Jinapis Juez jinaqa kamachiykunasninman jina ruwanan karqa.

⁷ Diosqa Adanman nerqa: “Allin kajta mana allin kajta yachanamanta sachʼaj [...] poqoynintachus mikhunki chayqa, [chay diapacha, NM] wañunki”, nispa. Ichapis Adanqa chay diallataj niraj inti yaykushajtin wañunanta yuyarqa. Jinapis Jehovaqa chʼisiyaypi watejmanta paykunawan parlarqa (Gén. 3:8). Cheqan Juez jinataj, Adanpa Evaj nisqankutaraj uyarerqa (Gén. 3:9-13). Chaymantaraj wañunankuta nerqa (Gén. 3:14-19). Adanta, Evatawan chay rato wañuchinman karqa chayqa, munaynin mana juntʼakunmanchu  karqa (Isa. 55:11). Adanwan Evawanqa juchallikusqankumantapacha ñakʼarerqanku. Chaywanpis Jehovaqa wawasniyoj kanankupaj paykunata kausajta saqerqa. Wawasninkutaj uj suyakuyniyoj kankuman karqa. Jinapis juchallikusqanku diamantapacha Adanwan Evawanqa, Jehovaj ñaupaqenpi wañusqas jinaña karqanku. Jehovapajqa, waranqa watasqa uj día jinalla. Paykunataj juchallikusqanku diapuni wañorqanku (2 Ped. 3:8).

8, 9. Adanpa juchan, ¿imamantaj wawasninta chayacherqa? (23 paginapi dibujota qhawariy.)

⁸ Adanpata, Evajtawan juchanku, ¿wawasninkuman chayanmanchu karqa? Arí. Romanos 5:12 nin: “Uj runanejta jucha kay pachaman yaykumorqa, jucharaykutaj wañuypis tiyan. Ajinamanta wañoyqa tukuy runasman chayarqa, tukuyninku juchallikusqankurayku”, nispa. Tukuymanta ñaupajtaqa cheqa sonqo Abel wañuporqa (Gén. 4:8). Adanpa wawasnin, allchhisnin ima machuyarqanku wañorqanku ima. Chantá paykuna, ¿juchasapasllatajchu karqanku? Apóstol Pablo kutichiwanchej: “Uj runa mana kasukusqanrayku tukuy runas juchayoj rikhurerqanku”, nispa (Rom. 5:19). Tukuyninchej Adanmanta Evamantawan juchata, wañuyta ima herenciata jina japʼinchej. Chaykunataj uj enemigo jina kanku, nitaj pipis chaykunata atipayta atinchu. Juchawan wañuywan imaynatapunichus chimpaykuwasqanchejta mana yachajtinchejpis, kausayninchejpi sutʼi rikukun.

⁹ Chayraykuchá Bibliaqa juchawan wañuywan “tukuy llajtasta [...] tukuy nacionesta uj manta jina qhata[shasqanta]” nin (Isa. 25:7). Tukuy runas chay llasa ‘mantawan’ qhatasqa kashanchej. Biblia nin jinataj, ‘Adannejta tukuy wañushanchej’ (1 Cor. 15:22). Chayrayku Pablo tapukorqa: “Pitaj kay wañoj cuerpoymanta kacharichiwanqari?”, nispa. ¿Pitaj Pablota kacharichiyta atinman karqa? (Rom. 7:24.) *

10. 1) ¿Bibliamanta ima versiculostaj Jehová wañuyta chinkachinanta rikuchin? 2) ¿Imatá chay versículos Jehovamanta, Jesusmanta ima yachachiwanchej?

¹⁰ Jehovalla Pablota wañuymanta kacharichiyta aterqa. Wañuywan, juchawan “nacionesta uj manta jina” qhatashasqanta niytawan, Isaías nillarqataj: “Payqa wañuyta wiñaypaj chinkachenqa, tukuypa waqaynintataj Tukuy Atiyniyoj Tata Diosqa pichanqa”, nispa (Isa. 25:8). Imaynatachus uj tata wawanpa llakiykunasninta kusiywan chinkachin, waqaynintataj pichan, ajinallatataj Jehovapis Adán rikhurichisqan wañuyta chinkachenqa. Chaytataj Jesusnejta ruwanqa. Kay 1 Corintios 15:22 nin: “Imaynatachus Adannejta tukuy wañorqanku, ajinallatataj Cristonejta tukuy kawsarimponqanku”, nispa. Pabloqa “pitaj kay wañoj cuerpoymanta kacharichiwanqari?” niytawan, jinata nerqa: “Diosman graciasta qoni, imaraykuchus paymin kacharichiwan Señorninchej Jesucristonejta”, nispa (Rom. 7:25). Chay rikuchiwanchej Jehová, Adanpa wawasninta mana chejnikusqanta. Jesuspis runasta munakullantaj, paywan khuskataj Diosqa ñaupaj qhariwarmita ruwarqa (Pro. 8:30, 31). ¿Imaynatataj Adanpa wawasnin juchamanta, wañuymanta ima kacharichisqas kankuman karqa?

11. ¿Imatá Jehová ruwarqa runasta juchamanta, wañuymanta ima kacharichinanpaj?

¹¹ Adán juchallikojtin, Jehová wañunanta nerqa. Adanpa juchanraykutaj  tukuyninchej juchata, wañuyta ima herenciata jina japʼinchej (Rom. 5:12, 16). Biblia nin: “Uj runaj juchanraykulla tukuy runas juchachasqa kanku”, nispa (Rom. 5:18). Jehovaj leyesninman jinaqa tukuy juchachasqa kanchej. ¿Imatá Jehová ruwanman karqa chaymanta kacharichinawanchejpaj? Jesús kutichiwanchej: “Runaj Churimpis [jamorqa] kawsayninta[...] qoj, ashkha runas salvasqa kanankupaj”, nispa (Mat. 20:28). Jesusqa mana juchayoj kasqanrayku, “tukuy runasta salvanampaj” kausayninta jaywayta aterqa. ¿Imaynatá Jesuspa wañuynin Jehovaj leyesninman jina juchamanta kacharichiwanchej? (1 Tim. 2:5, 6.)

12. Jesús kausayninta qosqan, ¿imaraykutaj Jehovaj cheqan kayninman jina kasqanta nisunman?

¹² Adán mana juchallikuspaqa wiñaypaj kausayta atinman karqa, ajinallatataj Jesuspis juntʼa runa kasqanrayku wiñaypaj kausayta atinman karqa. Chaywanpis Jehovaqa Adanpa mana juchayoj wawasnin Jallpʼaman juntʼanankuta munarqa. Jesustaj, Jehovata, Adanpa wawasninta ima munakusqanrayku kausayninta qorqa, jinamanta Adán chinkachisqan kausayta qonawanchejpaj. Chaymantataj Jehovaqa Jesusta janaj pachapi espíritu jina kausananpaj kausaricherqa (1 Ped. 3:18). Jesús kausayninta qosqanqa Jehovaj cheqan kayninman jina karqa. Imaraykuchus mana juchayoj kausayta japʼinapajqa, mana juchayoj kausayllataj qokunan karqa. Jesús chayta ruwasqanrayku, Adanpa mirayninmanta kajkuna wiñay kausayta japʼiyta atinchej. Chayrayku Pablo sutʼincharqa: “Diosmanta Qhelqasqapi nin: Ñawpaj kaj runa Adanqa kawsaj runa ruwasqa karqa, nispa. Qhepa kaj Adanrí kawsayta qoj espirituyoj kanampaj churasqa karqa”, nispa (1 Cor. 15:45).

13. ¿Imatataj “qhepa kaj” Adán ruwanqa wañusqasrayku?

¹³ Tumpamantawan “qhepa kaj Adan[qa]”, Adanpa wawasninman kausayta qonqa. Wañusqaña kajkunatapis, kay Jallpʼapi watejmanta kausanankupaj kausarichimonqa (Juan 5:28, 29).

14. ¿Imaynatá runas juchamanta kacharichisqas kanqanku?

¹⁴ ¿Imaynatataj runas juchamanta kacharichisqa kanqanku? Jehovaqa uj Reinota sayaricherqa, maypichus “qhepa kaj” Adán, 144.000 ajllasqa runaswan khuska kamachenqa (Apocalipsis 5:9, 10 leey). Chay 144.000 ajllasqa kajkunaqa pantaj runas karqanku, chayraykutaj kamachiyninkupi kaj runasta entiendeyta atenqanku. Jesusqa paykunawan khuska waranqa watasta kamachimushajtin, tukuy runasta juntʼa runas kanankupaj yanapanqa (Apo. 20:6).

15, 16. 1) ¿Mayqentaj “tukuy enemigosmanta qhepa kaj”? Chantá, ¿maykʼajtaj chinkanqa? 2) ¿Imatataj Jesús 1 Corintios 15:28 nisqaman jina ruwanqa?

¹⁵ Chay waranqa watas tukukusqantawan, kasukoj runasqa juchamanta, wañuymanta ima, kacharichisqas kanqanku. Apóstol Pablo sutʼinchan: “Imaynatachus Adannejta tukuy wañorqanku, ajinallatataj Cristonejta tukuy kawsarimponqanku. Chayrayku sapa uj maychus kanampi kawsarimpun: Ñawpajta Cristoraj ñawpaj poqoy jina; chaymantaraj Cristojta kajkunaqa [nisunman paywan khuska kamachejkuna] kawsarimponqanku jamuynimpi. Chaypa qhepanta kay pachaj tukukuynin kanqa, maypachachus Cristo tukuy kamachiyta, tukuy atiyta, tukuy kallpata ima chinkachiytawan reinota Dios Tataman jaywaponqa chaypacha. Cristoqa kamachinampuni tiyan, tukuynin enemigosnin chakisnin uraman churasqa kanankukama. Tukuy enemigosmanta  qhepa kaj atipasqaqa wañuy kanqa” (1 Cor. 15:22-26). Arí, “tukuy enemigosmanta qhepa kaj”, nisunman Adán saqewasqanchej wañoyqa wiñaypaj chinkanqa. Arí, wañoyqa manaña runasta “uj manta jina” qhataykonqachu (Isa. 25:7, 8).

¹⁶ Pablo nillanpuni: “Chaymanta tukuy imas paypa chakisnin urapi kashajtinku, kikin Churipis Tatampa makinman churakonqa, pichus tukuy imata chakisnin uraman churajpaman; ajinamanta Diosqa tukuy kaj chhikata kamachenqa”, nispa (1 Cor. 15:28). Jesusqa kamachishaspa imatachus ruwanan tiyan chayta juntʼanqa. Chantataj kamachiyninta Tatanman qoponqa, juchamanta kacharichisqa runastapis makinman churanqa.

17. ¿Imataj Satanasmanta kanqa?

¹⁷ ¿Imataj kanqa tukuy llakiykunasninchejmanta juchayoj Satanasmanta? Apocalipsis 20:7-15 kutichiwanchej. Waranqa watas juntʼakojtin, Satanasqa juchamanta llimphuchasqa runasta ujtawan chʼaukiyayta munanqa. Chay qhepatataj Kuraj Supay, paywan kajkuna ima wiñaypaj chinkachisqa kanqanku. Bibliaqa chayta “iskay kaj” wañuy nispa sutichan (Apo. 21:8). Chaytaj ni jaykʼaj chinkachisqachu kanqa, imaraykuchus iskay kaj wañuymanta mana kausarimuy kanchu. Chaywanpis Jehovata munakojkunapaj, tukuy sonqo payta yupaychajkunapaj ima, iskay kaj wañoyqa mana uj enemigochu kanqa.

18. ¿Imaynatataj imatachus Adán mana ruwayta aterqachu chay juntʼakonqa?

¹⁸ Tukuy runas juchamanta kacharichisqas kanqanku. Jehovataj wiñay kausayta japʼinankupaj jina kasqankuta nenqa. Runaj tukuy enemigosnenqa chinkachisqa kanqa. Imatachus Adán mana ruwayta aterqachu chaytaj juntʼakonqa. Jallpʼaqa Adanpa mirayninmanta kajkunawan juntʼa kanqa, pikunachus animalesta, tukuy kausajkunata ima qhawaspa kusikonqanku. Jehová qhepa kaj enemigota, nisunman wañuyta chinkachinanta yachaspaqa, ¡mayta kusikunchej!