Ir al contenido

Ir al índice

Jehová yanapashawanchej pachantinpi willanapaj

Jehová yanapashawanchej pachantinpi willanapaj

Noqamin Señorniyki Tata Dios kani; noqa yachachiyki imachus qampaj allin kasqanta. Noqa may ñantachus purinaykita rikuchiyki.” (ISA. 48:17.)

1. Bibliamanta Yachaqajkuna, ¿ima chʼampaykunapitaj rikukorqanku?

BIBLIAMANTA Yachaqajkunaqa 1800 watas tukukuyta, 1900 watas qallariyta ima ashkha chʼampaykunapi rikukorqanku. * Ñaupa tiempomanta cristianos jinallataj, paykunaqa pisilla karqanku, sumaj willaykunatataj willarqanku ashkha runas mana uyariyta munajtinkupis. Paykunataqa kay pachamanta runas mana yachayniyoj runasta jina qhawarqanku. Kuraj Supay kay Jallpʼaman wijchʼuchikamojtintaj, qhatiykachasqa karqanku (Apo. 12:12). Chaymantapachataj paykunaqa kay ‘qhepa manchay sajra pʼunchaykunapi’ sumaj willaykunata willananku karqa (2 Tim. 3:1).

2. ¿Imatataj Jehová ruwashan willayninchejta juntʼanapaj?

2 Kunanpis Jehovaqa llajtan sumaj willaykunata tukuy runasman willamunanta munan, chay willaytataj mana pipis sayachiyta atenqachu. Jehová Diosqa ñaupa tiempopi Israel llajtata Babiloniamanta kacharicherqa, kunanpis ‘Jatun Babiloniamanta’, nisunman tukuy llulla religionesmanta kamachisninta kacharichillantaj (Apo. 18:1-4). Imatachus Jehová yachachiwasqanchejqa allinninchejpaj. Chantapis yanapallawanchejtaj wajkunawan allinta kausakunapaj, yachachiyninmanta wajkunaman willamunapaj ima (Isaías 48:16-18 leey). Jehová willayninchejta ñauparichejtinpis, mana kay tiempopi imaschus pasashasqanta tijrachinpunichu. Cheqamanta nisunman kay tiempopi pasashasqanqa willayninchejta juntʼanapaj yanapawanchej. Jinapis Satanaspa pachanpeqa chʼampaykunapi rikukunchej, qhatiykachasqas ima kanchej. Manachus Jehová yanapawasunman chayqa, willayninchejta juntʼayta mana atillasunmanchu (Isa. 41:13; 1 Juan 5:19).

3. ¿Imaynatataj “cheqa yachay” ashkhayashan?

3 Profeta Danielqa, “cheqa yachay tukukuy pʼunchaykunapi” ashkhayananta nerqa (Dan. 12:4, NM). Chaytaj nisqanman jinapuni karqa. Jehová Bibliamanta Yachaqajkunata yanaparqa Bibliaj cheqa yachachiyninta entiendenankupaj, mayqentachus cristianos nichikojkuna may unaytaña mana yachacherqankuchu. Kunanpis Jehovaqa llajtannejta tukuynejman cheqa yachachiyta chayachishan, profeta Daniel nerqa jina. Casi 8 millones runasña cheqa yachachiymanta yachakunku, wajkunamanpis yachachishanku tukuy Jallpʼantinpi. Chayta ruwanankupaj, ¿imastaj yanapan?

BIBLIATA WAJ PARLAYMAN TIJRACHIKUSQAN

4. Kay 1900 watapaj, ¿imaynatá Bibliata waj parlaykunaman tijrachikorqa?

4 Kunanqa ashkha runas Bibliayoj kanku, chaytaj paykunaman willanapaj yanapawanchej. Chaywanpis chayqa mana jinapunichu karqa. Imaraykuchus ashkha watasta cristiano nichikojkunata kamachejkunaqa, mana munarqankuchu runas Bibliata leenankuta, Bibliata tijrachejkunamanta wakintapis wañucherqanku. Chaywanpis 1800 wata chaynejpi wakin organizacionesqa Bibliata tukuyninta chayri wakin librosnillanta 400 parlaykunapi jina orqhorqanku. Kay 1900 watapajtaj ashkha runasña Bibliayoj karqanku, yachachiyninta mana sumajta entiendespapis.

5. ¿Imaynatataj Jehovaj testigosnin Biblia waj parlaykunaman tijrachikunanpaj yanaparqanku?

5 Jehovaj kamachisnenqa runasman Bibliamanta willamunanku kasqanta yacharqanku, chayraykutaj mana saykʼuspa willamullarqankupuni.Ñaupajtaqa waj Bibliaswan yachachej kanku, waj runasmanpis chay Bibliasta saqej kanku. Chantapis 1950 watamantapacha Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras nisqa Bibliata tukuyninta chayri wakin librosnillanta 120 parlaykunamanta astawan orqhorqanku. Chay Bibliata 2013 watapi inglespi allinchasqankurayku waj parlaykunamanpis tijrachikuyta atikullanqa. Chantapis chay Biblia entiendenapaj, leenapaj jinalla kasqanrayku runasman willamunapaj yanapawasunchej.

UJ TIEMPOTA ALLIN KAUSAY

6, 7. 1) ¿Ima guerrastaj pasaj 100 wataspi karqa? 2) Wakin suyuspi uj tiempota allin kausay kasqan, ¿imaynatá yanapawarqanchej sumaj willaykunata willamunapaj?

6 Ichapis tapukunki: “¿Allin kausay karqapunichu?”, nispa. Sutʼincharinapaj, pasaj pachaj wataspi ashkha runas guerraspi wañorqanku, astawantaj Ñaupaj kaj, Iskay kaj Guerra Mundialpi. Iskay kaj Guerra Mundial kashajtin, Diospa llajtanta ñaupajman apaj Nathan Knorrqa, 1942 watapi uj jatun tantakuypi “Allin kausay... ¿wiñaypajchu kanqa?”, nisqa umallirichiymanta parlarqa. Chay hermanoqa, Apocalipsis libroj 17 capitulonpi parlaj profeciamanta sutʼincharqa, chay maqanakuy mana Armagedón maqanakuypichu tukunanta, manaqa uj tiempota allin kausay kananta (Apo. 17:3, 11).

7 Chayqa mana ninayarqachu Iskay kaj Guerra Mundial tukukojtin, manaña guerras kananta. Iskay kaj Guerra Mundial kasqanmantapacha may ashkha runas waj guerraspi wañorqanku. Chaywanpis ashkha suyuspi uj tiempota allin kausay karqa, chayraykutaj Jehovaj llajtanqa willayta atillarqa. Willayta atisqankurayku, ¿Diospa llajtan yapakorqachu? Iskay kaj Guerra Mundial kashajtin, kay 1944 watapi Jehovaj testigosnenqa Jallpʼantinpi ni 110.000 willajkunapis karqankurajchu, kunantaj 8 millones jinaña kanku (Isaías 60:22 leey). Arí, uj tiempota allin kausay kasqanrayku, ashkha runasman sumaj willaykunata willayta atinchej.

WAJ LUGARESMAN RINAPAJ

8, 9. ¿Imastaj kan waj lugaresman viajanapaj, imaynatataj chaykuna yanapawanchej sumaj willaykunata willanapaj?

8 Mayllamanpis rinapaj tukuy ima kasqanqa, sumaj willaykunata runasman willamunapaj yanapawanchej. Kay 1900 watapi, Watch Tower revista ñaupaj kutirayku llojsisqanmanta 21 watasninman Estados Unidospi 8.000 autoslla karqa, allin ñankunapis pisilla karqa. Kunantaj Jallpʼantinpi 1.500 millones autosmanta astawan tiyan, allin ñankunapis may ashkha tiyan. Kaytaj yanapawanchej karu llajtaspi tiyakoj runasman sumaj willaykunata willamunapaj. Chaywanpis autos mana kajtin, nitaj allin ñankunapis kajtin, sumaj willaykunata willamunanchejrayku may karusta chakipipis risunman (Mat. 28:19, 20).

9 Chantapis sumaj willaykuna may karu lugaresman pisi semanasllapi chayananpaj, publicacionesninchejta barcospi, trenespi ima chay lugaresman apachinchej. Qotuchakuykunata waturej hermanos, Sucursalespi Kamachejkuna, misioneros ima, jatun tantakuykunaman umallirichej rinankupaj, qotuchakuykunata kallpacharinankupaj ima avionpi viajanku. Chantapis Diospa Llajtanta Kamachejkuna, Betelpa sutinpi rejkuna ima, ashkha suyusman avionpi viajallankutaj hermanosninkuta kallpachanankupaj, yuyaycharinankupaj ima. Tukuy kaykunaqa Diospa llajtanta astawan ujchasqa kananpaj yanapan (Sal. 133:1-3).

INGLESTA PARLAKUSQAN YANAPAWANCHEJ

10. ¿Imaraykutaj ashkha runas inglesta yachakunku?

10 Ñaupa tiempopeqa, Roma suyupi tukuy runas griegota parlaj kanku. Kunanpis ashkha runas Jallpʼantinpi inglesta parlanku. English as a Global Language (El inglés: un idioma universal) nisqa libro nin: “Jallpʼantinpi runasmanta khuskanpa khuskannin, inglesta parlanku chayri entiendenku”, nispa. Chantapis ashkha runas inglesta astawan yachakunku, negociospi, politicapi, cienciapi, runas rikhurichisqanku imaspi (tecnología) inglesta parlakusqanrayku.

11. ¿Imaynatá inglés yanapan ashkha runas cheqa kajmanta yachakunankupaj?

11 Ashkha runas inglesta parlasqankurayku, ashkha runas cheqa kajmanta yachakunku. Ashkha watasta Torremanta Qhawaj revista, waj publicaciones ima, inglesllapi llojserqa. Chantapis Nueva York Betelpi inglesta parlanku, Centro Educativo de la Watchtower nisqapipis inglesllapitaj yachachinku, chaytaj Pattersonpi (Nueva Yorkpi) kashan.

12. 1) ¿Mashkha qallusmantaj publicacionesninchej tijrachikun? 2) ¿Imataj publicacionesta tijrachinapaj yanapawanchej?

12 Sumaj willaykunata tukuy runasman willamunapaj kamachisqa kanchej. Chayraykutaj 700 qallusman jina publicacionesninchejta tijrachinchej. ¿Imaynatá chayta ruwanchej? Chayta ruwanapaj computadoraspaj programas ruwakusqan yanapawanchej. Sutʼincharinapaj, MEPS nisqa programa publicacionesninchejta waj qallusman tijrachinapaj yanapawanchej. Ajinamanta Jallpʼantinpi Jehovaj testigosnenqa cheqa kajmanta ‘llimphu parlayta’ entiendenku, ujchasqataj kanku (Sofonías 3:9 leey).

SUYUSPA LEYESNIN

13, 14. ¿Imaynatataj leyes, chantá imatachus tribunalespi nisqanku yanapawanchej?

13 Kinsa yachaqanapi yachakorqanchej ñaupa cristianos Roma suyoj leyninwan willanallankupajpuni yanapachikusqankuta. Kunanpis leyes ashkha suyuspi yanapallawanchejtaj runasman willamunapaj. Sutʼincharinapaj, Estados Unidospi leyesqa, runasta religionniyoj kanankuta, creeyninkumanta waj runasman willanankuta, tantakunankuta ima saqen. Chaytaj chay suyumanta hermanosta yanaparqa, tantakunankupaj, runasman Bibliamanta yachakusqankuta willanankupaj ima. Chantapis Diospa llajtanta saqellantaj Jallpʼantinpi sumaj willaykunata willakunanpaj wakichinankuta. Jinapis wakin kutispi sumaj willaykunata mana willajta saqesqankurayku tribunalesman rinanku karqa (Fili. 1:7). Chay tribunalespi jueces, jurados ima, willajta mana saqejtinkutaj, jatuchaj tribunalesmanñataj rinanku karqa, chaykunapitaj atiparqanku.

14 Ajinallatataj waj suyuspi tribunalespis ima religionniyojchus kayta atisqanchejta, waj runasman willajta ima saqellawanchejtaj. Mayqen suyullapipis demandapi mana atipajtinchejqa, ashkha suyuspaj kaj tribunalesman rinchej. Sutʼincharinapaj, Tribunal Europeo de Derechos Humanos nisqapi junio de 2014 watakama 57 demandaspi atiparqanchej. Europapi ashkha suyustaj, chay Tribunal Europeo de Derechos Humanos nisqaj kamachisqanta juntʼanku. “Tukuy runaj chejnisqan” kajtinchejpis, ashkha suyuspa leyesnenqa Jehovata yupaychajta saqewanchej (Mat. 24:9).

YACHAYNIYOJ RUNAS RIKHURICHISQANKU YANAPALLAWANCHEJTAJ

Publicacionesninchejqa,tukuynejman chayan

15. Waj jinamanta imprimiyta atikusqan, ¿yanapawanchejchu?

15 Kay tiempopi publicacionesninchejta imaynatachus imprimisqanchejqa sumaj willaykunamanta astawan runasman willanapaj yanapawanchej. Ashkha watasta runasqa, 1450 wata chaynejpi Johannes Gutenberg impriminapaj imprentata rikhurichisqanwan yanapachikorqanku. Kay iskay pachaj wataspitaj uj jinamantañataj imprimikun. Sutʼincharinapaj offset nisqata impriminapaj rikhurichinku, chaymantapachataj sumajta, usqhaytataj imprimikun. Chantapis papelta ruwanapaj, librosta siranapaj imasqa pisi qolqella valen. Tukuy kaykuna, ¿publicacionesninchejta impriminapaj yanapawanchejchu? Kay julio de 1879 watapi ñaupaj kutirayku Torremanta Qhawaj revista inglesllapi llojserqa. Chay revistaqa mana dibujosniyoj karqa, 6.000 revistastaj imprimikorqa. Kunantaj Torremanta Qhawaj revistaqa, 200 kuraj qalluspi imprimikushan, sapa revistamantataj 50 millones revistasmanta astawan imprimikun. Chay revistaqa kʼachitu dibujosniyoj, coloresniyoj ima.

16. Yachayniyoj runas rikhurichisqanku imas, ¿imaynatá willayninchejta juntʼanapaj yanapawanchej? (24 paginapi dibujota qhawariy.)

16 Kay pasaj 200 wataspi, yachayniyoj runas imastachus rikhurichisqankoqa, Diospa llajtanta yanapan sumaj willaykunata runasman willanankupaj. Sutʼincharinapaj, trenes, autos, aviones, bicicletas, máquinas de escribir, dispositivos braille, telégrafos, teléfonos, cámaras, grabadoras de audio, videos, películas, computadoras, radio, televisión, Internet ima, yanapawanchej sumaj willaykunata tukuy runasman willanapaj. Profeta Isaiasqa, Diospa llajtan “waj nacionespa aswan sumaj mikhunankuta” mikhunanta nerqa. Chay nisqanman jinataj ruwashanchej, imaraykuchus yachayniyoj runas rikhurichisqanku imasqa Bibliata, waj publicacionesta ima waj parlaykunapi orqhonapaj yanapawanchej (Isaías 60:16 leey).

17. 1) ¿Imaynatá Isaías 60:16 nisqan juntʼakun? 2) ¿Imaraykutaj Jehová paywan khuska trabajajta saqewanchej?

17 Cheqamantapuni munakuyniyoj Tatanchej Jehovaqa tukuy runasman willamunapaj kallpachakusqanchejta bendecishan. Yanapayninchejta mana necesitaspapis, ‘paywan khuska trabajajta’ saqewanchej. Runasman willamuspataj Jehovata, runa masinchejta ima munakusqanchejta rikuchinchej (1 Cor. 3:9; Mar. 12:28-31). Mayta Jehová Diosman agradecekunchej, kay llankʼaypi yanapashawasqanchejmanta. Chayrayku mayta kallpachakuna tukuy kay pachaj kʼuchusninkama Reinomanta willayninchejwan chayanapaj.

^ párrafo 1 Kay 1931 watapi Bibliamanta Yachaqajkunaqa Jehovaj testigosnin sutiwan rejsisqas karqanku (Isa. 43:10).