TÍO abueloy Nikolai Dubovinskyqa niraj wañupushaspa Diosta sirvisqanpi imaynachus risqanmanta qhelqarqa. Payqa Unión Soviética nisqapi willajta mana saqerqankuchu chaypacha llakiykunapi, kusiypi ima rikukusqanmanta parlarerqa. Llakiykunapi, chʼampaykunapi rikukuspapis Diosman cheqa sonqollapuni karqa, may kusisqataj. Payqa kausayniymanta jóvenes yachananku kasqanta niyta yachaj. Chayrayku kausayninmanta willarisqaykichej. Tioyqa Chernivtsi (Ucrania) llajtaj Podvirivka provincianpi 1926 watapi nacekorqa.

Tioy nin: “Kay 1941 watapi uj pʼunchay kuraj hermanoy Ivan wasiykuman El Arpa de Dios, El Plan Divino de las Edades, La Atalaya revistamanta copiasta, ashkha folletostawan apamorqa. Tukuyninta leeytawan mayta tʼukorqani chʼampaykunasninchejmanta mana Dioschu juchayoj kasqanta yachaspa manaqa Kuraj Supay. Chantá Evangeliostawan leellarqanitaj, cheqa kajta tarisqaytataj repararqani. Diospa Reinon imastachus ruwananmanta wajkunaman may kusiywan willayta qallarerqani. Bibliata astawan ukhunchaspataj Bibliaj yachachiyninta astawan entienderqani, Jehovatapis astawan sirviyta munarqani.

”Guerra tiempopi kausakusqayrayku, Diospi creesqayrayku mayta ñakʼarinayta yacharqani, imaraykuchus mana pitapis wañuchiyta munarqanichu. Chayrayku imaspichus rikukunaypaj Bibliaj versiculosninta umaypi japʼeqayta qallarerqani Mateo 10:28; 26:52 versiculosta jina. Diosman cheqa sonqo kayta munarqani, wañunay kajtinpis.

”Kay 1944 watapi 18 watayta juntʼarqani, cuartelman rinaypajtaj wajyarisqa karqani. Chay kutipi ñaupaj kutirayku waj testigosta rejserqani; paykunaqa noqa edadllataj karqanku, cuartelman rinapaj japʼiwarqanku chaypitaj paykunapis kasharqanku. Mana manchachikuspataj guerraman mana rinaykuta autoridadesman nerqayku. Chayrayku militaresqa mayta phiñakuspa mikhunata mana qonawaykuta, sinchʼita llankʼachinawaykuta, balearpanawaykuta ima niwarqayku. Noqaykutaj mana manchachikuspa nerqayku: ‘Imatapis noqaykuwan ruwaychej, jinapis Dios runa masiykita ama wañuchinkichu niwasqaykuta kasukusqayku’, nispa (Éxo. 20:13).

”Chantá iskay hermanostawan Bielorrusiaman campospi llankʼanaykupaj, wasista allinchanaykupaj ima kachawarqayku. Yuyarikullanipuni Minsk llajtapi guerrarayku millay imasta rikusqaymanta. Ñankunapeqa ruphasqa sachʼasta rikorqani. Montespi, waj lugarespi imataj runa wañusqasta, caballo wañusqasta ima rikorqani. Chantapis rikullarqanitaj camionesta, guerrapi maqanakunku chay imasta, uj tʼojyasqa avionta ima. Rikorqanitaj Diospa leyninta pʼakeyqa llakiyllata apamusqanta.

 ”Guerra 1945 watapi tukukojtinpis, guerraman mana risqaykurayku carcelpi 10 watata kanaykupaj juchachasqas karqayku. Kinsa watata jinataj tantakuykunaman mana rerqaykuchu, nitaj publicacionespis leenaykupaj karqachu. Chantá uj hermanaswan cartanejta parlarerqayku, paykunapis japʼichikullarqankutaj 25 watasta carcelpi sinchʼita llankʼanankupajtaj juchachasqa karqanku.

”Mashkha watapajchus carcelman yaykusqaykuta pisiyachisqankurayku, 1950 watapi carcelmanta llojsispa wasiyman riporqani. Carcelpi kanaykama mamay, sullkʼa hermanay María ima Jehovaj testigosninman tukusqanku, kinsa kuraj hermanosniypis Bibliamanta yachakusharqanku. Diosmanta mayta willashasqayrayku, policiamanta kajkuna watejmanta carcelman wisqʼayta munawarqanku. Chantá willayninchejta ñaupajman apaj hermanos publicacionesninchejta pakayllamanta ruwaypi yanapakunayta niwarqanku. Chay kutipajqa 24 watasniyoj kasharqani.”

“Hermanosqa kayta nej kanku: ‘Diosta sirvejta mana saqewajtinchejpis, pakayllamanta sirvillasunpuni’, nispa (Pro. 28:28). Jaqay tiempopeqa publicacionesta pakayllapi imprimej kayku. Ñaupaj kaj tallerneyqa Dmitry sutiyoj kuraj hermanoypa wasi uranpi karqa. Wakin kutisqa iskay semanamanta jina chay ukhumanta llojsimoj kani. Chay ukhuman aire mana yaykusqanrayku querosenwan kʼanchaj lamparaqa wañurparej, watejmanta aire yaykumunankamataj camayman siriykoj kani.

”Uj pʼunchaytaj noqawan khuska llankʼaj hermano tapuriwarqa: ‘¿Nikolai bautizasqañachu kanki?’, nispa. Jehovapaj 11 watastaña llankʼashaspapis, manaraj bautizasqachu karqani.  Chay hermanotaj chaymanta parlarillawarqapuni, chay chʼisipachataj 26 watasniyoj kashaspa uj qochapi bautizakorqani. Kinsa watanmantaj Comité del País nisqapi llankʼanaypaj wajyariwarqanku. Chay tiempopeqa mana carcelpichu kasharqanku chay hermanos, carcelman yaykojkunaj cuentankumanta churasqas karqanku, Diospa Reinonmanta willakunallanpajpuni.”

“Carcelpi kashaspa mayta llankʼanay karqa, chaymanta nisqataj pakayllamanta publicacionesta ruwaspa astawanraj llankʼanay karqa. Policiawan mana japʼichikunayrayku qanchis watata jina tantakuykunaman mana riyta aterqanichu, chayraykutaj Diosman qayllaykunaypaj sapallay kallpachakunay karqa. Familiaytaqa wakin kutislla watukoj rej kani, chaytataj familiayqa entiendellaj, entiendewasqankutaj mayta kallpachawaj. Policiawan taripachikunaymanta llakisqa kasqayqa pisi kallpata saqewaj. Imata atipanaypajpis sumaj wakichisqa kanay karqa. Sutʼincharinapaj, uj chʼisi iskay policías publicacionesta ruwaj kani chayman jamorqanku. Chay wasej wasa lado ventanantataj monteman ayqekorqani. Montemanta karitupiña kaspataj pipis silvamushawanman jina uyarerqani. Baleajta uyarispataj, repararqani balaslla kasqanta. Ujnin policiaqa caballoman lloqʼaykuytawan balasnin tukukunankama baleamullawarqapuni. Ujnin balaqa makiyman chayamorqa. Phishqa kilometrosta jina qhepayta jamorqa, montepi pakakusqayraykutaj mana taripawarqachu. Juiciota ruwashawajtinkutaj 32 kutista baleamuwasqankuta yacharqani.

”Wasi urapi kasqayrayku qʼellullaña kasharqani. Pillapis rikuwaspaqa imatachus ruwashasqayta reparanman karqa, chayrayku ruphayllapi kayta munarqani. Wasi urapi llankʼasqayqa kausayniypaj mana allinchu karqa. Uj kutipis senqaymanta, simiymantawan yawar llojsimuwasqanrayku tantakuyman mana riyta aterqanichu.”

“Kay 26 de enero de 1957 watapi carcelman wisqʼawarqanku, sojta killanmantaj Ucraniamanta Tribunal Supremo nisqa baleasqa wañunaypaj juchachawarqa. Chay suyupi niña ajinata wañuchinankupaj ley kasqanraykutaj 25 watasta carcelpi kanayta niwarqanku. Noqaykumanta pusajtaj carcelpi 130 watasta sinchʼita llankʼachinawaykupaj  juchachasqas karqayku. Mordvinia carcelman kachawarqayku, chaypitaj 500 testigos karqanku. Torremanta Qhawaj revistataj qotituspi pakayllamanta ukhunchanaykupaj tantakoj kayku. Qhechuwasqayku revistata qhawaykurispataj uj soldado nerqa: ‘Kay revistasta leellankichejpuni chayqa, sinchʼita sayallankichejpuni’, nispa. Pʼunchaynintinta mayta llankʼaj kayku. Imatachus ruwanaykuta niwasqaykumantapis astawan ruwaj kayku. Jinapis chay carcelmanta uj comandante nerqa: ‘Imatachus ruwashankichej chayqa mana imapischu. Noqaykoqa kasukunallaykichejta munayku’, nispa.”

Kay 1967 watapi carcelmanta llojsimuytawan tioyqa Estoniapi, San Petersburgopi (Rusia) ima qotuchakuykuna sayarinanpaj yanapakorqa. Kay 1991 wata qallariypitaj, 1957 watapi juchachasqankuta niña valecherqankuchu, juchachasqankumanta ni ima pruebasta tarisqankurayku. Chaypachallataj ashkha testigosta imamantachus juchachasqankuta niña valechillarqankutajchu, chay hermanostaqa autoridades mayta ñakʼarichillarqankutaj. Kay 1996 watapitaj tioyqa Velikiye Luki llajtitaman tiyakoj riporqa, chay llajtitaqa Pskov sutiyoj provinciapi kashan, San Petersburgo llajtamanta 500 kilometrosninpi. Payqa uj juchʼuy wasisituta rantikorqa, chaypitaj 2003 watapi Tantakuna Wasi ruwakorqa. Kunanqa chaypi iskay jatuchaj qotuchakuykuna tantakunku.

Qosaywan noqawanqa Rusia sucursalpi llankʼashayku. Tioyqa marzo de 2011 watapi waturej jamuwarqayku, chaymanta pisi killasninmantaj wañuporqa. Parlariwasqaykoqa mayta kallpachawarqayku, may kusiywantaj nerqa: “Tukuy ima rikuchin, Jericó llajtata qanchis kutita muyurinapaj qallarisqantaña”, nispa (Jos. 6:15). Tioyqa 85 watasniyojña karqa. Mayta ñakʼarispapis nerqa: “Mayta kusikuni joven kashaspa Jehovata sirviyta ajllasqaymanta. Chayta ruwasqaymanta ni jaykʼaj pesachikorqanichu”, nispa.