1. ¿Imatataj Manoa ruwarqa wawitayoj kananta yachaspa?

MANOAWAN, warminwanqa ni jaykʼaj wawayoj kanankuta yuyaj kanku. Jinapis uj pʼunchay Diospa angelnin Manoaj warminman rikhurispa wawayoj kananta nerqa. Chay warmi qosanman willajtintaj qosanqa mayta kusikorqa, imaynatachus wawitankuta uywanankupitaj tʼukurerqa. Manoa, warmin ima, ¿imaynatá wawitankuman yachachinkuman karqa Jehovata munakuyta, sirviyta ima, ashkha israelitas sajra imasta ruwashajtinkupis? Manoaqa Jehovamanta mañakorqa: “Mañarikuyki Señorníy, ujtawan kachamunaykita chay runata willarinawaykupaj imastachus ruwanaykuta nacenan kashan, chay qhari wawawan”, nispa (Jue. 13:1-8).

2. ¿Imatá tatas ruwananku tiyan wawasninkuman Jehovata sirviyta yachachinankupaj? (“ Wawasniykichejmanraj yachachiychej” recuadrota leey.)

² Qan tata chayri mama kanki chayqa, Manoa imaynatachus wawitanta uywananmanta llakikusqanta entiendenkichá. Qanpis wawasniykiman Jehová Diosta munakuyta, sirviyta ima yachachinayki tiyan (Pro. 1:8). Familiapi Diosta Yupaychanapaj tantakuypi Jehová Diosmanta, Bibliamanta ima yachakunallankupajpuni yanapawaj. Astawanqa yanapanaykipaj Jesusmanta yachakuwaj  (Deuteronomio 6:6-9 leey). Jesusqa mana wawasniyoj kaspapis, yachachisqasninman munakuywan, llampʼu sonqowan, sumaj yuyaywantaj yachacherqa. Kay yachaqanapi, qhepan yachaqanapiwan, wawasniykichejta uywanaykichejpaj imaynatachus pay jina ruwanaykichejta yachakunkichej.

3. ¿Imaraykutaj yachachisqasnin Jesús munakusqanmanta mana iskayrayarqankuchu?

³ Jesusqa sapa kuti yachachisqasninman munakusqanta nej (Juan 15:9 leey). Paykunapajtaj tiempochakoj (Mar. 6:31, 32; Juan 2:2; 21:12, 13). Nitaj yachachejnillankuchu karqa, manaqa amigonku. Chayrayku yachachisqasnenqa Jesús munakusqanmanta mana iskayrayarqankuchu. ¿Imaynatá Jesús jina qankunapis ruwawajchej?

4. ¿Imaynatá munakusqaykichejta wawasniykichejman rikuchiwajchej? (3 paginapi dibujota qhawariy.)

⁴ Wawasniykichejmanqa munakusqaykichejta niychej, ruwayniykichejwantaj munakusqaykichejta rikuchiychej (Pro. 4:3; Tito 2:4, 5). Australiamanta Samuel sutiyoj hermano nin: “Waynuchitu kashajtiy, tatayqa sapa chʼisi Biblia Yachachisqanmanta libritoy nisqa librota leepuwaj. Tapuykunasniymanpis kutichiwaj, abrazaykuwaj, puñukapunaypajtaj muchʼaykuwaj. Ashkha watasninmantaj yacharqani tataytaqa juchʼuy kashajtin abuelosniy mana muchʼaykojchu, nitaj abrazaykojchu kasqankuta. Jinapis tatayqa mayta kallpachakorqa munakuyninta rikuchinawanpaj”, nispa. Chayrayku Samuelqa tatasninpa jarkʼayninpi may kusisqa wiñakorqa. Tatanwantaj sumaj amigos karqanku. Qankunapis wawasniykichejman munakusqaykichejta nejtiykichejqa, Samuel jina kusisqas kanqanku. Chayrayku paykunata abrazaykuychej, muchʼaykuychej, paykunawan parlariychej, mikhuriychej, pujllariychej ima.

5, 6. 1) ¿Imatataj Jesús ruwarqa yachachisqasninta munakusqanrayku? 2) ¿Imaynatataj tatas wawasninkuta kʼaminanku tiyan?

⁵ Jesús nerqa: “Noqaqa tukuy munakusqasniyta kʼamini, wanachinaypajtaj castigani”,  nispa (Apo. 3:19). * Sutʼincharinapaj, Jesusqa rikorqa yachachisqasnin mayqenninkuchus aswan kurajpaj qhawasqa kanankumanta siminakusqankuta. Chayrayku ashkha kutispi pacienciawan kʼamerqa. Yacharqataj maypichus, maykʼajchus munakuywan kʼaminanta (Mar. 9:33-37).

⁶ Wawasniykichejta munakusqaykichejrayku kʼaminaykichej kasqanta yachankichej. Mana allin imasta ruwajtinkutaj, ichá sutʼinchanaykichej kanqa imaraykuchus chay ruwasqanku mana allinchu kasqanta. ¿Manapuni kasukojtinkuri? (Pro. 22:15.) Jesús jina ruwaychej, pacienciawantaj yachachillaychejpuni, yuyaychallaychejpuni, kʼamillaychejpuni. Maykʼajchus, maypichus munakuywan kʼaminaykichejtataj sumajta ajllaychej. Sudafricamanta Elaine sutiyoj hermana, imaynatachus tatasnin kʼamisqankumanta yuyarikun. Tatasnenqa imastachus mana ruwananta, mana kasukojtintaj seqʼonankuta nej kanku, nisqankutataj juntʼaj kanku. Chaywanpis imaraykuchus seqʼoshasqankuta sutʼinchaj kanku, nitaj phiñasqa kashaspachu chayta ruwaj kanku. Chayrayku Elaineqa tatasnin munakusqankumanta mana iskayrayanchu.

7, 8. 1) ¿Imatá Jesuspa yachachisqasnin mañakuyninmanta yachakorqanku? 2) ¿Imaynatá wawasniykichejta yanapawajchej Jehovapi atienekunankupaj, llampʼu sonqo kanankupaj ima?

⁷ Jesusqa niraj presochashajtinku, niraj wañuchishajtinku ima, tatanmanta mañakorqa. Nerqataj: “Abba Tatay, tukuy ima qampajqa atikun; noqamanta karunchay, ñakʼarinay kashan, chayta. Chaywampis ama noqaj munaynillayqa kachunchu, astawanqa qampa munayniyki ruwasqa kachun”, nispa (Mar. 14:36). * Jesusta tatanmanta mañakojta rikuspa, ¿imaynachus yachachisqasnin kashasqankupi tʼukurinkichu? Paykunaqa Jesús juntʼa runa kaspapis tatanmanta mañakusqanta yachakorqanku. Chantapis yachakullarqankutaj llampʼu sonqo kananku kasqanta, Jehovaj yanapayninta maskʼananku kasqanta ima.

⁸ Qankunaqa mana wawasniykichej uyarinallankupajchu Diosmanta mañakunkichej, chaywanpis mañakuyniykichejta uyarispa ashkha imasta yachakunkuman. Llampʼu sonqowan Diosmanta mañakusqaykichejta uyarispaqa, paykunapis Jehovaj yanapayninta maskʼanqanku. Brasilmanta Ana sutiyoj hermana nin: “Tatasniy chʼampaykunapi rikukuspa, abuelosniy onqoykojtinku ima, chay llakiyta atipanankupaj Jehovamanta kallpata mañakoj kanku, jinallataj imata ajllanankupajpis yachayta mañakoj kanku. Sinchʼi llakiykunapi rikukuspapis Jehovaman llakiyninkuta saqej kanku. Ajinata ruwasqankutaj Jehovapi atienekunaypaj yanapawarqa”, nispa. Diosmanta mañakushaspaqa ama wawasnillaykichejpaj mañakuychejchu, manaqa qankunapajpis mañakullaychejtaj. Sutʼincharinapaj, vecinoykiman Diosmanta willanaykipaj, jatun tantakuypaj patronniykimanta permisota mañakunaykipaj Jehovamanta kallpata mañakuwaj. Wawasniykichej llampʼu sonqo kasqaykichejta, Jehovapi atienekusqaykichejta ima rikuspaqa, kikillantataj ruwanqanku.

9. 1) ¿Imaynatá Jesús yachachisqasninta llampʼu sonqo kanankupaj, wajkunatapis yanapanankupaj yachacherqa? 2) Llampʼu sonqo kajtiykichej, wajkunatapis yanapajtiykichej, ¿imatá wawasniykichej yachakonqanku?

⁹ Jesusqa yachachisqasninman mana llampʼu sonqo kanallankutachu nerqa, manaqa ruwayninwan yachacherqa (Lucas 22:27 leey). Payqa Jehová Diosrayku, wajkunata  yanapananrayku ima tukuy imata ruwarqa, chayta rikuspa apostolesninpis kikillantataj ruwarqanku. Qankunapis wawasniykichejman ruwayniykichejwan yachachiychej. Kunantaj Debbie sutiyoj hermanamanta parlarina, payqa iskay wawasniyoj, nintaj: “Qosay anciano ruwanasninta juntʼananpaj ashkha tiemponta churajtinpis ni jaykʼaj saqerpayasqa jinachu sientekoj kani. Yacharqanitaj familiayku yanapata necesitajtin, yanapananpaj chaypipuni kananta”, nispa (1 Tim. 3:4, 5). ¿Imaynatá Debbie ruwasqan, qosan Pranas ruwasqan ima familiankuta yanaparqa? Pranas nin: “Wawasneyqa jatuchajña kaspa qotuchakuypi, jatun tantakuykunapi ima yanapakoj kanku. Hermanoswanpis sumajta masichakoj kanku, may kusisqastaj kaj kanku”, nispa. Kunantaj chay familiaqa tukuyninku Diospaj astawan llankʼashanku. Rikunchej jina qankuna llampʼu sonqo kankichej, wajkunatapis yanapankichej chayqa, wawasniykichejpis kikillantataj ruwanqanku.

10. ¿Imatataj Jesús ruwarqa Galileamanta runas maskʼashajtinku?

¹⁰ Jesusqa juntʼa runa kasqanrayku imatachus runas yuyashasqankuta yacharqa (Juan 2:25). Chayrayku mana imatachus ruwasqallankutachu qhawarqa, manaqa imaraykuchus imatapis ruwasqankuta entienderqa. Sutʼincharinapaj, uj pʼunchay Galileamanta runas payta maskʼasharqanku (Juan 6:22-24). Jesustajrí chay runas mana yachachisqanta uyarinankupajchu maskʼashasqankuta yacharqa, manaqa mikhunata mañakunankupaj. Chayrayku chay runasta pacienciawan kʼamerqa, mana ajina runas kanankupajtaj imatachus ruwanankuta sutʼincharqa (Juan 6:25-27 leey).

11. 1) ¿Imaynatá yachawaj wawasniykichejman willayman llojsiy gustasqantachus manachus? 2) ¿Imatá ruwawajchej wawasniykichej willayman tukuy sonqo rinankupaj?

¹¹ Wawasniykichej yuyasqankuta mana yachayta atispapis, imaynachus kashasqankuta entiendenaykichejpaj kallpachakuwajchej. Sutʼincharinapaj, ashkha tatasqa willaypi samariyta yachanku wawasninku refrescota tomarinankupaj chayri imallatapis mikhurinankupaj. Chayrayku tapurikuwajchej: “¿Imataj wawasniyman gustan? ¿Willaychu chayri samariychu?”, nispa. Wawasniykichejman willayman llojsiy mana gustasqanta  reparaspaqa, willayman tukuy sonqo riyta munanankupaj jina imatapis ruwawajchej. Allin kanman willaypi parlarinankupaj jinalla imatapis yachachinaykichej.

12. 1) ¿Imatataj Jesús yachachisqasninman yuyaycharqa? 2) ¿Imaraykutaj yachachisqasnin Jesús yuyaychananta necesitarqanku?

¹² Jesusqa waj jinamanta yachachisqasninta yanapallarqataj. Yachachisqasnenqa khuchichakuyman urmay jucha kasqanta yacharqanku, chaywanpis Jesusqa mana chayllatachu nisharqa. Astawanpis imaschus khuchichakuy juchaman urmanankupaj tanqayta atisqanmanta sumajta qhawarikunankuta yuyaycharqa. Nerqataj: “Sichus pipis uj warmita qhawan munapayaspa chayqa, ñapis paywan sonqompi khuchichakunña [...]. Chayrayku paña ñawiyki juchaman urmachinayasojtenqa, sikʼispa wijchʼuy”, nispa (Mat. 5:27-29). Jesuspa yachachisqasnenqa khuchichakoj runaspa chaupinkupi tiyakusqankurayku necesitarqanku ajinata yuyaychananta. Imaraykuchus chay tiempomanta runasqa teatrospi millay parlaykunamanta, millay khuchichakuykunamanta imasllata qhawaj kanku. Jesustaj yachachisqasninta munakusqanrayku, mana juchallikunankupaj chay millay imasta mana qhawanankuta nerqa.

13, 14. ¿Imaynatá wawasniykichejta yanapawajchej khuchichakuymanta millay imaswan mana kusirikunankupaj?

¹³ Qankunapis wawasniykichejta Jehovaj chejnisqan imasta mana ruwanankupaj yanapanaykichej tiyan. Imaraykuchus llakikunapaj jina kay tiempopeqa wakin wawitaspis khuchichakuymanta millay imasta qhawayta qallarishanku. Cheqamantachá qankunaqa wawasniykichejman millay imasta qhaway mana allinchu kasqanta ninkichej. Chaywanpis mana chayllatachu ruwanaykichej tiyan, manaqa tapurikuychej: “¿Wawasniy yachankuchu imaraykuchus khuchichakuymanta millay imasta mana qhawanachu kasqanta? ¿Imataj chayta qhawayta munanankupaj tanqanman? ¿Imallamantapis noqawan parlarinankupaj atienekuwankuchu? Khuchichakuymanta millay imasta qhawayta munajtinku, ¿willawanqankuchu?”, nispa. Wawasniykichej juchʼuysitusllaraj kajtinkupis, kayta niwajchej: “Maykʼajllapis Internetpi khuchichakuymanta millay imas rikhurisojtin, qhawaytataj munanki chayqa, mana manchikuspa, nitaj pʼenqakuspa willaway. Noqaqa yanapayta munayki”, nispa.

¹⁴ Qankunapis sumaj yuyaywan ajllanaykichej tiyan imawanchus sonqoykichejta kusirichiyta. Jisqʼon parrafopi Pranas sutiyoj tatamanta parlarerqanchej, pay nin: “Tatasqa tukuy imata wawasninkuman niyta atinku, wawasninkutaj imatachus tatasninku ruwasqallankuta ruwanku”, nispa. Qankuna sumaj takiykunata, peliculasta, librosta ima ajllankichej chayqa, wawasniykichejpis ichá kikillantataj ruwanqanku (Rom. 2:21-24).

15, 16. 1) ¿Imaraykú yachankichej Jehová wawasniykichejta uywanaykichejpaj yanapasunaykichejta? 2) ¿Imatá qhepan yachaqanapi yachakusunchej?

¹⁵ Manoa imaynatachus wawanta uywananpaj yanapata mañakojtin, “Diosqa uyarerqa [...] mañakusqanta” (Jue. 13:9). Qankunatapis wawasniykichejta uywanaykichejpaj yanapata mañakojtiykichej Jehová uyarisonqachej. Pay yanapasonqachej wawasniykichejta munakuywan, llampʼu sonqowan uywanaykichejpaj, paykunata entiendenaykichejpaj ima.

¹⁶ Kay yachaqanapi yachakunchej, imaynatachus Jehová tatasta wawitasninkuta yachachinankupaj yanapasqanmanta. Qhepan yachaqanapitaj yachakusunchej tatas wawasninkuman jovenyashajtinku Diosta sirviyta yachachinankupaj, Jesús jina llampʼu sonqo kayninkuta, munakuyninkuta, wawasninkuta entiendeyta atisqankuta ima rikuchinanku kasqanmanta.