Wayna, Sumaq Ruwaqniykimanta yuyarikuy

“Wayna kachkaspa, pichus [Sumaq] Ruwasoj Diosmanta yuyarikuy.” (ECL. 12:1.)

1. ¿Imaynapi Jehová waynaspi atienekusqanta, yachanchik?

JEHOVAQA, payta yupaychaq waynasta, sutʼiyaymanta chhullatajina may allinpaq qhawan. Chantapis paypa nisqanmanjina, Churinpa ‘atipasqan pʼunchayninpiqa’, waynas, sipaskuna ima, Cristop kamachisqanta ruwanankupaq ‘jaywakunkuman’ karqa (Sal. 110:3). Kay profeciataq, juntʼakunan karqa, yaqha tukuy runas, mana Diospi iñiyniyuqman, kʼullu runasman, paykunallapi yuyaq runasman, qullqillata maskʼaq runasman ima, tukuptinku. Chaywanpis Diosqa, payta yupaychaq waynas mana chay runasjina kanankuta yacharqa. ¡Jehovaqa, mayta waynaspi atienekun!

2. ¿Ima ninayantaq Jehovamanta yuyarikuy?

² Tʼukuriy, imaynatachus Diosninchik kusikun, waynas Sumaq Ruwaqninkumanta yuyarikuptinku (Ecl. 12:1). Chaywanpis Diosmanta yuyarikuyqa, mana paypi yuyayllachu. Manaqa ruwayninchikwan chayta rikuchinchik: munayninta ruwaspa, kamachisqanmanjina kawsaspa ima. Chantapis, pay ñuqanchikpaq allinninchikta munasqanpi atienekunanchik tiyan (Sal. 37:3; Isa. 48:17, 18). Wayna, ¿ajinatachu Sumaq Ruwaqniykita qhawanki?

‘Tukuy sunquykiwan Jehová Diospi atienekuy’

3, 4. ¿Imaynatá Jesús Jehovapi atienekusqanta rikuchirqa, imaraykutaq payjina Jehovapi atienekunanchik tiyan?

³ Mana pipis Jesucristojina, Diospi atienekurqachu. Payqa, kay Proverbios 3:5, 6 nisqanmanjina kawsarqa: “Tukuy sonqoykiwan [Jehová] Tata Diospi atienekuy; ama qampa yachasqallaykipeqa atienekuychu. Tukuy ima ruwasqaykipi Tata Diosmantaqa yuyarikuy. Paymin cheqan ñanta pusasonqa”. Satanasqa, Jesusta bautizakusqantawan urmachiyta munarqa, kay pachamanta atiyta, tukuy kapuyninta ima, jaywayta munaspa (Luc. 4:3-13). Chaywanpis Jesusqa, mana chʼawkiyachikurqachu. Imaptinchus payqa, “qhapajyay, allimpi qhawasqa kay, kawsay ima”, ‘llampʼu sunquwan Jehová Diosta manchachikuyllamanta jamusqanta’, yacharqa (Pro. 22:4).

⁴ Kunan pʼunchaykunamanta runasqa, qullqillata munapayanku, chantapis paykunallapaq imatapis maskʼanku. Chayjina runas chawpipi kawsasqanchikrayku, Jesusjina kawsananchik tiyan. Wayna, yuyarikuy Satanasqa, Diosta yupaychaqkunata kawsayman pusaq kʼullku ñanmanta urqhuyta munaspa, tukuy imata ruwan. Payqa, mayta kusikunman, tukuy runas chinkayman pusaq jatun ñanta puriptinku. ¡Ama paywan chʼawkiyachikuychu! Astawanqa, Sumaq Ruwaqniykimanta yuyarikuy. Paypi tukuy sunqu atienekuy, chantapis mayta kallpakuy ‘chiqa kaq kawsayta’ japʼinaykipaq. Kay suyakuy, pisi tiempomantawan juntʼakunanmanta, ama iskaychakuychu (1 Tim. 6:19).

Wayna, yachayniyuq kay

5. ¿Imatá yuyanki, kay pacha tukukuyninman richkasqanmanta?

⁵ Sumaq Ruwaqninkumanta yuyarikuq waynasqa, wiñamasisninkumanta nisqaqa, astawan yachayniyuq kanku (Salmo 119:99, 100, ñawiriy). Kay waynasqa, Diospa munayninta riqsinku, kay pachap ruwaynin tukukuchkasqantapis, yachanku. Qamqa, manaraq unaytachu kawsanki, chaywanpis reparankichá, imaynatachus runa, sapa pʼunchay astawan manchachikuchkan, llakikuchkan ima. Chantapis uyarinkichá, Jallpʼata chʼichichachkasqankumanta, sachʼasta tukuchichkasqankumanta, Jallpʼa qʼuñirisqanmanta, wak llakiykunamanta ima. Kay  chʼampaykunaqa, achkha runasta mayta llakichin, chaywanpis Jehovamanta sutʼinchaqkunalla, Satanaspa saqra pachan chinkananpaq señalkuna kasqanta, yachanku (Apo. 11:18).

6. ¿Imaynatá wakin waynas chʼawkiyachikunku?

⁶ Llakikunapaqjina, Diosta yupaychaq wakin waynasqa, kay pacha tukukuyninman richkasqanta qunqanku (2 Ped. 3:3, 4). Wakinkunataq, wampu runaswan masichakusqankurayku, chayri mana pʼachayuq runasta telepi, revistaspi, wak imaspi ima, qhawasqankurayku, juchaman urmanku (Pro. 13:20). ¡May llakiychá kanman, Diospa pʼunchaynin qayllapiña kachkaptin, paywan qhisachachikuyqa! Dioswan mana qhisachachikunapaqqa, Moabpa pampasninpi israelitas kachkasqanmanta, yuyarikuna. Chayqa, 1473 qayna pacha watapi karqa, Israel llaqtaqa allin Jallpʼaman yaykunanpaqña kachkarqa. ¿Ima karqa?

Allin Jallpʼaman yaykunankupaq kachkaspa, juchaman urmarqanku

7, 8. a) ¿Ima tuqllatataq Satanás churarqa Moabpa pampasninpi? b) ¿Ima tuqllatataq Kuraq Supay kunan apaykachachkan?

⁷ Satanasqa, israelitas herenciankuta mana japʼinankupaq, tukuy imaymanamanta paykunata juchaman urmachiyta munarqa. Qallarinapaqqa, profeta Balaanwan Israel llaqtata maldecichiyta munarqa, chaywanpis munaynin mana juntʼakurqachu. Chayrayku, wakjinamantañataq pantachiyta munarqa: Moabmanta alajita warmista, israelitasta juchaman urmachinankupaq tanqarqa, ajinamanta paykuna Jehovawan qhisachachikunankupaq. Chay tuqllataq achkha israelitasta juchaman urmachirqa, imaptinchus paykunaqa, Moabmanta warmiswan khuchichakurqanku, Baal diostataq yupaycharqanku. Israelitasqa, herenciankuta japʼinankupaq qayllapiña kachkarqanku chaywanpis 24.000 Moabpa pampasninpi wañurqanku. ¡May llakiy! ¿Icharí? (Núm. 25:1-3, 9.)

⁸ Ñuqanchikqa, aswan sumaq herenciata japʼinapaq kachkanchik: Diospa musuq pachanta. Kuraq Supaytaq, Diospa llaqtanta juchaman urmachinanpaq, khuchichakuyta watiqmanta apaykachachkan. Kay pachap yuyayninqa, saqra ruwayllapi kachkan, imaptinchus khuchichakuyta, qharipura jinanakuyta ima, manaña juchata jinachu qhawanku. Diosta yupaychaq juk mamaqa, jinata nirqa: “Wawasniyqa, khuchichakuy, qharipura jinanakuy ima, Diospa ñawpaqinpi jucha kasqanmanta, wasiyllapi chayri Tantakunapaq Wasillapi uyarinku”.

9. ¿Ima chʼampaykuna wayna kachkaptinchik rikhurin, imaynatataq chaykunata atipasunman?

⁹ Sumaq Ruwaqninkumanta yuyarikuq waynasqa, qhariwarmijina puñuykuy, wawasniyuq kanallapaq, kasqanta yachanku. Chayrayku Jehovap nisqanta kasukunku: qhariwarmijina puñuyqa casarasqasllapaq kachkan (Heb. 13:4). Chaywanpis juk qhariwan chayri juk warmiwan kayta munay, tiempopiqa, mana atikullanchu Diospa kamachisqanmanjina llimphuta  kawsayqa. ¿Imatá ruwawaq sunquykiman mana allin yuyaykuna yaykuptin? Jehovamanta mañakuy allin yuyaykunapi yuyanaykipaq. Payqa uyarinpuni tukuy sunqu paymanta mañakuqkunata (Lucas 11:9-13, ñawiriy). Chantapis allin ruwaykunamanta wakkunawan parlariyqa, yanapallasunqataq.

Imatachus kawsayniykipi ruwanaykita allinta akllay

10. ¿Ima yuyaytataq sunquykimanta urqhunayki tiyan, imastataq tapukunkiman?

¹⁰ Kay pachapiqa, achkha waynas mana imapi tʼukurispa aychap munaynillankuta ruwanku. Jinata kawsanku, ‘Diosmanta sutʼinchay paykunapaq mana kasqanrayku’, chayri qhipapaq mana suyakuyniyuq kasqankurayku (Pro. 29:18). Paykunaqa, Isaiaspa tiempomanta israelitasjina kanku, pikunachus ‘asikuyllapi, kusikuyllapi’ kachkarqanku “sumaj aychata mikhuspa, vinotapis ujyaspa” (Isa. 22:13). Chay runasjina kawsayta munanaykimantaqa, Dios chiqa runaspaq, juk sumaq suyakuyta qusqanpi, tʼukuriy. Tapurikuytaq: ¿Munachkanichu musuq pacha chayamunanta? ¿Ruwachkanichu tukuy imata ‘aychap munayninta atipaspa kawsanaypaq, chay kusiy pʼunchay chayamunankama’? (Tito 2:12, 13.) Imaynatachus kay tapuykunaman kutichisqaykiqa, imatachus kawsayniykipi ñawpaqman churanaykita yanapasunqa.

11. ¿Imaraykutaq yachay wasipi kaqkuna yachachikusqanta sumaqta yachaqananku tiyan?

¹¹ Kay pachaqa, waynasta tukuy kallpankuta jatun yachay wasispi tukuchinankupaq tanqan. Yachay wasipiraq kachkanki chayqa, sumaqta imatachus yachachichkasusqankuta japʼiqanayki tiyan. Imaptinchus mana juk llamkʼayllatachu tariyta munanki, manaqa qutuchakuypi, willaypi ima, sumaqta yanapakuyta munanki. Chayta ruwanaykipaqtaq allinta tʼukuriyta, runaswan sutʼita parlayta, runasta jatunpaq qhawaspa, allillanmanta sumaqta parlayta ima, yachanayki tiyan. Chaywanpis aswan sumaq yachachiytaqa, Bibliallapi tariyta atinki. Bibliata ukhunchaptiyki, nisqanmanjinataq kawsaptiyki, tukuy imapi allin risunqa, chantapis aswan qhipaman wiñay kawsayta japʼinki (Salmo 1:1-3, ñawiriy). *

12. Diosta yupaychaq familias, ¿imatataq israelitasmanta yachakunkuman?

¹² Israel llaqtapiqa, wawasta yachachiyta may allinpaq qhawaq kanku. Chayrayku tatasqa, wawasninkuta tukuy imamanta yachachiq kanku, astawantaq Diosta yupaychayta yachachiq kanku (Deu. 6:6, 7). Tatasninkuta, Diosta kasukuq runasta ima, kasukuq wawasqa, sumaq yachayniyuq karqanku. Chaywanpis Diosmanta yachakusqankurayku, paykunaqa yachayniyuq, yuyayniyuq, sumaq reparayniyuq ima, karqanku (Pro. 1:2-4; 2:1-5, 11-15). Kunan pʼunchaykunapiqa, Diosta yupaychaq familias, kikillantataq wawasta yachachiyta qhawananku tiyan.

Chiqamanta munakusuqkunata kasukuy

13. ¿Ima yuyaychaykunatataq wakin waynas japʼinku, imaynatataq chayta qhawananku tiyan?

¹³ Waynasqa, tukuy laya runasmanta yuyaychayta japʼinku, kaykunamanta yachay wasipi yachachiqkuna kachkanku, paykunataq, kay pachapi tukuy imayuq kaypuni allin kasqantan ninku. Chayrayku qamqa, Jehovamanta yuyaychasunanta mañakuy, chantapis tukuy yuyaychayta Bibliap nisqanwan chayri allin yuyayniyuq kamachip qillqasqasninwan, kikinchay. Bibliata ukhunchasqaykirayku, Satanás waynasta, pisi yachayniyuqkunata ima, urmachiytapuni munasqanta yachanki. Yuyariy imaynatachus Edén huertapi Evaqa, pisi yachayniyuq kasqanrayku Satanasta kasurqa. Satanastaq mana Evap allinnintachu maskʼarqa.  Jehová Diosta kasukunman karqa chayqa, manachá kunanjina kawsachkasunmanchu karqa, ¿icharí? Jehovaqa, payta munakurqa, allinnintataq maskʼarqa, tukuy imaymanamantataq munakusqanta rikuchirqa (Gén. 3:1-6).

14. ¿Imaraykutaq Jehovata, tatasniykita ima kasukunayki tiyan?

¹⁴ Sumaq Ruwawaqninchikqa, qamtapis mayta munakusunki, munakuynintaq alliniykipaqpuni. Payqa kusisqa kawsanaykita munan, mana kunanllachu, manaqa wiñaypaq. Chayrayku payqa, munakuq tatajina kayta nisunki: “Kaymin cheqan ñanqa; chayninta riychej”, nispa (Isa. 30:21). Tatasniyki chiqa sunqu Diosta yupaychanku chayqa, aswan jatun tʼinkaraq kapusunki. Paykunata jatunpaq qhaway, kasukuytaq, yuyaychasusqankuta ama pisipaq qhawaychu, kawsayniykipi imatachus ruwayta munasqaykita yuyachkaptiykiqa (Pro. 1:8, 9). Imaraykuchus paykunaqa, wiñaypaq kawsanaykita munanku, chaytaq kay saqra pachapi, qhapaq, riqsisqa kaymanta ima, aswan sumaq (Mat. 16:26).

15, 16. a) Jehovap munayninta jutʼaptinchik, ¿pay qunqawasunchu? b) ¿Imatá Barucpa kawsayninmanta yachakusunman?

¹⁵ Sumaq Ruwaqninkumanta yuyarikuqkunaqa, kapusqankullawan kusisqa kawsakunku, imaptinchus paykunaqa Jehovapi atienekunku, paytaq nin: “Mana wijchʼurparisqaykichu, nitaj saqerparisqaykichu”, nispa (Hebreos 13:5, ñawiriy). Chaywanpis kay pachapi runasqa, mana jinatachu yuyanku. Chayrayku, allinta reparakuna kay pachap ruwayninman mana chhapukunapaq (Efe. 2:2). Barucmanta yuyarikuna, payqa Jeremiaspa kamachin karqa. Barucqa Jerusalén llaqta tukukuyninman richkaptin tiempopi kawsarqa, chaytaq qayna pachamanta 607 watapi karqa.

¹⁶ Rikukusqanmanjina Barucqa, tukuy ima patapi, mana llakiyniyuq ima, kawsayta munarqa. Chayrayku Jehová, yuyaycharqa mana, ‘may jatun imasta’ maskʼananpaq. Barucqa, llampʼu sunquyuq, allin yuyayniyuq ima kaspa, Jehovata kasukurqa, chayrayku, Jerusalén thuñikuchkaptin mana wañurqachu (Jer. 45:2-5, Qheshwa Biblia). Mana chaymanjinataq, tiemponmanta runasqa, qhapaqyayta munaspa ‘may jatun imasta’ maskʼarqanku, Jehovamantataq qunqakurqanku. Chaywanpis chay tukuy imasninkuta babilonioswan qhichuchikurqanku, paykunamanta achkha runastaq wañurqanku (2 Cró. 36:15-18). Barucpa kawsayninta qhawarispa, yachanchik imaptinchus kay saqra pachapi qhapaqyaymanta, riqsisqa kaymanta ima, aswan allin Diospa kamachisqanta juntʼayqa.

¿Pikunamantataq sumaqta yachaqakusunman?

17. ¿Imaraykutaq Jesuspa, Pablop, Timoteop kawsayninku yachaqakunanchikpaqjina?

¹⁷ Bibliaqa, kawsayman pusaq ñanta purinanchikpaq achkha runaspa kawsayninmanta yachachiwanchik. Chaykunamanta, Jesuspa kawsayninta yuyarina. Payqa, tukuy runasmanta imatapis may sumaqtapuni ruwaq, chaywanpis payqa wiñay kawsayta quq willaypi llamkʼarqa, chayrayku nirqa: “Diospa reinonmanta evangeliota willamunallaytaj tiyan”, nispa (Luc. 4:43). Apóstol Pabloqa, kikillantataq Jehová  Diosman kawsayninta jaywayta munarqa. Chayrayku qhapaqyayman pusaq kawsayta saqispa, tiemponta, kallpanta ima, Diospa Reinonmanta willananpaq churarqa. Timoteoqa, Pablop ‘iñiypi chiqamanta wawanjina’, pay kikin kawsarqa (1 Tim. 1:2). ¿Pesachikurqankuchu Jesús, Pablo, Timoteo ima, Diospa llamkʼasqankumanta? Mana. Astawanpis, Pabloqa Diospa kamachin kaymanta nisqaqa, kay pachapi kasqanta ‘qʼupatajina qhawarqa’ (Fili. 3:8-11).

18. ¿Imatataq juk wayna ruwarqa, imaraykutaq mana pesachikunchu?

¹⁸ Kunan pʼunchaykunapi Diosta yupaychaq waynasqa, Jesusjina, Pablojina, Timoteojina ima, kawsachkanku. Chaykunamanta, Diosta yupaychaq juk waynaqa, jinata qillqarqa: “Bibliap kamachisqanmanjina kawsasqayrayku achkha kutipi, aswan sumaq llamkʼayta quwarqanku maypichus astawan qullqita japʼiq kani. Chaywanpis, manapis imata ruwachkasqaytajina yuyarqani. Patronesniyta, Diospaq astawan llamkʼayta munasqayta niptiyqa, usqhayllata astawan qullqita yapawayta munawarqanku, paykunapaq llamkʼanallaypaqpuni. Chaywanpis, yacharqaniña imatachus ruwanayta. Achkha runas mana entiendeyta atirqankuchu imaraykuchus Diospa astawan ruwayta munasqayrayku, chay sumaq llamkʼayta saqisqayta. Chayta ruwarqani, Diosman qukusqayta juntʼayta munasqayrayku. Kunantaq, kawsayniyta Diospa llamkʼanaypaq churachkani, chaytaq mayta kusichiwan, sunqu juntʼasqa kaytaqa mana kay pachapi riqsisqa kay, qhapaq kay ima, jaywawanmanchu karqa”.

19. Wayna, ¿ima ruwanaykipaqtaq yuyaychayku?

¹⁹ Kay pachapiqa, achkha waynas allin yuyayniyuq kasqankurayku kikinta, ruwachkanku. Chayrayku, wayna, imatachus kawsayniykiwan ruwanaykimanta tʼukurichkaptiykiqa, ama qunqaychu Jehovap pʼunchaynin qayllapiña kasqanta (2 Ped. 3:11, 12). Ama kay saqra pachap munayninmanjina kawsaq runasjina kayta munaychu. Astawanpis chiqamanta munakusuqkunata kasukuy. ‘Kapuyniykita janaq pachapi tantaptiykiqa’, mana jaykʼaq pesachikunkichu, chantapis wiñaypaq tʼinkasta apamusunqa (Mat. 6:19, 20, 1 Juan 2:15-17, ñawiriy). Sumaq Ruwaqniykimanta yuyarikuy, rikunkitaq ima tʼinkastachus apamususqanta.

[Sutʼinchaynin]

¿Yuyariwaqchu?

• ¿Imaynatá Diospi atienekusqanchikta rikuchinchik?

• ¿Mayqintaq aswan sumaq yachachiy?

• ¿Imatá Barucmanta yachakusunman?

• ¿Pikunamantataq yachaqakusunman, imaraykutaq?

[Tapuykuna]

[21 paginapi dibujos/fotos]

Ima yachachiymantapis Jehová Dioslla aswan sumaqta yachachiwanchik

[23 paginapi dibujo/foto]

Baruc, Jehovata kasukusqanrayku, Jerusalén thuñikuchkaptin mana wañurqachu. ¿Imatá paymanta yachakuwaq?