Allin kaqta ruwanallapuni
Allin kaqta ruwanallapuni
‘Allin kaqta ruwallaychikpuni.’ (LUC. 6:27.)
1, 2. ¿Imarayku runa masinchikpaq allin kaqta ruway, mana atikullanchu?
RUNA masinchikpaq allin kaqta ruwayqa, mana atikullanchu. Wakin kuti runa masinchikpaq allin kaqta ruwaptinchikpis, paykunaqa, mana jinallatataqchu kutichiwanchik. Runa masisninchikman “Diospa may sumaq evangelionta”, Churinmanta ima willaptinchik, mana uyariyta munankuchu, nitaq agradecekuyta yachankuchu (1 Tim. 1:11). Wakin runastaq, “Cristoj wañuyninwan ruwaskanta chejnicuspa causancu” (Fili. 3:18, DIOS PARLAPAWANCHEJ). ¿Imaynatá chay runaswan kawsakuna tiyan?
2 Jesucristo discipulosninman nirqa: “Enemigosniykichejta munakuychej, allinta ruwaspa”, nispa (Luc. 6:35). Kay yachaqanapiqa, Jesuspa kay nisqanta, runapaq allin kaqta ruwanapaq wak yachachiykunatawan, ukhunchasun.
“Enemigosniykichejta munakuychej”
3. a) Jesús kay Mateo 5:43-45 nisqanta sutʼinchay. b) ¿Imatá religionta kamachiqkuna, judiosmanta, mana judío kaqkunamanta ima, yuyaq kanku?
3 Jesús Urqupi yachachichkaspa, uyariqkunaman, enemigosninkuta munakunankuta, qhatiykachaqkunapaq Diosmanta mañapunankuta ima, nirqa (Mateo 5:43-45, ñawiriy). Jesusta uyariqkuna judíos kasqankurayku, kay kamachiyta sumaqta yacharqanku: “Ama llaqta masiykimanqa ima saqramanta ayñita kutichinkichu. Runa masiykita ama chejninkichu. Astawanqa, paykunata munakuy qan kikiykita jina” (Lev. 19:18, Qheshwa Biblia). Chaywanpis, ñawpa tiempopi religionta kamachiqkunaqa, ‘llaqta masiyki’ chayri ‘runa masiyki’ rimaykuna, judiosllamanta parlakuchkasqanta yuyaq kanku. Chantapis paykunaqa, Moisesniqta qusqa Leypi, wak llaqtasman tʼaqasqas kanankuta kamachikusqanta, mayta uqhariq kanku. Chayrayku religionta kamachiqkunaqa, mana judío kaqkunata chiqnikuq kanku, enemigosninkutajinataq, qhawaq kanku.
4. ¿Imaynatá Jesuspa discipulosnin enemigosninkuta qhawananku karqa?
4 Jesús nirqa: “Enemigosniykichejta munakuychej, chejnispa qankunata qhatiykachajkunapajtaj Diosmanta mañapuychej”, nispa (Mat. 5:44). Discipulosninqa, paykunata ñakʼarichiqkunata, munakunanku karqa. Lucas nisqanmanjina, Jesús nirqa: “Qankuna uyariwajkunamanqa niykichej: Munakuychej enemigosniykichejta; allin kajta ruwaychej qankunata chejnejkunapaj. Allinta parlaychej qankunata maldecejkunapaj, Diosmantataj mañapuychej qhasimanta qankunata tumpajkunapaj”, nispa (Luc. 6:27, 28). Ñawpa cristianosjina ñuqanchikpis, Jesuspa yachachisqanta kasukunchik. ¿Imaynatá ‘allin kaqta ruwanchik chiqniwaqninchikkunapaq’? Paykunawan kʼacha kaspa. ¿Imaynatá ‘allinta parlasunman maldeciwaqninchikkunapaq’? Paykunata kʼachamanta parlapayaspa. Chantá, churanakuspa, ñakʼarichispa ima, ‘qhatiykachawaqninchikkunapaq’, ¿imatá Diosmanta mañapusunman? Jehová paykunamanta khuyakunanta, kawsayninkutataq tikrachinanta. Jinata ruwaspaqa, enemigosninchikta munakusqanchikta rikuchinchik.
5, 6. ¿Imarayku enemigosninchikta munakuna tiyan?
5 ¿Imarayku cristianos enemigosninkuta munakunanku tiyan? Jesús nisqanmanjina, ‘janaqpachapi Tatankup wawasnin kasqankuta’, rikuchinankupaq (Mat. 5:45). ¿Imaynamantá Diospa wawasnin kasqanchikta rikuchinchik? Pay kikin enemigosninchikta munakuspa, payqa “sajra runaspaj, kʼacha runaspajpis intinta llojsichimun. Kikillantataj parachimun tukuypaj, allin runaspaj, sajra runaspaj ima”. Chantapis Lucas ninjina, Jehovaqa, “khuyan mana yuyarikojkunata, sajra sonqoyojkunata ima” (Luc. 6:35).
6 Jesusqa, discipulosnin enemigosninkuta munakunankupuni kasqanta, sutʼita rikuchirqa, kayta nichkaspa: “Munakojkunallatachus munakunkichej chayqa, ima tʼinkayojtaj kawajchejri? Manachu impuesto cobrajkunapis kikillantataj ruwanku? Wawqesnillaykichejtachus napaykunkichej chayqa, ujkunamanta ima aswan allintataj ruwankichejri? Manachu mana judiokunapis kikillantataj ruwanku?”, nispa (Mat. 5:46, 47). Ñuqanchikta munakuqkunallata munakusun chayqa, Diosmanta ni ‘ima tʼinkatapis japʼisunchu’, nisunman mana khuyakuyninta tarisunchu. Judíos, impuestosta cobraqkunata chiqniptinkupis, impuestosta cobraqkunaqa, paykunata munakuqkunata munakuq kanku (Luc. 5:30; 7:34).
7. ¿Diosta yupaychaq runallachu hermanosninta napaykuq?
7 Judiosqa, “kusiy kawsay kachun”, nispa napaykunakuq kanku. Chaywantaq mana unqusqa kanankuta, tukuy imapi allin kanankuta, niq kanku (Lucas 10:5; Juan 20:19). Chayrayku, mana Diosta yupaychaq runasllachu jinata hermanosninkuta napaykuq kanku. Jesús ninjina “mana judiokunapis kikillantataj” ruwaq kanku.
8. Jesús nisqanmanjina, ¿imayna munakuytataq discipulosnin rikuchinanku karqa?
8 Jesús umallirichichkasqanta tukuchachkaspa, nirqa: “Imaynachus janaj pachapi kashaj Tataykichejqa cheqan munakuyniyoj, ajinallatataj qankunapis kaychej”, nispa (Mat. 5:48). Chayta nispa Jesusqa, discipulosnin munaykuyniyuq kanankuta nichkarqa. ¿Imaynatá chayta ruwankuman karqa? Enemigosninkuta munakuspa. Kay tiempomanta cristianospis, kikin munakuyllatataq rikuchinanku tiyan.
¿Imaraykutaq perdonana tiyan?
9. Jesús Diosmanta mañakuyta yachachisqanmanjina, ¿imaynatá allin kaqta ruwallasunmantaq?
9 Chantapis allin kaqta ruwallanchiktaq, contranchikpi juchallikuqkunata, khuyakuspa perdonaptinchik. Jesús mañakuyta yachachisqanmanta, juk chiqanpi jinata nin: “Juchasniykuta pampachapuwayku, imaynatachus noqaykupis contraykupi juchallikojkunata perdonapuyku, ajinata”, nispa (Mat. 6:12).
10. ¿Imaynatá Jehovajina runa masinchikta perdonasunman?
10 Ñuqanchikpis, Diosmanta yachaqakunanchik tiyan, payqa juchankumanta pesachikuqkunata, khuyakuywan juchankuta pampachan. Pablo jinata qillqarqa: “Manachayqa ujkuna ujkunawan kʼachas kaychej, khuyakuyniyojtaj. Sapa uj perdonanakuychej, imaynatachus Diospis Cristopi perdonasorqachej, ajinata” (Efe. 4:32). David takiyninpi nillarqataq: “Tata Diosqa kʼacha khuyaj sonqo, mana usqhayta phiñakoj, jatun khuyakuyniyojtaj [...] Mana sajrata ruwasqanchejman jinachu kutichiwanchej, nitaj sajra kayninchejman jinachu pagawanchej [...] Imaynachus inti llojsimuynejqa inti yaykuynejmanta karupi kashan, ajinata payqa juchasninchejta noqanchejmanta karunchan. Imaynatachus uj tata wawanmanta khuyan, ajinallatataj Tata Diospis payta manchachikojkunata khuyan. Payqa yachan imamantachus ruwasqa kasqanchejta; payqa yuyarikun jallpʼalla kasqanchejta” (Sal. 103:8-14).
11. ¿Pikunap juchankutataq Jehová pampachan?
11 Dios juchanchikta pampachananpaqqa, ñawpaqta contranchikpi juchallikuqkunataraq, perdonananchik tiyan (Mar. 11:25). Chayrayku Jesús nirqa: “Sichus contraykichejta juchallikojkunata perdonankichej chayri, ajinallatataj janaj pachapi kashaj Tataykichejpis juchasniykichejta pampachanqa. Runas contraykichejta juchallisqankutachus mana perdonankichej chayqa, Dios Tataykichejpis manallataj juchasniykichejta pampachanqachu”, nispa (Mat. 6:14, 15). Arí, Jehovaqa, runa masinkuta tukuy sunqu perdonaqkunap juchallankuta pampachan. Chayrayku, Pablop yuyaychasqanta ruwanallapuni tiyan, pay nirqa: “Imaynatachus Señorninchej kancunata perdonasorkachej, ajinallatataj kancunapis perdonanayquichej”, nispa (Col. 3:13, DIOS PARLAPAWANACHEJ). Jinata ruwaspa, runa masinchikpaq allin kaqta ruwachkanchik.
“Ama wajkunata juchachaychejchu”
12. ¿Imatá Jesús wakkunata juchachaymanta nirqa?
12 Jesús Urqupi yachachichkaspa, uyariqkunaman runa masinkuta mana juchachaspa allin kaqta ruwasqankuta, nillarqataq. Chaytataq juk sumaq rikchʼanachinawan, sitʼincharqa (Mateo 7:1-5, ñawiriy). Ñawpaqtaqa, qhawarina, Jesús ima ninayarqachus “ama wajkunata juchachaychejchu”, nispa.
13. ¿Imatá Jesusta uyariqkuna ruwananku karqa?
13 Jesuspa nisqan, Mateo evangeliopi, jinata nin: “Ama wajkunata juchachaychejchu, ama qankunapis juchachasqa kanaykichejpaj”, nispa (Mat. 7:1). Lucas evangeliotaq, nin: “Ama pitapis juchachaychejchu ama juchachasqa kanaykichejpaj, nitaj juzgaychejchu ama juzgasqa kanaykichejpaj. Perdonaychej, qankunapis perdonasqa kanaykichejpaj” (Luc. 6:37). Fariseosqa, runata mana khuyakuspa, yuyayninkumanjinalla juchachaq kanku, manataq Diospa kamachisqanmanjinachu. Jinata juchachaqkunata, Jesús nirqa: “Ama wajkunata juchachaychejchu” astawanqa juchasninkuta “perdonaychej”, nispa. Apóstol Pablopis, Efesios 4:32 pʼitipi perdonaymanta kikillantataq yuyaycharqa.
14. Jesuspa discipulosnin runa masinkuta perdonaptinku, ¿imaynataq runas paykunawan kankuman karqa?
14 Jesuspa, discipulosnin runa masinkuta perdonaptinku, chay runaspis kikillantataq ruwankuman karqa. Jesús nirqa: “Imaynatachus wajkunata juchachankichej, ajinallatataj qankunapis juchachasqa kankichej. Ima chimpuwancha wajkunaman midinkichej, chayllawantaj qankunaman midisonqachej”, nispa (Mat. 7:2). Runaqa, imatachus tarpun chayllatataq uqharin, chaytaq runa masinchikwan kawsasqanchikpi rikukullantaq (Gál. 6:7).
15. ¿Imaynatá Jesús wakkunata qhawaray mana allin kasqanta rikuchirqa?
15 Jesús, runa masinchikta qhawaray mana allinchu kasqanta rikuchinanpaq, jinata nirqa: “Imaraykutaj wawqeykej ñawimpi qʼopata qhawanki, qampa ñawiykipitaj kurkuta mana rikukunkichu? Chayri, imaynatataj wawqeykita niwaj: Saqeway ñawiykimanta qʼopata orqhojta, nispa, qampa ñawiykipi kurku kashajtin?”, nispa (Mat. 7:3, 4). Qhawaraq runaqa, hermanon imitapipis pantaptin, jatun juchatapis ruwanman karqa jinata qhawan, chaywantaq hermanon juchanta mana reparakuyta atisqanta rikuchin. Hermanonpa pantasqan —qʼupitajinalla kaptinpis—, qhawaraqqa, yanapayta munaspa nin: “Saqeway ñawiykimanta qʼopata orqhojta”, nispa. Qhawaraq runaqa, puraq uyalla hermanonta juchanta reparachiyta munan.
16. ¿Imaraykutaq fariseos ñawisninkupi ‘kurkuyuq’ kasqankuta nisunman?
16 Jesuspa tiemponpi religionta kamachiqkunaqa, runa masinkuta mayta qhawaraq kanku. Juk kutiqa, Jesús juk ciegota jampirqa, chay ciegotaq fariseosman Jesusta Dios kachamusqanta nirqa, paykunataq kutichirqanku: “Qanqa juchawan juntʼasqa nacekorqanki; qanchu noqaykuman yachachiwasqayku?”, nispa (Juan 9:30-34). Fariseosqa, mana Diospa yuyayninmanjinachu yuyarqanku, nitaq runata maychus kaqmanjina juzganankupaq, atiyniyuqchu karqanku, imaptinchus ñawisninkupi ‘kurkuyuqjina’ karqanku. Chayrayku Jesusqa, chay runasjina kaqkunata, nirqa: “Puraj uya. Qampa ñawiykimantaraj kurkuta ñawpajta orqhokuy. Chaymantataj sutʼita rikuspa, wawqeykej ñawinmanta qʼopata orqhonki”, nispa (Mat. 7:5; Luc. 6:42). Runa masinchikpaq allin kaqta ruwayta munaspaqa, runata mana qhawarasunchu, nitaq hermanosninchikpa ñawisninkupi, “qʼopata” maskʼasunchu. Astawanpis, juchasapa kasqanchikta mana qunqasunchu, chayraykutaq hermanosninchikta mana juzgasunchu.
¿Imaynatá runa masinchikta qhawananchik tiyan?
17. Mateo 7:12 nisqanmanjina, ¿imaynatá runa masinchikta qhawananchik tiyan?
17 Jesús Urqupi yachachichkaspa, Jehová munakuq Tatajina, kʼacha kayninrayku mañakusqanchikta uyarisqanta, nirqa (Mateo 7:7-12, ñawiriy). Chantapis Jesusqa, imaynatachus kʼacha kayninchikta runa masinchikman rikuchinanchikta nillarqataq, jinata nispa: “Chayrayku, imatachus munankichej runas qankunapaj ruwanankuta, ajinallatataj qankunapis paykunapaj ruwapuychej, imaraykuchus chayta leyqa kamachin, profetaspis” (Mat. 7:12). Runa masinchikta jinata qhawaptinchikqa, Jesucristop chiqa discipulosnin kasqanchikta rikuchisun.
18. ¿Imaraykutaq nisunman ‘Ley’, imaynatachus runa masinchikta qhawananchikta yachachiwasqanchikta?
18 Imaynatachus runa masinchikta qhawananchikmanta parlaytawan, Jesús nirqa: ‘Imaraykuchus chaytaqa, ley, profetas ima kamachin’, nispa. Allinta kawsanapaq sumaq kamachiyta juntʼaptinchikqa, ‘Ley’ kamachisqanmanjina, Génesis libromanta Deuteronomio librokama qillqakusqanta, juntʼachkanchik. Kay librosqa, Dios munayninpi ñakʼariykunata chinkachinanpaq, juk mirayta rikhurichinanmanta, sutʼinchan. Chantapis, Dios Moisesniqta 1513 qayna pacha watapi, achkha kamachiykunata qusqan, tarikun (Gén. 3:15). Chay kamachiykunaqa, imaynatachus israelitas runa masinkuta qhawanankuta sutʼincharqa; paykunaqa, mana pitapis pisipaq qhawanankuchu karqa, manaqa wakchaspaq, forasterospaq ima, allin kaqta, chiqan kaqta ima, ruwananku karqa (Lev. 19:9, 10, 15, 34).
19. ¿Imaynatá “profetaspis” allin kaqta ruwananchikta yachachiwanchik?
19 Jesús, ‘profetas’ nispaqa, Isaías libromanta Malaquías librokama qillqakusqanmanta, parlachkarqa. Kay librospiqa, ima profeciaschus mesiaspi juntʼakunanta qillqakurqa, chaykunataq Jesuspi juntʼakurqa, chantapis rikuchillantaq, Dios payta yupaychaqkuna, munayninta ruwaptinku, runa masinkupaq allin kaqta ruwaptinku ima, tʼinkasqanta. Isaías libropi israelitasman ajinata yuyaychakurqa: “Tata Diosqa nin: Justiciata ruwallaychejpuni; imatapis cheqanta ruwaychej, imaraykuchus salvanay pʼunchayqa qayllapiña kashan, justiciata ruwanaypis rikuchisqa kanqa. Kay imasta ruwaj runaqa kusikuyniyojmin: Mana saqespa chay kamachisqasta kasoj, [...] tukuy sajra kaj ruwanamantataj allinta qhawakojpis” (Isa. 56:1, 2). Arí, Diosqa, allin kaqtapuni ruwanachikta suyan.
Allin kaqta ruwanallapuni
20, 21. ¿Imaynatá Jesuspa Urqupi yachachisqanta uyariqkuna qhawarqanku, imarayku chay yachachiypi tʼukurina tiyan?
20 Jesús Urqupi yachachisqanmanta, wakillanta qhawarispapis, yachanchik, imaraykuchus uyariqkuna tʼukulla qhipakusqankuta. Biblia nin: “Chay imasta Jesús parlayta tukusqanmanta, runasqa yachachiyninmanta mayta tʼukorqanku. Atiyniyoj jinapuni yachachisharqa, manataj leymanta yachachejkuna jinallachu” (Mat. 7:28, 29).
21 Jesucristoqa, chiqamantapuni “Mayta Tʼukuna Yuyaychaj” kasqanta, rikuchirqa (Isa. 9:6). Jesús Urqupi yachachisqanqa, Tatanpa yuyasqanta sumaqta yachasqanta, rikuchiwanchik. Chantapis Jesús Urqupi yachachisqanqa, imaynatachus kusiyta tarinamanta, mana khuchichakuyman urmanamanta, chiqan kaqta ruwanamanta, wiñay kawsayta tarinamanta ima, parlallarqataq. ¿Manachu watiqmanta ñawiriwaq Mateo 5 tʼaqamanta, 7 tʼaqakama? Diosmanta mañakuytawan, Jesús Urqupi yachachichkaspa yuyaychasqanpi tʼukuriy, chaymanjina kawsanaykipaqtaq, kallpakuy. Jinata ruwaptiykiqa, Jehovata kusichinki, runa masiykita maychus kaqta qhawanki, allin kaqtataq ruwallankipuni.
¿Imatá kutichiwaq?
• ¿Imaynatá enemigosninchikta qhawana tiyan?
• ¿Imarayku runa masinchikta perdonana tiyan?
• ¿Imatá Jesús runa masinchikta juzgaymanta nirqa?
• Mateo 7:12 pʼitipi nisqanmanjina, ¿imaynatá runa masinchikta qhawana tiyan?
[Tapuykuna]
[14 paginapi sutʼinchaynin]
¿Imarayku Jesús “ama pitapis juchachaychejchu”, nirqa?
[12 paginapi dibujo/foto]
¿Imaraykutaq qhatiykachawaqninchikpaq, Diosmanta mañapuna tiyan?
[14 paginapi dibujo/foto]
¿Imatachus runas qampaq ruwanankuta munanki, kikillantataqchu paykunapaq ruwanki?