Kʼacha kaykunata “maskʼallaypuni”

“Chiqan kaqta, Diospa munayninmanjina kawsayta, iñiyniyuq kayta, munakuyniyuq kayta, muchuyniyuq kayta, llampʼu sunqu kayta ima, maskʼallaypuni.” (1 TIM. 6:11, NM.)

1. Bibliata ñawirisqaykimanjina, ¿imamantá yuyarikunki qhatiriy rimayta uyarispa?

BIBLIATA ñawirisqaykimanjina, ¿imamantá yuyarikunki qhatiriy rimayta uyarispa? Ichapis Moisespa tiemponpi, egipcios israelitasta qhatirispa jatun puka quchapi yakuwan pʼampaykusqa wañusqankumanta (Éxo. 14:23). Chayri, Israel suyupi mana yuyaspalla runa masinta wañuchiq runamanta. Chay runaqa, usqhayllata pakakunapaq llaqtasmanta, mayqillanmanpis ayqikunan karqa. ¿Imarayku? Biblia nin: “Sichus chay wañusqaj aswan qaylla kaj ayllun chay runata chay llajtakama qhatiykun chayqa [...] chay pakakoj runata mana jaywaykonqankuchu” (Jos. 20:5, 6).

2. a) ¿Ima suyakuytataq Dios akllasqasman qun? b) ¿Ima suyakuytataq Jehová kay tiempomanta cristianosman qun?

² Chaywanpis, mana runasllatachu qhatirinchik, manaqa imatachus ruwayta munasqanchikta qhatirillasunmantaq chayri maskʼallasunmantaq. Pablo jinata qillqarqa: “Ñawpajman rishallanipuni [griego rimaypi nisqanmanjina nikullanmantaq, “qhatirillachkanipuni”], maymanchus chayana kashan, chayman chayanaykama, tʼinkata japʼinaypaj patamanta Dios wajyawarqa Cristo Jesuspi, chayman” (Fili. 3:14). Bibliaqa, 144.000 akllasqa cristianos —maypichus Pablo yupakullantaq— janaqpachapi kawsanankuta rikuchin, paykunataq Jesuswan khuska Jallpʼata kamachimunqanku waranqa watasta. ¡Sumaq suyakuytapuni Dios chay runasman qun! Kay tiempomanta cristianostaq, Jallpʼapi wiñay kawsayta japʼiyta suyakuchkanku. Chay suyakuytataq, Jehová munakuyninrayku quwanchik, Adán Evawan, chay kawsayta chinkachiptinkupis (Apo. 7:4, 9; 21:1-4).

3. ¿Imaynatá Diosman agradecesqa kasqanchikta rikuchisunman?

³ Juchasapas kasqanchikrayku, ni jaykʼaq ñuqanchikllamanta wiñay kawsayta tarisunmanchu (Isa. 64:6). Chaytaqa, Jehová Jesucristoniqta  rantiwasqanchikpi iñiyninchikta churaspalla tarisunman. ¿Imatá ruwasunman Diosta chay ruwasqanmanta agradecenapaq? Kay kamachiyta kasukusunman: “Chiqan kaqta, Diospa munayninmanjina kawsayta, iñiyniyuq kayta, munakuyniyuq kayta, muchuyniyuq kayta, llampʼu sunqu kayta ima, maskʼallaypuni” (1 Tim. 6:11, NM). ‘Maskʼallaypuni’ rimayqa, griego simimanta, “qhatiriy” rimayman tikrakullantaq. Imatachus kay yachaqanapi yachakusun, kʼacha kaykunata maskʼanallanchikpaqpuni, chantapis, “astawan ajinallatapuni” ruwananchikpaq, yanapawasun (1 Tes. 4:1).

“Chiqan kaqta, [...] maskʼallaypuni”

4. ¿Imarayku chiqan kaqta maskʼay allin kasqanta nisunman, imaynatá chay maskʼayta qallarisunman?

⁴ Pablo Timoteoman qillqasqasninpi, ima kʼacha kaykunatachus kawsayninchikpi rikuchinanchikmanta parlarqa, iskaynin cartasninpitaq chiqan kaqta maskʼaymanta, ñawpaqta parlarqa (1 Tim. 6:11, NM; 2 Tim. 2:22). Bibliamanta wak pʼitikunapis, chiqan kaqta maskʼanachikta nillawanchiktaq (Pro. 15:9; 21:21; Isa. 51:1). Chaypaqqa, ñawpaqta ‘kʼata chiqa Diosta, kachamusqan Jesucristotawan riqsina tiyan’ (Juan 17:3). Ajinata chiqa kaqta maskʼayta qallariqkunaqa, juchasninkumanta pesachikuspa ‘kutirikunku’, Diospa munayninta ruwanankupaq (Hech. 3:19, 20).

5. ¿Imatá ruwasunman Diospa ñawpaqinpi chiqan runas kanapaq, imatá chayta mana chinkachinapaq ruwasunman?

⁵ Achkha runas, chiqan kaqta maskʼaspa Jehovaman qukuspa bautizakuchkanku. Bautizakunkiña chayqa, yuyarinkichá chiqan kaqta maskʼanallaykipuni kasqanta, kawsayniykipi chayta ruwachkasqaykita, rikuchinaykipaq. Imata ruwanapaqpis Bibliawan ‘imachus allin, imachus mana allin kasqanta reparanaykipaq’ yuyaychachikuptiykiqa, chiqan kaqta maskʼachkasqayki rikukunqa (Hebreos 5:14, ñawiriy). Tʼukuriy, casaranaykipaqjinaña kaptiykiqa, ¿sumaqtachu entiendenki mana bautizasqa runawan riqsinakuy, mana allin kasqanta? Chayri, ¿iskaychasqachu kachkanki? Chiqan kaqta maskʼachkallankipuni chayqa, manachá iskaychasqachu kachkanki (1 Cor. 7:39).

6. ¿Imatawan niyta munan chiqan kaqta maskʼallaypuni?

⁶ Chiqan kaqta maskʼaqqa, mana wak runasmanta astawan kasqanta yuyanchu, nitaq ‘chiqan runapuni kasqanta yuyananchu’ tiyan (Ecl. 7:16). Jesusqa, runaswan qhawachikunallankupaq chiqan kaqta ruwaqkunata, juchacharqa (Mat. 6:1). Chiqan kaqta maskʼaptinchikqa, saqra yuyayninchikta, saqra ruwayninchikta, saqra munayninchikta ima, tikrachisun. Chayta ruwanapaq kallpakuptinchikqa, mana juchaman urmallasunchu (Proverbios 4:23, ñawiriy; Santiago 1:14, 15, kikinchay). Chantapis, Jehová tʼinkawasun, jinallataq wak kʼacha kaykunayuq kanapaq, yanapawasun.

“Diospa munayninmanjina kawsayta [...] maskʼallaypuni”

7. ¿Imatataq niyta munan, griego simipi “Diospa munayninmanjina kawsay”, rimay?

⁷ Yupaychayqa, imallamanpis chiqa sunqu munakuywan, jatunpaq qhawaywan, ninakunman. Chantapis “Diospa munayninmanjina  kawsay”, griego simipi juk rimaymanta tikrakun. Chay rimaymantataq, Bibliamanta juk diccionario nin: Chay rimay “Diosta manchachikusqanchikta ruwasqanchikwan rikuchiy”, niyta munan. Israelitasqa, Jehová Egiptomanta paykunata kacharichiptinpis, achkha kutipi, mana Diospa munayninmanjina kawsarqankuchu, nitaq kasukurqanchu.

8. a) ¿Ima tapuytaq Adán juchallikuptin rikhurirqa? b) ¿Imaynatá chay tapuyman kutichiy sutʼinchakurqa?

⁸ Adán juntʼa runa kaspapis, juchallikurqa, chaywantaq, juk tapuyta rikhurichirqa. ¿Pillapis rikuchiyta atinmanchu karqa mana pantaspa Diospa munayninmanjina kawsasqanta? Achkha watas pasarqa, nitaq ni pi Adanpa wawasninmanta chay tapuyman kutichiyta atirqachu, imaptinchus tukuy juchasapas kanchik. Chayrayku, ¿pitaq mana pantaspa “Diospa munayninmanjina kawsasqanta” rikuchinman karqarí? Unay watasta, kay tapuyman kutichiyqa, juk ‘pakasqa yachayjina karqa’, Jehovataq maychus tiemponman sutʼincharqa. Jehovaqa, kʼata Churinpa kawsayninta Mariap matrizninman churarqa, churin mana juchayuq paqarikunanpaq. Jesusqa, paqarikusqanmantapacha, wañunankama chiqa sunqu, Jehovata munakusqanta, rikuchirqa. Mañakuyninpipis, munakuyniyuq Diosta jatunpaq qhawasqanta, rikuchirqa (Mat. 11:25; Juan 12:27, 28). Chayrayku Dios, Pablota yuyaycharqa, ni pi Jesusjina mana pantaspa Diospa munayninmanjina kawsasqanta, qillqananpaq (1 Timoteo 3:16, ñawiriy *).

9. ¿Imaynatá Diospa munayninmanjina kawsasqanchikta rikuchisunman?

⁹ Juchasapa kasqanchikrayku, Diospa munayninmanjina kawsasqanchikta, mana pantaspaqa, mana rikuchiyta atinchikchu. Chaywanpis, sapa pʼunchay Diospa munayninmanjina kawsasqanchikta, astawan rikuchiyta atisunman. Chaypaqqa, Jesusta qhawarispa kikinta ruwana (1 Ped. 2:21). Ajinamanta, mana puraq uya runasjinachu kasun, imaptinchus paykunaqa, “Diosta yupaychajkunaman rijchʼakullanku, kawsasqankuwanri, Diospa atiyninta qhesachanku” (2 Tim. 3:5). Chayqa mana niyta munanchu Diospa munayninmanjina kawsasqanchikta, mana rikchʼayninchikpi rikuchinanchikta. Astawanpis ima pʼachatapis churakunachikpaq akllachkaptinchikqa —casarakunanchikpaq, rantiq rinanchikpaq, chayri wak imaspaqpis—, mana qunqananchikchu tiyan, rikchʼayninchik ‘Diosta jatunpaq qhawasqanchikta’ rikuchinan kasqanta (1 Tim. 2:9, 10). Arí, Diospa munayninmanjina kawsasqanchikta rikuchinapaqqa, paypa nisqanta tukuy imapi ruwana tiyan.

“Iñiyniyuq kayta [...] maskʼallaypuni”

10. ¿Imatá ruwasunman iñiyninchik kallpachasqallapuni kananpaq?

¹⁰ Romanos 10:17, ñawiriy. * Iñiyninchik kallpachasqa kanallanpaqpuni, Bibliap sumaq yachachisqanpi sapa kuti tʼukurina tiyan. “Allin kamachi yuyayniyojtaj”, achkha yanapaykunata quwanchik. Chay yanapaykunamanta wakinqa, kay libros kanku: Biblia yachachisqanmanta librituy, ‘Qhipayta jamuy’ ima. Chay librosqa, Cristota sumaqta riqsinapaq, pay kikin  ruwanapaq ima, yanapawasun (Mat. 24:45-47). Chay ‘allin kamachiqa’, tukuy imaymana tantakuykunata wakichillantaq, chaypi yachachiykunataq, ‘Diospa Palabranmanta jamun’. Chay tukuy yanapasta jʼapikunaykipaq tʼukuriy, chantapis ‘sumaqta qhawarikuy imaynatachus Diosmanta uyarichkasqaykita’ (Luc. 8:18, DIOS PARLAWANCHEJ).

11. ¿Imaynatá Diosmanta mañakuy, kasukuy ima, iñiyninchikta kallpachanapaq yanapawanchik?

¹¹ Diosmanta mañakuyqa, iñiyninchikta kallpachallantaq. Juk kutiqa, Jesuspa discipulosnin payta nirqanku: “Astawan creeyta yanapawayku”, nispa. Ñuqanchikpis, kikinta Diosmanta mañakuna (Luc. 17:5). Llampʼu sunquwan espíritu santonta mañakuna, imaptinchus iñiyqa espiritup juk puquynin (Gál. 5:22, 23, Qheshwa Biblia). Diospa kamachisqanta kasukuyqa, iñiyninchikta kallpachallantaq. Chayrayku Diosmanta astawan willamuna, chayta ruwaptinchik mayta kusikusun. Chantapis, tʼukurina ima tʼinkastachus japʼinchik “Diospa reinonta, cheqan kaynintawan” ñawpaqman churaptinchik, ajinamantapis iñiyninchikta kallpachallasuntaq (Mat. 6:33).

“Munakuniyuq kayta [...] maskʼallaypuni”

12, 13. a) ¿Ima musuq kamachiytataq Jesús qurqa? b) ¿Imaynasmantá munakuyninchikta rikuchisunman?

¹² Kay 1 Timoteo 5:1, 2, ñawiriy. Pabloqa, hermanosninchikwan allinta kawsanapaq, yuyaychaykunata qurqa. Diospa nisqanmanjina kawsayqa, Jesuspa musuq kamachiyninta juntʼananchikpaq tanqanawanchik tiyan, chay kamachiytaq nin: “Imaynatachus noqa munakorqaykichej, ajinallatataj qankunapis purajmanta munanakuychej”, nispa (Juan 13:34). Apóstol Juanpis jinata nirqa: “Kapuyniyoj runachus, hermanonta pisichikojta rikuspa, mana imatapis jaywarin chayqa, Diospa munakuynenqa manapuni paypi kanchu”, nispa (1 Juan 3:17). ¿Yuyarikunkichu maykʼaqllapis ruwasqaykiwan munakuyniykita rikuchisqaykimanta?

¹³ Munakuyninchiktaqa, hermanosta tukuy sunqu perdonaspa, rikuchillanchiktaq (1 Juan 4:20, ñawiriy). Kay kamachiyta kasukuna: “Chay pacienciawan kancuna purajmanta pantaskasniyquichejta muchunacuychej. Sichus imamantapis phiñanacuwajchej chayka, perdonanacuychej. Imaynatachus Señorninchej kancunata perdonasorkachej, ajinallatataj kancunapis perdonanayquichej” tiyan (Col. 3:13, DIOS PARLAPAWANCHEJ). ¿Phiñanasqachu kachkanki pillawanpis qutuchakuymanta? Jina kaptinqa, Bibliap kamachisqanta, ¿kasukunkichu?

“Muchuyniyuq kayta [...] maskʼallaypuni”

14. ¿Imatataq Filadelfiapi qutuchakuymanta, yachakusunman?

¹⁴ Imallapis karupi kaptin chayri mana atinajina kaptin suyakuyqa, mana atikullanchu. Arí, wiñay kawsayta taripanakama suyakunapaqqa, muchuyniyuq kana. Jesús, Filadelfia llaqtapi qutuchakuyman, nirqa: “Niskaymanjina Diospi japʼicuspa muchorkanqui. Chayraycu nokapis manchay ñacʼariy pʼunchaycunamanta jarcʼaskayqui”, nispa (Apo. 3:10, DIOS PARLAPAWANCHEJ). Arí, Jesusqa muchuyniyuq kananchikta nirqa, muchuyqa, ima chʼampay kaptinpis sinchi sayasqa kanapaq, mana juchaman urmanapaq ima, yanapawanchik. Filadelfiapi qutuchakuymanta hermanosqa, iñiyninkurayku achkha ñakʼariykunapichá sinchita sayarqanku. Chayrayku, Jesús paykunata yanapananta nichkarqa, juk jamuq jatun ñakʼariypi sinchita sayanankupaq (Luc. 16:10).

15. ¿Imatataq Jesús muchuyniyuq kaymanta nirqa?

¹⁵ Jesusqa, discipulosninta, familianku, kay pachamanta runas ima, chiqninanta yacharqa,  chayrayku paykunata kallpachananpaq, iskay kutirayku nirqa: “Pichus tukukuykama sinchʼita sayajri, chayma salvasqa kanqa”, nispa (Mat. 10:22; 24:13). Chantapis, Jesusqa imaynatachus sinchita sayanankuta, nillarqataq. Juk kutiqa, Jesús “Diospa Palabranta kusiywan” japʼikuspa ñakʼariypi mana sinchita sayaqkunataqa, rumirara jallpʼawan kikincharqa. Diospa palabranta japʼikuspa “pacienciawan kawsayninkupi sumaj poqoyta” rikuchiqkunatataq, sumaq jallpʼawan kikincharqa (Luc. 8:13, 15).

16. ¿Ima yanapayniyutaq may chhika runas kanku?

¹⁶ ¿Imatá ruwasunman sinchita sayanallapaqpuni? Diospa palabranta yuyayninchikpi, sunqunchikpi ima, sumaqta japʼina tiyan. Chayta ruwanapaqtaq, kay Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras, kapuwanchik, kay Bibliaqa, chiqanta willan, ñawirinanchikpaqjinataq, sapa kutitaq, astawan qalluspi lluqsichkan. Sapa pʼunchay Bibliamanta juk pʼitillapipis tʼukuriptinchik, allin kallpachasqa kasun, chantapis ‘pacienciawan kawsayninchikpi sumaq puquyta rikuchillasunpuni’ (Sal. 1:1, 2).

“Llampʼu sunqu kayta”, allin kawsayta ima, maskʼallaypuni

17. a) ¿Imaraykutaq llampʼu sunqu kananchik tiyan? b) ¿Imaynatá Jesús llampʼu sunqu kasqanta rikuchirqa?

¹⁷ Ni pi munanchu, qhasi mana kaqmanta tumpanankutaqa. Chayrayku achkha runas qhasi mana kaqmanta tumpaqtinku, mayta phiñakunku. Chaywanpis, aswan allin llampʼu sunquwan chay yuyayta allinchana (Proverbios 15:1, ñawiriy). Chayta ruwayqa, mana atikullanchu. Chaywanpis, pipis tumpawaptinchik, Jesusmanta yachakusunman. Biblia nin: “Cristota runas maldicejtinku, payqa mana maldecillarqatajchu. Ñakʼarichisqa kashaspapis, mana nerqachu chaymanta pagachikunanta. Astawanqa cheqanta juzgaj Juezpa makisninman churakorqa” (1 Ped. 2:23). Ichapis Jesusjina ruwayta mana atisunchu, chaywanpis sapa pʼunchay astawan pay kikin ruwanapaq kallpakusunman.

18. a) ¿Imapaq llampʼu sunqu kay yanapawasun? b) ¿Ima wak kʼacha kaytataq, maskʼanallataq tiyan?

¹⁸ Jesusjina ruwana, chantapis “llampʼu sonqowan” runasta sumaqpaq qhawaspa ‘imatachus suyakusqanchikmanta sutʼita kutichinapaq wakichisqa’ kana (1 Ped. 3:15). Llampʼu sunqu kayqa, willaq rispa runaswan, hermanoswan ima, mana siminakunapaq yanapawasun (2 Tim. 2:24, 25). Arí, llampʼu sunqu kayqa, tukuywan allinpi kawsanapaq, yanapawanchik. Ichapis chayrayku Pablo, Timoteoman qillqasqanpi, wakkunawan allinpi kawsayta, kʼacha kaykunaman yapaykurqa (2 Tim. 2:22; kikinchay kay 1 Timoteo 6:11). Bibliaqa, allinpi kawsayta, kʼacha kaykunatajina maskʼananchikta niwanchik (Sal. 34:14; Heb. 12:14).

19. Chay kʼacha kaykunamanta yachakuytawan, ¿imata ruwanaykipaqtaq kallpachakunki?

¹⁹ Kay yachaqanaqa, qanchis kʼacha kaykunata maskʼanallanchikpaqpuni tanqawanchik, chaykunataq kanku: chiqan kay, Diospa munayninmanjina kawsay, iñiyniyuq kay, munakuyniyuq kay, muchuyniyuq kay, llampʼu sunqu kay, allinpi kawsay ima. ¡Kay kʼacha kaykunayuq kanapaq kallpakuptinchikqa, mayta qutuchakuyta yanapasun! Chantapis, Jehovata jatunchasun.

[Sutʼinchaykunasnin]

 Tʼukurinapaq tapuykuna

• ¿Ima ninayantaq, chiqan kaqta, Diospa munayninmanjina kawsayta ima, maskʼallaypuni?

• ¿Imataq iñiyniyuq kayta, muchuyniyuq kayta ima, maskʼanallanchikpaqpuni yanapawasun?

• ¿Imaraykutaq hermanosman munakuyninchikta rikuchina tiyan?

• ¿Imaraykutaq llampʼu sunquyuq kayta, tukuywan allinpi kawsayta ima, maskʼanallanchikpuni tiyan?

[Tapuykuna]

[16 paginapi dibujo/foto]

Jesusqa, runa qhawanallanpaq chiqan runa kasqankuta niqkunata juchacharqa

[17 paginapi dibujo/foto]

Iñiyninchikta kallpachana Diospa Palabranmanta chiqa yachachiykunapi tʼukurispa

[19 paginapi dibujo/foto]

Munakuyniyuq kayta, llampʼu sunquyuq kayta ima, maskʼanallapuni