Romanos libromanta wakin allin yachachiykuna
Jehová Diospa Palabranqa kawsayniyuq
Romanos libromanta wakin allin yachachiykuna
KAY 56 wata chayniqpi, kimsa kaq kutipi misionerojina willaq risqanmanta, apóstol Pablo, Corinto llaqtaman chayarqa. Chaymantapachataq, Pablo juk cartata paykunapura, Cristowan ima, jukchasqa kanallankupaqpuni, Romamanta hermanosman qillqarqa. Imaptinchus chay llaqtapiqa cristiano judíos, mana judío cristianos ima, mana allintachu apanakuchkarqanku.
Kay cartaqa, imaynatachus chiqan runaspaq qhawasqa kasunman, imaynatachus kawsananchikta ima, rikuchiwanchik. Chantapis, Diosmanta, Palabranmanta ima, yachakusqanchikta astawan yapan, Diospa qhasilla kʼacha munakuyninmanta mayta parlasqanrayku, jinallataq imaynatachus Cristorayku salvasqa kasqanchiktapis (Heb. 4:12).
¿IMAYNAMANTÁ RUNAS, CHIQAN RUNASPAQ QHAWASQA KANKU?
“Tukuy runas juchallikusqankurayku, paykunaqa Diospa jatun kaynimpa kʼanchayninta mana taripayta atinkuchu”, nispa nin Pablo, chantá nillantaq: “Diospa qhasilla kʼacha yanapayninrayku runasqa cheqan runaspaj qhawasqa kanku, Cristo Jesusnejta juchamanta kacharichisqa kasqankurayku”, nispa. Chaymanta, “runaqa [iñiyniqta] cheqan runapaj qhawasqa kasqanta [sutʼinchan], manataj leyta juntʼasqanraykuchu” (Rom. 3:23, 24, 28). Akllasqas, may chhika runasmanta kaqkuna ima, “Jesucristoj cheqan ruwasqan[pi]” iñisqankurayku, “cheqan runapaj qhawasqa” kayta atinku. Akllasqasqa, Jesuswan khuska janaqpachapi tiyanankupaq, ‘may chhika runasmanta’ kaqkunataq, Diospa amigosninjina, “jatun ñakʼariy[manta]” lluqsiyta suyanankupaq (Rom. 5:18; Apo. 7:9, 14; Juan 10:16; Sant. 2:21-24; Mat. 25:46).
“Juchallikusunchu mana leypa kamachiynimpi kaspa, Diospa qhasilla kʼacha yanapaynimpi kasqanchejrayku? Ni imarayku”, nispa nin Pablo; chantá sutʼinchan: “Yachankichej wata runa jina yaykuspa [...] munaspaqa atinkichej juchata kasuyta, chaytaj wañuyman pusasonqachej. Manachayri atinkichej Diosta kasuyta, chaytaj cheqan kayman pusasonqachej”, nispa (Rom. 6:15, 16). Chaymanta Pablo nillantaq: “Sitajchus Espiritunejta aychaj munaynimpa ruwanasninta wañuchinkichej chayri, kausankichej”, nispa (Rom. 8:13).
Bibliamanta tapuykunaman, kutichiykuna:
1:24-32. ¿Judiosmanchu chayri mana judiosmanchu, chay millay ruwaykunata ruwasqankuta, nikurqa? Ichapis iskayninkuta chayta nispa juchachanman, chaywanpis Pabloqa, Diosta wasanchaspa churanakuq judiosman chayta nichkarqa. Imaptinchus, israelitasqa, “Diospa juicionmanta” yachachkaspa, ‘Diosmanta qunqakurqanku’ nisunman kamachiykunasninta mana juntʼarqankuchu. Chayrayku paykuna, juchachanapaqjinapuni karqanku.
3:24, 25. ¿Imarayku nisunman “Cristo Jesusnejta juchamanta kacharichisqa” kasqanchik manaraq Cristo wañuchkaptin “ñaupa juchasta” pampachasqantaña? Kay Génesis 3:15 Jesusmanta profeciaqa, 33 kaq watapi Jesucristo khurkupi wañuspa, kawsayninta quptin, juntʼakurqa (Gál. 3:13, 16). Chaywanpis Jehovapaqqa, chay profecía nikusqanmantapacha, juntʼakunmanñapisjina karqa, imaptinchus nisqanta juntʼananpaqqa, ni ima jarkʼanchu. Chayrayku Jehovaqa churinpa wañuynin juntʼakunantapuni yachaspa, nisqanpi iñiqkunap, juchasninta pampacharqa. Jesuspa wañuyninqa, niraq wañuchkaptin runasta kawsarichimuyta atirqa (Hech. 24:15).
6:3-5. ¿Ima ninayantaq, Cristo Jesuspi, wañuyninpi ima, bautizakuy? Jehová espíritu santonniqta cristianosta akllaptinqa, paykunaqa, Jesusman jukchasqa kanku qutuchakuypi kasqankurayku, imaptinchus qutuchakuyqa, Cristop cuerpon, paytaq umajina (1 Cor. 12:12, 13, 27; Col. 1:18). Chay ninayan Cristo Jesuspi bautizakuyqa. Chaywanpis akllasqasqa, ‘Cristop wañuyninpi’ bautizakullankutaq, imaptinchus Jesusjina ñakʼarinku, chantapis Jallpʼapi wiñay kawsayta manaña suyankuchu. Chayrayku, akllasqaspa wañuyninkuqa, Jesuspa wañuynin jinallataq, chaywanpis mana wañuyninkuwan, runaspa juchanta pampachayta atinkuchu. Cristop wañuyninpi bautizakusqankuqa, paykuna wañuspa janaqpachapi kawsanankupaq kawsarimuptinku, juntʼakun.
7:8-11. ¿Imarayku jucha ‘leymanta valekusqanta’ nisunman? Israelpi leyesqa, imachus, imaynachus juk jucha kasqanta riqsinankupaq israelitasta yanaparqa, chaytaq juchasapa kasqankuta entiendechirqa. Chayrayku paykunaqa, ñawpaqpi ruwasqankumanta, achkha ruwasqanku jucha kasqanta repararqanku, jinallataq juchasapas kasqankutapis. Chayrayku, jucha leymanta valekusqanta nisunman, astawan sutʼita rikunapaq imachus jucha kasqanrayku.
Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna:
1:14, 15. Tukuy ima tanqawanchik, kʼajaywan willamunapaq. Jesús runata yawarninwan rantisqanrayku paykunawan manupijina kanchik, chayraykutaq Diosmanta yachachinanchik tiyan.
1:18-20. Diospi mana creeqkuna, mana chiqan kaqta ruwaqkuna ima, “mana niyta atinkuchu mana yachasqankutaqa”, imaptinchus Diospa kʼacha kaykunasninqa, ruwasqasninpi sutʼita rikukun.
2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Pablo, judiosta phiñachinanpaqjina parlaytawan, sunqu tiyaykuchinapaqjina kʼachamanta parlan. Ima chʼampaypipis parlana kaptinqa, Pablojina yachaywan kʼachamanta parlasunman.
3:4. Runap kamachisqan, Diospa kamachisqanwan churanakun chayqa, Bibliap nisqanpi atienekuspa, chaymanjina ruwaspa ima, Diosninchik chiqa kasqanta rikuchinchik. Chantapis, kʼajaywan willamuspa, Diosmanta yachachispa ima, runata, Jehová chiqa Dios kasqanta reparanankupaq, yanapanchik.
4:9-12. Niraq Abraham 99 watasninman circuncidasqa kachkaptin, payqa iñiyninrayku chiqan runapaq qhawasqaña karqa, arí Diosqa, iñiyninta rikuspa chiqan runapaq qhawarqa (Gén. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10). Chaywantaq Diosqa, iñiyninchikrayku chiqan runapaq qhawasqa kasqanchikta, rikuchiwanchik.
4:18. Iñiyniyuq kanapaqqa, suyakuyniyuq kananchik tiyan. Imaptinchus suyakuyrayku, iñiyniyuq kanchik (Heb. 11:1).
5:18, 19. Pabloqa, imapichus Jesús Adanwan rikchʼakusqanta sutʼimanta rikuchirqa, sutʼinchananpaq imaynatachus juk runaniqllata “ashkha runas salvasqa” kayta atinkuman (Mat. 20:28). Ñuqanchikpis sutʼita parlaspa, tʼukurichinapaq yachachispa ima, runaman yachachisunman (1 Cor. 4:17).
7:23. Qallunchikta, makisninchikta, chakisninchikta, wak imasninchikta ima, allinta apaykachanachik tiyan, imaptinchus chaykunaqa, ‘presochasqata jucha ruwayman pusawasunman’.
8:26, 27. Chʼampaykunapi kachkaspa ichapis mana yachanchikchu imatachus Diosmanta mañakuyta, chay kutispi “Espiritu Santoqa Diospa munayninman jina ajllakusqasnimpaj mañapun”, ‘mañakuykunata uyariq’ Jehovataq, Palabranpi qillqasqa mañakuykunata, ñuqanchikpis chayta mañakusunman jinata uyarin (Sal. 65:2).
8:38, 39. Jehovataqa, mana imapis jarkʼanmanchu, munakunawanchikpaq, ñuqanchiktapis ni ñakʼariykuna, ni supaykuna, ni kamachiqkunapis, Jehovata munakunanchikpaq jarkʼanawanchikchu tiyan.
9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Israel watiqmanta jatarinanpaq profeciasmanta, achkha, akllasqa cristianospi juntʼakun, mayqinkunachus “judios ukhumanta, mana judio kajkuna ukhumantapis” waqyasqa karqanku.
10:10, 13, 14. Mana Diosta, runa masinchikta ima munakuyllachu runaman willananchikpaq tanqawasun, manaqa, sinchi sayasqa iñiyninchik, Diospa nisqanpi atienekuy ima, yanapallawasuntaq.
11:16-24, 33. ‘Diospa kʼacha kaynin, mana kasukuqkunapaq phiñakuynin’ ima, chiqan kaqmantapuni rikukun. “Payqa chhanka jina pakakunanchej. Ruwasqasnenqa may sumajpuni. Tukuy ñankunanqa cheqampuni.” (Deu. 32:4.)
CHIQAN RUNASPAQ QHAWAQSQA KASQANCHIKTA, KAWSAYNINCHIKPI RIKUCHINA TIYAN
Pablo nin: “Chayraycu, hermanos, rogayquichej Dios qhuyasuskanraycu, cuerposniyquichejta entreganayquichejta uj causaj santo sacrificiota, Diosta agradajta. Chaymin racional servicioyquichej”, nispa (Rom. 12:1, MOSOJ TESTAMENTO). “Chayraycu” —cristianos iñiyninkurayku chiqan runaspaq qhawasqa kasqankurayku—, Pablop nisqanqa, imaynatachus cristianos, paykunata, kay pachapi kamachiqkunata ima, qhawachkasqankuta reparanankupaq yanapanan karqa.
“Sapa ujniykichejman niykichej: Ama qankuna kikiykichejmanta aswan sumaj kasqaykichejta yuyakuychejchu”, nispa Pablo nirqa, chaymanta kamachirqa: “Munakoyqa tukuy sonqo kachun”, nispa (Rom. 12:3, 9). Chaytá nillantaq: “Tukuy runas kamachejkunata kasuchunku”, nispa (Rom. 13:1). Concienciamanjina ruwaykunamanta parlaspa, Pablo cristianosman ‘ama jukkuna jukkunata juzganakunankuta’ nirqa (Rom. 14:13).
Bibliamanta tapuykunapaq, kutichiykuna:
12:20, MOSOJ TESTAMENTO. ¿Imaynamantá “nina brasasta [enemigoykip] umanman taukanqui”? Ñawpa tiempopiqa, metalesta unuyachinapaq hornopi, metalta unuyachiq kanku, chay horno ukhupitaq, patanpi jinallataq uranpi nina brasa kaq. Brasaqa, metalta unuyachispa, chʼichi kaqninmanta tʼaqaq. Ñuqanchikqa, enemigonchikman munakuyninchikta rikuchispa, ‘umanman nina brasasta’ churaspa jinanchik. Chaytaq qhasa metaljina sunqunta unuyachin, kʼacha kaykunanasnintataq rikuchiyta qallarin.
12:21. ¿Imaynatá “sajra kajta allin kajwan” atipasunman? Mana manchachikuspa Diospa Reinonmanta tukuyniqpi willamuspa, maykamachus Jehová munanqa juntʼananchikta, chaykama (Mar. 13:10).
13:1. ¿Imarayku “kamachejkunapis [maychus kaqman] Diospa churasqallantaq” kasqankuta nisunman? Imaptinchus kamachiqkunata, Dios kamachinankuta saqichkan. Maypachachus Dios profeciaspi wakin kamachiqkuna kananmanta qillqachirqa, nisunman chay ‘kamachiqkunata maychus kaqman Dios churasqanta’.
Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna:
12:17, 19. Pichus saqrata, saqra kaqwan kutichillantaq, paypa yuyayninmanjinalla justiciata ruwachkan, manataq Jehovap munayninmanjinachu. Mana allinchu kanman “sajramanta sajrallatataj” kutichiy, ¿icharí?
14:14, 15. Ima mikhunallatapis chayri ima ukyanallatapis runa masinchikman jaywasqanchikqa, mana llakichinanpaqjinachu chayri mana pantachinanpaqjinachu kanan tiyan.
14:17. Diospa ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kanapaqqa, chiqan runas, allinyachiq runas, kusikuyniyuq runas ima, kananchik tiyan, Diosqa, mana qhawanchu imatachus mikhusqanchikta chayri imatachus mana mikhusqanchikta.
15:7. Tukuy imaymana runasta qutuchakuyman waqyaspa munakuyninchikta rikuchinanchik tiyan, jinallatataq tukuy chiqan kaqta maskʼaqkunamanpis Diospa Reinonmanta willananchik tiyan.
[32 paginapi dibujos/fotos]
Niraq Jesús wañuchkaptin, ¿atinmanchu karqa Dios Jesuspa wañuyninrayku runaspa juchasninta pampachayta?