¿Yacharqankichu?

¿Imaraykutaq Jesús mana jukllapichu ciegota sanoyachirqa?

Marcos 8:22-26 pʼitikunapi rikunchik imaynatachus Jesús Betsaidapi juk ciegota sanoyachisqanta. Ñawirisqanchikmanjina rikunchik Jesús ñawpaqta thuqayninwantaq ñawisninta jawiykusqanta, chaymanta imatachus rikusqanta tapurisqanta. Ciegotaq uma muyusqajina kutichirqa: “Rikushani runasta sachʼasta jina puriykachashajta”, nispa. Chaymanta Jesusqa juktawan ñawisninta llamkhaykurqa, kay kutipitaq chay runaqa ‘tukuy imata sutʼita rikurqa’. Rikunchikjina Jesusqa mana jukllapichu sanoyachirqa, manaqa pisimanta pisi. ¿Imaraykutaq?

Bibliapiqa mana tukuynintachu sutʼinchan, chaywanpis cuentata qukusunman, imaraykuchus Jesús mana jukllapichu sanoyachisqanta. Watastaña juk runa, chayri wawamantapacha ciego chayqa, tukuy imata jukllapi rikuyqa, paytaqa mayta tʼukuchinman. Juk kikinchayta churarina: juk tiempopi juchʼuy caballosta minaspi llamkʼachiq kanku. Kay animalesqa laqhapi kayta yachakapuq kanku, chay ukhumanta lluqsimuspataq juk pʼunchaypiraq inti kʼanchayman yachakapuq kanku. Jesús sanoyachisqan ciegopaqqa astawanraqchá karqa. Kunan tiempopi doctoresqa wakin ciegosta ñawisninkumanta operanku, rikuyta atinankupaq. Chaywanpis wakin ciegosqa, ñawisninkuwan tukuy imata jukllapi rikuspaqa umankupi saykʼusqajinachá sientekunku, may chhika yachayta mana japʼiyta atisqankurayku. May chhika coloresta, tukuy imatataq rikusqankumanta, wakin kutiqa uma muyusqajina qhipakunku, astawanpis sapa pʼunchay imatachus apaykachasqankutapis mana riqsiyta atinkuchu. Tiempo pasasqanmanjinataq ñawisninku rikusqanta riqsiyta yachanku, umankupitaq japʼinku.

Jesusqa ichá pisimanta pisi ciegota sanoyachirqa, khuyakuyninta, munakuyninta ima rikuchiyta munasqanrayku. Chaymantataq chay runaqa “tukuy imata [...] sutʼita rikorqa” yuyayninpitaq rikusqanta japʼiyta atirqa.

¿Imaraykutaq Jesuspa tiemponpi maytʼusqa qillqakunata mana ñawiriyta atikullarqachu?

Maytʼusqa qillqakunata ruwanankupaqqa, hojasta juk ladonmanta machʼanawan kʼasqaykuchiq kanku chayri linomanta ruwasqa kʼaytuwan siraykuq kanku. Sapa hojaqa, 23 chayri 28 centimetrosniyuq saytʼunman karqa, 15 chayri 23 centimetrosniyuqtaq anchonman. Wakin kutispiqa astawan jatun hojaswan kay maytʼusqa qillqakunata ruwaq kanku. Mar Muerto nisqapi, Isaías libromanta maytʼusqa qillqakunata tarisqanku, chaytaq qaramanta 17 hojaswan, saytʼunman 7 metrosniyuq ruwasqa kachkan. Jesús, Nazaret llaqtap sinagoganpi yachachichkaspa, Isaías libromanta maytʼusqa qillqakunata ñawirisqanqa, 7 metrosnillayuqtaqchá karqa (Lucas 4:16, 17).

Kay pʼitikunamanta parlaspa, juk runa Alan Millard sutiyuq Discoveries From the Time of Jesus (Descubrimientos del tiempo de Jesús) nisqa libronpi nin: “Ñawiriqqa, maytʼusqa qillqakunata, lluqʼi makinwan maytʼuraq, paña makinwantaq ñawirisqanmanjina watiqmanta maytʼupullaqtaq. Jesustaq, Isaías libromanta 61 tʼaqanman chayananpaqqa, may chhikataraqchus maytʼuranantaq, maytʼupunantaq karqapis”.

Chay tiempopi, Isaías libroqa, mana kunan tiempopijinachu tʼaqaspi, pʼitispi ima rakʼisqa karqa. Jesús Nazaret llaqtap sinagoqanpi yachachichkaspa, Isaias libromanta maytʼusqa qillqakunata jaywasqankutawan, kunan Biblianchikpi kay Isaias 61:1, 2 pʼitikuna nisqanmanjina maskʼanan karqa. Jesustaq chay ratopacha ‘tarisqanwan’ rikuchirqa Diospa Palabranta sumaqta riqsisqanta.