Iñiyniyuqkunamanta yachakunapaq

Perdonayta yachakurqa

APÓSTOL PEDROQA, imaynatachus Jesús chay kutipi payta qhawasqanta ni jaykʼaq qunqapunmanchu karqa. Ruwasqanwan Jesusta llakichisqantachus chayri phiñachisqantachus, ¿Jesuspa uyanpi reparanmanchu karqa? Mana yachanchikchu imaraykuchus Bibliaqa kayllata nin: “Chantá Señorqa kutirikuspa, Pedrota qhawarerqa”, nispa (Lucas 22:61). Chay kutipiraq Pedroqa manchayta pantaykusqanta reparakurqa. Jesuspa nisqan juntʼakurqa, imatachus Pedro ni jaykʼaq ruwasaqchu nisqantataq ruwarqa: Arí, kimsa kutita Jesusta mana riqsisqanta nirqa.

¿Perdonta tariyta atinmanchu karqa? Arí. Pedroqa jatun iñiyniyuq kasqanrayku, pesachikuspa kutirikurqa, pantasqantataq allincharqa, ajinamanta Jesuspa perdonninta tarirqa, wakkunatapis perdonayta yachakurqa. Ñuqanchikpis perdonayta yachakunanchik tiyan. Apóstol Pedro pantasqanmanta yachakuytaq allinta yanapawasunchik.

Maytaraq yachakunan karqa

Suqta killa ñawpaqta Capernaumpi kachkaspa Pedroqa, Jesusta tapurqa: “Señor, wawqey contrayta juchallikojtenqa, mashkha kutitataj juchasninta perdonasajri? Qanchis kutitachu?”, nispa. Qanchis kutita nispa ichá Pedroqa, jatun khuyakuyniyuq kasqanta yuyakuchkarqa. Chaywanpis tʼukurichinanpaqjina Jesús jinata kutichirqa: “Noqa niyki: Mana qanchis kutillatachu; astawanqa, qanchis chunka kuti qanchiskamaraj”, nispa (Mateo 18:21, 22).

Chayta nispaqa, pillapis ima saqratapis ruwawasqanchikmanta mana yuyarikunallanchiktapunichu yachachichkarqa, manaqa achkha kutita perdonananchikta yachachichkarqa. Jesusqa, Pedrota reparachiyta munarqa chay tiempopi runasjina yuyachkasqanta, imaraykuchus chay runasqa, pillapis ima saqratapis ruwasqanmanta yuyarikullaqpuni kanku. Chaywanpis chiqa cristianosqa, pillapis contrankuta ima saqratapis ruwasqanmanta qunqapuspa, achkha kutista perdonanku.

Pedroqa, mana imatapis Jesusman kutichirqachu, chaywanpis Jesuspa nisqan, ¿sunqunman chayarqachu? Wakin kutiqa, perdonanawanchikta necesitasparaq, wakkunata perdonay may allin kasqanta reparanchik. Chaytaq Pedrop kawsayninpi rikukurqa. Jesús wañunan pʼunchay ñawpaq chʼisin Pedroqa, achkha kutispi Jesús perdonananta necesitarqa.

Jesusqa achkha kutispi Pedrota perdonarqa

Jesusqa, chay chʼisillataña runajina kawsanan karqa. Chaywanpis maytaraq discipulosninman yachachinan karqa. Chay chʼisipi Jesusqa, discipulosninpa chakisninta mayllaspa, llampʼu sunqu kayta yachachirqa, imaraykuchus kamachislla chakista mayllaq kanku. Chayrayku Pedroqa Jesusman nirqa: “Qanchu chakisniyta mayllawanki? [...] Mana jaykʼajpis chakisniyta mayllawankichu”, nispa. Chaywanpis imaraykuchus mayllayta munasqanta sutʼinchasqantawan, Pedroqa jinatañataq Jesusman nirqa: “Jina kajtenqa, ama chakisnillaytachu; makisniyta, umaytawan mayllaway”, nispa. Jesús phiñakunanmantaqa, kʼachamanta imaraykuchus chakisninkuta mayllasqanta discipulosninman sutʼincharqa (Juan 13:1-17).

Tumpamantawan apostolesqa, siminakuyta qallarirqanku pichus aswan kuraqpaq qhawasqa kasqanmanta. Pedropis paykunawan khuskachá siminakuchkarqa. Chaywanpis Jesusqa,  munakuywan paykunata yuyaycharqa, astawanpis payllawanpuni kasqankuta allinpaq qhawasqanta nirqa. Chantá nillarqataq: “Kunan chʼisi noqata tukuyniykichej saqerpariwankichej”, nispa. Chayratopacha Pedroqa, ni jaykʼaq payta saqirparinanta nirqa, paywan khuska wañunan kachkaptinpis. Jesustaq payman kutichirqa: “Kunan tutapacha, manaraj gallo iskay kutita waqashajtin, qan kinsa kutita ninki noqata mana rejsiwasqaykita”, nispa. Apóstol Pedrotaq, wakkuna payta saqirpaptinkupis, ni jaykʼaq payta saqirparinanta jatunchakuspa nirqa (Mateo 26:31-35; Marcos 14:27-31; Lucas 22:24-28).

Jesús discipulosninpaq may pacienciayuq kasqanqa, tʼukunapaqjina, imaraykuchus tumpamantawan mayta ñakʼarinanta yachaspapis, apostolesninpa kʼacha kaykunasninta qhawachkallarqapuni. Chay tutapacha apóstol Pedro payta mana riqsisqanta ninanta yacharqa chaywanpis payman nirqa: “Qampajrí noqa mañapuyki, creesqayki ama pisiyanampaj. Qantaj kutirikuspa, kallpachay hermanosniykita”, nispa (Lucas 22:32). Jesusqa, Pedropi mayta atienekurqa, chayrayku kutiripusqantawan chiqa sunqullapuni kananmanta mana iskaychakurqachu.

Pisi horasninman Getsemaní huertapi, Pedroqa achkha kutispi Jesuswan kʼamichikurqa. Jesusqa, may llakisqa kachkarqa, amigosninpa yanapaynintataq necesitarqa. Chayrayku Diosmanta mañakamunankama, Pedrota, Santiagota, Juantawan mana puñuspa suyanankuta nirqa, chaywanpis kutirimuspa, paykunata puñuchkaqta tariparqa. Ajinapis Jesusqa, paykunata perdonarqa nirqataq: “Cheqatapuni espiritoqa wakichisqa kashan kasunapaj, aycha cuerpotajrí pisi kallpayoj”, nispa (Marcos 14:32-38).

Chaymantataq, achkha runas espadasniyuq, kʼaspisniyuq ima jamurqanku. Chaypacha Jesuswan, discipulosninwanqa, imallatapis allin yuyaywan ruwananku karqa. Chaywanpis Pedroqa jinata ruwananmantaqa, usqhayllata espadanta sikʼikuspa, kuraq kaq sacerdotep kamachinpa ninrinta waqtaspa, qhulurparirqa. Jesustaq watiqmanta may pacienciawan Pedrota kʼamirirqa, chay kamachip ninrinta llamkhaykuspataq, kʼaskaykuchipurqa. Discipulosninmantaq nirqa espadata mana uqharinankuta, chay nisqantataq kunan tiempopipis kasukuchkanchik (Mateo 26:47-55; Lucas 22:47-51; Juan 18:10, 11). Rikunchikjina Jesusqa, ¡achkha kutispi paciencianta Pedroman rikuchirqa! Pedrop kawsayninqa, “tukuyninchej ashkha kutita panta[sqanchikta]” rikuchiwanchik (Santiago 3:2). Chayrayku, ¿pitaq perdonasqa kayta mana necesitanmanchurí? Chaywanpis Pedroqa, chay chʼisipi astawanraq pantaykurqa.

Apóstol Pedro manchaytapuni pantaykurqa

Jesús chay chhika runasman nirqa: “Noqatachus maskʼashawankichej chayqa, saqeychej kay yachachisqasniy ripunankuta”, nispa. Pedrotaq, Jesusta jarkʼananpaq ni imata ruwayta atispa, wak discipuloswan ayqirikapurqa.

Juk ratomantawan, Pedrowan, Juanwanqa, manaña ayqichkarqankuchu. Ichá Anaspa wasinmanta qayllitallanpi kachkarqanku. Chayman Jesusta apasqankuta yachaspataq chayman rirqanku. Chaymanta Jesusta wak ladomanñataq apachkaptinku, Pedrowan, Juanwan “karu qhepallanta qhate[rirqanku]” (Mateo 26:58; Juan 18:12, 13). Mana nisunmanchu Pedro manchachikuq runa kasqanta, imaraykuchus, espadasniyuq, kʼaspisniyuq ima, chhika runaspa qhipanta richkarqa, chantá yuyarina juknin soldadop ninrinta waqtaspa qhulurparisqantaña. Chaywanpis, ¿manachu nirqa ni jaykʼaq Jesusta saqirparinanta, paywan wañunan kachkaptinpis? (Marcos 14:31.)

Apóstol Pedrojina kunanpis achkha runas, Jesuspa qhipanta richkasqankuta mana reparachikuyta munaspa, “karu qhepallanta [Jesusta]  qhat[ichkanku]”. Chaywanpis aswan qhipaman Pedrollataq, Jesuspa qhipanta rinanchikpaq, qayllitamanta Jesusta qhatinanchik kasqanta nirqa, wakkuna chiqniwaptinchikpis (1 Pedro 2:21).

Juanwan, Pedrowanqa, kuraq sacerdote Caifaspa jatun wasinkama chayarqanku, chaywanpis Juanlla pationman yaykurqa, Pedrotaqrí calle punkupi qhipakurqa. Chantá Juan lluqsimuspa, punkuta qhawaq warmita parlapayaytawan Pedrota pusaykurqa. Patiopiña kachkaspataq Pedroqa, wak ladumansina ripurqa manataq Jesusta maskʼaqchu rirqa. Astawanqa patiopi wak kamachisman qayllaykurqa paykunawan khuska nina qayllapi qʼuñikunanpaq. Achkha runastaq Jesuspa contranta llullakuspa parlanankupaq, Caifaspa wasinman yaykuchkarqanku (Marcos 14:54-58; Juan 18:15, 16, 18).

Pedro qʼuñikuchkaptintaq punkuta qhawaq warmiqa, Pedrota astawan allinta qhawarispa, nirqa: “Qampis Galilea llajtayoj Jesuswan purej kanki”, nispa. Pedrotaq, “mana payta rejsinichu, nitaj yachanichu imatachus nisqaykita” nispa nirqa. Chantá mana reparachikuspalla calle punkuman ripurqa, punkuta lluqsichkaptintaq wak sipasñataq payta rikuspa, chaypi kaqkunaman nirqa: “Kaypis nazareno Jesuswan kachkarqa”, nispa. Pedrotaqrí juramentowan nirqa: “Mana chay runata rejsinichu”, nispa (Mateo 26:69-72). Chaypiwanqa iskay kutitaña Jesusta mana riqsisqanta nirqa. Chantá ichapis, gallo waqaqta uyarirqa, chaywanpis mancharisqa kachkasqanrayku, mana yuyarikullarqapischu Jesús kay nisqanmanta: “Manaraj gallo waqayta, kinsa kutita ninki mana rejsiwasqaykita”.

Astawan mana reparachikuyta munachkaptin, juk qutu runasñataq Pedroman qayllaykurqanku. Paykunamanta juknintaq mayqinpatachus ninrinta Pedro qhulurparisqa, chay runap juknin parienten karqa, Pedrotataq nirqa: “Manachu qanta huertapi paytawan rikorqayki?”, nispa. Pedrotaq kutin kutita juraspa nirqa: “Mana chay runata rejsinichu”, nispa. Chay ratopacha gallo waqarqa. Chaywantaq iskay kutitaña gallo waqaqta Pedro uyarirqa (Juan 18:26, 27; Marcos 14:71, 72).

Chaypachallataq Jesusqa, juk balconman lluqsimuspa Pedrota qhawarirqa. Jinallapi Pedroqa, manchaytapuni pantaykusqanta reparakurqa, imaraykuchus Yachachiqninta qhisacharqa. Juchallikusqanmanta manchayta llakikuspa jawaman lluqsipurqa. Killa juntʼa kʼanchachkaptillanraqtaq chʼin callesninta ripurqa. Manchay llakisqa kachkasqanrayku, ni thaskiytapis atirqañachu, llakiyninwan atipachikuspataq sunqu nanayta waqarikurqa (Marcos 14:72; Lucas 22:61, 62).

Pillapis chayjinapi rikukuspaqa, chay ruwasqan mana perdonanapaqjina jatun jucha kasqanta yuyanman. Ichá Pedropis jinallatataq  yuyarqa. ¿Pedrota Jesús perdonanmanchu karqa?

Pedro juchallikusqan, ¿mana perdonanapaqjinachu karqa?

Chay kutipi diantinta imayna llakisqapunichus Pedro kachkasqanta mana yachanchikchu. Jesús mayta ñakʼarispa wañupusqantawan, ¡maytachá Pedro juchachakurqa Jesusta qhisachasqanmanta! Chantá, chay chʼisipi Yachachiqninpa sunqunta nanachisqanpi tʼukurispa, ¡astawanraqchá juchachakurqa! Chiqamantapuni Pedroqa, manchay llakisqa kachkarqa, chaywanpis mana jinallachu qhipakurqa. Biblia nisqanmanjina Pedroqa, pisi tiemponman Jesuspa wak apostolesninwan tantakuyta qallarirqa (Lucas 24:33). Tukuyninkuchá juchachakurqanku chay chʼisi Jesusta saqirparisqankumanta, chayrayku tantakuspa puraqmanta sunquchanakurqanku.

Apóstol Pedro wak apostoleswan tantakuspa may allinta ruwasqanta nisunman, imaraykuchus Diospa mayqin kamachinpis juchapi urmaptinqa, pantasqanmanta llakisqallapuni qhipakunanmantaqa, kawsayninta chiqanchananpaq kallpachakunanqa aswan sumaq (Proverbios 24:16). May llakisqa kachkaspapis, apóstol Pedroqa, wak apostoleswan tantakuspa iñiyniyuq kasqanta rikuchirqa. Juchallikusqanchikmanta may llakisqa kachkaspaqa, ichapis mana wakkunawan khuska kayta munasunmanchu (Proverbios 18:1). Chaywanpis iñiyninchikta kallpachananchikpaq, tantakuykunaman rinallanchikpuni tiyan (Hebreos 10:24, 25).

Hermanoswan khuska kachkaspa Pedroqa, mana creenanpaqjina Jesuspa cuerpon aya pʼampanapi manaña kachkasqanta uyarirqa. Chantá Pedrowan Juanwanqa, aya pʼampanaman correrqanku. Pedromanta astawan sullkʼasina kasqanraykutaq, Juanqa aya pʼampanaman ñawpaqta chayarqa. Chaywanpis mana ukhumanchu yaykurqa. Pedrotaqrí qhipanta chayaspa mana iskaychakuspa aya pʼampana ukhuman yaykuykurqa, aya pʼampanatataq chʼusaqllata tariparqa (Juan 20:3-9).

Qallariypiqa, Pedro mana creerqachu Jesús kawsarimusqanta. Wakin chiqa sunqu warmis, iskay ángeles nisqankumanjina,  Jesús kawsarimusqanta willasqankutapis mana creellarqataqchu (Lucas 23:55–24:11). Chaywanpis, niraq chay pʼunchay tukukuchkaptin, Pedroqa manaña iskaychasqachu kachkarqa, nitaq sinchi llakisqañachu kachkarqa, imaraykuchus Jesusqa, may atiyniyuq espiritujina kawsarimurqa, tukuynin apostolesninmantaq rikhurirqa. Chaywanpis, apóstoles nisqankumanjina, ñawpaqtaqa Pedroman rikhurisqa (Lucas 24:34). Aswan qhipaman apóstol Pabloqa, Jesús kawsarimusqanmanta parlaspa nirqa: “Chantá rikhurerqa Pedroman, chaymantataj chunka iskayniyoj apostolesman”, nispa (1 Corintios 15:5). Arí, chay pʼunchayllataq, Pedro sapallan kachkaptin, Jesusqa payman rikhurirqa.

Bibliataq, imaynamantachus Pedroman rikhurisqanmanta mana sutʼita willanchu. Chaywanpis maytachá Pedro kusirikurqa munasqa Yachachiqninta watiqmanta rikuspa, imaraykuchus chaypacha, pantasqanmanta pesachikuspa perdonta mañakuyta atinman karqa. Arí apóstol Pedroqa, Jesús perdonananta mayta munarqa. Jesustaq mana iskaychakuspa Pedrota perdonarqa. Kunan tiempopi chiqa cristianosqa, maykʼaqllapis juchallikuspaqa, Pedromanta yuyarikunanku tiyan, manataq yuyanankuchu tiyan ruwasqanku mana perdonanapaqjina jatun jucha kasqanta, imaraykuchus Jehovaqa, “runaj tukuy juchanta kantumanta pampachan”, Jesustaq Tatanjinallataq ruwarqa (Isaías 55:7).

Tukuy sunqu perdonarqa

Jesusqa, Galileaman rinankuta discipulosninman kamachirqa, paykunawan chaypi tinkunanpaq. Galileaman chayaptinkutaq Pedroqa, wak discipulosta nirqa: “Challwasta japʼej risaj”, nispa. Paykunataq nirqanku: “Noqaykupis qanwan risqayku”, nispa. Unaytaña chʼallwirijina llamkʼasqanrayku Pedroqa, quchapiña kachkaspa, chʼipanasta japʼispa, yaku qullchuqiyachkaqta rikuspa ima, kusisqachá karichkarqa. ¿Imatachus kunan kawsayninwan ruwananpichu tʼukurichkanman karqa? ¿Chʼallwirijinachu watiqmanta llamkʼayta munachkanman karqa? Ichapis. Chaywanpis chay tutantin mana juk challwallatapis japʼirqankuchu (Mateo 26:32; Juan 21:1-3).

Sutʼiyamuchkaptinñataq, qucha kantupi juk runa rikhurirqa, paytaq chʼipata botep pañanniqman chuqaykunankuta nirqa. ¡Jinata ruwaspataq 153 challwasta japʼirqanku! Chayratopacha Pedroqa, chay runa Jesús kasqanta repararqa, chayrayku quchaman phinkiykuytawan qucha kantukama waytʼarqa. Qucha kantupitaq Jesusqa, brasa patapi chayachispa challwasta paykunaman jaywarqa. Chantá Pedrota parlapayarqa.

Chay achkha challwasta japʼisqanmanta parlaspa, Pedrota tapurqa: “Munakuwankichu kaykunamanta astawan”, nispa. ¿Challwirijina llamkʼaytachu astawan Pedro munakurqa, chayri Jesustachu? Chay pʼunchaykunallapi Pedroqa, kimsa kutita Jesusta mana riqsisqanta nirqa. Kunantaq Jesusqa, wak discipulosninpa ñawpaqinkupi, kimsa kutita Pedrota tapurirqa payta munakusqantachus manachus. Chay kimsa kutispi Jesusta munakusqanta niptinkama, Jesusqa, munakuyninta rikuchinanta Pedroman nirqa. ¿Imaynamantá? Ovejasninta michipuspa, nisunman Jesuspa discipulosninta yanapaspa (Juan 21:4-17).

Ajinamanta Jesusqa, Pedroman rikuchirqa paypaq, jinallataq Tatanpaqpis may valorniyuq  kasqantaraq, qutuchakuypi wak cristianosta sumaqta yanapananta ima. ¡Ajinamanta Pedrota perdonasqanta rikuchirqa! Perdonasqanmantataq Pedroqa, maytachá Jesusman agradecekurqa.

Jesús kamachisqanmajina Pedroqa, may chhika watasta hermanosta kallpachaspa llamkʼarqa. Pacienciawan, munakuywan ima, Jesuspa discipulosninta yanaparqa. Pedroqa, sutinmanjina, (imaraykuchus sutinqa, “rumi” niyta munan), creeypi sinchita sayarqa, qutuchakuypitaq atienekunapaqjina karqa. Chaytaq iskay cartasta qillqasqanpi rikukun, mayqinkunachus Bibliap wak librosninwan kunan khuska kachkan. Chantapis chay cartasninpiqa, Jesusjina wakkunata perdonayta yachakusqanta mana qunqapusqan, suti rikukullantaq (1 Pedro 3:8, 9; 4:8).

Ñuqanchikpis Pedrojinallataq perdonayta yachakunanchik tiyan. ¿Sapa pʼunchaychu Diosmanta perdonta mañakunchik imallapipis pantasqanchikmanta? ¿Jehová perdonawasqanchikpichu atienekunchik, juchanchikta pampachasqanmanta mana iskaychakuspa? ¿Wakkunata tukuy sunquchu perdonanchik? Ajinata ruwaspaqa, apóstol Pedrojina iñiyniyuq kasqanchikta, Jesusjinataq khuyakuyniyuq kasqanchikta rikuchisunchik.

[22 paginapi sutʼinchaynin]

Pedroqa, achkha kutispi Jesús perdonananta necesitarqa. ¿Pitaq perdonasqa kayta mana necesitanmanchuri?

[23 paginapi dibujo/foto]

“Señorqa kutirikuspa, Pedrota qhawarerqa”

[24 paginapi dibujo/foto]

“Señorqa kawsarimpun; Simonmampis rikhurisqa”