Iñiyniyuqkunamanta yachakunapaq

Jesusman chiqa sunqullapuni karqa

APÓSTOL Pedroqa, imatachus Jesús yachachichkasqanmanta wakin discípulos phiñakuyta qallarisqankuta repararqa, chayraykutaq, Jesusmanta tʼaqakunankumanta manchachikuchkarqa. Chay kutipi Capernaumpi kaq sinagogapi kachkarqanku, chay llaqtapitaq Pedro Galilea quchapi challwirijina llamkʼaq. Familiaresnin, amigosnin, challwiri masisnin ima, chay llaqtapi tiyakurqanku. Chiqamantachá Pedro tukuy chaykuna Jesús Diospa Reinonmanta sumaqta yachachisqanta uyarinankuta munarqa, kusiyta tarinankupaq. Chaywanpis, mana jinachu karqa.

Astawanpis wakinqa, manaña Jesusta uyariyta munaspa ripurqanku, wakintaq Jesuspa yachachisqanta pisipaq qhawarqanku, thuturqanku ima. Jesuspa wakin discipulosninpis jukjinayarqanku, manañataq Jesuspa yachachisqanta uyarispa kusisqachu kachkarqanku. Astawanqa phiñarparikurqanku. Chayrayku wakinkuna, Jesuspa nisqan ancha sinchi kasqanta nispa, ripurqanku manañataq Jesuspa qhipanta rirqankuchu.

Pedropis, wak apostolespis, Yachachiqninkup nisqanta mana entiendeyta atillarqankuchu. Ichá Pedroqa, wakinkuna Jesuspa nisqanta mana entiendespa phiñakunankuta yacharqa. ¿Imatataq pay ruwanman karqa? Mana chay kutillapichu Jesusman chiqa sunqu kasqan pruebaman churakurqa, manataq chay kutillapichu pruebaman churakunan karqa. Qhawarina imachus payta yanapasqanta Jesusman chiqa sunqullapuni kananpaq.

Jesusman chiqa sunqullapuni karqa wakkuna mana ajinata ruwaptinkupis

Achkha kutispi Pedrotaqa, Jesuspa nisqan chayri imatachus ruwasqan, tʼukuchkaqta saqirqa. Ñawpaq pʼunchaynillan Jesusqa, achkha runasman saksanankukama mikhuchirqa, chayrayku runasqa Jesusta reyninkutajina churayta munarqanku, chaywanpis Jesusqa mana munarqachu. Chaymanta Jesusqa, Capernaumman botepi richkanankuta discipulosninta kamachirqa. Chay chʼisipi botepi richkaptinku, Jesusta mama quchapi, yaku patapi purichkaqta rikuspa, discipulosnin tʼukuchkaq qhipakurqanku. Chay kutillapitaq Jesusqa, iskayrayasqa kay mana allinchu kasqanta Pedroman yachachirqa. *

Sutʼiyaytataq Jesuswan discipulosninwanqa, achkha runas paykunap qhipankuta risqankuta repararqanku. ¿Imatataq Jesús ruwarqa?  Jesusqa, chay runasta kʼamirqa, imaraykuchus paykunaqa, tʼantata mikhuspa saqsakusqankuraykulla Jesusta maskʼachkarqanku, manataq Diosmanta astawan yachakuyta munasqankuraykuchu. Capernaumpi kaq sinagogapitaq Jesusqa, chaymanta parlachkallaspapuni, juk sumaq yachachiyta yachachirqa, chay yachachisqantaq runasta tʼukuchirqa.

Jesusqa, runasrayku kawsayninta qunanpaq, Diospa kachamusqan kasqanta tukuy chay runas reparanankuta munarqa. Chayrayku Jesusqa aychanta, Moisespa tiemponpi kaq Maná nisqa tʼantawan kikincharqa. Chayta uyarispa wakinkuna Jesuspa contranta parlayta qallarirqanku, Jesustaq chayta reparaspa, wiñay kawsayta tarinankupaq aychanta mikhunankuta, yawarnintataq ukyanankuta nirqa. Chay kutipi, qallariypi nirqanchikjina, achkha runas Jesuspaq phiñakuspa chaymanta ripurqanku, nirqankutaq: “Chay nisqasnenqa ancha sinchʼi. Pitaj chayta ruwayta atinmanri?”, nispa (Juan 6:48-60, 66). *

Apóstol Pedrorí, ¿jinallatataqchu ruwarqa? Ichá Pedropis, Jesuspa nisqanta mana entiendellarqataqchu, imaraykuchus manaraq cuentata qukurqachu Diospa munayninta juntʼananpaq Jesús wañunan kasqanta. Chaywanpis mana chay runasjinachu ruwarqa, imaraykuchus payqa jukjina karqa.

Jesús 12 apostolesninta tapurqa: “Qankunapis ripuyta munankichejchu?”, nispa (Juan 6:67). Chay 12 apostolesninmantataq Pedro chay tapuyman usqhayllata kutichirqa, ichá tukuyninkumanta astawan kuraq kasqanrayku chayri imatachus yuyasqanta willaqpuni kasqanrayku. Imatachus kutichisqantaq may sumaq karqa, pay nirqa: “Pimantaj riykumanri? Qampallata tiyapusunki wiñay kawsay palabra”, nispa (Juan 6:68).

¿May sumaqcharí ajinata kutichisqan? Jesuspi creesqan, payman chiqa sunqu kanallanpaqpuni yanaparqa. Pedroqa, Jesuslla Salvaq kasqanta yacharqa, chantá wiñay kawsayta tarinanpaq, Jesuspa yachachisqanta japʼikunan kasqanta yachallarqataq. Jesuspa yachachisqanmanta mana tukuynintachu entiendespapis, nisqanta kasukuspallapuni Diospa ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kananta, wiñay kawsayta tarinanta ima yachallarqataq.

¿Pedrojinallataqchu qampis yuyanki? Kunan tiempopi achkha runas Jesusta munakusqankuta ninku, chaywanpis mana Jesusman chiqa sunquchu kanku. Pedrojina Jesusman chiqa sunqu kananchikpaqqa, Jesuspa yachachiykunasninta riqsinanchik, entiendenanchik, chaymanjina kawsananchik ima tiyan, wakin kuti kamachiykunasninta juntʼayta mana atillaptinchikpis chayri mana munasqanchikmanjina kaptinpis. Chiqa sunqu kaspalla wiñay kawsayta japʼiyta atisunchik.

Jesuswan kʼamichikuspapis chiqa sunqullapuni karqa

Pisi tiempoman, Jesuswan apostolesninwan Cesarea Filipop ranchosninkama ripurqanku.  Chaymanta astawan pataniqpitaq Hermón urqu kachkarqa. Chay urqup puntantaq, Galilea quchamantapacha rikukun. Chayrayku, Cesarea Filipop ranchosninman richkasqankumanjina, chay urqutaqa astawan jatuntaña rikurqanku. * Cesarea Filipoman chayaspataq Jesusqa, discipulosninman tapurirqa.

Jesusqa discipulosninman tapurqa: “Runasqa pi kasqaytataj ninkuri?”, nispa. Ichapis chay kutipi Pedroqa, tʼukuchkaqchá Jesusta qhawarqa, may yuyayniyuq kasqanta yachasqanrayku. Jesusqa, pichus pay kasqanmanta imatachus runas nisqankuta yachayta munarqa. Discipulosnintaq paymanta imatachus runas nisqankuta willarqanku. Chantapis Jesusqa, imatachus discipulosnin yuyasqankuta yachayta munallarqataq. Chayrayku juktawan tapullarqataq: “Qankunarí, pi kasqaytataj ninkichej?”, nispa (Lucas 9:18-22).

Juktawan Pedroqa, usqhayllata jinata kutichirqa: “Qanqa Cristo kanki, kawsaj Diospa Churin”, nispa. Wak apostolespis jinallatataq yuyarqanku. Chay kutipi Jesusqa, kusiywanchá Pedroman nirqa allinta kutichisqanta, chantá Jehová Diosninchiklla chayta kamachisninman sutʼinchasqanta manataq pi runachu. Arí, Jehovap yanapaynillanwan Pedroqa, Jesuspuni Mesías chayri Cristo kasqanta repararqa (Mateo 16:16, 17).

Bibliaqa, Cristo “wasi perqajkunaj qhesachasqanku ru[mi]” kasqanta nirqa (Salmo 118:22; Lucas 20:17). Kay profecía, wak profeciaspis nisqanmanjina, Jesusqa, chay rumi patapi Jehová cristiana qutuchakuyta sayarichinanta nirqa, Pedrotaq Jesús chay rumi kasqanta repararqa. * Chantá Jesusqa, qutuchakuy ukhupi juk sumaq llamkʼayta Pedroman qurqa, mana wak apóstoles Pedrota astawan kuraqtajina qhawanankupaqchu, manaqa, juk sumaq llamkʼayta ruwanallanpaq. Bibliaqa, “janaj pacha reinoj llavesninta” Pedroman qusqanta nin (Mateo 16:19). Arí, Pedroqa, Diospa Reinonman yaykunankupaq judiosta, chantá samaritanosta, mana judíos kaqkunata ima yanapanan karqa.

Chaywanpis Jesús nirqa: “Pimanchus ashkhata jaywasqamantaqa ashkhallataj mañasqa kanqa” nispa. Jukchhikanmantawantaq Pedroqa, Jesuspa nisqan chiqapuni kasqanta rikurqa (Lucas 12:48). Jesustaq Jerusalenpi Mesiasta anchatapuni ñakʼarichinankuta, wañuchinankuta ima sutʼincharqa. Chayta uyarispataq Pedroqa, aswan jaqayman Jesusta pusaspa jinata nirqa: “Señor, Dios Tataqa amapuni chayta munachunchu. Ama chaytaqa parlallaypischu”, nispa (Mateo 16:21, 22).

Pedroqa, Jesuspa allinninta munaspa chayta nirqa. Chayrayku tʼukuchkaqchá qhipakurqa yachachisqasninman kutirispa Jesús kay nisqanmanta: “Kepayman ripuy, Satanás: miscʼanamin  ñokapajka canqui; imaraycuchus mana Diospa imasninpika yuyanquichu, mana chai runaspa imasnillanpi”, nispa (Mateo 16:23; Marcos 8:32, 33, Mosoj Testamento, 1922). Jesuspa kutichisqanmanta achkhata yachakusunman. Imaraykuchus ichá wakin kuti mana reparakuspalla runaspa yuyasqankumanjinalla yuyayta qallarisunman. Diospa munaynin juntʼakunanpaq yanapayta munanchik, chaywanpis mana allinta yuyaychakuspalla imatapis parlarpariptinchikqa, Satanasman kutirikuchkasunman. Pedrop kawsayninmanta parlarinallapuni, Jesuspa nisqanman imaynatachus Pedro kutichisqanta qhawarinapaq.

Jesusqa, ‘qhipayman ripuy Satanás’ nispa Pedrota nichkaspa, mana nichkarqachu Pedro, Satanás kasqanta, Pedrotaq chayta sutʼita yacharqa, imaraykuchus Jesusqa, Satanasman kutichichkasqa: “Riy kaymanta, Satanás” nispa niq, chaywanpis Jesusqa, “Kepayman ripuy, Satanás” nispa Pedrota nirqa (Mateo 4:10). Chayrayku mana nisunmanchu Jesús, Pedrota qhisachachkasqanta, imaraykuchus Jesusqa, Pedro kʼacha sunquyuq kasqanta, sumaq cristiano kananta ima yacharqa. Jesusqa, imatachus yuyasqanta chiqanchanallanpaq Pedrota kʼamirirqa. Arí, Jesusqa, Diospa munayninta juntʼaqta saqinanta, paypa qhipanta rinanta ima Pedrota nichkarqa.

Pedrotaq chay nisqanmanta mana phiñakurqachu, astawanqa llampʼu sunquwan Jesuspa kʼamisqanta japʼikurqa. ¡Pedromanta sumaqta yachakusunman! ¿Icharí? Tukuypis, wakin kuti yuyaychanawanchikta, kʼamirinawanchikta ima necesitanchik. Jehovaman, Jesusman ima qayllaykuyta munanchik chayqa, yuyaychawasqanchikmanta chʼipakunanchik tiyan (Proverbios 4:13).

Chiqa sunqu kasqanmanta bendicionesta japʼisqan

Pisi tiempoman Jesusqa, tʼukunapaqjina discipulosninman kayta nirqa: “Wakin kaypi kajkunamanta mana wañonqankuchu, Runaj Churinta reinompi jamojta rikunankukama”, nispa (Mateo 16:28). ¿Pikunataq paykuna kankumanrí? Pedroqa, pikunachus paykuna kasqankuta yachaytachá munarichkarqa. Chaywanpis Jesuswan kʼamichikusqanrayku ichá tapukurqa: “¿Paykunamanta juknin kaymanchu?”.

Chaywanpis juk semanamantawan Jesusqa, Pedrota, Santiagota, Juantawan waqyarqa. Paykunata pusariykukuspataq, “uj jatun orqoman [ichá Hermón urquman] wicharerqa”, chaytaq qayllitapi kachkarqa. Chʼisiñachá karqa, imaraykuchus chay kimsa apostolesninqa puñuywan atichikuchkarqanku. Chaywanpis Jesús, Diosmanta mañakuchkaptin, manaña puñuywan atichikurqankuchu. ¿Imarayku? (Mateo 17:1; Lucas 9:28, 29, 32.)

Imaraykuchus Jesuspa uyanpa rikchʼaynin, wakjinaman tukurqa pʼachanpis yuraq lliphipiqman tukullarqataq. Chantá Moisesman, Eliasman rikchʼakuq iskay runas rikhurimurqanku. Iskayninkutaq, Jesuswan parlachkarqanku “Jerusalenpi wañunanmanta”, kawsarimpunanmanta ima. Chiqamanta Pedroqa, mayta pantaykurqa Jesusman mana ñakʼarinanta nispaqa (Lucas 9:30, 31).

Chay kutipi Moiseswan Eliaswan, Jesuswan parlaytawan karunchakuchkarqanku, chayta rikuspataq Pedroqa, jinata Jesusman nirqa: “Yachachej Señorniy, walejpuni kaypi kananchej. Kinsa chʼujllasta ruwasqayku: Ujta qampaj, ujta Moisespaj, ujtataj Eliaspaj”, nispa. Moises Elias ima, juk musquypijinalla rikhurimurqanku chayrayku mana chʼuqllastachu necesitarqanku. Pedroqa, imatachus nisqanta mana yachaspa parlachkarqa. Chaywanpis, Pedro may kʼacha runa kasqanmanta, yanapaysikuyta munasqanmanta ima, ¿yachakusunmancharí? (Lucas 9:33.)

Chay chʼisillapitaq Pedro parlachkaptin, phuyuqa paykunata pʼampaykurqa, mancharirqankutaq chay phuyu ukhupi rikhurispa. Chantá phuyu ukhumanta Jehová Diosqa nimorqa: “Kaymin munasqa Chureyqa, ajllakusqaytaj; payta uyariychej”, nispa. Chay kutipi, ¡Jehová kikinpuni parlarqa! Jehová manaña  parlamuptintaq Jesusllataña rikurqanku (Lucas 9:34-36).

Pedroqa, chay chʼisipi juk musquypijina imastachus rikusqanmanta maytachá kusikurqa, ñuqanchikpis chay chʼisipi imachus pasasqanmanta yachaspa mayta kusikullasunmantaq. Astawan qhipaman, apóstol Pedro nirqa: “Noqaykupuni rikorqayku paypa jatun kayninta”, nispa. Arí Pedroqa, Jesusta janaqpachapi Kamachiqtajinaña rikurqa. Chaytaq, Jesusmanta profetaspa nisqanku jinapuni kasqanta rikuchirqa, chantapis Pedrop iñiyninta kallpacharqa, jinamanta aswan qhipaman iñiyninrayku qhatiykachasqa kaptin, chiqa sunqullapuni kananpaq (2 Pedro 1:16-19). Apóstol Pedrojina ruwasunchik chayqa Jehová Diosninchik ñuqanchiktapis bendecillawasunchiktaq. ¿Imaynatá Pedrojina ruwayta atisunman? Jesusman chiqa sunqu kaspa, paymanta yachakuspa, yuyaychaykunasninta japʼikuspa, sapa pʼunchay nisqanmanjina kawsaspa ima.

[Sutʼinchaynin]

[20 paginapi recuadro, dibujo/foto]

 ¿Pitaq chhankarí?

Jesús nirqa: “Qanqa Pedro kanki, kay chhanka patapitaj Iglesiayta sayarichisaj”, nispa (Mateo 16:18). Kay pʼitita ñawirispa wakinkunaqa, cristiana qutuchakuyta apóstol Pedro jatarichisqanta ninku. Católica Iglesiaqa, wak apostolesmanta nisqa, Pedrota astawan pataman Jesús churasqanta nin, jinamanta Pedro Iglesiamanta ñawpaq kaq papa nisqa kananpaq. Chayrayku Roma suyupi basílica de San Pedro nisqa iglesia ukhupi, latín qallupi Mateo 16:18 pʼiti jatuchaq letraswan techopi qillqasqa rikukun.

Chaywanpis, “Iglesiata kay chhanka patapi sayachisaq” nichkaspa, ¿Pedromantachu Jesús parlachkarqa? Mana. Kimsaniqmanta chayta sutʼinchana. Qallarinapaq, chay kutipi wak apostolespis Pedrowan khuska kachkarqanku, chaywanpis ni mayqin Pedrota paykunamanta aswan pataman Jesús churasqanta yuyarqankuchu. Paykunamanta aswan pataman churanman karqa chayqa, paykunamanta mayqinchus aswan kuraqpaq qhawasqa kasqanmanta, ¿siminakullankumanpunichu karqa? Mana, ¿icharí? (Marcos 9:33-35; Lucas 22:24-26.) Chantá, aswan qhipaman apóstol Pabloqa, ‘chay chhanka’, Jesús kasqanta nirqa (1 Corintios 3:11; 10:4). Astawanpis chaymanta aswan qhipaman, Pedrollataq mana chay chhankachu kasqanta nirqa. Mana chayqa Jesusta, Dios akllasqanta nirqa, ‘wasi cimientopaq akllasqa rumitajina’ (1 Pedro 2:4-8, Dios Parlapawanchej).

Ajinapis wakinkunaqa, Pedrop sutin “rumi” niyta munasqanrayku, chhankamanta parlaspa Pedromanta Jesús parlachkasqanta nillankupuni. Chaywanpis Griego qallupi Pedrop sutinqa, Mateo 16:18 pʼitipi rikhuriq “chhanka” rimaywan, mana kikinchu. Nirqanchikjina Pedrop sutinqa, “rumi” niyta munan, chaywanpis Mateo 16:18 pʼitipiqa “chhanka[manta]” parlakuchkan, manataq juk rumimantachu. Jina kaptin, ¿imaynatá Jesuspa nisqanta entiendenanchik tiyan? Wak parlaypi Jesusqa, kayjinatapis nichkanmanjina karqa: “Qamtaqa Pedrota sutichayki (chaytaq niyta munan, ‘rumi’), qamtaq, ñuqa Cristo kasqayta repararqanki, ñuqataq chay chhanka kani, pipichus cristiana qutuchakuy sayarichisqa kanqa, chay”, nispa. Chiqamantachá Pedroqa, mayta kusikurqa chayta uyarispa.

[16, 17 paginaspi dibujo/foto]

Pedroqa, Jesuswan kʼamichikuspapis payman chiqa sunqullapuni karqa

[18 paginapi dibujo/foto]

Jesusman chiqa sunqu kasqanrayku Pedroqa, Jesuspa jatun kayninta juk musquypijina rikurqa