KAY 1963 watamanta 28 agosto pʼunchayta, Estados Unidospi runaspa derechosninkurayku maqanakoj Martin Luther King (tatanpis kikin sutiyojllataj), may rejsisqa discursonpi ashkha kutista nerqa: “Munayman”, nispa. Chaytataj tukuy laya runas, ujchasqa kausanankuta munasqanrayku nerqa. Chay nisqantataj, Jallpʼantinmanta ashkha runas japʼikunku.

Chay watallapitaj kinsa killanman, 20 noviembre pʼunchaypi, Declaración de las Naciones Unidas sobre la Eliminación de todas las Formas de Discriminación Racial, nisqa documentopi nisqanta pachaj kuraj suyus japʼikorqanku. Qhepan watasmantaj, chayman rijchʼakoj documentosta orqhokusqanta japʼikullarqankutaj. Chaywanpis tukuy chaykunata ruwaspa, ¿imallatapis tarinkuchu?

Kay 2012 watamanta, 21 marzo pʼunchaypi ONU nisqamanta Secretario General Ban Ki-moon nerqa: “Runasta layankurayku, suyunkurayku chayri waj imasrayku manaña chejnikunankupaj, nitaj kʼumuykachachinankupaj, imaymana tratosta ruwakun, jatun yanapas tiyan, Jallpʼantinmanta ashkha suyuspis yanapanankuta ninku. Chaywanpis waj laya runasta chejnikusqankurayku, ashkhas ñakʼarishallankupuni”, nispa.

Wakin suyusqa, runasta layankurayku chayri waj imasrayku chejnikuyta chinkachinankupaj, tukuy imata ruwashanku. Jinata ruwaspa, ¿imatapis tarinkuchu? Wakinkuna nisqankuman jina, tukuy imata ruwajtinkupis mana runaspa sonqonmanta chejnikuyta orqhoyta atinkuchu. Astawanpis chay chejnikuyta mana rikuchinallankupaj yanapanku. ¿Imaraykú? Imaraykuchus leyqa waj laya runasta sutʼimanta kʼumuykachachiyta juchachan. Chaywanpis chejnikuytaqa, mana chinkachiyta atillanchu, imaraykuchus runaj yuyayninpi, sonqonpi ima saphichasqa kashan.

Chejnikuyta chinkachinapajqa, mana kʼumuykachachiyllatachu tukuchina tiyan. Manaqa runaj yuyayninta, sonqonta ima tijrachina tiyan. ¿Chaytaj atikunmanchu? Jina kajtin, ¿imaynatá? Kinsa runaspa kausayninta qhawarina, yachasuntaj imaynatachus yuyayninkuta tijrachisqankuta, imachus chaypaj yanapasqantapis.

Linda: Sudafricapi nacekuni, mana noqa jina yuraj kajkunata pisipaj qhawaj kani, ni imapaj valejkunata jina, yuraj runaspa kamachisninkuta jinataj. Wajkunata sajrapaj qhawaj kani, nitaj chayta reparakullarqanipischu. Chaywanpis Bibliamanta yachakuspaqa, yuyayniyta tijracherqani. Imajtinchus “Diosqa mana wakillantachu allimpaj qhawan”, nitaj ima qallutachus parlasqanta, yurajchus yanachus kasqantapis, manaqa runaj sonqonta qhawan (Hechos 10:34, 35; Jeremías 17:10). Filipenses 2:3 versiculopitaj tukuy runasta allinpaj qhawanaypaj, kurajkunasniyta jina qhawanay kasqanta yachakorqani. Chay yuyaychay, wajkunapiwan, tukuy laya runasta munakunaypaj yanapawan. Kunanqa ni pitapis chejnikunichu.

Michael: Noqaqa Australiamanta kani. Wiñakorqani chaypitaj, casi tukuy runas yuraj kanku. Chayrayku matʼi ñawi runasta, astawanraj chinostaqa chejnikoj kani. Autoypi rishaspa chay  jina runata rikuspaqa, ventanamanta qhaparej kani: “¡Ripuy llajtaykiman matʼi ñawi!”, nispa. Tiemponman Bibliamanta yachakuyta qallarerqani, chaypitaj Dios imaynatachus runasta qhawasqanta entienderqani. Diosqa tukuy runasta munakun, maymantapis, ima rijchʼajpis kachunku. Chaytaj sonqoymanpuni chayarqa, chejnikuyniytataj munakuyman tukucherqani. Ajinata ruwasqayqa mana creenapaj jina. Kunanqa tukuynejmanta runaswan masichakuni. Chaytaj tukuyta allinpaj qhawanaypaj yanapawan, chayraykutaj may kusisqa kani.

Sandra: Mamayqa Umunede llajtitamanta karqa, (Nigeria suyupi, Delta nisqamanta ujnin llajta). Tataypa familiantaj Edo nisqamanta, maypichus esán qalluta parlakun. Chaynejtataj tataypa familiasnenqa, mamayta wañupunan pʼunchaykama mayta chejnikorqanku. Chayrayku esán qalluta parlajwan ni jaykʼaj masichakunayta nerqani, nitaj Edomanta runawan casarakunaytapis. Chaywanpis Bibliaqa yuyayniyta tijracherqa. Chaypeqa Dios tukuyta allinpaj qhawasqanta, payta manchachikojkunatataj munakusqanta nin. Chayrayku nikorqani: “Waj llajtamanta chayri waj qalluta parlaj runata chejninaypaj, ¿pitaj kaniri?”, nispa. Chantá yuyayniyta cheqancharqani, tataypa familiasninwanpis allinyakaporqani. Bibliaj yuyaychasqanta kasukoyqa, kusisqa sonqo tiyasqataj kausanaypaj yanapawan. Chantapis tukuy laya runaswan, maymanta kajtinkupis, ima qalluta parlajtinkupis, allinta kausanaypaj yanapallawantaj. Tʼukunapaj jina, Edomanta runawan casarakuni, pichus esán qallu parlan.

Bibliaqa paykunata, waj runasta ima sonqonkumanta chejnikuyta chinkachinankupaj yanapan. Arí, Diospa Palabran kasqanrayku, runaj yuyayninta, imachus sonqonpi kasqantapis tijrachiyta atin. Chantapis tukuy laya chejnikuyta chinkachinapaj, imatawanchus necesitakusqanta sutʼinchan.

Diospa Palabranqa, sajra yuyaykunata sonqonchejmanta chinkachinapaj yanapayta atiwasunman. Chaywanpis chejninakuy tukukunanpajqa, iskay imasraj chinkanan tiyan. Ñaupaj kajqa, jucha. Biblia sutʼinchan: “Mana kanchu uj runallapis mana juchallejqa”, nispa (1 Reyes 8:46). Chayrayku apóstol Pablo jinallataj, mayta kallpachakuspapis allin kajta mana ruwayta atillanchejchu. Pay nerqa: “Allin kajta ruwayta munajtiy, sajra kajlla noqapi kashan”, nispa (Romanos 7:21). Chayrayku juchasapa sonqonchejmanta wakin kuti sajra yuyaykuna llojsimun, chaytaj wajkunata chejnikunapaj tanqawanchej (Marcos 7:21, 22).

Qhepan kaj chʼampaytaj, kay pacha runas Kuraj Supaypa atiyninpi kasqan. Bibliaqa “runa wañuchipuni” kasqanta nin, “llullakuspa[taj] kay pachapi kaj chhika runasta” pantachisqanta (Juan 8:44; Apocalipsis 12:9). Chayrayku, chejninakoyqa tukuynejpi tiyan. Chayraykullataj kʼumuykachachiyta, ashkha runasta layankurayku wañuchiyta, waj imasrayku chejninakuyta ima, mana chinkachiyta atinkuchu.

Chayrayku chejninakuyta saphinmantapacha orqhonapajqa, jucha, Kuraj Supay ima chinkachisqa kananku tiyan. Bibliataj Diospa Reinon chaytapuni ruwananta nin.

Jesusqa yachachisqasninman Diosmanta kay jinata mañakunankuta nerqa: “Reinoyki jamuchun, munayniykitaj ruwasqa kachun, imaynachus janaj pachapi, ajinallatataj kay pachapipis”, nispa (Mateo 6:10). Diospa Reinonqa chejninakuyta, kʼumuykachachiyta, waj sajra imastawan chinkachenqa.

Diospa Reinon Jallpʼata kamachishajtin, Kuraj Supayqa “amaña runasta chʼawkiyanampaj” presochasqa kanqa (Apocalipsis 20:2, 3). Chay pachataj, uj “mosoj jallpʼa[...]” kanqa nisunman cheqan runas, “maypichus cheqan kawsaylla kanqa” * (2 Pedro 3:13).

Chay cheqan runasqa, juchamanta kacharichisqa kanqanku, juntʼa runasmantaj tukonqanku (Romanos 8:21). Diospa Reinonpa kamachiyninpi kajkunaqa, “mana ima sajratapis ruwanqankuchu, imaraykuchus tukuy Jallpʼaqa Tata Diosta rejsiywan juntʼa kanqa” (Isaías 11:9). Arí, tukuy runas Jehovaj ñankunasninta yachakonqanku, kʼacha kaykunasnintataj rikuchenqanku. Chaypimá tukuy laya chejninakoyqa chinkanqa, “imaraykuchus Diosqa mana wakillantachu allimpaj qhawan” (Romanos 2:11).