Deuteronomio 1:1-46
1 Kay libruchömi qelqaraykan Israel runakunata Moisés nishqankuna. Tsay witsan Israel runakuna kaykarqan Jordán mayu tsimpan inti jeqamunan kaq lädu chunyaq jirkachömi. Tsay karqan Zuf tsimpan *Arabá pampachömi. Tsay kinraymi karqan Parán, Tofel, Labán, Hazerot y Dizahab markakuna.
2 Seir jalqakunapa aywaq nänipa aywar Horeb jirkapita Cades-barneaman chunka juk junaqtami runakuna chayapäkuq.
3 Egiptupita yarqamushqanpita chusku chunka (40) wata pasarkuptin chunka killa qalaykunan junaqcho TAYTA DIOS nishqankunata Israel mayinkunata Moisés wilarqan.
4 Tsay witsanqa amorreo* runakunapa mandaqnin rey Sehónta Israel runakuna maynami vincishqana karqan. Sehónqa Hesbón markachömi tarqan. Tsaynöpis Israel runakuna maynami vincishqa karqan Basán nacioncho taq runakunapa mandaqnin rey Ogta. Ogqa Astarot y Edrei markakunachömi tarqan.*
5 Jordán mayu tsimpan inti jeqamunan lädu Moab pampacho kaykashpanmi Israel mayinkunata Moisés kayno nirqan:
6 “Horebcho kaykaptintsimi TAYTA DIOSNINTSI kayno nimarqantsi: ‘Qamkuna atska killanami kay jirkacho tashqanki.
7 Kananqa imaykaykikunatapis apakurkur aywapäkuy amorreo runakuna y cananeo runakuna taykashqan kaqman. Yaykapäkuy Arabá pampaman, jalqakunaman, *Sefelaman, *Neguevman y lamar kuchun pampakunamanpis. Tsaynöpami Líbanuyaq y Éufrates mayuyaq chayapäkunkipaq.
8 Qamkunatami lapan tsay partikunata qoykushqä tsaycho tänaykipaq. Kananqa tsayman yaykur posisionta chaskipäkuy. Tsay partikuna qamkunapa kananpaqmi noqa TAYTA DIOSNIKI promitirqä Abrahamta, Isaacta, Jacobta y paypita miraqkunatapis’ ”.
Juezkunata Moisés churashqan
Éxodo 18.13-27
9 Mastapis Moisés kayno nirqan: “Horebcho kaykaptintsimi qamkunata kayno nirqä: ‘Noqa japaläqa manami lapaykita arreglayta kamäpakütsu.
10 TAYTA DIOSNINTSIPA bendicionninwanmi atskaman mirapäkushqanki. Tsaymi kananqa qoylarnöraq tsaytsika karkaykanki.
11 Abraham, Isaac y Jacob yärakushqan TAYTA DIOS promitimashqantsino bendicionninta qoykuläshunki kanan kashqaykipita waranqa (1,000) kuti masman mirapäkunaykipaq.
12 Tsayno tsaytsika kashpayki rimanakurkur demandanakuptiki japaläqa manami arreglayta atipätsu.
13 Tsaymi cada trïbupita akrapäkunki shumaq yachaq, tantiyakuq y yarpayniyuq runakunata. Paykunatami churapäshayki quejakushqaykita arreglashunaykipaq’.
14 “Tsayno niptïmi nipäkamarqayki yarpashqäkuna ali kashqanta.
15 Tsaymi cada trïbupita churarqä yachaq, tantiyakuq y yarpayniyuq runakunata juezniki kananpaq. Wakinta churarqä waranqa (1,000) runakunata arreglananpaq, wakinta churarqä pachak (100) runakunata arreglananpaq, wakinta churarqä pitsqa chunka (50) runakunata arreglananpaq y wakintana churarqä chunka runakunata arreglananpaq. Wakintanami churarqä cada trïbupa jueznin kananpaq.
16 “Paykunatami kayno nirqä: ‘Quejakamuptin Israel mayiki kaptinpis o jäpa runa kaptinpis pipapis favornin mana sharkuypa lapantapis iwal arreglapäkunki.
17 Mayqanpis jutsayuq kaqtaqa mana jananpaylapa arreglanki rïcutapis y waktsatapis. Ali arreglanaykipaq TAYTA DIOS yanapaykäshuptikiqa pitapis ama mantsakunkitsu. Arreglayta mana puëdishqayki kaqtami itsanqa noqaman apatsimunki’.
18 “Tsay witsanmi lapaykita shumaq tantiyatsirqä imano juzgapäkunaykipaq kashqantapis.
Chunka ishkay rikapakuqkuna Canaánman yaykushqan
Números 13.1—14.4
19 “TAYTA DIOSNINTSI nimashqantsita cäsukurmi Horebpita shakamurqantsi amorreo runakuna tashqan jalqakunaman. Mantsakuypaq chunyaq jirkakunapa pasamurmi Cades-barneaman chayamurqantsi.
20 Tsaychömi kayno nirqä: ‘Kananqa chayamushqantsinami amorreo runakuna taykashqan jalqakunaman. Kay jirkakunatami TAYTA DIOSNINTSI qomäshunpaq.
21 Unay ayluntsikuna yärakushqan TAYTA DIOSMI nimarqantsi kay jirkakunaman yaykur posisionta tsarinantsipaq. Tsayno kaptinqa mana qelanaypa pitapis mana mantsakuypa tsay jirkakunaman yaykapäkuy’.
22 “Tsayno niptï kayno nipäkamarqayki: ‘Tsaycho imano kashqantapis musyanantsipaq rikapakuqkunata kachashun. Paykuna kutimurmi wilamäshun mayqan nänipa aywanantsipaq y mayqan markakunaman yaykunantsipaq kashqantapis’.
23 “Tsayno nipäkamaptikimi cada trïbupita jukta akrar chunka ishkay runakunata akrarqä.
24 Paykuna jalqakunapa aywashpanmi chayarqan Escol pampaman. Tsaychömi intërupa rikapakur puripäkamurqan.
25 Kutimushpanmi tsay markakunacho wayushqankunata chätsimur wilamarqantsi TAYTA DIOSNINTSI qomänantsipaq kaq markakuna ali kashqanta.
26 “Tsayno wilamaptintsipis TAYTA DIOSNINTSI nishqanta mana cäsukurmi tsay markakunaman yaykuyta mana munapäkurqaykitsu.*
27 Tsaypa trukanqa tolduykikunacho kayno nir rimapäkurqayki: ‘TAYTA DIOS chikimashpantsimi Egiptupita jorqamashqantsi amorreo runakunawan ushakätsimänantsipaq.
28 Kananqa ¿mayparaq aywashun? Rikapakuqkuna kutimur wilamashqantsi tsay markakunacho taq runakuna noqantsipita mas jatunkaray y kalpasapa kashqanta y markankunapis altuyaq murallashqa kashqanta. Tsaynöpis wilamashqantsi Anacpita miraq jatusaq runakuna tsaycho kashqanta. Tsayno wilapämashpantsimi pasaypa mantsakätsimashqantsi’.
29 “Tsawraqa noqa nirqä: ‘Ama lakikäriytsu ni mantsakäriytsu.
30 TAYTA DIOSNINTSIMI nawpantsita aywar favornintsi pelyanqa. Tsaymi Egiptupita yarqamunantsipaq yanapamashqantsinöla kananpis yanapamäshun.
31 Juk runa tsurinta marqakurkur apaqnömi chunyaq jirkapapis TAYTA DIOSNINTSI kayyaq chayatsimashqantsi.* Kikintsimi rikashqantsi TAYTA DIOS maypa pushamashqantsitapis’.
32 “Tsayno niptïpis qamkunaqa TAYTA DIOSNINTSIMAN manami yärakärirqaykitsu.*
33 Paymi nawpantsita aywashpan mayman chayanantsipaq y maycho campamentuta ruranantsipaqpis tantiyatsimarqantsi. Tsakaypa nina rataykaqwan y junaqpana pukutaywanmi maypa shamunantsipaqpis pushamarqantsi.
Israel runakunapita Tayta Dios rabyashqan
Números 14.20-35
34 “Contran rimashqaykikunata mayarmi TAYTA DIOS fiyupa rabyashpan kayno nimarqantsi:
35 ‘Abrahamta, Isaacta y Jacobta promitishqä ali nacionmanqa manami mayqanikipis yaykapäkunkipaqtsu.*
36 Nishqäkunata cäsukushqanpita Jefonipa tsurin Calebmi itsanqa yaykunqa rikapakamushqan chakrakunaman. Payta y paypita miraqkunatami tsay chakrakunata qoykushaqpaq’.
37 “Qamkuna rabyanätsishqaykipitami TAYTA DIOS rabyakushpan noqatapis kayno nimarqan: ‘Qampis manami yaykunkipaqtsu tsay nacionman.
38 Nunpa tsurin ashmayniki Josuémi itsanqa yaykunqa. Tsayno kaptinqa payta shumaq shakyätsiy tsay nacionman yaykur lapan trïbu Israel runakunata posisionta aypunanpaq.
39 Israel mayikikunami yarparkaykan tsay nacionman yaykuptin warminkunata y tsurinkunata tsaycho taq runakuna apakärinanpaq kashqanta. Tsayno yarpaptinpis tsurinkunataraqmi tsay nacionta qoykushaq duëñun kananpaq.
40 Qamkunaqa Puka Lamarpa aywaq nänipa chunyaqman kutikäriy’ ”.
Israel runakunata Hormacho vincishqan
Números 14.39-45
41 “Tayta Dios tsayno niptinmi kayno nipäkamarqayki: ‘TAYTA DIOSTA rabyanätsirmi jutsata rurapäkushqä. Pay nishqannömi kananqa pelyaq jukla aywapäkushaq’. Tsayno nirmi vincinanpaq kashqanta yarpar armaykikunata apakurkur jalqakunapa pelyaq witsäpäkurqayki.
42 “Manaraq aywaptikimi qamkunata kayno nirqä: ‘Tayta Diosmi nimashqa pelyaq aywaptikipis mana yanapashunaykipaq kashqanta. Aywaptikiqa tsaycho taq runakuna ushakätsishunkipaqmi. Tsayno kaptinqa pelyaq ama aywapäkuytsu’.
43 “TAYTA DIOS tsayno nishqanta wilaptïpis mana cäsukamashpaykimi ali chölu tukur jalqakunapa pelyaq aywapäkurqayki.
44 Tsaycho taq amorreo runakuna vincishushpaykimi avispakunano qatikachäshurqayki. Tsaymi Israel mayintsikunata wanutsipäkurqan Seirpita Horma markayaq.
45 Kutiykamur TAYTA DIOSPA nawpancho waqar lakikäriptikipis manami mayashurqaykitsu ni cäsupäshurqaykitsu.
46 Tsaynöpami Cades partilacho atska wata tarqantsi.
Ichic wilacuycuna
^ Arabá Arabáqa jatun pampami kaykan. Galilea qocha sur kaq kuchunpitami qalaykun. Tsaypita sur kaq lädupami Jordán mayu kuchunkunapa Kachi Lamaryaq pasan. Kachi Lamarpitanami Puka Lamarcho kaq Golfo de Acabayaq chayan. Arabápa anchunmi chunka kilömetruno kaykan. Largunnami kimsa pachak ishkay chunka (320) kilömetruno kaykan. Arabápa ishkan lädupa jirkakuna kaptinmi tsaki kaykan. Norti kaq lädu chakrakunatami Jordán mayu yakuwan parqupäkun. Sur kaq lädu chakrakunatami itsanqa yaku mana kaptin mana parqupäkuntsu (Deut. 1.7; 2.8; 3.17; 4.49).
^ 1.3-4a Núm. 21.21-30.
^ 1.3-4b Núm. 21.31-35.
^ Sefela Sefelaqa Israel nacioncho jirkan jirkan partimi kaykan. Sefelapita inti jeqanan lädupami Mediterraneo lamar kaykan. Sefelapita inti jeqamunan lädupanami jirkakuna kaykan. Norti lädupita sur kaq läduyaqmi Sefela kaykan chusku chunka pitsqa kilömetruno. Inti jeqamunan lädupita inti jeqanan läduyaqmi chunka soqta kilömetruno kaykan. Sefelacho chakrakuna ali kaptinmi mikuykuna ali wayun. Filisteo runakunawan pelyarmi Israel runakuna Sefelacho kaykaq markakunata y chakrakunata qechunakärirqan (Jos. 10.40; 12.8; 1Rey. 10.27; 2Crón. 28.18).
^ Neguev Neguevqa Israel nacionpa sur kaq lädunchömi kaykan. Neguevcho kaykan Beerseba, Siclag, Gerar y Arad markakunami. Neguevcho shumaq mana tamyaptinmi aläpaqa mana murukärintsu. Tsaymi tsay partichöqa uyshata y cabrata ashmakular täkärin (Gén. 24.62; Núm. 13.17; Jos. 11.16).
^ 1.26 Deut. 9.23; Heb. 3.16.
^ 1.30-31 Hech. 13.17-18.
