Ri xutzʼibʼaj Mateo 5:1-48

  • RI XUTZIJOJ RI JESÚS PA RI JUYUBʼ (1-48)

    • Xumaj tzijonem ri Jesús (1, 2)

    • Ri kuya kikotemal (3-12)

    • Ri atzʼam y ri luz (13-16)

    • Ri Jesús xpe che ubʼanik ri kubʼij ri Ley (17-20)

    • Ri kbʼan che usukʼumaxik jun chʼaʼoj (21-26), ri makunik kukʼ achijabʼ ixoqibʼ (27-30), ri jachoj ibʼ (31, 32), utz taj kbʼan jurar (33-37), ktzalix ta ukʼaxel jun kʼax (38-42), ri kbʼan che kiloqʼoqʼexik ri kkibʼan kʼax (43-48)

5  Are chiʼ ri Jesús xeril e kʼiʼalaj winaq, xpaqiʼ aqʼan chuwach ri juyubʼ. Y, are chiʼ tʼuyul* chi chilaʼ xeqebʼ lo ri u discípulos rukʼ.  Ri areʼ xumaj tzijonem y xumajij kitijoxik. Xubʼij chke:  «Utz ke* ri kkilo che rajawaxik ri Dios chke,* rumal che kyaʼtaj na ri Qʼatbʼal tzij re ri kaj* chke.  »Utz ke ri kebʼisonik, rumal che kkubʼsax na kikʼuʼx.  »Utz ke ri e manxo, rumal che kyaʼtaj na ri uwach ulew chke.  »Utz ke ri kenumik y kchaqij kichiʼ che ubʼanik ri utz chuwach ri Dios, ri Dios kuya kʼu na ri kkirayij.  »Utz ke ri ketoqʼobʼisan wachaj, ktoqʼobʼisax kʼu na kiwach e areʼ.  »Utz ke ri chʼajchʼoj kanimaʼ, rumal che kkil na uwach ri Dios.  »Utz ke ri kkikoj kichuqʼabʼ rech kʼo jororibʼal, rumal che kbʼix na ralkʼwal ri Dios chke. 10  »Utz ke ri kbʼan kʼax chke rumal ubʼanik ri kubʼij ri Dios chi utz, rumal che kyaʼtaj na ri Qʼatbʼal tzij re ri kaj chke. 11  »Utz iwe ix are chiʼ rumal wech in, kixyoqʼik,* kbʼan kʼax chiwe y kbʼix ronojel uwach bʼanoj tzij chiwij. 12  Je kʼaxkʼolil waʼ xbʼan chke ri profetas che xekʼojiʼ nabʼe chiwach. Rumal riʼ sibʼalaj chixkikotoq, nim ri tojbʼal iwe kuya na ri Dios. 13  »Ix riʼ ri ratzʼamil ri uwach ulew. Pero we tza ta chi ri atzʼam, ¿la ktzayir chi na jumul? Kʼo ta chi upatan riʼ, xaneʼ kkʼaq bʼik y kxaqʼaleʼx kan kumal ri winaq. 14  »Ix riʼ ri luz re ri uwach ulew. Kbʼan taj kchʼuq* jun tinamit ri kʼo lo puwiʼ jun juyubʼ. 15  Kʼo ta jun winaq kutzij jun candil* tekʼuriʼ kuchʼuq rukʼ jun chakach,* xaneʼ kuya chikaj pa jun kʼolbʼal re, jeriʼ ktunun* pa kiwiʼ e juntir ri e kʼo pa ja. 16  Xa junam rukʼ, chtunun ri i luz chkiwach ri winaq. Chkil ta bʼaʼ ri utz taq ichak, jeriʼ kkiya uqʼij ri Itat ri kʼo pa ri kaj. 17  »Michomaj che in petinaq che uchupik ri Ley o ri xkitzʼibʼaj kan ri Profetas. In petinaq ta che uchupik uwach, xaneʼ che ubʼanik. 18  Qas kinbʼij chiwe. ¡Are nabʼe ksach uwach riʼ ri kaj y ri uwach ulew chuwach ri letra más nitzʼ o jun alaj juchʼ re ri Ley, we bʼantajinaq ta juntir! 19  Rumal riʼ apachin ri kunimaj ta jun chke ri alaj taq taqanik kʼo chupam y kukʼut chkiwach nikʼaj chik rech je kkibʼano, kok ta pa ri Qʼatbʼal tzij re ri kaj. Pero ri winaq ri kunimaj ri Ley y kukʼut chkiwach e nikʼaj chik rech je kkibʼano kok pa ri Qʼatbʼal tzij re ri kaj. 20  Qas kinbʼij chiwe, xaq xiw kixok pa ri Qʼatbʼal tzij re ri kaj we kikʼutu chi más kixniman* chkiwach ri escribas y ri fariseos. 21  »Itom chik ri xbʼix chke ri iwatiʼt imam: ‹Matkamisanik, y apachin ri kkamisanik kqʼat na tzij puwiʼ pa ri qʼatbʼal tzij›. 22  Pero in kinbʼij chiwe chi ri xaq are kubʼan na royowal che ri rachalal kqʼat na tzij puwiʼ pa ri qʼatbʼal tzij.* Y apachin ri kuyoqʼ ri rachalal rukʼ itzelal rajawaxik kqʼat na tzij pa uwiʼ pa ri Nimalaj Qʼatbʼal tzij. Pero apachin ri kubʼij che ri rachalal ‹¡Kʼo ta apatan chwe!›, xa tajin kukʼaq bʼi ribʼ pa ri qʼaqʼ re ri Gehena. 23  »Rumal laʼ we are chiʼ at bʼenaq che uyaʼik ri a ofrenda puwiʼ ri altar y chilaʼ knaʼtaj chawe chi ri awachalal petinaq royowal chawe, 24  chayaʼ na kan ri a ofrenda chilaʼ chuwach ri altar y jat. Nabʼe chatutzir rukʼ ri awachalal tekʼuriʼ chattzalij che uyaʼik ri a ofrenda. 25  »We jun akʼulel katukʼam bʼi pa ri qʼatbʼal tzij, aninaq chatutzir rukʼ are chiʼ kʼa ix bʼenaq pa ri bʼe. We katutzir ta rukʼ katujach na pa uqʼabʼ ri juez, tekʼuriʼ ri juez katuya bʼi pa uqʼabʼ ri chajinel re ri qʼatbʼal tzij rech kattzʼapix pa cárcel. 26  Qas kinbʼij chawe chi kʼateʼ katel lo chilaʼ are chiʼ atojom chi ri kʼisbʼal centavo.* 27  »Itom chik ri xbʼix kanoq: ‹Matmakun kukʼ achijabʼ ixoqibʼ›. 28  Pero in kinbʼij chiwe chi apachin taneʼ ri xaq are kkaʼy che jun ixoq che urayixik uwach makunaq chi riʼ rukʼ pa ranimaʼ. 29  Rumal laʼ, we ri abʼaqʼwach kʼo pa awikiqʼabʼ tajin katutzaq pa makaj, chawesaj y naj chakʼaqaʼ wi bʼik. Más utz na we xa jubʼaʼ kel bʼi che ri a cuerpo chuwach we juntir kkʼaq bʼi pa ri Gehena. 30  Xaq junam rukʼ, we ri aqʼabʼ* tajin katutzaq pa makaj, chaqupij y naj chakʼaqaʼ wi bʼik. Más utz na we xa jubʼaʼ kel bʼi che ri a cuerpo chuwach we juntir keqaj pa ri Gehena. 31  »Xuqujeʼ bʼim kanoq: ‹Apachin ri kujach bʼi ri rixoqil rajawaxik kuya jun wuj che jawiʼ kubʼij wi chi kijachom chi kibʼ›. 32  Pero in kinbʼij chiwe che jun achi kbʼan taj kujach bʼi ri rixoqil we ri ixoq ubʼanom ta tzʼilalaj taq makaj,* we kujach bʼik kuya riʼ pa kʼax rech kmakun chi rukʼ jun achi, y ri kkʼuliʼ rukʼ ri ixoq jachom bʼik xuqujeʼ kqaj pa mak. 33  »Xuqujeʼ xito ri xbʼix chke ri iwatiʼt imam: ‹Mabʼan jurar we kabʼan ta ri kabʼij; chabʼanaʼ ri abʼim* che ri Jehová›. 34  Pero in kinbʼij chiwe: kibʼan ta jurar. Mikoj ri kaj che ubʼanik jurar, rumal che are ri utem ri Dios; 35  mikoj ri uwach ulew, rumal che are ri yaʼbʼal raqan; mikoj ri tinamit Jerusalén, rumal che are ri utinamit ri nimalaj Rey. 36  Y makoj ri ajolom che ubʼanik jurar, rumal che katkowin taj kasaqirsaj o kaqʼeqarsaj nijun che ri awiʼ. 37  We kabʼij chi kabʼan jun jastaq, xaq xiw chabʼij ‹sí› y we kabʼij chi kabʼan taj, xaq xiw chabʼij ‹no›. We kʼo nikʼaj chi tzij kbʼix puwiʼ wariʼ, xa rukʼ ri Bʼanal kʼax riʼ petinaq wi. 38  »Ix itom ri xbʼixik: ‹We jun winaq kubʼan kʼax che ri ubʼaqʼwach jun chik rajawaxik kbʼan kʼax che ri rech areʼ y we jun winaq kuwaqʼij ri uware jun chik rajawaxik kwaqʼix ri rech areʼ›. 39  Pero in kinbʼij chiwe: kixchʼojin ta rukʼ jun itzel winaq. Xaneʼ we jun winaq kupaqʼij jun qʼabʼ che ri apalaj re ri awikiqʼabʼ, chayaʼ chi ri juperaj che. 40  We kʼo jun winaq katukʼam bʼi pa qʼatbʼal tzij rech kumaj kan ri awatzʼyaq, xuqujeʼ chayaʼ bʼe che chi kukʼam kan ri kaqʼuʼuj. 41  We jun winaq kʼo taqanik pa uqʼabʼ katutaq bʼi che reqaxik jun eqaʼn rech katbʼin bʼi jun kilómetro* rukʼ, chatbʼin bʼi kebʼ kilómetros rukʼ. 42  Ri kʼo kutaʼ chawe, chayaʼ che. Mabʼan ko che ri awanimaʼ che ri kutaʼ uqajomal* chawe. 43  »Ix xito ri xbʼixik: ‹Chaloqʼoqʼej ri awajil atzʼaqat, itzel kʼu chawilaʼ ri akʼulel›. 44  Pero in kinbʼij chiwe, cheʼiloqʼoj* ri ikʼulel y chibʼanaʼ* orar pa kiwiʼ ri kkibʼan kʼax chiwe. 45  Jeriʼ kikʼutu chi ix ralkʼwal ri Itat ri kʼo pa ri kaj, ri areʼ kresaj lo ri qʼij pa kiwiʼ ri e bʼanal taq kʼax y ri e bʼanal taq utzilal, y kuqasaj ri jabʼ pa kiwiʼ ri e utz taq winaq* y ri e itzel taq winaq.* 46  ¿Jas ta kʼu lo ri tojbʼal kyaʼ chiwe we xaq xiw keʼiloqʼoj ri kixkiloqʼoj ix? ¿La je ta lo kkibʼan ri e molol taq impuestos? 47  We xaq xiw kukʼ ri e awachalal at utz wi, ¿la nim ubʼanik riʼ ri tajin kabʼano? ¿La ma ta je lo kkibʼan ri e winaq re nikʼaj chi tinamit? 48  Rumal riʼ, chibʼanaʼ tzʼaqat taq winaq junam rukʼ ri Itat kʼo pa ri kaj tzʼaqat.

Notas

O «kuʼl».
O «Kikotemal ke».
Pa ri idioma griego, «powrayibʼ pa ri espíritu».
O «ri Reino re ri kaj».
O «kixtzurik».
O «kowax», «kkʼuʼ».
O «lámpara».
Jun kʼolbʼal kpajbʼex chaqiʼj taq jastaq.
O «ktzukʼlin».
O «más ix justos».
Waral kchʼaw chrij ri qʼatbʼal tzij che kʼo pa jun alaj tinamit.
Pa ri idioma griego, «ri kʼisbʼal cuadrante».
Pa ri idioma griego, «aqʼabʼ kʼo pa awikiqʼabʼ».
O «qajinaq ta pa makaj». Pa griego kbʼix pornéia che.
O «abʼanom prometer».
Pa ri idioma griego, «milla».
Kchʼaw chrij ri rajil kyaʼ pa qajomal pero kʼo ta ral ktojik.
Waral ri verbo griego kubʼij che ktanabʼax ta kan ubʼanik.
Waral ri verbo griego kubʼij che ktanabʼax ta kan ubʼanik.
Pa ri idioma griego, «justos».
Pa ri idioma griego, «injustos».