Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 5

Jas kraj kubʼij che öj ajuwach Ulew täj

Jas kraj kubʼij che öj ajuwach Ulew täj

«Man ix ta kʼu ajuwach ulew.» (JUAN 15:19.)

1. ¿Jas xukʼut ri Jesús pa ri kʼisbʼal aqʼabʼ chiʼ xkʼejeʼ pa ri uwach Ulew?

PA RI chaqʼabʼ chiʼ majaʼ kkam ri Jesús, xukʼutu che xok il che ri kkiriq na ri rajtijoxelabʼ. Rumal laʼ, xubʼan jun chʼawem che ri Utat: «Man kinbʼochiʼn ta che la chi kebʼesaj la cho ri uwach ulew, xaneʼ kinbʼochiʼn che la chi kechajij la chuwach ri etzelal. Man e ajuwach ulew täj, jas ri in xuqujeʼ man in ajuwach ulew täj» (Juan 17:15, 16). Pa wajun chʼabʼal riʼ che nim ubʼanik, ri Jesús xukʼutu che sibʼalaj keraj ri rajtijoxelabʼ xuqujeʼ nim ubʼanik ri utzij che xubʼij che kiwach jujun chike: «Man ix ta kʼu ajuwach ulew» (Juan 15:19). Qastzij wi, xukʼutu che chuwach areʼ sibʼalaj rajawaxik che ri rajtijoxelabʼ kkibʼan ta ri jastaq che kkibʼan ri winaq rech wajun uwach Ulew riʼ.

2. ¿Jas chirij «uwach ulew» xchʼaw wi ri Jesús?

2 Ri «uwach ulew» che xchʼaw ri Jesús chirij are konojel ri winaq che kʼot kachilanik rukʼ ri Ajawaxel are kkibʼan ri kraj ri Satanás, xaq xiw kkichomaj kibʼ e areʼ xuqujeʼ kkibʼan nim che kibʼ (Juan 14:30; Efesios 2:2; 1 Juan 5:19). Rumal laʼ «ri karachilaj ri uwach ulew, are riʼ ukʼulel ri Dios» (Santiago 4:4). Qonojel kqaj che kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe. Rumal laʼ, ¿jas kqabʼano rech kojkʼejeʼ pa ri uwach Ulew tekʼuriʼ kqabʼan ta ri kkibʼan ri winaq? Kqil na jobʼ jastaq che kojutoʼ che ubʼanik: sukʼ che ri Ajawbʼal rech ri Ajawaxel che yaʼom che ri Cristo xuqujeʼ rech kqabʼan ta ri jastaq rech política, rech kqabʼan ta ri kkibʼan ri winaq rech wajun uwach Ulew riʼ, rech kqil na ri atzʼyaq che kqakojo, utz qakʼaslemal xuqujeʼ kqakoj ri tobʼal ibʼ chuwach ri Itzel.

CHQABʼANAʼ SUKʼ CHE RI AJAWBʼAL

3. a) ¿Jasche xubʼan ta ri Jesús ri jastaq rech política chiʼ kʼo cho ri uwach Ulew? b) ¿Jasche kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ chike ri ajtijoxelabʼ che kebʼe pa ri kaj are e ukʼexwach ri Jesús? (Chawilaʼ ri nota.)

3 Ri Jesús are ta xubʼan ri jastaq rech ri política pa täq uqʼij, are qas xukoj uqʼij che utzijoxik ri Rajawbʼal ri Ajawaxel, ri qʼatbʼal tzij rech ri Ajawaxel che areʼ are ri Ajawinel che (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43; 17:20, 21). Rumal laʼ, xubʼij che ri Poncio Pilato, ajqʼatal tzij rech Roma: «Ri wajawibʼal man ajuwach ulew täj» (Juan 18:36). Ri öj sukʼ ajpatanelabʼ qas kqabʼan qe junam rukʼ xubʼan areʼ. Are chiʼ kqabʼan sukʼ che ri Cristo xuqujeʼ che ri Ajawbʼal, xuqujeʼ kqabʼij chike konojel ri winaq chirij wajun qʼatbʼal tzij riʼ (Mateo 24:14). Pablo xutzʼibʼaj wariʼ: «Je bʼaʼ riʼ chi uj ukʼexwach ri Cristo [...], pa ri ubʼiʼ ri Cristo kixqabʼochiʼj chi, chiriqaʼ ri jamaril rukʼ ri Dios» (2 Corintios 5:20). *

4. ¿Jas kibʼanom ri cristianos che ukʼutik che e sukʼ che ri Rajawbʼal ri Ajawaxel? (Chawilaʼ ri recuadro « Ri e nabʼe cristianos».)

4 Chiʼ jun winaq ktaq bʼi pa jun chik tinamit, chiʼ kʼo chi chilaʼ kubʼan ta ri kbʼan pa ri tinamit jachiʼ kubʼan wi jun uchak. Are kubʼan ri kraj ri xtaqow bʼik. Ri kebʼe pa ri kaj, che kʼo ri kitinamit pa ri kaj je waʼ kkibʼano (Filipenses 3:20). E areʼ tajin kkitzijoj ri Ajawbʼal rumal laʼ e kitoʼom ri nikʼaj chik chij rech ri Cristo rech kkachilaj ri Ajawaxel (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Ri nikʼaj chik chij rumal che kkitoʼ ri cristianos che kebʼe pa ri kaj junam taneʼ che xa e taqom bʼi rumal ri Cristo. Wariʼ kkibʼan jun jupuq che kkibʼan ri jastaq rech ri Ajawbʼal xuqujeʼ kkibʼan ta ri jastaq kech ri política rech wajun uwach Ulew riʼ (chasikʼij uwach Isaías 2:2-4).

5. ¿Jasche öj junam ta rukʼ ri ojer tinamit Israel, xuqujeʼ jas kubʼan wariʼ pa kikʼaslemal ri cristianos?

5 Tekʼuriʼ, kʼo jun chik rumal che ri qastzij cristianos kkibʼan ta ri kkibʼan ri winaq rech wajun uwach Ulew riʼ. Xaq ta öj junam kukʼ ri israelitas, che xekʼejeʼ xaq pa jun tinamit che ri Ajawaxel xuya chike. Öj kʼo pa ronojel ri uwach Ulew (Mateo 28:19; 1 Pedro 2:9). Rumal laʼ, we keqatoʼ ri político kubʼan kʼäx che ri utinamit ri Jehová rumal che junam ta chi ri qachomanik xuqujeʼ kojkun ta chik kojtzijon chirij ri Ajawbʼal kukʼ konojel ri winaq (1 Corintios 1:10). Xuqujeʼ, chiʼ kbʼan jun chʼoj, kojchʼojin riʼ kukʼ ri qachalal, che xbʼix chaqe che keqaloqʼoqʼej (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). ¡Rumal laʼ ri Jesús xeʼutaq ri ajtijoxelabʼ che ukʼolik ri kichʼichʼ xuqujeʼ xubʼij chike che kkiloqʼoqʼej ri kikʼulel! (Mateo 5:44; 26:52; chawilaʼ ri recuadro « ¿La kinbʼan sukʼ che ri Ajawaxel?».)

6. Rumal che qajachom ri qakʼaslemal che ri Ajawaxel, ¿jas kqabʼan che rilik ri jastaq kech ri e ajqʼatal tzij?

6 Ri qastzij cristianos are kijachom ri kikʼaslemal che ri Ajawaxel, are ta che jun winaq o jun jastaq rech ri tinamit. Pa 1 Corintios 6:19, 20 kbʼix chike: «Man iwech ta iwibʼ. Paqal kʼu loqʼobʼem iwech». Rumal laʼ, pa neʼ kkiya ri kkitaʼ ri ajqʼatal täq tzij chike, ri nimanik, ri pwaq, tekʼuriʼ ri qas kkibʼano are ri xbʼix chike «chiyaʼ che ri Dios ri rech ri Dios» (Marcos 12:17; Romanos 13:1-7). Wariʼ kraj kubʼij, che kqaqʼijilaj, kqaloqʼoqʼej rukʼ ronojel qanimaʼ, kojniman che, öj sukʼ che, xuqujeʼ kqaya qakʼaslemal che, we rajawaxik (Lucas 4:8; 10:27; chasikʼij uwach Hechos 5:29; Romanos 14:8).

CHQAKOJOʼ QACHOQʼABʼ CHUWACH RI ITZEL

7, 8. ¿Jas riʼ «ri uxlabʼal ajuwach ulew», xuqujeʼ jas kubʼan che kitaqik ri winaq che keniman taj?

7 Jun chik rumal che kqabʼan ta ri kkibʼan ri e itzel winaq are ukojik qachoqʼabʼ chuwach ri e itzel jastaq. Pablo xutzʼibʼaj che qakʼamom ta «ri uxlabʼal ajuwach ulew, xaneʼ ri Uxlabʼaxel ri elinaq uloq rukʼ ri Dios» (1 Corintios 2:12). Chike ri aj Éfeso xubʼij che ojer e areʼ: «Xinimaj ri nim ubʼanik ri kʼo utaqanik pa ri kiʼaqiqʼ, ri uxlabʼal ri kataqan pa kiwiʼ ri man keniman ta che ri Dios» (Efesios 2:2, 3).

8 Ri kaqiqʼ, o ri uxlabʼal ajuwach Ulew are ri nim choqʼabʼ che kubʼan chike ri winaq che keniman täj xuqujeʼ kuya «ri itzel urayibʼal ri qatiʼjal, ri itzel urayibʼal ri qabʼaqʼwach» (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Wajun uxlabʼal riʼ kʼo «uchoqʼabʼ» pa kiwiʼ ri winaq rumal che kukoj ri mak, qʼalaj täj, xuqujeʼ amaqʼel kʼolik junam rukʼ ri kaqiqʼ kʼo pa ronojel ri kʼolbʼal. Xuqujeʼ «kataqan» pa kiwiʼ ri winaq che keniman taj chiʼ nojimal kubʼan chike che kkibʼan jastaq che kkibʼan ta ri cristianos, jujun chike are ri xuʼyal, ri nimal, ri urayixik ri jastaq xuqujeʼ ri chomanik che kkaj täj kenimanik. * Wariʼ, kubʼano che kbʼan ri e ubʼantajik ri Itzel xuqujeʼ kopan pa kanimaʼ ri e winaq (Juan 8:44; Hechos 13:10; 1 Juan 3:8, 10).

9. ¿Jas rumal che ri itzelal kok pa ri qajolom xuqujeʼ pa ri qanimaʼ?

9 ¿La kkun ri itzelal che kʼo pa ri uwach Ulew kubʼan nim pa ri qachomanik xuqujeʼ pa ri qanimaʼ? Kkunik, we kqaya che, che kubʼan wariʼ chaqe (chasikʼij uwach Proverbios 4:23). Chiʼ kumajij weneʼ qʼalaj täj. Weneʼ kqariqo kumal ri qachiʼl che qʼalaj che e utz tekʼuriʼ kkaj ta ri Jehová (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Xuqujeʼ weneʼ kkil ri wuj che kechʼaw chirij itzel täq jastaq, ri e pornografía o ri winaq che itzel kechʼaw chirij ri qastzij kojonik pa ri Internet, ri etzʼanem che kuyak chʼoj xuqujeʼ konojel ri winaq o jastaq che kkibʼan ri kkaj ri Satanás.

10. ¿Jas kqabʼan che utoʼik qibʼ chuwach ri itzelal rech ri uwach Ulew?

10 ¿Jas kqabʼano rech kqatoʼ kibʼ chuwach ri itzelal rech wajun uwach Ulew riʼ xuqujeʼ rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe? Chqakʼamaʼ ri utobʼanik ri Jehová che uyaʼom chaqe rech kubʼan utz ri qachilanik rukʼ xuqujeʼ rajawaxik ronojel qʼij kqataʼ ri uxlabʼixel che. Ri Jehová are qas nim uchoqʼabʼ chuwach ri Itzel xuqujeʼ chkiwach ri e itzel winaq (1 Juan 4:4). Rumal laʼ, sibʼalaj rajawaxik che kqabʼan ri qachʼawem rukʼ ri Jehová rech kʼo qachilanik rukʼ.

RI UKOJIK RI ATZʼYAQ

11. ¿Jas ubʼanom ri kichomanik ri winaq rech wajun uwach Ulew riʼ chirij ri atzʼyaq kkojik?

11 Ri kqanimaj qʼalaj kukʼ kʼi jastaq. Jun chike are ri atzʼyaq kqakojo, xuqujeʼ we öj chʼajchʼoj. Tekʼuriʼ, pa kʼi tinamit utz ta chik kbʼan che ukojik ri atzʼyaq. Rumal wariʼ, jun winaq che kuqʼaxaj tzij pa ri televisión xubʼij che rumal ri tajin kbʼan kimik ri ixoqibʼ che kkaj kkisikʼij kiwach ri achijabʼ kkiriq ta chik jas ri katzʼyaq kkikojo. Ri wuj kkibʼij, rukʼ wa täq tzij riʼ «e nitzʼ atzʼyaq kuya ta chik kʼixbʼal», ri alaj täq alitomabʼ xuqujeʼ kkikoj atzʼyaq che kuya kʼixbʼal. Xuqujeʼ kimik sibʼalaj e kʼo kʼi winaq che utz ta kkibʼan che kibʼ o ri ukojik ri atzʼyaq kkibʼano wariʼ kukʼutu che kkaj ta kibʼ xuqujeʼ che kkaj ta ri utz.

12, 13. ¿Jas pixabʼ rajawaxik kqabʼano rech utz ri atzʼyaq kqakojo?

12 Rumal che kqaya uqʼij ri Jehová, are kqaj che utz ri qabʼantajik, saq ri qatzʼyaq xuqujeʼ utz kpetik. Ronojel qʼij rajawaxik kqakʼutu che ri qachomanik are «jikomal», wariʼ are utz bʼantajik xuqujeʼ rukʼ «utzalaj täq chak», kubʼano che ri achijabʼ ri ixoqibʼ «ri kakiqʼijilaj ri Dios» e junam ta kukʼ ri nikʼaj chik winaq. Ri kqaj are ta che kojkil ri winaq are kqachajij qibʼ pa ri uloqʼoqebʼal ukʼuʼx ri Ajawaxel (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21). Qastzij wi, ri nim che qawach are kqawiq qibʼ pa ri qanimaʼ. Are waʼ sibʼalaj nim uqʼij chuwach ri Ajawaxel (1 Pedro 3:3, 4).

13 Xuqujeʼ masach chaqe ri kqakojo, ri kqabʼano kkʼut che kiwach ri winaq chirij ri qastzij kojonik. Ri tzij che xkoj che ubʼixik «jikomal» pa griego, wariʼ kuqʼaxej ubʼixik che rajawaxik nim kqil wi ri kkichomaj nikʼaj chik chirij ri kqabʼano. Rumal laʼ rajawaxik are kojchoman chikij ri retaʼmabʼal kikʼuʼx ri nikʼaj chik are ta ri kqaj öj. Xuqujeʼ chqawach öj are nim ubʼanik ri uyaʼik uqʼij ri Jehová, nim urilik ri utinamit xuqujeʼ rech kqabʼan ajpatanel rech ri Ajawaxel. Ri kqaj are kqabʼan «ronojel che unimarisaxik uqʼij ri Dios» (1 Corintios 4:9; 10:31; 2 Corintios 6:3, 4; 7:1).

¿La kuya uqʼij ri Jehová ri nubʼantajik?

14. ¿Jas rajawaxik kojchoman chirij chiʼ kqakoj ri qatzʼyaq?

14 Chiʼ kojbʼe che utzijoxik ri utzij ri Ajawaxel o pa ri riqbʼal ibʼ, are rajawaxik che qas utz ri kqakoj bʼik xuqujeʼ öj chʼajchʼoj. Rumal laʼ chqachomaj wariʼ: «¿La utz kkil ri winaq ri kinbʼano o utz täj? ¿La kekʼix ri nikʼaj chik chwe? ¿Jas ri nim kinwilo: la are ubʼanik ri kwaj in chirij ri atzʼyaq, o are ri jastaq rech kinkunik kinbʼan jun chak pa ri congregación?» (Salmo 68:6; Filipenses 4:5; 1 Pedro 5:6).

15. ¿Jasche uyaʼom ta Jehová pa ri Utzij ronojel ri pixabʼ chirij ri atzʼyaq xuqujeʼ chirij ri chʼajchʼoj ri qij?

15 Ri Jehová kubʼij ta pa ri Loqʼalaj Pixabʼ ronojel ri rajawaxik kqabʼano chiʼ kqatzukuj ri qatzʼyaq xuqujeʼ chirij ri chʼajchʼoj ri qij. Are kraj che öj kqachaʼ ri kqaj kqabʼano. Xuqujeʼ kraj che kqachaʼ ubʼanik ri utz chiʼ kqil ri kʼo pa ri pixabʼ re ri Utzij, «rumal rech chi amaqʼel kitijom kibʼ, kʼo chik kinoʼj, kekuʼin che uchʼobʼik jas ri utz xuqujeʼ jas ri man utz täj» (Hebreos 5:14). Ri rajawaxik are kqabʼan ri jastaq rukʼ ri uloqʼoqʼexik ri Ajawaxel xuqujeʼ chike nikʼaj chik winaq (chasikʼij uwach Marcos 12:30, 31). Rech kqabʼan wariʼ kʼo jalajoj uwach utz atzʼyaq che kojkunik kqakojo xuqujeʼ ri kqabʼan che qibʼ. Kqil wariʼ chiʼ kojbʼe pa jun nim riqbʼal ibʼ kech ri testigos rech Jehová che kbʼan pa ronojel tinamit chilaʼ kqil kʼi jalajoj uwach atzʼyaq xuqujeʼ ri kikotemal kʼo che kixoʼl ri kebʼe chilaʼ.

RAJAWAXIK UTZ RI QAKʼASLEMAL

16. ¿Jasche kqabʼij che ri itzelal rech ri uwach Ulew are junam ta rukʼ ri xukʼut ri Jesús, xuqujeʼ jas utz kqachomaj?

16 Ri itzel rech ri uwach Ulew sibʼalaj kojusacho. Kubʼan chike sibʼalaj kʼi winaq che kkitzukuj ri kikotemal pa ri jastaq o pa ri pwaq. Tekʼuriʼ ri Jesús xubʼij chiʼ «kʼo kʼi jastaq re jun winaq, man are ta riʼ ri kayow ri ukʼaslemal» (Lucas 12:15). Jesús xubʼij täj che pa ri qakʼaslemal utz täj che kʼo jastaq qe. Are xukʼutu che xaq xiw ri kkiriq ri qastzij kikotemal xuqujeʼ ri kʼaslemal ri «kakichʼobʼo chi kajwataj ri Dios chike» xuqujeʼ utz ri kikʼaslemal, xuqujeʼ e utz pa ri kikojonik (Mateo 5:3, 6:22, 23). Chqachomaj wariʼ: «¿La qas kinkoj ri xubʼij ri Jesús, o are ri kubʼij ri ‹utat ri bʼanoj tzij›?» (Juan 8:44). «¿Jas kukʼut ri nutzij, ri kwaj kinbʼano, ri qas nim ubʼanik che nuwach xuqujeʼ ri kinbʼan pa ri nukʼaslemal?» (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6.)

17. Chabʼij jujun tewchibʼal che kuya we utz ri qakʼaslemal.

17 Ri Jesús xubʼij «are kʼu ri noʼj kaqʼalajisax kumal ri e uchak» (Mateo 11:19). Tekʼuriʼ, ¿jas tewchibʼal kkiriq ri winaq che utz ri kikʼaslemal? Chiʼ kkipatanej ri Jehová kkiriq uxlanem (Mateo 11:29, 30). Xuqujeʼ, rumal waʼ kkiriq ta kʼäx (chasikʼij uwach 1 Timoteo 6:9, 10). Rumal che, kekikot che uchʼakik xiw ri rajawaxik chike, wariʼ kuya chike che kʼo más kitiempo rech kekʼejeʼ kukʼ ri kifamilia xuqujeʼ ri e kachalal pa ri kojonik. Weneʼ wariʼ kubʼan chike che qas kewarik (Eclesiastés 5:12). Xuqujeʼ kkiriq kikotemal, rumal che kkiya chike nikʼaj chik ri kitiempo xuqujeʼ ri jastaq (Hechos 20:35). Xuqujeʼ, qas kkubʼi kikʼuʼx chirij ri Ajawaxel xuqujeʼ kʼo jororibʼal pa kanimaʼ (Romanos 15:13; Mateo 6:31, 32). Ri tewchibʼal riʼ nim ubʼanik.

CHQAKʼAMAʼ «RI CHAKUBʼAL RE CHʼOJ»

18. ¿Jas kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ chikij ri e qakʼulel, ri kkibʼan che qasachik, xuqujeʼ ri chʼoj che rajawaxik kqabʼano?

18 We kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe, kojutoʼ pa qakojonik chuwach ri Satanás, areʼ kraj che kqariq ta ri kikotemal xuqujeʼ ri qakʼaslemal che kʼot ukʼisik (1 Pedro 5:8). Ri Pablo xubʼij che «kujchʼojin ta kukʼ winaq, xaneʼ kukʼ itzel täq uxlabʼal ri e kʼo pa ri kaj» (Efesios 6:12). Ri tzij griega che xkoj che ubʼixik ri «kujchʼojin» wariʼ are kraj kubʼij che are jun chʼoj che kkibʼan kebʼ winaq rukʼ kaqan kiqʼabʼ are ta ri chʼoj che kbʼanik weneʼ chiʼ naj kʼo wi ri jun chik winaq, o weneʼ kkibʼan pa jun kʼolbʼal che jachiʼ kekun wi kkitoʼ kibʼ. Ri Pablo xubʼij che «kʼo kitaqanik xuqujeʼ kikuʼinem». ¿Jas kraj kubʼij wariʼ? Ri kkibʼan ri itzel uxlabʼal che kojkisacho are qas utz uchomaxik kkibʼano.

19. Chabʼij ri e chakubʼal che rajawaxik che ri cristiano.

19 Pa neʼ kʼo jastaq che kojkun täj kqabʼano, kojkunik kojchʼakanik. ¿Jas kqabʼan che ubʼanik? Are rajawaxik kqakʼam «konojel ri chakubʼal re chʼoj ri kuya ri Dios» (Efesios 6:13). Ri chakubʼal riʼ kyaʼ ubʼixik pa Efesios 6:14-18: «Ko bʼaʼ chixtakʼaloq. Chikojoʼ ri qastzij, je jas jun pas ximibʼal re ri uxeʼ ipam. Chikojoʼ ri sukʼil, je jas jun ajchʼoʼj kukoj chʼichʼ cho uwo ukʼuʼx che utoʼik ribʼ. Chisukʼumaj iwibʼ che utzijoxik ri jamaril, jas jun ajchʼoʼj kukoj ri uxajabʼ. Pa kiwiʼ kʼu konojel, ri ikojonik are chikojoʼ che iketekik chʼichʼ ri kebʼelpokʼnaj wi konojel täq ri e uchʼabʼ ri itzel ri kenikowik. Chikojoʼ ri kolobʼal iwibʼ je jas jun ajchʼoʼj kukoj toʼbʼal ujolom. Chikʼamaʼ ri uchʼichʼ re chʼoʼj ri Uxlabʼaxel, are waʼ ri utzij ri Dios. Mitanabʼaʼ ri ubʼanik chʼawem rukʼ Dios».

20. ¿Jas rumal che öj junam ta kukʼ ri ajchʼoj rech wajun uwach Ulew riʼ?

20 Ri chakubʼal rech kkikoj ri cristianos qas utz rumal che rukʼ ri Ajawaxel petinaq wi. Are rajawaxik che amaqʼel kqakojo. ¿Jasche? Öj junam ta rukʼ ri qastzij ajchʼojabʼ, ri achijabʼ riʼ weneʼ kʼo jujun mul che keʼuxlanik chiʼ kkʼis jun chʼoj, are kʼu ri cristianos qas e kʼo pa jun chʼoj ronojel qʼij pa neʼ kekamik o kekʼaseʼik. Wajun chʼoj riʼ kkʼisik chiʼ Jehová kusach kiwach ri winaq che tajin kkibʼan ri kraj ri Satanás xuqujeʼ keʼutzʼapij ri itzel uxlabʼal pa jun nimalaj jul (Apocalipsis 12:17; 20:1-3). We kimik tajin kakoj achoqʼabʼ chuwach ri jun arayinik che utz täj, xaq mayaʼ che katchʼakik. Are rajawaxik che kqaqʼatej qibʼ, rech kqabʼan sukʼ chuwach ri Jehová (1 Corintios 9:27). Ri kʼäx are we tajin ta kojchʼojin che uchajixik ri qakojonik.

21. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kojchʼakan pa ri chʼoj rech ri qakojonik?

21 Qastzij wi, xaq rukʼ qachoqʼabʼ öj kojkun täj kojchʼakanik. Rumal laʼ ri Pablo kubʼij chaqe che rajawaxik kqabʼan ri qachʼawem che ri Jehová, xubʼij wariʼ: «Mitanabʼaʼ ri ubʼanik chʼawem rukʼ Dios». Xuqujeʼ rajawaxik kqata ri uchʼabʼal ri Ajawaxel. ¿Jas kqabʼan che ri utaʼik? Are chiʼ kqasikʼij uwach ri Utzij xuqujeʼ chiʼ kojbʼe pa riqbʼal ibʼ rech keqil ri e qachalal. Qastzij wi, qatukel täj öj kʼolik (Filemón 2; Hebreos 10:24, 25). We öj sukʼ che ubʼanik wariʼ, xaq xiw ta kojchʼakan pa ri kʼisbʼal.

CHQETAʼMAJ UBʼIXIK CHIRIJ RI QAKOJONIK

22, 23. a) ¿Jasche rajawaxik che qas qetaʼm jas kqabʼij chirij ri qakojonik, xuqujeʼ jas rajawaxik kqachomaj? b) ¿Jas kqil na pa ri jun chik kʼutunem?

22 Jesús xubʼij wariʼ: «Man ix ta kʼu ajuwach ulew, [...] ri winaq re ri uwach ulew kaketzelaj iwach» (Juan 15:19). Rumal laʼ, ri cristianos are rajawaxik qas ketaʼm ri kkibʼij chirij ri kikojonik rukʼ utz täq tzij chiʼ ri winaq kkitaʼ chike (chasikʼij uwach 1 Pedro 3:15). Rumal laʼ, chqachomaj wariʼ: «¿La wetaʼm jasche ri testigos rech Jehová kkibʼan jastaq che ronojel ta ri winaq kkibʼano?». «Chiʼ kinbʼan ri jastaq riʼ, ¿la wetaʼm che ri Loqʼalaj Pixabʼ xuqujeʼ ri jikalaj patanel are kkibʼij ri qastzij?» (Mateo 24:45; Juan 17:17.) «Chiʼ kinchʼaw chirij ri Jehová rech kintoʼ, ¿la xaq xiw kinkʼutu che in junam ta kukʼ ri nikʼaj chik o kinkʼutu che are kinkikot chiʼ kinbʼan wariʼ?» (Salmos 34:2; Mateo 10:32, 33.)

23 Tekʼuriʼ, ri Itzel kukoj jastaq che qʼalaj täj rech kubʼan chaqe che kqabʼan jastaq rech wajun uwach Ulew riʼ che öj qachomam che kqabʼan täj. Jun kʼutbʼal re, junam rukʼ ri qilom chik, kraj kqabʼan ri itzelal chiʼ kukoj ri jastaq che kbʼanik chiʼ kʼot kqabʼano. ¿Jas kojutoʼ che uchaʼik utz jastaq che kqabʼano chiʼ kʼot kqabʼano, rech kuya qachoqʼabʼ xuqujeʼ kubʼan ta kʼäx che ri retaʼmabʼal qakʼuʼx? Kqil na wariʼ pa ri jun chik kʼutunem.

^ párr. 3 Xumajij lo pa ri junabʼ 33, ri Cristo tajin kuqʼat tzij puwiʼ ri congregación rech ri e chaʼom che kebʼe pa ri kaj che e kʼo na pa ri uwach Ulew (Colosenses 1:13). Pa 1914 xyaʼ che, che kubʼan Ajawinel puwiʼ «ri uwach ulew». Rumal laʼ kimik ri cristianos che kebʼe pa ri kaj e taqoʼn rech ri Rajawbʼal ri Cristo (Apocalipsis 11:15).

^ párr. 8 Chawilaʼ pa Razonamiento a partir de las Escrituras, pa ri uxaq 140-144, bʼanom kumal ri testigos rech Jehová.

^ párr. 65 Chawilaʼ pa ri Nikʼaj chik etaʼmanikubʼiʼ: «Ri bandera, ri votaciones xuqujeʼ ri patan kyaʼ che ri tinamit».