Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 15

Ri kqabʼan che rilik ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe»

Ri kqabʼan che rilik ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe»

«[Qonojel] kaqil uwach ri kuyaʼ ri qachak chqe.» (ECLESIASTÉS 3:13.)

1-3. a) ¿Jas kkichomaj kʼi winaq chirij ri chak? b) ¿Jas kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ chirij ri chak, xuqujeʼ jas jastaq kqetaʼmaj na chirij pa wajun kʼutunem riʼ?

KIMIK, e kʼo kʼi winaq kkichomaj che ri chak are jun kʼaxkʼolil, jun alalaj eqaʼn. Ronojel qʼij kkibʼan chak che kuya ta kikotemal chike tekʼuriʼ kubʼan chkiwach jun chak che kʼot ukʼisik. Tekʼuriʼ kuya kkʼex ri chomanik chirij ri chak. Kekunik kkiriq jastaq che rumal kkibʼan ri kichak rukʼ kikotemal xuqujeʼ qas keʼok il che.

2 Ri Loqʼalaj Pixabʼ kuya ubʼixik chirij ri chak rukʼ utz täq tzij. Kubʼij che ri chak xuqujeʼ ri kchʼak chirij are jun tewchibʼal. Rumal laʼ, ri Salomón che nim unojibʼal xutzʼibʼaj: «We kʼu kujwaʼik kujukʼiʼanik xuqujeʼ kaqil uwach ri kuyaʼ ri qachak chqe, rumal kʼu rech chi areʼ ri Dios yowinaq chqe» (Eclesiastés 3:13). Ri Jehová, che qas kojuloqʼoqʼej xuqujeʼ kraj kqariq ri utzilal, kraj che kojkikot che ri qachak xuqujeʼ rukʼ ri jastaq che kuya ri qachak chaqe. We kqetaʼmaj ri kuchomaj ri Ajawaxel chirij ri chak, xuqujeʼ kqabʼan ri kkibʼij ri utaqonik, kubʼano che kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe (chasikʼij uwach Eclesiastés 2:24; 5:18).

3 Pa wajun kʼutunem riʼ kqetaʼmaj chirij kajibʼ jastaq che rajawaxik kojchoman chirij: ¿Jas kqabʼano rech kqil ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe»? ¿Jas chak utz täj kubʼan jun cristiano? ¿Jas kqabʼano rech kqabʼan ri qachak xuqujeʼ kqabʼan ri rajawaxik pa ri qakojonik? Xuqujeʼ ¿jas riʼ ri chak che nim ubʼanik che rajawaxik kqabʼano? Nabʼe, chqetaʼmaj chikij e kebʼ utz ajchakibʼ che e kʼolik: Jehová xuqujeʼ Jesucristo.

RI AJCHAK CHE NIM UBʼANIK XUQUJEʼ RI AJTOBʼANEL

4, 5. ¿Jas kʼutbʼal kuya ri Loqʼalaj Pixabʼ che ukʼutik che ri Jehová sibʼalaj kchakunik?

4 Jehová are ri Ajchak Nim ubʼanik. Rumal laʼ, Génesis 1:1 kubʼij: «Aretaq xchapletaj ubʼanik ronojel ri kʼolik, ri Dios xubʼan ri kaj ulew». Xuqujeʼ, chiʼ xukʼis ri uchak che ri uwach Ulew, xrilo che «sibʼalaj utz xelik» ronojel ri xubʼano (Génesis 1:31). Rukʼ wariʼ kqilo, che sibʼalaj xkikot rukʼ ri uchak. Qastzij wi, «ri Ajawaxel che kkikotik» kuya kikotemal che, chiʼ kubʼan ri jastaq (1 Timoteo 1:11NM).

5 Ri Jehová sibʼalaj kchakunik; areʼ kuxlan täj. Rumal laʼ, chiʼ qʼaxinaq chi kʼi junabʼ chiʼ ubʼanom ri uwach Ulew, ri Cristo xubʼij: «Ri Nutat kʼa kachakun kamik» (Juan 5:17). Tekʼuriʼ ¿jas chak tajin kubʼan ri Tat? Tajin keʼuchajik ri winaq xuqujeʼ kukʼam kibʼe. Xuqujeʼ, ubʼanom jun jupuq kʼakʼ winaq: e areʼ ri cristianos che xechaʼik rech kebʼe pa ri kaj, e areʼ keʼajawin pa ri kaj rukʼ ri Jesús (2 Corintios 5:17). Ri Ajawaxel uyaʼom ta kan ubʼanik chak rech kbʼan ri kraj chike ri winaq, chike ri keloqʼoqʼen che kuya jun kikʼaslemal che kʼot ukʼisik pa ri kʼakʼ uwach Ulew (Romanos 6:23). Xuqujeʼ sibʼalaj kkikot rukʼ wajun chak riʼ, rumal che ubʼanom che sibʼalaj e kʼi winaq tajin kkita chirij ri Ajawbʼal, kkaj kkachilaj xuqujeʼ kkibʼan ri rajawaxik rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik chike (Juan 6:44).

6, 7. ¿Jas kʼutbʼal xuya ri Jesús chirij ri chak?

6 Pa kʼi junabʼ, ri Jesús uyaʼom jun utz kʼutbʼal chirij ri chak. Chiʼ majaʼ kpe pa ri uwach Ulew are «jun ajchak» rumal areʼ ri Jehová xubʼan ronojel ri jastaq che e «kʼo pa ri kaj xuqujeʼ ri e kʼo cho ri uwach ulew» (Proverbios 8:22-31; Colosenses 1:15-17). Xuqujeʼ chiʼ kʼo waral pa ri uwach Ulew are jun utzalaj ajchak. Chiʼ nitzʼ na xretaʼmaj ubʼanik ri chak rech uyakik ja xuqujeʼ nikʼaj chik, xuqujeʼ xchʼobʼ uwach che are jun «ajanel» (Marcos 6:3). * Masach chaqe che pa täq uqʼij kʼot kʼaybʼal rech cheʼ xuqujeʼ e kʼot chakubʼal che kbʼin, o kchakun, rukʼ luz. Wajun chak riʼ qas che kiqʼabʼ kkibʼan wi, qas kkoj choqʼabʼ che ubʼanik xuqujeʼ etaʼmabʼal. ¿La kpe pa qajolom ri Jesús che kbʼe che utzukuxik cheʼ, weneʼ areʼ xuqasaj ri cheʼ xuqujeʼ xuchararej ri bʼolaj rech xukʼam bʼi kʼa jawiʼ xajwataj wi che? ¿Xuqujeʼ kubʼan ubʼanik rech kubʼan ri ja, o kubʼan ri uchiʼ ja o ri e kaxon? Qastzij wi, areʼ qas kuchʼobʼ ri kikotemal kuya ri ubʼanik ri chak chiʼ utz ubʼanik kbʼanik.

7 Ri Jesús xuqujeʼ sibʼalaj xubʼan ri chak xuya ri Jehová che, ri utzijoxik ri utzalaj täq tzij. Pa oxibʼ junabʼ rukʼ nikʼaj xubʼan wajun chak riʼ che nim ubʼanik. Xraj che kʼi winaq kketaʼmaj chirij ri Jehová, rumal laʼ qas utz xubʼan che ukojik ri e qʼij, qas aqʼabʼ xwalajik xuqujeʼ xutanabʼa kʼa chaqʼabʼ chik (Lucas 21:37, 38; Juan 3:2). Xbʼe che kisolixik «konojel ri tinimit xuqujeʼ ri alaj täq tinimit. Kutzijoj xuqujeʼ kuqʼalajisaj ri utzalaj tzij re ri rajawibʼal ri Dios» (Lucas 8:1). Qas xubʼan bʼi nimaʼq täq bʼe, xbʼin pa bʼe che e poqlaʼj, che ubʼixik ri utzalaj täq tzij chike ri winaq.

8, 9. ¿Jasche kqabʼij che Jesús xril ri utz xuya ri uchak che?

8 ¿La xril ri Jesús ri utz xuya ri uchak che? Xrilo. Xujabʼuj ubʼixik ri qastzij chirij ri Ajawbʼal, xuya kan pa ri kanimaʼ kʼi winaq rech kkaj kketaʼmaj ri qastzij. Ri chak xuya ri Ajawaxel che are xuya uchoqʼabʼ rumal laʼ qas xubʼano pa neʼ xutij ta uwa are xubʼan wajun chak riʼ (Juan 4:31-38). Chiʼ xukʼis ri uchak pa ri uwach Ulew, ¡sibʼalaj xuya kikotemal che chiʼ xkunik xubʼij wariʼ che ri Utat: «Ri in xinnimarisaj ri qʼij la cho ri uwach ulew. Xintzʼaqatisaj ri chak ri xyaʼ la chwe rech kinbʼano»! (Juan 17:4.)

9 Qastzij wi, kʼot jun chik uyaʼom jun utz kʼutbʼal chaqe je jas ri Jehová xuqujeʼ ri Jesús rech kqil ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe». Rumal che keqaloqʼoqʼej kubʼan chaqe che kqabʼan qe ri kubʼan ri Ajawaxel xuqujeʼ kqataqej «ri retal raqan [ri Cristo]» (Efesios 5:1; 1 Pedro 2:21). Chqilaʼ jas kqabʼano rech kojkikot rukʼ ri kuya ri chak chaqe.

RI KQABʼANO RECH KQIL RI UTZ «RI KUYA RI QACHAK CHQE»

We kqabʼan ri upixabʼ ri Ajawaxel, kqil ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe»

10, 11. ¿Jas kojutoʼ rech utz ri qanojibʼal chirij ubʼanik ri chak?

10 Ri chak rajawaxik pa ri ukʼaslemal ri cristiano. Rumal laʼ, we kojkunik, chqabʼanaʼ rukʼ kikotemal. Tekʼuriʼ wariʼ kʼäx ubʼanik chiʼ kqabʼan jun chak che utz täj kqilo. Chiʼ kqarik wariʼ, ¿jas kqabʼano rech kqil ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe»?

11 Are chkʼol jun utz qanojibʼal. Weneʼ kojkun täj kqakʼex ri qachak, tekʼuriʼ kojkunik kqakʼex ri qanojibʼal. Ri kojtow che ubʼanik are chiʼ kojchoman chirij ri kubʼan ri Ajawaxel che rilik ri jastaq. Jun kʼutbʼal re, we kʼo qafamilia che rajawaxik kqaya jastaq ke, chnaʼtaj chaqe, pa neʼ kʼäx ri qachak, kojutoʼ che uyaʼik ri kajwataj chike, chuwach ri Ajawaxel wariʼ sibʼalaj nim ubʼanik. Ri Utzij kubʼij che ri kuya ta ri rajawaxik chike ri ufamilia are «kanimataj kʼu na ri umak chuwach ri man kojonel täj» (1 Timoteo 5:8). Chiʼ kqetaʼmaj che ri chak kojutoʼ che ubʼanik jun chik jastaq, ri ubʼim ri Ajawaxel chaqe che rajawaxik kqabʼano, kuya kikotemal chaqe chkiwach nikʼaj chik ajchakibʼ.

12. ¿Jasche utz qas kqabʼan ri qachak xuqujeʼ kojelaqʼ ta pa ri chak?

12 Utz chqabʼanaʼ che ri qachak xuqujeʼ kqabʼan ta elaqʼ o molom tzij. Ri öj qastzij cristianos rajawaxik qas kojchakunik xuqujeʼ qetaʼmam che rajawaxik utz kqabʼan che ri qachak. We je kqabʼan waʼ kuya kʼi utzilal chaqe, jun chike, are che ri ajchaqʼe ri chak utz kojrilo (Proverbios 12:24; 22:29). Xuqujeʼ, chiʼ kqelaqʼaj ta jastaq re ri chak, ri tiempo xuqujeʼ ri pwaq kuya kikotemal chaqe (Efesios 4:28). Junam rukʼ ri xqetaʼmaj pa ri kʼutunem 14, ri e ajchaqʼe ri chak kkikubʼsaj kikʼuʼx chqij. Tekʼuriʼ pa neʼ ri winaq riʼ kkil täj che öj utz ajchakibʼ, ri öj kojkunik «kaqanaʼ pa ri qanimaʼ chi man kʼo ta etzelal qabʼanom» xuqujeʼ chiʼ qetaʼm che kqakikotemaj ri Ajawaxel (Hebreos 13:18; Colosenses 3:22-24).

13. ¿Jas kuya chaqe we utz ri qabʼantajik pa ri chak?

13 Chiʼ qetaʼm che ri kqabʼano kuya uqʼij ri Ajawaxel. Chiʼ are kqabʼan ri utz, ri nikʼaj chik kkilo. ¿Jas kubʼan chike ri winaq? Kubʼan chike che kketaʼmaj che «sibʼalaj jeʼlik ri utijonik ri Dios ri Qakolonel» (Tito 2:9, 10). Ri utzilal kqabʼano kuya ukʼutik ri utzil che kʼo pa ri qastzij kojonik xuqujeʼ kubʼano che ri winaq kkilo che sibʼalaj utz. ¡Sibʼalaj utz riʼ we jun qachiʼl re ri chak kraj kretaʼmaj ri qastzij rumal ri utz qabʼantajik! Masach chaqe jun jastaq che qas nim ubʼanik: are chiʼ qetaʼm che kqaya kikotemal xuqujeʼ uqʼij ri Jehová we kqabʼan ri utz (chasikʼij uwach Proverbios 27:11; 1 Pedro 2:12).

CHKʼOL QANOJIBʼAL CHIʼ KQACHAʼ JUN CHAK

14-16. ¿Jas kebʼ jastaq rajawaxik kojchoman chirij chiʼ kqachaʼ jun chak?

14 Ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij täj jas ri chak che utz o utz täj. Tekʼuriʼ wariʼ kraj täj kubʼij che e utz ronojel ri chak. Tekʼuriʼ pa ri Utzij ri Ajawaxel kʼo utz pixabʼ rech kojkitoʼ che uchaʼik ri chak che utz xuqujeʼ kkiya ri kajwataj chaqe, tekʼuriʼ ri qas nim ubʼanik, are che utz kril ri Ajawaxel (Proverbios 2:6). ¿Jas kqabʼan che retaʼmaxik chirij ri chak che ri Ajawaxel utz täj krilo? Are uchomaxik chirij kebʼ jastaq.

15 ¿La kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ che utz täj kbʼanik? Ri Utzij ri Ajawaxel qas kubʼij che utz täj ri elaqʼ, ri molom tzij xuqujeʼ ri kibʼanik tyox (Éxodo 20:4; Hechos 15:29; Efesios 4:28; Apocalipsis 21:8). Rumal laʼ, öj kqaxutuj ri chak we kʼo jastaq kbʼan chupam che junam rukʼ wariʼ. Ri loqʼoqʼenik che ri Jehová kubʼan chaqe che kqaxutuj ri chak che kubʼano che kojniman ta che (chasikʼij uwach 1 Juan 5:3).

16 ¿La kubʼan chwe che kintobʼan che ubʼanik jun itzelal? Chojchoman chirij jun chak rech uyakik ja, wariʼ are utz. Tekʼuriʼ, ¿jas kubʼan jun cristiano we kbʼix che, che kuyak jun iglesia? Chiʼ kubʼan wajun chak riʼ tajin täj kukʼut ri jastaq chirij ri qastzij täj kojonem. Tekʼuriʼ, chiʼ jun winaq kchakun che uyakik jun iglesia, ¿la tajin ktobʼan che ukʼutik ri qastzij täj che esam ta pa ri Loqʼalaj Pixabʼ? (Apocalipsis 18:4.) Rumal ri qaloqʼoqʼenik che ri Jehová, kqabʼan täj ri jastaq che kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ che utz täj kbʼanik.

17. a) ¿Jas jastaq utz che kojchoman chirij chiʼ kqachaʼ jun chak? (Chawilaʼ ri recuadro « ¿La utz kinbʼan wajun chak riʼ?».) b) ¿Jas kqabʼano rech ri retaʼmabʼal qakʼuʼx kojutoʼ che uchaʼik ubʼanik ri jastaq che utz kril ri Ajawaxel?

17 Rech utz uchaʼik ri chak kqabʼano, weneʼ kʼo jujun mul xaq xiw utz qas kojchoman chirij ri kebʼ preguntas rech ri chʼaqapil 15 xuqujeʼ 16. Tekʼuriʼ kʼo nikʼaj chik rajawaxik kojchoman chirij. * Kqeyeʼj täj che ri jik ajpatanel kubʼij chaqe chirij ronojel ri chak. Are rajawaxik qas kqakoj ri qetaʼmabʼal. Junam rukʼ ri xqetaʼmaj pa ri kʼutunem 2 rajawaxik kqasikʼij uwach ri Loqʼalaj Pixabʼ rech kqatijoj ri retaʼmabʼal qakʼuʼx xuqujeʼ kqabʼan pa ri qakʼaslemal ri kqetaʼmaj chupam. Rumal rech chi amaqʼel qatijom qibʼ, kʼo chik qanoʼj, xuqujeʼ ri retaʼmabʼal qakʼuʼx kojutoʼ che uchaʼik jastaq che utz kril ri Ajawaxel rech kkesaj ta ri uloqʼoqʼenik chaqe (Hebreos 5:14).

XAQ XIW MAQACHOMAJ RI CHAK

18. ¿Jasche kʼäx ubʼanik che xaq xiw kqil ri kajwataj chaqe?

18 Pa waʼ «kʼisbʼal täq qʼijol» xuqujeʼ «kʼaxalaj täq qʼij» ri cristianos kʼäx kkiriq che ubʼanik ri utz (2 Timoteo 3:1). Rumal che kʼäx uriqik jun chak xuqujeʼ rech kesax ta chaqe. Xuqujeʼ qetaʼm che rajawaxik kqaya ri kajwataj chike ri qafamilia. Tekʼuriʼ, we kqachajij ta qibʼ, weneʼ kqabʼan qe ri kkibʼan ri winaq che are kkiloqʼoqʼej ri pwaq, kubʼan kʼäx che ri qachilanik rukʼ ri Ajawaxel (1 Timoteo 6:9, 10). Chqilaʼ ri kojutoʼ rech xaq xiw kqatzukuj ri kajwataj chaqe xuqujeʼ «ri qas utz na ubʼanik» (Filipenses 1:10).

19. ¿Jasche taqal che ri Jehová che kqakubʼsaj qakʼuʼx chirij, xuqujeʼ jas utz täj kqabʼano we qas qetaʼm che areʼ kojutoʼ?

19 Qas chqakubʼsaj qakʼuʼx chirij ri Jehová rukʼ ronojel ri qanimaʼ (chasikʼij uwach Proverbios 3:5, 6). ¿La qas taqal che, che kqakubʼsaj qakʼuʼx chirij? Taqalik, rumal che areʼ kojraj xuqujeʼ kojuchajij (1 Pedro 5:7). Areʼ retaʼm más chqawach öj ri rajawaxik chaqe, xuqujeʼ areʼ qas kuya ri kajwataj chaqe (Salmo 37:25). Rumal laʼ, utz che ksach ta pa qajolom wa täq tzij riʼ rech ri Loqʼalaj Pixabʼ: «Miloqʼoqʼej ri pwaq, chubʼanaʼ chiwe ri kʼo iwukʼ. Ubʼim kʼu ri Dios: man katintzoqopij ta kanoq mawi katinyaʼ kanoq» (Hebreos 13:5). E kʼi ri qachalal che kkikoj sibʼalaj kʼi horas che upatanexik ri Ajawaxel kkibʼij che ri Ajawaxel qas kuya ronojel ri kajwataj chike. We kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Ajawaxel kuya ri kajwataj chaqe, wariʼ kubʼan chaqe che kojbʼison täj chirij ri jastaq che kajwataj chike ri qafamilia (Mateo 6:25-32). Xaq maqaya kan ri umulixik qibʼ, ri ubʼixik ri utzalaj täq tzij xuqujeʼ nikʼaj chik jastaq che rajawaxik kqabʼano rech kqapatanej ri Ajawaxel, rumal ri chak (Mateo 24:14; Hebreos 10:24, 25).

20. ¿Jas kraj kubʼij che utz ri qabʼaqʼwach, xuqujeʼ jas kqabʼano rech kojkun che ubʼanik?

20 Chkʼol jun utz qabʼaqʼwach (chasikʼij uwach Mateo 6:22, 23). Wariʼ kraj kubʼij, che kqatzukuj ta jastaq che qas ta rajawaxik. Ri cristiano rajawaxik xaq xiw kuchomaj jun jastaq: are ri upatanexik ri Ajawaxel. Rumal laʼ we utz ri qabʼaqʼwach, kqakoj ta qachoqʼabʼ che utzukuxik nimaʼq täq chʼakoj o jastaq che paqal rajil. Xuqujeʼ kqatzukuj ta ri jastaq che kʼateʼ keʼel loq che ri winaq kkibʼij che rajawaxik rech kʼo kikotemal qukʼ. ¿Jas kojutoʼ rech utz ri qabʼaqʼwach? Utz che kqakoj ta qibʼ pa kʼasaj che kajwataj ta chaqe. Utz täj che kqaloqʼ kʼi jastaq che kraj kqakoj kʼi tiempo che. Are utz, ri kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ, «we kʼu kʼo ri qawa ri qatzʼiʼaq chujkikot che waʼ» (1 Timoteo 6:8). Ri qas utz, are che xaq xiw chqatzukuj ri kajwataj chaqe.

21. ¿Jasche utz kqachomaj jas ri nabʼe kqaj kqabʼano, xuqujeʼ jas rajawaxik nabʼe kqabʼan pa ri qakʼaslemal?

21 Are chqabʼanaʼ nabʼe ri rajawaxik pa ri qakojonik. Rumal che kʼot chi kʼi qʼij, are utz kqabʼan ri rajawaxik. We kqabʼan täj, ri qatiempo xaq kqakʼis riʼ che jastaq che kʼot nim upatan xuqujeʼ ri kʼo upatan kqabʼan ta riʼ. ¿Jas riʼ ri nim upatan? Pa neʼ kʼi winaq kkibʼij che sibʼalaj utz we jun kbʼe pa nimaʼq täq tijobʼal xuqujeʼ kkiriq jun chak che nim kkichʼak chirij, ri Jesús xubʼij wariʼ chike ri rajtijoxelabʼ «nabʼe chitzukuj ri Rajawibʼal» ri Ajawaxel (Mateo 6:33). Ri e qastzij cristianos qas nabʼe kkitoʼ ri Ajawbʼal rech ri Ajawaxel chuwach nikʼaj chik jastaq. Rukʼ ri kqabʼano, ri kqachaʼ ubʼanik xuqujeʼ ri kqaj kqabʼano, kqakʼutu che chqawach öj are nim ubʼanik ri Ajawbʼal xuqujeʼ ri urayinik ri Ajawaxel chuwach ri jastaq che e kʼo pa wajun uwach Ulew riʼ.

AMAQʼEL CHQABʼANAʼ RI UCHAK RI AJAWAXEL

Chiʼ pa qakʼaslemal nabʼe kqaya ubʼixik ri utzalaj täq tzij, kqakʼutu che kqaj ri Jehová

22, 23. a) ¿Jas chak nim ubʼanik rajawaxik kqabʼano, xuqujeʼ jas kqabʼan che ukʼutik che nim kqilo? (Chawilaʼ ri recuadro « Ri xinchaʼ ubʼanik xuya kikotemal pa ri nukʼaslemal».) b) ¿Jas ri utz kqachaʼ ubʼanik chirij ri chak?

22 Ri kkipatanej ri Ajawaxel ketaʼm che naqaj chik kʼo wi ri kʼisbʼal. Rumal laʼ, qas kkibʼan ri chak uyaʼom ri Ajawaxel chike: ri ubʼixik chirij ri Ajawbʼal xuqujeʼ ukʼutik chkiwach nikʼaj chik (Mateo 24:14; 28:19, 20). Junam rukʼ ri xubʼan ri Jesús qas kkikoj kichoqʼabʼ che ubʼanik ri chak che kuya kʼaslemal. ¿Jas kkibʼan che ukʼutik che nim ubʼanik chkiwach? E kʼi qas kkikoj kichoqʼabʼ che ubʼixik ri utzalaj täq tzij. Jujun chike kkibʼan más, kbʼix precursores chike xuqujeʼ nikʼaj chik e misioneros. E kʼo kʼi tat nan kekitoʼ ri e kalkʼwal rech kkibʼan más che upatanexik ri Jehová, rumal che qas ketaʼm che rajawaxik kekitoʼ ri kalkʼwal rech kketaʼmaj che rajawaxik kkikoj kichoqʼabʼ che ubʼanik ri kraj ri Jehová. Rumal che qonojel ri öj qastzij cristianos kqabʼan ri chak rech ubʼixik chirij ri utzalaj täq tzij, ¿la kqabʼij che kqil ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe»? Qastzij kqilo. Kʼot kuya nim kikotemal chaqe xuqujeʼ tewchibʼal chuwach ri upatanexik ri Jehová rukʼ ronojel qanimaʼ (chasikʼij uwach Proverbios 10:22).

23 Rech kqaya chike ri qafamilia ri rajawaxik chike, kʼi chaqe are qas kqabʼan nimaʼq täq chak. Tekʼuriʼ, kojkunik kqil ri utz «ri kuyaʼ ri qachak chqe», junam rukʼ ri kubʼij ri Jehová chaqe. We kqabʼan ri utaqonik xuqujeʼ ri e upixabʼ, kojutoʼ rech kojkikot rukʼ ri qachak. Xuqujeʼ, qas chqakojoʼ qachoqʼabʼ che ubʼanik ri chak che nim ubʼanik: ri ubʼixik ri utzalaj täq tzij rech ri Ajawbʼal. We kqabʼano kqakʼutu che kqaloqʼoqʼej ri Jehová xuqujeʼ kqaj täj kresaj ri uloqʼoqʼenik chaqe.

^ párr. 6 E kʼo nikʼaj winaq che nim kinojibʼal xkibʼij, ri tzij griega che xkoj che ubʼixik «ajanel» xuqujeʼ «kchʼaw chirij jun ajchak che kchakun rukʼ cheʼ, weneʼ che ubʼanik ja o nikʼaj chik jastaq rukʼ cheʼ».

^ párr. 17 Kbʼix chi nikʼaj jastaq che utz kojchoman chirij chiʼ kbʼan jun chak pa La Atalaya 15 rech abril 1999, pa ri uxaq 28-30, xuqujeʼ pa 15 rech noviembre 1982, pa ri uxaq 26.