Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 16

Ronojel qʼij chojmaltyoxinoq rumal che ri Jesús xutoj ri qamak

Ronojel qʼij chojmaltyoxinoq rumal che ri Jesús xutoj ri qamak

«Ri Rijaʼl Winaq [...]. Xpe che uyaʼik ri ukʼaslemal che kitzoqopixik kʼi winaq» (MAR. 10:45).

BʼIXONEM 18 Maltyoxinik che ri tojbʼal mak

RI KQETAʼMAJ NA *

1, 2. ¿Jas riʼ ri tojbʼal mak y jasche rajawaxik chqe?

ARE chiʼ ri Adán xmakunik xutzaq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik y xeʼuya kan ri ralkʼwaʼl pa ri kamikal. Kkun ta ri Adán kubʼij che umak ta ri xubʼano, rumal che tzʼaqat ri ukʼaslemal y ri uchomanik. Taqal che xkamik, are kʼu paneʼ xaq xiw areʼ xmakunik xuqʼaxej kan ri kamikal chke ri e ralkʼwaʼl (Rom. 5:12, 14). ¿La kʼo kkunik kubʼan ri Dios rech kekam taj? Kʼolik. Are chiʼ kʼate xmakun ri Adán, ri Jehová xuqʼalajisaj jas kubʼan che kesaxik ri e ralkʼwaʼl pa ri makaj y pa ri kamikal (Gén. 3:15). Ri Jehová retaʼm chik jas tiempo kutaq lo ri uKʼojol che «uyaʼik ri ukʼaslemal che kitzʼoqopixik kʼi winaq» (Mar. 10:45; Juan 6:51).

2 ¿Jas riʼ ri tojbʼal mak? Pa ri uTzij ri Dios kukʼutu che are ri tojbʼal xuya ri Jesús rech xtzalix chi jumul ri xutzaq kan ri Adán (1 Cor. 15:22). ¿Jasche rajawaxik wariʼ chqe oj? Rumal che pa ri uTzij ri Dios, ri taqanik xyaʼik are che «kya kʼaslemal che ukʼexwach kʼaslemal» (Éx. 21:23, 24). Ri Adán xutzaq kan ri tzʼaqatalaj kʼaslemal. Rumal laʼ, rech kbʼantaj wajun taqanik xuya ri Dios rajawaxik kkam ri Jesús (Rom. 5:17). Rukʼ wariʼ, ri Jesús kux ri «Tataxel kkam taj» chkiwach ri winaq ri kekojon chrij (Is. 9:6; Rom. 3:23, 24).

3. Junam rukʼ ri kubʼij Juan 14:31 y 15:13, ¿jasche xraj ri Jesús xkamik?

3 Ri Jesús xraj xuya ri ukʼaslemal pa kamikal rumal che sibʼalaj kuloqʼoqʼej ri uTat y kojuloqʼoqʼej oj (chasikʼij uwach Juan 14:31; 15:13). Are ri uloqʼoqʼebʼal xtoʼwik rech xuya ta kan ri Jehová y xuchʼij ri kʼax kʼa pa ri kamikal. Rumal ri xubʼano, kbʼantaj na ri kraj ri Jehová kubʼan kukʼ ri winaq y rukʼ ri uwach Ulew. Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na jasche ri Dios xaq xuya bʼe che ri Jesús xuriq kʼax. Xuqujeʼ kqil na jubʼiqʼ chrij ri ukʼutbʼal jun tzʼibʼal re ri uTzij ri Dios che sibʼalaj xumaltyoxij rukʼ ronojel ranimaʼ ri tojbʼal mak. Y chukʼisbʼal, kqil na ri kojkun oj kqabʼano rech kqakʼutu che kojmaltyoxinik y che nim kqil wi ri jastaq xkibʼan ri Jehová y ri Jesús pa qawiʼ.

¿JASCHE RI DIOS XAQ XUYA BʼE CHE RI JESÚS XURIQ KʼAX?

Chojchoman chrij ronojel ri kʼax xuriq ri Jesús rech xutoj ri qamak. (Chawilaʼ ri párrafo 4).

4. Chabʼij jas xuriq ri Jesús are chiʼ xkamik.

4 Chojchoman chrij, jas xkʼulmataj riʼ pa ri kʼisbʼal qʼij re ri ukʼaslemal ri Jesús. Paneʼ kkunik kuta tobʼanik chke e kʼi ángeles, are kʼu xaq xuya ribʼ xchapik y xchʼay kumal ri ajchʼojabʼ romanos (Mat. 26:52-54; Juan 18:3; 19:1). Xjichʼ rukʼ jun rapubʼal che xubʼan kʼax che ri ubʼaqil. Tekʼuriʼ, xya bʼi jun alalaj cheʼ chrij paneʼ tajin kel pa kikʼ ri uwo rij. Rumal che ri Jesús tajin kkʼis ri uchuqʼabʼ xumaj bʼi uchararexik ri cheʼ, are chiʼ ri ajchʼoʼjabʼ xkil wariʼ, xkibʼij che jun achi che kutoʼ bʼi che ukʼamik (Mat. 27:32). Are chiʼ ri Jesús xopan pa ri kʼolbʼal che kkamisax wi, xbʼajix ri raqan y ri uqʼabʼ chuwach ri cheʼ kumal ri ukʼulel. Are chiʼ xekebʼam chik xejaqataj más ri xebʼajix wi ri lawux rumal ri raʼlal ri ubʼaqil. Are chiʼ ri e rachiʼl y ri unan tajin keʼoqʼik, ri e kʼamal taq bʼe judíos xa xkitzeʼj uwach (Luc. 23:32-38; Juan 19:25). Kʼi horas xuchʼij ri qʼoxom. Rumal ri tajin kuriqo kkun ta chi más kujikʼ ruxlabʼ. Xretaʼmaj che ni ta jumul pa ri ukʼaslemal xuya kan upatanixik ri Jehová, rumal laʼ xubʼan jun chʼawem che. Xupachabʼa ri ujolom y xkamik (Mar. 15:37; Luc. 23:46; Juan 10:17, 18; 19:30). ¡Sibʼalaj kʼax xuriqo are chiʼ xkamik!

5. ¿Jas ri más xyaʼow bʼis che ri Jesús?

5 Ri más xyaʼow bʼis che ri Jesús are ta ri xbʼan che ukamisaxik, xaneʼ are ri molom tzij che xbʼan chrij. Xbʼixik che xa nim ta kril ri Dios (Mat. 26:64-66). Rumal ri molom tzij riʼ, ri Jesús xraj che xtoʼ rumal ri uTat (Mat. 26:38, 39, 42). ¿Jasche xuya bʼe ri Jehová che ri loqʼalaj uKʼojol xuriq kʼax y xkamik? Chqilaʼ oxibʼ rumal.

6. ¿Jasche rajawaxik xxekebʼax ri Jesús chuwach jun cheʼ?

6 Nabʼe, rumal che ri judíos xkibʼij che keniman che ri Dios, are kʼu xeniman taj, wariʼ xubʼano che xetzelax kiwach, rumal laʼ ri ukamikal ri Jesús kkunik kresaj ri itzelal pa kiwiʼ (Gál. 3:10, 13). Y e ajmakibʼ rumal che e ralkʼwaʼl kan ri Adán (Rom. 5:12). Ri Taqanik xuya ri Dios chke ri israelitas kubʼij che we jun winaq kubʼan jun makaj rajawaxik kkamisaxik. Y e kʼo jujun kexekebʼax chuwach jun cheʼ (Deut. 21:22, 23; 27:26). * Rumal laʼ, are chiʼ ri Jesús xxekebʼax chuwach jun cheʼ, ri winaq che etzelam kiwach kekunik kkiriq utzilal rumal ri ukamikal ri Jesús.

7. ¿Jas ri ukabʼ rumal che ri Dios xuya bʼe rech xuriq kʼax ri uKʼojol?

7 Ukabʼ, ri Dios xuya bʼe che ri uKʼojol xuriq kʼax rech kux kinimal ri Kojol tabʼal toqʼobʼ. Ri Jesús kuchʼobʼo che jun winaq kʼax kuriq che unimaxik ri Dios are chiʼ kʼo pa kʼax. Sibʼalaj xuriq kʼax, rumal laʼ «xuraq uchiʼ, xoqʼik are taq xubʼan chʼawem rukʼ Dios» y kkun che «kitoʼik ri ketaqchiʼx che mak». Sibʼalaj kqamaltyoxij che ri Jehová xuchaʼ ri Jesús che «kinimal ri Kojol tabʼal toqʼobʼ» rumal che «kel ukʼuʼx che ri qatuqaʼril» (Heb. 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10).

8. ¿Jas ri urox rumal che ri Dios xaq xuya bʼe rech ri Jesús xuriq nimalaj kʼax?

8 Ri urox rumal, Jehová xuya bʼe che ri Jesús sibʼalaj xuriq kʼax rech kutzalij uwach wariʼ: ¿La keniman ri winaq che ri Jehová are chiʼ kkiriq nimaʼq taq kʼax? Ri Satanás kubʼij che keniman taj y kubʼij che kqapatanij ri Dios rumal che xa kʼo kqaj kuya chqe. Xuqujeʼ kuchomaj che oj junam rukʼ ri Adán che xuloqʼoqʼej ta ri Jehová (Job 1:9-11; 2:4, 5). Ri Jehová retaʼm che ri Jesús qas kniman che, rumal laʼ xuya bʼe che xuriq nimalaj kʼax. Ri Jesús xuya ta kan ri Jehová, y rukʼ wariʼ xukʼutu che ri Satanás xa jun molol tzij.

JUN TZʼIBʼAL RE RI UTZIJ RI DIOS CHE SIBʼALAJ XUMALTYOXIJ RI TOJBʼAL MAK

9. ¿Jas kʼutbʼal xuya ri apóstol Juan chqawach?

9 Ri tojbʼal mak are jun kʼutunem che ukowirisam ri kikojonik e kʼi cristianos. Kiyaʼom ta kan utzijoxik ri utzij ri Dios paneʼ ketereneʼx rukʼ itzelal y pa ronojel kikʼaslemal kichʼijom kʼi kʼax. Chqilampeʼ ri ukʼutbʼal ri apóstol Juan. Xuya ta kan utzijoxik ri utz taq tzij chrij ri Cristo y chrij ri tojbʼal mak weneʼ pa más che 60 junabʼ. Weneʼ xa jubʼiqʼ chi kraj che 100 ri ujunabʼ are chiʼ ri romanos xkichap bʼik rech kkʼojiʼ pa ri isla re Patmos. ¿Jas umak? Areʼ xubʼij: «Rumal rech chi nutzijom ri utzij ri Dios, xuqujeʼ ri uqʼalajisaxik ri Jesús» (Apoc. 1:9). ¡Are jun utzalaj kʼutbʼal re kojonik y uchʼijik ri kʼax!

10. ¿Jas xubʼan Juan che ukʼutik pa ri e wuj xutzʼibʼaj che xumaltyoxij ri tojbʼal mak?

10 Pa ri e wuj che xutzʼibʼaj ri Juan xukʼut ri uloqʼoqʼebʼal che ri Jesús y ri umaltyoxinik rumal ri tojbʼal mak. Y más che 100 mul xchʼaw chrij ri tojbʼal mak y ri utzilal kuyaʼo. Jun kʼutbʼal, xutzʼibʼaj wariʼ: «We kʼu kʼo jun kmakunik, kʼo jun chʼawenel pa qawiʼ chuwach ri Tataxel. Are ri Jesucristo, sukʼ kʼut ri areʼ» (1 Juan 2:1, 2). Xuqujeʼ xubʼij che nim ubʼanik «ri uqʼalajisaxik ri Jesús» (Apoc. 19:10). Rukʼ wariʼ xkʼutunik che ri Juan qas xumaltyoxij ri tojbʼal mak. ¿Jas kqabʼano rech je kqanaʼ oj?

¿JAS KQABʼAN CHE UKʼUTIK CHE KQAMALTYOXIJ RI TOJBʼAL MAK?

We qastzij che nim kqil wi ri tojbʼal mak xuya ri Jesús, kqakoj ronojel qachuqʼabʼ riʼ rech kojmakun taj. (Chawilaʼ ri párrafo 11).

11. ¿Jas kojtowik rech kojqaj ta pa ri makaj?

11 Chqakojoʼ qachuqʼabʼ rech kojmakun taj. We qastzij che kqamaltyoxij ri tojbʼal mak xuya ri Jesús, kqabʼij ta wariʼ: «Utz kinmakunik, tekʼuriʼ kinta kuybʼal numak». Xaneʼ kqabʼij: «No, ¿la xa kinmaltyoxij ta ronojel ri kibʼanom ri Jehová y ri Jesús pa nuwiʼ?». Xuqujeʼ kojkunik kqata qachuqʼabʼ che ri Jehová y kqabʼij wariʼ: «Mujya la chuwach ri taqchibʼal makaj» (Mat. 6:13).

12. ¿Jas kqabʼan che unimaxik ri kubʼij pa 1 Juan 3:16-18?

12 Cheqaloqʼoqʼej ri e qachalal. We je kqabʼano, kqakʼutu che kqamaltyoxij ri tojbʼal mak xuya ri Jesús, rumal che pa qawiʼ qonojel xuya wi. We ri areʼ xraj xutoj ri kimak ri e qachalal, are rumal che sibʼalaj keʼuloqʼoqʼej (chasikʼij uwach 1 Juan 3:16-18). Ri kqabʼan che kilik are kkʼutuwik we keqaloqʼoqʼej (Efes. 4:29, 31–5:2). Keqatoʼo are chiʼ e yawabʼ o tajin kkiriq jun kʼax, junam rukʼ jun kabʼraqan jun kaqiqʼ jabʼ o jun chi kʼax. Are kʼu, ¿jas kqabʼano are chiʼ jun qachalal weneʼ kubʼano o kubʼij jun jastaq che kubʼan kʼax chqe?

13. ¿Jasche rajawaxik kqakuy kimak ri e nikʼaj chik?

13 ¿La kqakʼol oyowal pa qanimaʼ chkij ri kkibʼan jun kʼax chqe? (Lev. 19:18). We jeriʼ, chqanimaj waʼ taq tzij riʼ: «Chisachalaʼ imak chbʼil taq iwibʼ we kʼo jun kʼo royowal chrij ri jun chik. Jas ri Ajawaxel xusach ri imak ix, je chibʼanaʼ ix xuqujeʼ» (Col. 3:13). Are chiʼ kqakuy kimak ri e qachalal, kqakʼutu che kqamaltyoxij ri tojbʼal mak xuya ri Jehová. ¿Jas kqabʼano rech nim kqil wi wajun sipanik riʼ?

¿JAS KQABʼANO RECH SIBʼALAJ NIM KQIL WI RI TOJBʼAL MAK XUYA RI JESÚS?

14. ¿Jas kojtowik rech sibʼalaj nim kqil wi ri tojbʼal mak xuya ri Jesús?

14 Chojmaltyoxin che ri Jehová rumal ri tojbʼal mak. Jun qachalal Joanna ubʼiʼ che kʼo 83 ujunabʼ kel pa India, kubʼij: «Kwilo che rajawaxik kinchʼaw chrij ri tojbʼal mak are chiʼ kinbʼan nuchʼawem che ri Jehová ronojel qʼij y kinmaltyoxin che rumal wajun sipanik riʼ». Are chiʼ chqajujunal kqabʼan qachʼawem che ri Jehová, chnaʼtaj chqe jampa mul oj makunaq chuwach pa ri qʼij y chqata kuybʼal qamak che. Xuqujeʼ we sibʼalaj nim ri mak qabʼanom chqata tobʼanik chke ri e kʼamal bʼe rech kojkitoʼo. Ri e areʼ kojkitatabʼej riʼ y kkikoj ri Biblia che ubʼixik chqe jas rajawaxik kqabʼano. Xuqujeʼ kkibʼan chʼawem riʼ pa qawiʼ rech ri Jehová kukuy qamak rumal ri tojbʼal mak xuya ri Jesús (Sant. 5:14-16).

15. ¿Jasche utz che kqakoj qatiempo che unikʼoxik ri tojbʼal mak y kojchoman chrij?

15 Chojchoman chrij ri tojbʼal mak. Jun qachalal Rajamani ubʼiʼ che kʼo 73 ujunabʼ, kubʼij: «Are chiʼ kinsikʼij uwach pa ri Biblia ronojel ri kʼax xuriq ri Jesús, kinmajij oqʼej». Weneʼ xuqujeʼ oj kqʼutut kqanaʼ pa qanimaʼ rumal ronojel ri kʼax xuriq ri Jesús. Rumal laʼ, are chiʼ sibʼalaj kojchoman chrij ri xuriqo, sibʼalaj kqaloqʼoqʼej xuqujeʼ ri uTat. Rech kqabʼan wariʼ, utz we chqajujunal keqanikʼoj ri kʼutunem che kchʼaw chrij ri ukamikal.

Rukʼ kebʼ oxibʼ jastaq ktijowik ri Jesús xukʼut kan chkiwach ri utijoxelabʼ ri kkibʼan che unaʼtasaxik ri ukamikal. (Chawilaʼ ri párrafo 16).

16. ¿Jas utzilal kuya chqe are chiʼ kqatzijoj ri tojbʼal mak chke e nikʼaj chik? (Chawilaʼ ri wachbʼal re ri uwach ri wuj).

16 Chqakʼutuʼ ri tojbʼal mak chkiwach e nikʼaj chik. Sibʼalaj nim kqil wi ri tojbʼal mak are chiʼ kqatzijoj chke e nikʼaj chik. Kʼo kʼi kʼutunem kojkunik kqakojo rech kqakʼutu jasche xkam ri Jesús rumal qech. Jun kʼutbʼal, kojkunik kqakoj ri kʼutunem 4 «¿Jachin laʼ ri Jesucristo?» re ri wuj Kbʼix utz jastaq rech ri Ajawaxel. O kojkunik kqakoj ri kʼutunem 5 «Ri tojbʼal mak, ri nimalaj usipanik ri Dios» re ri wuj ¿Jas kukʼut ri Biblia chqawach? Y ronojel taq junabʼ knimar ri qamaltyoxinik rumal ri tojbʼal mak xuya ri Jesús are chiʼ kojkʼojiʼ pa ri unaʼtabʼalil ri ukamikal y keqasikʼij e nikʼaj chi winaq rech keʼopan qukʼ. Are jun nimalaj eqeleʼn uyaʼom ri Jehová chqe rech kqakʼut chkiwach e nikʼaj chi winaq ri xubʼan ri uKʼojol.

17. ¿Jasche ri tojbʼal mak are jun nimalaj sipanik uyaʼom ri Dios chqe?

17 Kʼo kʼi rumal che sibʼalaj kojmaltyoxin rumal ri tojbʼal mak y nim kqil wi. Ri tojbʼal mak kojutoʼo rech kkʼojiʼ jun utzalaj qachilanik rukʼ ri Jehová paneʼ xa oj ajmakibʼ. Rumal ri tojbʼal mak ksach uwach ronojel taq ri uchak ri Itzel (1 Juan 3:8). Xuqujeʼ kbʼantaj ri qas kraj ri Jehová che ri uwach Ulew, kux jun kotzʼiʼj uwach y che konojel ri e winaq kkiloqʼoqʼej y kkipatanij. Rumal laʼ, ronojel qʼij chqilaʼ ri rajawaxik kqabʼano rech kqamaltyoxij ri tojbʼal mak, ri nimalaj sipanik uyaʼom ri Dios chqe.

BʼIXONEM 20 Xataq lo Jesús, ri loqʼalaj aKʼojol

^ párr. 5 ¿Jasche rajawaxik xkam ri Jesús? Wajun kʼutunem kojutoʼ che uchʼobʼik wariʼ y kojutoʼo rech sibʼalaj kqamaltyoxij ri xubʼan pa qawiʼ.

^ párr. 6 Ri kkibʼan ri e winaq re ri tinamit Roma are che we kʼo jun winaq qʼatom chi tzij pa uwiʼ rajawaxik kkibʼajij o kkixim chuwach jun cheʼ are chiʼ kʼa kʼaslik. Ri Jehová xuya bʼe rech je xbʼan che ukamisaxik ri uKʼojol.

RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Jun qachalal kukoj uchuqʼabʼ rech kril ta tzʼil taq jastaq, jun chik tajin kuxutuj utijik sikʼ y ri jun chik kraj taj kukʼam upa qʼabʼaj.