Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 15

¿Jas kqetaʼmaj chrij ri milagros che xubʼan ri Jesús?

¿Jas kqetaʼmaj chrij ri milagros che xubʼan ri Jesús?

«Xeʼubʼan utzil xuqujeʼ xeʼukunaj konojel ri kiriqom kʼax» (HECH. 10:38).

BʼIXONEM 13 Cristo jun utzalaj kʼutbʼal

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jampaʼ xubʼan ri nabʼe milagro ri Jesús?

 CHOJCHʼAW chrij ri xkʼulmataj pa ri junabʼ 29. Are chiʼ ri Jesús kʼateʼ xumaj ri uchak che ri Dios xbʼe rukʼ ri unan y jujun chke ri utijoxelabʼ pa jun kʼulanem pa ri tinamit Caná, che kʼo pa ri norte re Nazaret pa ri tinamit ri xalax wi. Ri María xbʼe pa ri kʼulanem rumal che retaʼm kiwach ri xekʼulik y tajin ktobʼan che ujachik ri wa. Are kʼu xkʼis ri vino, y wariʼ are jun kʼixbʼal chke ri xekʼulik. b Rumal laʼ, ri María aninaq xbʼe rukʼ ri Jesús y xubʼij che: «Man kʼo ta chi kʼu uwaʼl uva kkikojo» (Juan 2:1-3). ¿Y jas xubʼan ri Jesús? Xubʼan «utzalaj uwaʼl uva» che joron (Juan 2:9, 10).

2, 3. a) ¿Jas xubʼan ri Jesús che ukojik ri chuqʼabʼ yaʼom che? b) ¿Y jasche utz kqanikʼoj uwach ri milagros che xubʼano?

2 Ri Jesús xubʼan más milagros are chiʼ xumaj utzijoxik ri utzij ri Dios. c Y sibʼalaj kʼi winaq xeʼutoʼo. Jun kʼutbʼal, jumul xuya kiwa e 5,000 achijabʼ y jumul chik chke e 4,000. Rukʼ ri kebʼ milagros che xubʼano weneʼ xeʼutzuq más che 27,000 winaq rumal che kʼo ixoqibʼ y akʼalabʼ chkixoʼl (Mat. 14:15-21; 15:32-38). Y xaq xiw ta xuya kiwa ri e winaq xaneʼ xuqujeʼ xeʼukunaj ri e yawabʼ che e kʼo chkixoʼl (Mat. 14:14; 15:30, 31). Qastzij riʼ che konojel ri e winaq riʼ sibʼalaj xkimayo che ri Jesús xuya kiwa y che xeʼukunaj ri e yawabʼibʼ.

3 Kʼi kqetaʼmaj chrij ri milagros che xubʼan ri Jesús. Pa wajun kʼutunem kqil na jas kubʼan ri milagros riʼ che ukowirisaxik ri qakojonik. Xuqujeʼ kqil na ri kqabʼan che resaxik uwach ri machʼachʼem y ri toqʼobʼisal wachaj che xukʼut ri Jesús are chiʼ xubʼan ri milagros.

RI KQETAʼMAJ CHKIJ RI JEHOVÁ Y RI JESÚS

4. Are chiʼ kqanikʼoj ri milagros che xubʼan ri Jesús, ¿e jachin kqetaʼmaj kiwach?

4 Are chiʼ kqanikʼoj uwach ri milagros che xubʼan ri Jesús kqetaʼmaj uwach ri areʼ y ri Jehová. Pa Hechos 10:38 kubʼij: «Dios xunojisaj ri Jesús aj Nazaret che kuʼinem xuqujeʼ che ri Ruxlabʼal ri Dios, xuqujeʼ chi ri Jesús xeʼubʼan utzil xuqujeʼ xeʼukunaj konojel ri kiriqom kʼax pa uqʼabʼ ri Itzel. Xkun kʼu waʼ che ubʼanik rumal rech chi kʼo ri Dios rukʼ». Chnaʼtaj chqe che ri Jesús xresaj uwach ri kuchomaj y ri kunaʼ ri uTat, y xukʼut rukʼ ri xubʼano, ri xubʼij y are chiʼ xubʼan milagros (Juan 14:9). Chqilampeʼ oxibʼ chke ri milagros che xubʼan ri Jesús y jas kqetaʼmaj chrij.

5. ¿Jasche xubʼan milagros ri Jesús? (Mateo 20:30-34).

5 Nabʼe: ri Jesús y ri uTat sibʼalaj kojkaj. Rumal laʼ, are chiʼ ri Jesús xpe cho ri uwach Ulew xukoj ri chuqʼabʼ che yaʼom che rumal ri uTat che kitoʼik ri winaq. Jumul e kebʼ winaq che kekaʼy taj xkitaʼ tobʼanik che (chasikʼij uwach Mateo 20:30-34). Y ri Jesús xeʼukunaj rumal che «xel ukʼuʼx chke». Ri tzij «kel ukʼuʼx» pa griego kraj kubʼij ri kunaʼ jun pa ranimaʼ. Are waʼ ri xunaʼ ri Jesús, rumal laʼ xuya kiwa ri kenumik y xeʼukunaj ri e yawabʼibʼ (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Rumal laʼ, qas qetaʼm che ri Dios ri «kel ukʼuʼx» y ri uKʼojol sibʼalaj kojkaj, y kʼax kkinaʼo are chiʼ kqariq kʼax (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Sibʼalaj kkirayij resaxik uwach ri kʼaxkʼolil che kqariqo.

6. ¿Jas uyaʼom ri Jehová che ri Jesús?

6 Ukabʼ: ri Dios uyaʼom pa uqʼabʼ ri Jesús che kusachisaj uwach ri kʼaxkʼolil. Kʼo kʼax che kojkun ta oj che resaxik. Are kʼu, rukʼ ri milagros che xubʼan ri Jesús are chiʼ xpe cho ri uwach Ulew xukʼutu che kkun che resaxik uwach ronojel kʼaxkʼolil. Junam rukʼ ri makaj, ri kamikal y ri yabʼilal (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19). Rukʼ ri milagros che xubʼano xukʼutu che kkunik «keʼukunaj» ri yawabʼibʼ y kkunik keʼuwalajisaj ri kaminaqibʼ (Mat. 4:23; Juan 11:43, 44). Xuqujeʼ kkunik ktaqan puwiʼ ri kaqiqʼ jabʼ y pa kiwiʼ ri itzel taq uxlabʼal (Mar. 4:37-39; Luc. 8:2). ¿La mat qastzij che kukubʼsaj qakʼuʼx rumal che ri Jehová xuya che ri uKʼojol che kubʼan ronojel wariʼ?

7, 8. a) ¿Jas ri qetaʼm che qas kkʼulmatajik? b) ¿Jas tewchibʼal karayij rilik?

7 Urox: qas qetaʼm che ri tewchibʼal che kukʼam lo ri uQʼatbʼal tzij ri Dios qas kbʼantaj na. Rumal che ri milagros che xubʼan ri Jesús kukʼut ri kubʼan na pa ronojel uwach Ulew are chiʼ kux qʼatal tzij. Chatchoman chrij ri nimalaj utzilal kqariqo are chiʼ kopan riʼ ri qʼij. Rumal che kresaj na ronojel uwach yabʼil y kʼo ta chi jun riʼ kyawaj chqe (Is. 33:24; 35:5, 6; Apoc. 21:3, 4). Kqanaʼ ta chi wiʼjal y kqariq ta chi kʼax rumal ri kaqiqʼ jabʼ, kabʼraqan o jun chi kʼax (Is. 25:6; Mar. 4:41). Kqil chi na kiwach ri e qachiʼl o qachalaxik che e kaminaq (Juan 5:28, 29). Are chiʼ katchoman chrij ri kʼakʼ uwach Ulew, ¿jas tewchibʼal karayij uwach?

8 Kʼo kebʼ bʼantajik kqetaʼmaj chrij ri milagros che xubʼan ri Jesús: ri machʼachʼem y ri toqʼobʼisal wachaj. Chqilaʼ ri xbʼantaj pa jun kʼulanem pa Caná.

JUN KʼUTBʼAL RE MACHʼOJ IBʼ

9. ¿Jasche xubʼan jun milagro ri Jesús pa jun kʼulanem pa Caná? (Juan 2:6-10).

9 (Chasikʼij uwach Juan 2:6-10). Are chiʼ xkʼis ri vino pa ri kʼulanem, ¿la kʼo rajawaxik kubʼan ri Jesús? Kʼo taj. Kʼo ta jun profecía kubʼij che ri Jesús kubʼan vino che ri joron. Are kʼu ¿jas ta xanaʼ at riʼ wet pa ri akʼulanem jewaʼ xubʼan ri Jesús? Ri Jesús xchoman chrij ri kʼixbʼal che kkinaʼ riʼ ri xekʼulik y ri familia, rumal laʼ xeʼutoʼo. Xubʼan vino che 390 litros joron (103 galones). ¿Jasche sibʼalaj kʼi vino xubʼano? Weneʼ xuchomaj che we kʼo ktotaj kan che ri vino kʼo kkoj chi wi o kkʼayix bʼik. ¡Sibʼalaj xemaltyoxin riʼ ri winaq che ri Jesús!

Chqesaj uwach ri Jesús y kqanimarisaj ta qibʼ rumal ri kojkun che ubʼanik. (Chawilaʼ ri párrafos 10 y 11). e

10. Chayaʼ ubʼixik jas xkʼulmataj pa jun kʼulanem che kubʼij pa ri capítulo 2 re Juan (xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

10 Chqilampeʼ jas más xkʼulmataj pa ri kʼulanem che kʼo pa ri capítulo 2 re Juan. Are ta ri Jesús xenojisan ri kʼolbʼal che joron, xaneʼ are ri patanelabʼ (versículos 6 y 7). Are ta xkʼamow bʼi che ri kʼamal bʼe re ri kʼulanem, xaneʼ are ri upatanelabʼ (versículo 8). Y xubʼij ta chke ri winaq che e kʼo pa ri nimaqʼij: «¡Chinaʼampeʼ ri vino che kʼateʼ xinbʼan chanim sibʼalaj utz xinbʼan che!».

11. ¿Jas kqetaʼmaj chrij wajun milagro che xubʼan ri Jesús?

11 ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri milagro che xubʼan ri Jesús? Ri Jesús xunimarisaj ta ribʼ are chiʼ xubʼan vino che ri joron y are chiʼ xubʼan milagros. Xaneʼ amaqʼel xraj che are xyaʼ uqʼij ri uTat (Juan 5:19, 30; 8:28). We kqesaj uwach ri Jesús kqanimarisaj ta qibʼ riʼ che ri kojkun che ubʼanik. Apastaneʼ ri kojnaw che ubʼanik pa ri utinamit ri Jehová maqanimarisaj qibʼ, xaneʼ are chqayaʼ unimal uqʼij ri Jehová (Jer. 9:23, 24). Rumal che we kʼo ta ri utobʼanik qukʼ kʼo ta kojkun che ubʼanik (1 Cor. 1:26-31).

12. ¿Jas chi jun kqabʼan che ukʼutik machʼachʼem? Chayaʼ jun kʼutbʼal.

12 ¿Jas chi jun kqabʼan che ukʼutik machʼachʼem? Chojchomanampeʼ chrij jun kʼamal bʼe che kutoʼ jun siervo ministerial che utijoxik ribʼ che jun chʼabʼal, rumal che kʼateʼ nabʼe mul kuyaʼo. Rumal laʼ ri qachalal ala utz kubʼan che uyaʼik ri chʼabʼal y utz kkita ri qachalal. Are kʼu, are chiʼ kkʼis ri riqbʼal ibʼ kqebʼ jun qachalal rukʼ ri kʼamal bʼe y kubʼij che che «sibʼalaj utz xubʼan ri qachalal ala che ri chʼabʼal». ¿La utz riʼ che ri kʼamal bʼe kubʼij: «Jeʼ, rumal che in xintoʼwik»? O xaq xiw kubʼij: «Jeʼ sibʼalaj utz xubʼan che». Jun winaq che kmachʼachʼik kubʼij taj jas ri xubʼan che kitoʼik ri e nikʼaj chik. Kraj che xaq xiw ri Jehová ketaʼmanik (chajunamisaj rukʼ Mateo 6:2-4; Heb. 13:16). We kqakʼut machʼachʼem junam rukʼ ri Jesús sibʼalaj kkikot ri Jehová qukʼ (1 Ped. 5:6).

JUN KʼUTBʼAL RE UTOQʼOBʼISAXIK WACHAJ

13. ¿E jachin xeʼukʼulaj ri Jesús chuchiʼ ri tinamit y jas xubʼano? (Lucas 7:11-15).

13 (Chasikʼij uwach Lucas 7:11-15). Chojchoman chrij ri xubʼan ri Jesús pa ri junabʼ 31 re ri qaqʼij, are chiʼ xbʼe pa Naín. Wajun tinamit kʼo chunaqaj Sunem jawiʼ ri Eliseo xukʼasuj ri ral jun ixoq 900 junabʼ kanoq (2 Rey. 4:32-37). Are chiʼ xopan ri Jesús chuchiʼ ri tinamit xeʼukʼulaj e kʼi winaq che e bʼenaq pa muqunik. Ri kaminaq are ral jun malkaʼn ixoq. Ri xubʼan ri Jesús are che xeʼutakʼabʼaʼ ri winaq y xukʼasuj ri ral ri malkaʼn ixoq che sibʼalaj kbʼisonik. Are laʼ ri nabʼe chke ri oxibʼ kʼastajibʼal che xubʼan ri Jesús che kyaʼ ubʼixik pa ri Evangelios.

Chqesaj uwach ri Jesús y chel qakʼuʼx chke ri tajin kkiriq kʼax. (Chawilaʼ ri párrafos 14 kopan 16).

14. Chatchʼaw jubʼiqʼ chrij ri kuya ubʼixik pa Lucas capítulo 7 (xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

14 Chqanikʼojampeʼ ri capítulo 7 re Lucas rech kqilo jas qas xkʼulmatajik. ¿La xawil ri xbʼantajik? Nabʼe, are taq xril ri Jesús ri ixoq «xel ukʼuʼx che» (versículo 13). Weneʼ are chiʼ ri Jesús xril ri ixoq che tajin koqʼik xuchʼobʼ ri kʼax che tajin kunaʼo. Are kʼu xaq xiw ta xubʼisoj uwach ri ixoq xaneʼ xutoʼo. Y nojimal riʼ xubʼij che: «Matoqʼ chik». Xaq xiw ta xtzijon rukʼ, xaneʼ xukʼasuj ri ral y «xujach kan che» (versículos 14 y 15).

15. ¿Jas kqetaʼmaj chrij wajun milagro xubʼan ri Jesús?

15 ¿Jas kqetaʼmaj chrij wajun milagro xubʼan ri Jesús? Che rajawaxik kel qakʼuʼx chke ri xkam jun kachalaxik. Paneʼ kojkun taj keqakʼasuj ri kaminaqibʼ junam rukʼ ri xubʼan ri Jesús. Are kʼu kojkunik kqakubʼsaj kikʼuʼx ri kebʼisonik. Nabʼe, rajawaxik kqilo jas kajwataj chke tekʼuriʼ kqil ri kqabʼan che kitoʼik (Prov. 17:17; 2 Cor. 1:3, 4; 1 Ped. 3:8). d Ubʼanik wariʼ sibʼalaj kukubʼsaj kikʼuʼx.

16. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri qachalal che kubʼij pa ri párrafo? (Chawilaʼ ri wachbʼal che kukʼut ri xubʼan ri qachalal).

16 Chojchoman chrij ri xkʼulmataj pa jun riqbʼal ibʼ, are chiʼ tajin kbʼixox ri bʼixonem re ri kʼastajibʼal. Jun qachalal xril jun chi qachalal che tajin koqʼik rumal che kʼateʼ xkam ri ral. Rumal che ri qachalal retaʼm ri tajin kukʼulmaj ri qachalal che xkam ri ral, xbʼe rukʼ, xumatzej y junam xebʼixonik. Wariʼ sibʼalaj xukubʼsaj ukʼuʼx ri qachalal y xubʼij: «Wetaʼm che xaq xiw pa ri Ja rech Ajawbʼal kinriq wi ri kubʼsal kʼuʼx». Qas qetaʼm che ri Jehová nim kril wi ri kqabʼan che kitoʼik ri e qachalal che tajin kkiriq kʼax y «kitzaqom [...] ri eyebʼal kʼuʼxaj» (Sal. 34:18).

CHANIKʼOJ RI MILAGROS CHE XUBʼAN RI JESÚS

17. ¿Jas xqetaʼmaj pa wajun kʼutunem?

17 Unikʼoxik ri milagros che xubʼan ri Jesús kukowirisaj ri qakojonik. Ri kuya ubʼixik pa ri Evangelios kukʼut chqawach che ri Jehová y ri Jesús sibʼalaj kojkaj, che ri Jesús qas kkunik kusachisaj uwach ri kʼaxkʼolil y che naj ta chik kraj ri Dios kubʼan ri utzujum. Xuqujeʼ kojutoʼ che uchomaxik jas kqabʼan che resaxik uwach ri Jesús. Utz we kanikʼoj atukel o rukʼ ri afamilia nikʼaj chi milagros che xubʼan ri Jesús. Chatchoman chrij ri kawetaʼmaj chrij y chatzijoj chke nikʼaj chik (Rom. 1:11, 12).

18. ¿Jas kqil na pa ri jun chi kʼutunem?

18 Are chiʼ xa jubʼiqʼ chik kʼo ri Jesús cho ri uwach Ulew xubʼan kan ri urox y ri ukʼisbʼal kʼastajibʼal. Xaq xiw che wajun milagro che xubʼano kjunamataj ta kukʼ ri e nikʼaj chik, rumal che xukʼasuj jun rachiʼl che kaminaq chi kajibʼ qʼij. ¿Jas kqetaʼmaj chrij wajun milagro? ¿Y jas kqabʼano rech kqakojo che qas kekʼastajisax na ri kaminaqibʼ? Kqil na ri urespuesta pa ri jun chi kʼutunem.

BʼIXONEM 20 Xataq lo Jesús, ri loqʼalaj aKʼojol

a Ri Jesús xutanabʼa jun nimalaj kaqiqʼ jabʼ, xeʼukunaj yawabʼibʼ y xeʼukʼastajisaj ri e kaminaqibʼ. Sibʼalaj utz kqil usikʼixik ri milagros che xubʼan ri Jesús. Rumal laʼ, xetzʼibʼax kan pa ri Biblia rech kʼo kqetaʼmaj chkij. Pa wajun kʼutunem kqanikʼoj na e jujun chke ri milagros che xubʼano. Y kqil na jas kqetaʼmaj chkij ri Jehová y Jesús rech kkowir ri qakojonik xuqujeʼ kqil na jas bʼantajik rajawaxik kqakʼutu.

b Jun biblista xubʼij wariʼ: «Ojer kanoq pa ri Oriente sibʼalaj nim ubʼanik che are chiʼ kopan jun winaq pa jun ja xaq xiw ta kyaʼ ri rikil che kajwataj che, xaneʼ rajawaxik sibʼalaj kʼi kyaʼik, y más na pa jun kʼulanem».

c Pa taq ri wuj re ri Evangelios kuya ubʼixik más che 30 milagros xubʼan ri Jesús. Y jujun taq mul ri milagros che xubʼano kiternelom kibʼ. Jun kʼutbʼal, konojel ri winaq re jun tinamit xkiterenej ri Jesús y ri areʼ «xeʼukunaj kʼi yawabʼibʼ» (Mar. 1:32-34).

d Pa ri kʼutunem «Jesús supo consolar a sus amigos» re ri wuj La Atalaya 1 re noviembre 2010 katkunik kariq jujun tobʼanik rech kakubʼsaj kikʼuʼx ri kebʼisonik.

e RI KUKʼUT RI WACHBʼAL: Ri Jesús tajin kkaʼy chke ri kʼateʼ xekʼulik y ri e kʼo pa ri kʼulanem che tajin kkitij vino.