Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 16

«Kkʼastaj na ri axibʼal»

«Kkʼastaj na ri axibʼal»

«Ri Jesús xubʼij che [ri Marta]: ‹Kkʼastaj na ri axibʼal›» (JUAN 11:23).

BʼIXONEM 151 Jehová keʼusikʼij na

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jas xubʼan jun alaj akʼal che ukʼutik che kkojon chrij ri kʼastajibʼal?

 JUN alaj ala a Matthew ubʼiʼ kʼi mul xbʼan operar rumal jun yabʼil che xuriqo. Are chiʼ ri alaj a Matthew kʼo siete ujunabʼ xubʼan jun jastaq che sibʼalaj xkimay ri utat unan. Jumul are chiʼ xkil ri video musical re JW Broadcasting® che kchʼaw chrij ri kʼastajibʼal, b ri alaj a Matthew xqebʼ kukʼ ri utat unan, xuchap che ri kiqʼabʼ y xubʼij: «¿La xiwilo? We kinkamik kinkʼastaj chi na loq. Kixbʼison taj». Sibʼalaj xekikot riʼ ri utat unan are chiʼ xkilo che kkojon chrij ri kʼastajibʼal.

2, 3. ¿Jasche rajawaxik kojchoman chrij ri kʼastajibʼal?

2 Utz che amaqʼel kojchoman chrij ri kʼastajibʼal (Juan 5:28, 29). ¿Jasche? Rumal che qetaʼm taj jas kqariq chweʼq kabʼij. Weneʼ xaq kʼateʼ kojyawajik o kkam ne jun qachalal (Ecl. 9:11; Sant. 4:13, 14). Rumal laʼ ri kʼastajibʼal kojutoʼ che uchʼijik ri e kʼax riʼ (1 Tes. 4:13). Ri uTzij ri Dios kubʼij che ri qaTat che kʼo pa ri kaj retaʼm qawach y sibʼalaj kojraj (Luc. 12:7). Rumal laʼ, are chiʼ kojukʼastajisaj kojubʼan chi na jumul y kutzalij chi na jumul ri qabʼantajik. Y kuya jun qakʼaslemal che kʼo ta ukʼisik.

3 Pa wajun kʼutunem kqil na jasche kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri kʼastajibʼal. Xuqujeʼ kunimarisaj ri qakojonik are chiʼ kqanikʼoj uwach ri kubʼij ri texto re wajun kʼutunem: «Kkʼastaj na ri axibʼal» (Juan 11:23). Y chukʼisbʼal, kqil na jas rajawaxik kqabʼano rech qas kojkojon chrij ri kʼastajibʼal.

¿JASCHE KQAKUBʼSAJ QAKʼUʼX CHRIJ RI KʼASTAJIBʼAL?

4. ¿Jasche kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij jun winaq che kubʼan jun tzujunik chqe? Chayaʼ jun kʼutbʼal.

4 Kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij jun winaq che kubʼan jun tzujunik chqe we qetaʼm che qas kraj kubʼano y kkun che ubʼanik. Chojchoman chrij wariʼ: xuriq kʼax ri qachoch rumal jun kaqiqʼ jabʼ, are kʼu jun qachiʼl kubʼij chqe: «Katbʼison taj in katintoʼo». Qas qetaʼm che ri qachiʼl riʼ kraj kojutoʼo y kkun che qatoʼik. ¿Jasche? Rumal che knaw che uyakik ja y kʼo ronojel ri chakubʼal rukʼ. ¿La mat qastzij che kqakubʼsaj qakʼuʼx riʼ chrij ri qachiʼl? ¿E kʼu ri kʼastajibʼal? ¿La kraj ri Dios keʼukʼasuj ri kaminaqibʼ y la kkun che ubʼanik?

5, 6. ¿Jasche qas qetaʼm che ri Jehová kurayij kikʼasuxik ri kaminaqibʼ?

5 ¿La kraj ri Jehová keʼukʼasuj ri kaminaqibʼ? Kraj. Rumal laʼ ri areʼ xuya bʼe che ktzʼibʼax kan ri kʼastajibʼal pa ri Biblia (Is. 26:19; Os. 13:14; Apoc. 20:11-13). Y are chiʼ ri areʼ kutzujuj jun jastaq qas kubʼan wi (Jos. 23:14). Xuqujeʼ kurayij kikʼasuxik ri kaminaqibʼ. ¿Jasche kqabʼij wariʼ?

6 Chojchoman chrij ri xubʼij ri Job. Ri areʼ xubʼij che we kkamik, ri Jehová kurayij ukʼasuxik (Job 14:14, 15). Wariʼ kunaʼtasaj chqe che ri Jehová kurayij kikʼasuxik ri upatanelabʼ che e kaminaq, kraj che keyawaj ta chik y kekikotik. ¿Jas kubʼan na ri Jehová chke ri winaq che xekun taj xketaʼmaj uwach? Ri areʼ kubʼij che keʼuwalajisaj chi na (Hech. 24:15). Kraj che keʼux rachiʼl y kkiriq jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik cho ri uwach Ulew (Juan 3:16). We xqilo, ri Jehová kraj kukʼasuj ri kaminaqibʼ.

7, 8. ¿Jasche qas qetaʼm che ri Jehová kkunik keʼukʼasuj ri kaminaqibʼ?

7 ¿La kkun ri Jehová che kikʼasuxik ri kaminaqibʼ? Kkunik. Rumal che are ri Dios «ri kʼo ronojel ukuʼinem» (Apoc. 1:8). Kkun che usachik uwach ri kamikal (1 Cor. 15:26). Retaʼmaxik wariʼ kukubʼsaj qakʼuʼx. Chqilampeʼ ri xukʼulmaj jun qachalal Emma Arnold ubʼiʼ. Ri areʼ y ri ufamilia sibʼalaj xkiriq kʼax are chiʼ xbʼan ri Segunda Guerra Mundial. Rumal che xekam e kʼi kachalal pa ri campos de concentración nazis, xubʼij wariʼ che ri ral rech xukubʼsaj ukʼuʼx: «¿La mat qastzij che we kekʼastaj ta chi ri kaminaqibʼ are más kʼo uchuqʼabʼ riʼ ri kamikal chuwach ri Dios?». Ri oj qas qetaʼm che are kʼo na más uchuqʼabʼ ri Jehová. Rumal che are xyoʼw ri qakʼaslemal kkunik keʼukʼasuj chi na jumul ri kaminaqibʼ.

8 Jun chi rumal che ri Jehová kkunik keʼukʼastajisaj ri kaminaqibʼ are che tzʼaqat ri uchomanik. Ri Biblia kubʼij che retaʼm ri kibʼiʼ konojel ri chʼumil (Is. 40:26). Knaʼtaj che e jachin taq ri winaq e kaminaq, ri ubʼanik ri kiwiʼ, ri kekaʼyik y ronojel ri xkikʼulmaj (Job 14:13; Luc. 20:37, 38).

9. ¿Jasche qas katkojon chrij ri kʼastajibʼal?

9 Rukʼ ri qilom chik kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Jehová qas keʼukʼasuj na ri kaminaqibʼ rumal che kurayij kikʼasuxik y kkun che ubʼanik. Jun chi rumal che qas qetaʼm che kkun che kikʼasuxik ri kaminaqibʼ are che ojer kanoq xeʼukoj e jujun achijabʼ rech xekikʼasuj jujun winaq. Jun chke ri achijabʼ che xukojo are ri Jesucristo, chqilampeʼ jun kʼastajibʼal che xubʼan ri Jesús. Kriqitaj pa ri capítulo 11 re Juan.

XKAM JUN RACHIʼL RI JESÚS

10. ¿Jas xkʼulmatajik are chiʼ ri Jesús tajin kutzijoj ri utzij ri Dios pa jun chi lugar, y jas xuchomaj ubʼanik? (Juan 11:1-3).

10 (Chasikʼij uwach Juan 11:1-3). E kʼo jujun rachiʼl ri Jesús pa Betania: ri Lázaro, María y Marta (Luc. 10:38-42). Chukʼisbʼalil ri junabʼ 32, xyawaj ri Lázaro rumal laʼ ri e ranabʼ xebʼisonik. Y xkitaq ubʼixik che ri Jesús che naj kʼo wi, weneʼ kebʼ qʼij bʼe (Juan 10:40). Are kʼu xkam ri Lázaro weneʼ are chiʼ kʼateʼ xeyoʼq ubʼixik che ri Jesús. Paneʼ ri Jesús retaʼm chik che xkam ri Lázaro, are kʼu xkanaj chi na kebʼ qʼij chilaʼ. Rumal laʼ are chiʼ xopan pa Betania, kajibʼ qʼij chik kaminaq ri Lázaro. Ri Jesús xbʼenlobʼ ta chanim xa ta rumal che kubʼisoj taj, xaneʼ xubʼano rech keʼutoʼ ri e rachiʼl y kuya uqʼij ri Dios (Juan 11:4, 6, 11, 17).

11. ¿Jas kqetaʼmaj pa wajun kʼutbʼal riʼ?

11 ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Ri María y ri Marta xaq xiw xkibʼij bʼi che ri Jesús che yawabʼ ri Lázaro xkibʼij ta che che kpe che rilik (Juan 11:3). Are chiʼ xkam ri Lázaro, xkun ta riʼ ri Jesús xukʼasuj loq. Are kʼu xtzalij lo pa Betania rech xukubʼsaj kikʼuʼx ri rachiʼl, ri María y ri Marta. ¿La kʼo jun awachiʼl at che kraj katutoʼo paneʼ atom ta che? We kʼolik qas awetaʼm riʼ che «amaqʼel kel ukʼuʼx [chawe], pa taq kʼu ri qʼijol re riqoj kʼax» (Prov. 17:17). We kqesaj uwach ri Jesús, je kqabʼan riʼ chke ri e qachiʼl. Chqilachimpeʼ jumul ri xkʼulmatajik.

12. ¿Jas xutzujuj ri Jesús che ri Marta, y jasche retaʼm che ri Jesús kkunik kukʼasuj ri uxibʼal? (Juan 11:23-26).

12 (Chasikʼij uwach Juan 11:23-26). Are chiʼ ri Marta xuto che ri Jesús kʼo chi chunaqaj Betania, aninaq xbʼe che ukʼulaxik y xubʼij che: «Wajaw, we ta lal kʼo waral, ma ta xkam riʼ ri nuxibʼal» (Juan 11:21). Ri Jesús kkunik kukunaj ri Lázaro, are kʼu uchomam chi ubʼanik jun jastaq. Rumal laʼ xubʼij che ri Marta: «Kkʼastaj na ri axibʼal». Y xubʼij chi che: «In riʼ ri kʼastajibʼal xuqujeʼ ri kʼaslemal». Wariʼ kukʼutu che ri Dios uyaʼom uchuqʼabʼ ri Jesús rech kkunik keʼukʼasuj ri winaq pa ri kamikal. Rumal che xaq xiw e ukʼastajisam jun alaj ali y jun ala che xa jubʼiqʼ xewar pa ri kamikal, ¿la kkun riʼ che ukʼasuxik ri Lázaro che kajibʼ qʼij chik kaminaq y chu chik? (Luc. 7:11-15; 8:49-55).

«LÁZARO, CHATEL ULOQ»

Ri Jesús sibʼalaj xbʼisonik are chiʼ xeril ri rachiʼl che tajin keʼoqʼik. (Chawilaʼ ri párrafos 13 y 14).

13. Junam rukʼ ri kubʼij Juan 11:32-35, ¿jas xubʼan ri Jesús are chiʼ xeril ri María y e nikʼaj chik che tajin keʼoqʼik? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

13 (Chasikʼij uwach Juan 11:32-35). Chojchoman chrij wariʼ. Xqebʼ chi ri María rukʼ ri Jesús y xubʼij chi wariʼ che: «Wajaw, we ta lal kʼo waral, ma ta xkam riʼ ri nuxibʼal». Konojel sibʼalaj kebʼisonik y keʼoqʼik, rumal laʼ are chiʼ ri Jesús xerilo sibʼalaj xbʼisonik y xoqʼ kukʼ. Ri areʼ xuchʼobʼ ri qʼoxom che tajin kkinaʼo, rumal laʼ xeʼutoʼo.

14. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri Jehová are chiʼ ri Jesús xoqʼ rukʼ ri María?

14 Ri roqʼej ri Jesús kukʼut chqawach che ri Jehová xuqujeʼ kbʼisonik are chiʼ krilo che kqariq kʼax. ¿Jasche qetaʼm? Rumal che junam rukʼ ri xqil kan pa ri jun kʼutunem ri Jesús junam ri ubʼantajik rukʼ ri uTat (Juan 12:45). Rumal laʼ, are chiʼ kojoqʼik ri Jehová kuchʼobʼ ri kʼax che tajin kqariqo (Sal. 56:8). ¿La mat qastzij che retaʼmaxik wariʼ kubʼano che kqaj kojqebʼ más rukʼ ri loqʼalaj qaDios?

Ri Jesús xukʼutu che qas kkunik keʼukʼastajisaj na ri kaminaqibʼ. (Chawilaʼ ri párrafos 15 y 16).

15. Junam rukʼ ri kubʼij Juan 11:41-44, ¿jas xubʼan ri Jesús are chiʼ xopan chuchiʼ ri umuqbʼal ri Lázaro? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

15 (Chasikʼij uwach Juan 11:41-44). Ri Jesús xopanik jawiʼ muqum wi ri Lázaro y xubʼij chke jujun winaq che kkesaj ri abʼaj chuchiʼ. Are kʼu ri Marta xubʼij che che chu chi riʼ ri ucuerpo ri Lázaro. Ri Jesús xubʼij che: «¿La ma ta nubʼim chawe chi, we katkojonik, kawil na riʼ ri ujuluwem ri Dios?» (Juan 11:39, 40). Tekʼuriʼ ri Jesús xkaʼy chikaj y xubʼan uchʼawem chkiwach konojel ri winaq, rech are kkiya uqʼij ri Jehová. Xubʼij: «Lázaro, chatel uloq». Xel lo ri Lázaro pa ri muqbʼal. Rukʼ wariʼ ri winaq xkilo che ri Jesús kkunik kubʼan ronojel rukʼ ri uchuqʼabʼ ri Dios (Juan 11:17).

16. ¿Jas kubʼan ri capítulo 11 re Juan che qatoʼik rech kojkojon chrij ri kʼastajibʼal?

16 Ri kyaʼ ubʼixik pa ri capítulo 11 re Juan sibʼalaj kojutoʼo rech kojkojon chrij ri kʼastajibʼal. Chnaʼtaj chqe che ri Jesús xubʼij che ri Marta: «Kkʼastaj na ri axibʼal» (Juan 11:23). Junam rukʼ ri uTat, ri areʼ kurayij kikʼasuxik ri kaminaqibʼ y kkunik kubʼano. Are chiʼ xoqʼik xukʼutu che kraj kusachisaj uwach ri kamikal. Are chiʼ xukʼasuj ri Lázaro, xukʼut chqawach che kkunik keʼuwalajisaj ri kaminaqibʼ. Xuqujeʼ chnaʼtaj chqe ri xubʼij che ri Marta: «¿La ma ta nubʼim chawe chi, we katkojonik, kawil na riʼ ri ujuluwem ri Dios?» (Juan 11:40). Kʼo kʼi rumal che kojkojon oj chrij ri kʼastajibʼal. Are kʼu ¿jas rajawaxik kqabʼano rech más kqakubʼsaj qakʼuʼx che kekʼastaj wi na ri kaminaqibʼ?

QAS CHQAKOJO CHE KEKʼASUX NA RI KAMINAQIBʼ

17. ¿Jas rajawaxik kqabʼano are chiʼ kqasikʼij ri kʼastajibʼal che kubʼij pa ri Biblia?

17 Chqanikʼoj ri kʼastajibʼal che xebʼan ojer y chojchoman chrij. Ri Biblia kchʼaw chkij e ocho winaq che xekʼastajisax pa ri kamikal, chkixoʼl ri winaq riʼ e kʼo achijabʼ, ixoqibʼ y akʼalabʼ. c Utz we keqanikʼoj ri e kʼastajibʼal riʼ, rech kqachʼobʼo che qas xebʼantajik. Y chojchoman chrij jas kubʼan che ukʼutik che ri Dios kraj y kkunik keʼukʼastajisaj ri kaminaqibʼ. Más na chojchoman chrij ri ukʼastajibʼal ri Jesús. Chnaʼtaj chqe che e kʼi winaq xeʼilow ri Jesús are chiʼ xkʼastajisaxik, rumal laʼ wariʼ kojutoʼ rech más kojkojon chrij ri kʼastajibʼal (1 Cor. 15:3-6, 20-22).

18. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kukubʼsaj qakʼuʼx ri e bʼixonem che kechʼaw chrij ri kʼastajibʼal? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri nota).

18 Cheqatatabʼej ri bʼixonem che kechʼaw chrij ri kʼastajibʼal (Efes. 5:19). d Ri e bʼixonem riʼ kojkitoʼo rech más kojkojon chrij ri kʼastajibʼal. Rumal laʼ rajawaxik keqatatabʼej, keqabʼixoj y kojtzijon chrij pa ri qaqʼijilanik re ri familia. Xuqujeʼ rajawaxik kqetaʼmaj ri kubʼij ri e bʼixonem. Rumal che rukʼ ri utobʼanik ri ruxlabʼixel ri Jehová knaʼtaj riʼ chqe ri kubʼij are chiʼ kqariq kʼax o are chiʼ kkam jun qachalaxik rech kukubʼsaj qakʼuʼx.

19. ¿Jas kqabʼano rech kojchoman chrij ri kʼastajibʼal? (Chawilaʼ ri recuadro « ¿Jas preguntas kabʼan chke?»).

19 Chojchoman chrij ri kʼastajibʼal. Ri Jehová kraj che kqil chi na kiwach ri qachalaxik pa ri kʼakʼ uwach Ulew. Jun qachalal xubʼij: «Are chiʼ kinchoman chrij ri kʼakʼ uwach Ulew kinnaʼ ri ukʼokʼal ri e kotzʼiʼj». Chqachomajampeʼ che kqil kiwach ri e sukʼ taq upatanelabʼ ri Jehová re ojer. ¿Jachin kqaj kqetaʼmaj uwach? Y ¿jas kqataʼ che? Xuqujeʼ chojchoman chrij ri kikotemal che kqanaʼo are chiʼ kqil chi kiwach ri qachalal o ri qachiʼl che e kaminaq.

20. ¿Jas rajawaxik kqaya ta kan ubʼanik?

20 Sibʼalaj kqatyoxij che ri Jehová che keʼukʼastajisaj na ri kaminaqibʼ. Qas qetaʼm che kutzʼaqatisaj ri kutzujuj, rumal che kurayij ubʼanik y qas kkun che. Jetaneʼ ri areʼ kubʼij chqe chqajujunal: «Kekʼastaj na ri awachalaxik». Rumal laʼ, chqakowirisaj ri qakojonik chrij ri kʼastajibʼal. We kqabʼano, kojqebʼ más rukʼ ri Jehová.

BʼIXONEM 147 Dios kutzujuj utz kʼaslemal chqe

a We kaminaq jun awachalal, qas kukubʼsaj akʼuʼx riʼ retaʼmaxik che katkun chi na kawil uwach. Are kʼu ¿jas kabʼan che ukʼutik chke nikʼaj chik che katkojon chrij wariʼ? ¿Y jas rajawaxik kabʼano rech kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri kʼastajibʼal? Wajun kʼutunem riʼ katutoʼo rech kakubʼsaj más akʼuʼx chrij ri kʼastajibʼal.

b Ri video musical ubʼiʼ Xa jubʼiqʼ chi kraj, xqʼalajin pa ri programa re noviembre 2016.

c Chawilaʼ ri recuadro «Ocho resurrecciones relatadas en la Biblia» re ri wuj La Atalaya 1 re agosto 2015, uxaq 4.

d Chawilaʼ ri e bʼixonem riʼ pa ri wuj Chojbʼixon rukʼ kikotemal che ri Jehová: ¿La katkʼojiʼ na pa ri kʼakʼ Ulew? (bʼixonem 139), Chachomaj ri tewchibʼal kariq na (bʼixonem 144) y Jehová keʼusikʼij na (bʼixonem 151). Xuqujeʼ chawilaʼ pa jw.org ri e bʼixonem: Xa jubʼiqʼ chi kraj, Ri qas kʼaslemal y Ya verás.