«¿LA KINMALTYOXINIK?». Are jun pregunta che rajawaxik kqabʼano. Ri Biblia xuya kan ubʼixik che pa taq ri qaqʼij kekʼojiʼ na e winaq che kemaltyoxin taj (2 Tim. 3:2). Weneʼ qetaʼm kiwach e winaq che kkichomaj che rajawaxik taj kkiya maltyoxinik rumal ri tobʼanik che kyaʼ chke. ¿La mat qastzij che utz taj kqanaʼ kojkʼojiʼ kukʼ e winaq che jewaʼ kibʼanik?

Are kʼu, Jehová kubʼij chke ri e upatanelabʼ «ronojel chimaltyoxij» xuqujeʼ chikʼutuʼ maltyoxinik (Col. 3:15; 1 Tes. 5:18). Kuya utzilal chqe are chiʼ oj kqakoj qachuqʼabʼ che uyaʼik maltyoxinik. Chqilaʼ jujun jastaq che kukʼut chqawach jasche rajawaxik kqaya maltyoxinik.

Jun rumal che utz kojmaltyoxinik are che kubʼano che kkʼojiʼ jun utz qachomanik chqij oj. Ri kyaʼow ri maltyoxinik xuqujeʼ ri kkʼamowik kubʼano che kekikotik. ¿Jasche kuya kikotemal? Chojchoman chrij wariʼ. We jun winaq kubʼan jun toqʼobʼ chqe, kukʼutu che qas kojraj xuqujeʼ che taqal chqe. Wariʼ kubʼano che kuya kikotemal chqe. Qastzij riʼ che jeʼ xukʼulmaj Rut. Are chiʼ Boaz xukʼut utzilal che, Rut sibʼalaj xkikotik rumal che xuriq jun winaq che kel ukʼuʼx che (Rut 2:10-13).

Xuqujeʼ, rajawaxik kojmaltyoxin che ri Dios. Qastzij riʼ che qachomam chrij ri sipanik uyaʼom chqe pa ri qakojonik xuqujeʼ ri jastaq uyaʼom chqe kimik xuqujeʼ ri kuya na chqe (Deut. 8:17, 18; Hech. 14:17). Are kʼu utz che kqakoj ri qatiempo che uchomaxik ri utzilal che ukʼutum ri Jehová chqe xuqujeʼ chke ri qafamilia. Jeriʼ kojmaltyoxin más che xuqujeʼ kqachʼobʼo che qas kojraj xuqujeʼ che nim kojril wi (1 Juan 4:9).

Xaq xiw ta kojchoman chrij ri uyaʼom ri Jehová chqe xaneʼ kojmaltyoxin rumal ri rutzilal (Sal. 100:4, 5). Kbʼixik che «uyaʼik maltyoxinik kubʼano che kojkikotik».

Jun chi rumal che utz kojmaltyoxinik are che kubʼan más ko ri qachilanik. Qonojel kqaj che nim kojkil wi. Are chiʼ rukʼ ronojel qanimaʼ kqamaltyoxij che jun winaq ri utzilal kubʼan chqe, ri qachilanik kubʼan más ko (Rom. 16:3, 4). Ri e winaq che kemaltyoxinik utz kkilo kkitoʼ ri e nikʼaj chik. Rumal che kechoman chrij ri utzilal kbʼan chke e areʼ, kubʼano che kel pa kanimaʼ kkikʼut utzilal chke e nikʼaj chik. Utoʼik ri qajil qatzʼaqat kuya kikotemal chqe, ri Jesús xubʼij: «Areʼ sibʼalaj utz na re ri kayanik chuwach ri kakʼamowik» (Hech. 20:35).

Robert Emmons, che are jun codirector re ri Universidad re California xkibʼan investigar chrij ri maltyoxinik, xubʼij: «Rech kojmaltyoxinik, rajawaxik kqachʼobʼo che kajwataj ri kitobʼanik ri nikʼaj chik chqe; jujun taq mul, jun winaq kubʼan jun jastaq rumal qech, jujun chi mul are oj ri kqabʼan jastaq chke e nikʼaj chik». Ri qakʼaslemal xuqujeʼ ri utzilal kqanaʼo are rumal ri kkibʼan ri e nikʼaj chik. Jun kʼutbʼal, weneʼ e kʼo winaq kkiya qawa o kkiya qakunabʼal (1 Cor. 12:21). Ri kemaltyoxinik kkil ri kkibʼan ri e nikʼaj chik kumal kech. We jeʼ wariʼ, ¿la kʼamanaq chqe kqaya maltyoxinik?

Jun chi rumal che utz kojmaltyoxinik are che kojutoʼ che utz kqabʼan che rilik ri kʼaslemal. Ri tzantzaqʼor kjunamataj rukʼ jun filtro o jun chayubʼal, xa jujun jastaq kuya bʼe che e jujun kuya taj. Ri e winaq che kkiya maltyoxinik are kkil ri utz che ri kʼaslemal are ta ri kkil ri kʼax che kkiriqo. We más kojmaltyoxinik, más kqil ri utz taq jastaq, jelaʼ kqaya más maltyoxinik. Wariʼ kojutoʼ rech utz kqabʼan che rilik ri qakʼaslemal junam rukʼ ri xubʼij ri Pablo: «Ronojel qʼij chixkikot pa ri ubʼiʼ ri Ajawaxel» (Filip. 4:4).

We kojmaltyoxinik, kojutoʼ rech kqesaj ri chomanik che e utz taj chrij ri kʼaslemal. Kʼax kqabʼan che uyaʼik maltyoxinik we oj kqanaʼ titikil chrij jun winaq, we koj bʼisonik xuqujeʼ we kqakʼol oyowal pa qanimaʼ. Xuqujeʼ, ri e winaq che kemaltyoxinik are ta kkitzukuj qʼinomal rumal che nim kkil ri kʼo kukʼ (Filip. 4:12).

Ri oj cristianos qetaʼm che Satanás kraj che kubʼan kebʼ qakʼuʼx xuqujeʼ kojbʼisonik rumal ri kʼax che kqariq pa we kʼisbʼal taq qʼij riʼ. Kkikotik we utz ta ri qachomanik xuqujeʼ we kʼo ta utz kqilo. Wariʼ kubʼano che utz taj kqabʼan che utzijoxik ri utzalaj taq tzij. Ri uyaʼik maltyoxinik kʼo ubʼanik rukʼ ri uwach ri ruxlabʼal ri Dios, junam rukʼ ri kikotemal kqanaʼo rumal ri utz taq jastaq uyoʼm ri Dios chqe xuqujeʼ ri qakojonik chrij ronojel ri utzujum (Gál. 5:22, 23).

Ri oj upatanelabʼ ri Dios qastzij riʼ che kqakoj ronojel ri xqetaʼmaj chrij uyaʼik maltyoxinik. Are kʼu kqilo che uyaʼik maltyoxinik xuqujeʼ ri utz chomanik kʼax kbʼan che ukʼutik. Kojbʼison ta rumal wariʼ. Kojkunik kqakʼut maltyoxinik. Rumal laʼ, chqayaʼ qatiempo ronojel qʼij che uchomaxik jastaq che kojkunik kqaya maltyoxinik. Are chiʼ amaqʼel kqabʼano, kojutoʼ rech kʼax ta kqabʼan che uyaʼik maltyoxinik. Xuqujeʼ kojkikot más chkiwach ri xaq xiw kechoman chrij ri kʼax kʼo pa ri kʼaslemal. Chojchoman chrij ronojel ri utz taq jastaq uyaʼom ri Dios chqe, ri utz taq tzij kkibʼij ri e qachalal chqe che kkiya qachuqʼabʼ xuqujeʼ ronojel ri e jastaq che kuya kikotemal. Xuqujeʼ kojkunik ronojel qʼij kqatzʼibʼaj pa jun alaj qawuj oxibʼ jastaq che kojmaltyoxin wi.

Ri e científicos kkibʼij che we jun amaqʼel kuya maltyoxinik utz kubʼan che ri utzantzaqʼor xuqujeʼ ktobʼanik rech utz kubʼan che rilik ri kʼaslemal. Ri e winaq che kemaltyoxinik más kekikotik. Rumal laʼ chojchoman chrij ri utzalaj taq jastaq qariqom, chojkikot rumal ri utzilal kqariqo xuqujeʼ amaqʼel chqayaʼ maltyoxinik. Chqabʼanaʼ ri kubʼij ri Biblia: «Chiyaʼ maltyoxinik che ri Ajawaxel, rumal rech chi utz ri areʼ» qastzij wi «ronojel chimaltyoxij» (1 Crón. 16:34; 1 Tes. 5:18).