Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 50

Ri Dios sukʼ kojril rukʼ ri qakojonik y rukʼ ri kqabʼano

Ri Dios sukʼ kojril rukʼ ri qakojonik y rukʼ ri kqabʼano

«Kebʼin pa ri ubʼe ri ukojonik ri qamam Abrahán» (ROM. 4:12).

BʼIXONEM 119 Kajwataj jun koʼalaj qakojonik

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jas chrij kojchoman wi are chiʼ kojchoman chrij ri ukojonik ri Abrahán?

 SIBʼALAJ e kʼi winaq ketaʼm chrij ri Abrahán, are kʼu ketaʼm ta ronojel chrij. Ri oj qetaʼm ronojel chrij. Jun kʼutbʼal, ri Biblia kubʼij che are «kimam konojel ri kekojonik» (Rom. 4:11). Weneʼ kachomaj wariʼ, la kinkunik kinwesaj uwach ri Abrahán y kkʼojiʼ jun ko nukojonik junam rukʼ ri areʼ. Jeʼ katkunik.

2. ¿Jasche nim ubʼanik che kqanikʼoj ri ukʼutbʼal ri Abrahán? (Santiago 2:22, 23).

2 Rech kkʼojiʼ jun ko qakojonik junam rukʼ ri Abrahán rajawaxik kqanikʼoj ri ukʼutbʼal. Ri areʼ amaqʼel xniman che ri xtaq che ubʼanik: xbʼe pa jun tinamit che sibʼalaj naj kʼo wi, kʼi taq junabʼ xkʼojiʼ pa taq ja che bʼanom che atzʼyaq xuqujeʼ xraj xuya ri ukʼojol Isaac che tabʼal toqʼobʼ. Rukʼ ri xubʼano xukʼutu che kʼo jun ko ukojonik. Rukʼ ri ukojonik y ri xubʼan che ukʼutik, ri Jehová nim xril wi ri rachilanik (chasikʼij uwach Santiago 2:22, 23). Ri Jehová kraj che qonojel xuqujeʼ ri at katqaj chuwach y katux jun utz rachiʼl. Rumal laʼ ri Jehová xubʼano che ri Pablo y ri Santiago xkitzʼibʼaj kan ri ukʼutbʼal ri Abrahán pa ri Biblia. Xuqujeʼ kqanikʼoj na jun jastaq che sibʼalaj nim ubʼanik chrij wajun sukʼalaj upatanel ri Dios che kubʼij pa ri capítulo 4 re Romanos y pa ri capítulo 2 re Santiago.

3. ¿Jas versículo xkikoj ri Pablo y ri Santiago?

3 Ri Pablo y ri Santiago xechʼaw chrij ri kubʼij Génesis 15:6, che ri Abrahán «xkojon che ri Ajawaxel, rumal riʼ ri Ajawaxel xukʼamowaj jachaʼ sukʼ». ¿Jas kraj kubʼij che ri Jehová sukʼ kril wi jun winaq? Kubʼij wariʼ che, are chiʼ ri winaq kubʼan ri kqaj chuwach y kʼo ta umak. Sibʼalaj mayibʼal retaʼmaxik che ri Jehová kubʼij che jun winaq kʼo ta umak are chiʼ kubʼan ri kqaj chuwach. Qastzij riʼ che je kawaj at kubʼan ri Jehová che awilik y katkunik kabʼan wariʼ. Y kqil na jasche ri Jehová xubʼij sukʼ che ri Abrahán y jas rajawaxik kqabʼan oj rech je kubʼij chqe.

RAJAWAXIK QAKOJONIK RECH RI DIOS KUBʼIJ SUKʼ CHQE

4. ¿Jas kbʼanow chqe che kojkun taj kojux sukʼ?

4 Pa ri wuj re Romanos che xutzʼibʼaj ri Pablo, xubʼij che qonojel xa oj ajmakibʼ (Rom. 3:23). ¿Jas kraj kubʼij che ri Dios kkikot qukʼ y kubʼij chqe che oj sukʼ? Ri Pablo xukoj ri ukʼutbʼal ri Abrahán rech ri cristianos kketaʼmaj ri urespuesta wajun pregunta riʼ.

5. ¿Jasche xubʼij ri Jehová che ri Abrahán are jun sukʼ achi? (Romanos 4:2-4).

5 Sukʼ xil wi ri Abrahán rumal ri Jehová are chiʼ kʼo pa Canaán. ¿Jasche sukʼ xril wi? Are ta rumal che ri Abrahán qas xunimaj ronojel ri taqanik che xyaʼ che ri Moisés (Rom. 4:13). ¿Jasche qetaʼm wariʼ? Rumal che qʼaxinaq chi 400 junabʼ che xyaʼ wajun taqanik riʼ chke ri israelitas. Are kʼu, ¿jasche ri Jehová sukʼ xril wi ri Abrahán? Rumal ri ukojonik xloqʼoqʼex rumal ri Jehová y xbʼix sukʼ che (chasikʼij uwach Romanos 4:2-4).

6. ¿Jasche kubʼij ri Jehová che jun winaq kkunik kux sukʼ chuwach paneʼ xa ajmak?

6 Are chiʼ qʼaxinaq chi jun tiempo, ri Pablo xubʼij che are chiʼ jun winaq kkojon chrij ri Dios, kux «jachaʼ jun sukʼ rumal ri ukojonik» (Rom. 4:5). Y xubʼij chik: «Xuqujeʼ jas ri xubʼij ri David, chi utz re ri winaq ri kaqʼalajisax rumal ri Dios chi sukʼ, man rumal ta ri uchak. Xubʼij kʼut ri David: ‹Utz kech ri xesachtaj ri ketzelal, xechʼuqutaj kʼu ri kimak. ¡Utz re ri winaq ri man kenatax taj ri umak chrij rumal ri Ajawaxel!›» (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). Ri Jehová kukuy kimak ri winaq are chiʼ kekojon chrij y knaʼtaj ta chi ri kimak che. Ri Jehová kukuy kimak ri e winaq riʼ rumal ri kisukʼilal y kekojon chrij.

7. ¿Jas kraj kubʼij che ri upatanelabʼ ri Dios re ojer xeʼux sukʼ?

7 Paneʼ ri Abrahán, ri David y nikʼaj chi upatanelabʼ ri Dios xbʼixik chi xeʼux sukʼ, are kʼu kʼo xemakun wi. Rumal ri kikojonik ri Dios xubʼij chi e sukʼ y che kejunamataj ta kukʼ ri winaq che kekojon ta che ri Dios (Efes. 2:12). Pa ri Carta che xutzʼibʼaj ri Pablo chke ri Romanos, xuqʼalajisaj che rech kojux rachiʼl ri Jehová rajawaxik kojkojon chrij. Are wá ri xkibʼan ri Abrahán y ri David, y ri oj xuqujeʼ kojkunik kqabʼan qe junam kukʼ areʼ.

¿JAS UBʼANIK RI KOJONIK Y RI KBʼAN CHE UKʼUTIK?

8, 9. ¿Jas xkichomaj jujun kʼamal taq bʼe re ri e kojonem che qastzij taj y jasche?

8 Pa kʼi taq junabʼ, ri e kʼamal taq bʼe re ri e kojonem che qastzij taj amaqʼel kechʼojin chrij ri kojonik y ri kbʼan che ukʼutik. Jujun kkibʼij che rech kkiriq ri kolotajem xaq xiw rajawaxik kekojon chrij ri Jesucristo. Weneʼ qatom ri kkibʼij ri winaq «Chatkojon chrij ri Jesús y katkolotaj na». Weneʼ ri e kʼamal taq bʼe kech ri e kojonem che qastzij taj are kechʼaw chrij ri kubʼij Romanos 4:6, jawiʼ xubʼij wi ri Pablo «utz re ri winaq ri kaqʼalajisax rumal ri Dios chi sukʼ, man rumal ta ri uchak». Are kʼu e jujun kkikʼutu che rech kkolotaj jun winaq, rajawaxik kbʼe pa nikʼaj chi lugares rech kubʼan utz taq chak. Weneʼ kkibʼij che are tajin kkibʼan ri kubʼij Santiago 2:24: «Ri winaq kaqʼalajisaxik rumal ri uchak chi sukʼ chik, man xuwi ta rumal ri kojonik».

9 Rukʼ ri kkibʼij ri e kojonem riʼ, jujun taq winaq che kkinikʼoj ri Biblia kkichomaj che ri Pablo y ri Santiago junam ta ri kichomanik chrij ri kojonik y ri kbʼan che ukʼutik. Jujun taq kʼamal bʼe pa ri e kojonem kkibʼij che ri Pablo xubʼij che jun winaq xaq xiw rajawaxik kkojon chrij ri Dios rech kqaj chuwach, are kʼu ri Santiago ri areʼ xubʼij che rech jun winaq kqaj chuwach ri Dios rajawaxik che kukʼut rukʼ ri kubʼano che kʼo ukojonik. Jun winaq nim retaʼmabʼal xubʼij: «Ri Santiago kuchʼobʼ taj jasche ri Pablo xubʼij che are chiʼ jun winaq kux sukʼ chuwach ri Dios xaq xiw rukʼ ri ukojonik y rajawaxik taj kukʼutu». Are kʼu ri Pablo y ri Santiago xkitzʼibʼaj wariʼ rumal che are ri Dios xbʼin chke (2 Tim. 3:16). Kʼax ta kqabʼan che uchʼobʼik wariʼ chkijujunal. Rech kqetaʼmaj chqanikʼoj ri contextos che kʼo rukʼ ri xkibʼij ri Pablo y ri Santiago.

Ri Pablo xubʼij chke ri cristianos judíos che e kʼo pa Roma che rajawaxik ta chik kkinimaj ri Taqanik che xyaʼ che ri Moisés xaneʼ rajawaxik kkikʼutu che kʼo kikojonik. (Chawilaʼ ri párrafo 10) b

10. ¿Jas chrij chak xchʼaw wi ri apóstol Pablo? (Romanos 3:21, 28; xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

10 ¿Jas chrij chak xchʼaw wi ri Pablo pa Romanos 3 y 4? Are tajin kchʼaw chrij ri taqanik che xuya ri Dios chke ri israelitas (chasikʼij uwach Romanos 3:21, 28). E jujun cristianos utz ta xkilo che tajin ta knimax ri taqanik che xuya ri Jehová che ri Moisés ojer kanoq. Rumal laʼ, xukoj ri Abrahán che kʼutbʼal rech kukʼutu che jun winaq rajawaxik taj kniman che jun taqanik rech kqaj chuwach ri Dios xaneʼ kojkojon chrij. Ri xubʼij ri apóstol Pablo xuqujeʼ kukubʼsaj qakʼuʼx, rumal che kukʼutu che kojkunik kojqaj chuwach ri Dios we kojkojon chrij y chrij ri Jesús.

Ri Santiago xubʼij chke ri cristianos che rech kkikʼutu che kʼo kikojonik rajawaxik kekichʼabʼej ri nikʼaj chik rukʼ utz taq tzij y che junam kekilo. (Chawilaʼ ri párrafos 11 y 12). c

11. ¿Jas chrij chak xchʼaw wi ri Santiago?

11 Are kʼu ri chak che xubʼij ri Santiago pa ri capítulo 2 are ta ri xubʼij ri Pablo, ri taqanik che xuya ri Dios che ri Moisés. Ri Santiago are xchʼaw chrij ri chak che kubʼan jun cristiano ronojel taq qʼij. Ri chak riʼ kukʼutu we qas kʼo ukojonik chrij ri Dios. Chqilampeʼ kebʼ chke ri kʼutbʼal che xukoj ri Santiago.

12. ¿Jas xubʼan ri Santiago che uqʼalajisaxik che ri kojonik kʼo ubʼanik rukʼ ri kbʼan che ukʼutik? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

12 Ri nabʼe kʼutbʼal, ri Santiago xubʼij che ri cristianos rajawaxik junam kekil ri winaq. Xubʼij chke che we are más nim kkil wi jun winaq qʼinom e itzel kkil jun mebʼaʼ rukʼ wariʼ tajin kkikʼutu che kʼo ta kikojonik (Sant. 2:1-5, 9). Pa ri ukabʼ kʼutbʼal, ri Santiago xubʼij che are chiʼ jun qachalal kril jun chi qachalal che kajwataj ratzʼyaq o uwa are kʼu kutoʼ taj. Paneʼ wajun winaq riʼ kubʼij che kʼo ukojonik, are kʼu rumal che kukʼut taj kʼo ta ukojonik riʼ. Ri Santiago xutzʼibʼaj: «Ri ikojonik, we man e kʼo chak kibʼano, ri kojonik ri xaq utukel kaminaq» (Sant. 2:14-17).

13. ¿Jas kʼutbʼal xukoj ri Santiago rech kukʼutu che rajawaxik kqakʼut ri qakojonik rukʼ ri kqabʼano? (Santiago 2:25, 26).

13 Ri Santiago xchʼaw chrij ri Rahab che xukʼut rukʼ ri xubʼano che kʼo nim ukojonik (chasikʼij uwach Santiago 2:25, 26). Wajun ixoq riʼ utom ronojel ri ubʼanom ri Jehová y retaʼm che tajin keʼutoʼ ri israelitas (Jos. 2:9-11). ¿Jas xubʼan che ukʼutik che qas xkojon chrij ri Jehová? Xeʼutoʼ e kebʼ israelitas rech xekamisax taj. Rumal laʼ, rukʼ ri xubʼan wajun ixoq riʼ xux sukʼ chuwach ri Dios paneʼ israelita taj, junam rukʼ ri Abrahán. Ri xubʼano kukʼut chqawach che rajawaxik kqakʼut ri qakojonik rukʼ ri kqabʼano.

14. ¿Jas kbʼan che uqʼalajisaxik che ri xubʼij ri Pablo kajunamataj ta rukʼ ri xubʼij ri Santiago?

14 Rumal laʼ ri Pablo y ri Santiago xechʼaw chrij ri kojonik y jalan xkibʼan che ubʼixik ri kbʼan che ukʼutik. Ri Pablo xubʼij chke ri cristianos judíos che kekun taj keqaj chuwach ri Dios paneʼ kkibʼan ri taqanik che xyaʼ che ri Moisés. Are kʼu, ri Santiago xubʼij che konojel ri cristianos rajawaxik kkikʼut ri kikojonik rukʼ ri kkibʼano.

¿La kakʼutu che kʼo akojonik rukʼ ri jastaq che kabʼano che kqaj chuwach ri Jehová? (Chawilaʼ ri párrafo 15).

15. Chabʼij jas kqabʼan che ukʼutik rukʼ ri kqabʼano che kʼo qakojonik. (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

15 Are chiʼ ri Jehová kubʼij che kqesaj uwach ri Abrahán rech kojux sukʼ chuwach ri Dios, kraj taj kubʼij che kqabʼan ronojel jas ri xubʼan ri areʼ. Kʼo kʼi kqabʼan che ukʼutik che kʼo qakojonik. Utz kikʼulaxik ri qachalal kqabʼano che kʼateʼ keʼopan pa ri congregación, keqatoʼ ri qachalal che kʼo kirajawaxik y keqatoʼ ri qafamilia. Ronojel wariʼ sibʼalaj utz kril ri Jehová (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Juan 3:18). Jun che kojkunik kqabʼano rech kqakʼutu che kʼo qakojonik are utzijoxik ri utzij ri Dios chke ri winaq (1 Tim. 4:16). Qonojel kojkunik kqakʼut rukʼ ri kqabʼano che qas kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Dios kubʼan na ri kubʼij y che ronojel ri kubʼano sibʼalaj utz. We kqabʼan wariʼ ri Dios kubʼij na riʼ che oj sukʼ y kojux rachiʼl.

RI EYEBʼAL KUKOWIRISAJ RI QAKOJONIK

16. ¿Jas ubʼanik ri reyebʼal ri Abrahán rukʼ ri ukojonik?

16 Pa ri capítulo 4 re Romanos, kʼo jun chi kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri Abrahán: nim ubʼanik che kkʼojiʼ qeyebʼal. Ri Jehová xubʼij che ri Abrahán che rumal ri areʼ ketewchix na «nimaʼq taq tinimit». ¡Jun jeʼlalaj eyebʼal! (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Are kʼu, are chiʼ ri Abrahán 100 ri ujunabʼ y ri Sara 90 kʼo ta kalkʼwal. Weneʼ kqachomaj, che rumal che e rij chik kekun ta chik kkʼojiʼ kalkʼwal. Wariʼ xukoj ri ukojonik ri Abrahán pa kʼax, ri areʼ «xkojonik xkʼojiʼ kʼu reyebʼal ukʼuʼx, je kʼu riʼ xux kimam taq ri nimaʼq taq tinimit» (Rom. 4:18, 19). Are chiʼ xqʼax ri tiempo wajun eyebʼal riʼ qas xtzʼaqat na: ri Abrahán xkʼojiʼ na ri ralkʼwal che qas reyem che kkʼojiʼk (Rom. 4:20-22).

17. ¿Jasche kqabʼij che kojkunik kojux sukʼ chuwach ri Dios y kojux rachiʼl?

17 Junam rukʼ ri xubʼan ri Abrahán, ri oj xuqujeʼ kojkunik kqabʼano che ri Jehová kubʼij sukʼ chqe y kojux rachiʼl. Rumal laʼ, ri Pablo xubʼij wariʼ chrij ri Abrahán: «Are taq xtzʼibʼaxik chi ‹xqʼalajisax ri Abrahán chi sukʼ›, man xuwi ta rumal rech ri areʼ xtzʼibʼaxik. Xaneʼ xtzʼibʼax xuqujeʼ rumal qech uj. Rumal ri qakojonik, ri Dios kojuqʼalajisaj chi uj sukʼ chuwach, ri kujkojon» chrij ri Jesús ri xukʼastajisaj chkixoʼl ri kaminaqibʼ (Rom. 4:23, 24). Rajawaxik che xuqujeʼ kqabʼan we oxibʼ jastaq riʼ junam rukʼ ri Abrahán: kkʼojiʼ qakojonik, kqakʼutu che qas kʼo qakojonik y kkʼojiʼ qeyebʼal. Pa ri jun chi kʼutunem kqetaʼmaj na ri xubʼij ri Pablo chrij ri eyebʼal pa ri capítulo 5 re Romanos.

BʼIXONEM 28 Ri kqabʼano rech kojux rachiʼl ri Jehová

a Qonojel kqaj che kojqaj chuwach ri Jehová y che kubʼij chqe che oj sukʼ. Pa wajun kʼutunem riʼ kqetaʼmaj na ri xkitzʼibʼaj ri Pablo y Santiago chrij ri qakojonik y jasche nim ubʼanik che kqakʼutu.

b RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Ri Pablo xubʼij chke ri cristianos judíos che ri más nim ubʼanik are ri kojonik y are taj che kkibʼan ri Taqanik che xyaʼ che ri Moisés, junam rukʼ che kkoj jun bʼatzʼ azul che ri atzʼyaq, kbʼan ri Pascua y kbʼan jujun taq naqʼatisabʼal.

c RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Ri Santiago xukʼut ri ukojonik rukʼ ri xubʼan che kitoʼik ri nikʼaj chik, ri kʼo kirajawaxik y ri e mebʼaʼ.