Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 49

BʼIXONEM 147 Dios kutzujuj utz kʼaslemal chqe

¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqariq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik?

¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqariq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik?

«Konojel ri kekaʼy che ri Kʼojolaxel, kekojon kʼu che ri areʼ, kkʼojiʼ junalik kikʼaslemal» (JUAN 6:40).

KYA UBʼIXIK

Kqil na jas tewchibʼal kkiriq ri kebʼe pa ri kaj y ri kekʼojiʼ kan cho ri uwach ulew rumal che xuya ri ukʼaslemal ri Jesús.

1. ¿Jas kkichomaj jujun winaq chrij ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik?

 E KʼI winaq sibʼalaj kkichajij ri kkitijo, amaqʼel kkibʼan ejercicio rech keyawaj taj y rech naj tiempo kekʼasiʼk. Are kʼu paneʼ kkibʼan juntir wariʼ, ketaʼm che kerijobʼ na y kekam na. Weneʼ kkikoj taj che kekunik kkiriq jun kʼaslemal kʼo ta ukʼisik. Pero ri Jesús xubʼij che ri winaq kekunik kkiriq «junalik kikʼaslemal» junam rukʼ ri kubʼij Juan 3:16 y 5:24.

2. ¿Jas kubʼij ri capítulo 6 re Juan chrij ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik? (Juan 6:39, 40).

2 Jumul ri Jesús xeʼutzuq e kʼiʼalaj winaq rukʼ kaxlanwa y kar. a Sibʼalaj mayibʼal ri xubʼano, pero ri xubʼij chukabʼ qʼij más mayibʼal na. Ri winaq ri xeʼutzuqu xeteriʼ bʼi chrij are chiʼ xbʼe pa Capernaúm, chuchiʼ ri lago re Galilea y chilaʼ xubʼij chke che ri kaminaqibʼ kekunik kekʼastaj loq y kkiriq jun kʼaslemal kʼo ta ukʼisik (chasikʼij Juan 6:39, 40). Chatchoman chkij ri a familiares o ri a wamigos che e kaminaq. Ri xubʼij ri Jesús kukʼut chqawach che kʼi chke ri kaminaqibʼ kekʼastaj na loq y che ri at, ri a wamigos y ri a familiares kixkunik kiriq jun kʼaslemal kʼo ta ukʼisik. E kʼi winaq kkichʼobʼ taj jas ri xraj xubʼij ri Jesús pa Juan capítulo 6, rumal laʼ chqilampeʼ jas xraj xubʼij.

3. Junam rukʼ ri kubʼij pa Juan 6:51, ¿jas rukʼ xujunamaj wi ribʼ ri Jesús?

3 Ri winaq ri xkimulij kibʼ pa Capernaúm xkichomaj che ri kaxlanwa ri xuya ri Jesús chke xaq junam rukʼ ri maná ri xuya ri Jehová chke ri israelitas. Ri Biblia kubʼij «wa ri xpe chikaj» che ri maná (Sal. 105:40; Juan 6:31). Rumal laʼ ri Jesús xukoj ri maná rech kʼo xukʼut chkiwach. Ri winaq ri xkitij ri maná xekam wi paneʼ are ri Dios xyaʼow chke (Juan 6:49). Ri Jesús xubʼij che ri areʼ are «ri wa aj kaj» «ri wa kʼut aj Dios», y «ri wa re kʼaslemal» (Juan 6:32, 33, 35). Ri Jesús xuqʼalajisaj che ri areʼ junam ta rukʼ ri maná. Xubʼij: «In riʼ ri kʼaslik wa ri qajinaq uloq pa ri kaj. We kʼo jun kutij re we wa riʼ, kkʼasiʼ na amaqʼel chbʼe qʼij saq» (chasikʼij Juan 6:51). Ri xubʼij ri Jesús más xeʼusach ri judíos. Rumal laʼ, ¿jas xubʼan che ubʼixik che pa ri kaj petinaq wi y che areʼ ri wa más nim ubʼanik chuwach ri maná che xuya ri Dios chke ri israelitas? Xubʼij wariʼ chke: «Ri wa ri kinyaʼ na in, are ri nu cuerpo». ¿Jas xraj xubʼij ri Jesús rukʼ we tzij riʼ? Rajawaxik kqetaʼmaj ri u respuesta wajun pregunta rech kqachʼobʼo jasche kojkunik kqariq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik. Chqilampeʼ jas chrij xchʼaw wi ri Jesús.

¿JAS XRAJ XUBʼIJ RI JESÚS ARE CHIʼ XCHʼAW CHRIJ RI «KʼASLIK WA» Y RI U CUERPO?

4. ¿Jasche e jujun winaq utz ta xkita ri xubʼij ri Jesús?

4 E jujun winaq utz ta xkito are chiʼ ri Jesús xubʼij che kuya ri u cuerpo kumal kech ri winaq rech kekam taj. Weneʼ xkichomaj che qas kkitij ri u cuerpo ri Jesús (Juan 6:52). Pero ri Jesús xubʼij chi jun jastaq nim ubʼanik: «We man kitij iwech ri u cuerpo ri Rijaʼl Winaq, we man kiwukʼiʼaj iwech ri ukikʼel, man kʼo ta ikʼaslemal» (Juan 6:53).

5. ¿Jasche qetaʼm che ri Jesús tajin ta kubʼij chke ri winaq che qas kkitij ri ukikʼel?

5 Pa taq uqʼij ri Noé, ri Dios xubʼij chke ri winaq che kkitij ta ri kikʼ (Gén. 9:3, 4). Y xukamulij ubʼixik waʼ taq tzij riʼ pa ri Ley che xuya chke ri israelitas. Ri winaq ri kutij kikʼ «kesax na chkixoʼl ri uwinaqil» o kkamisaxik (Lev. 7:27). Ri Jesús xubʼij che rajawaxik knimax na ri Ley che xyaʼ kan che ri Moisés (Mat. 5:17-19). Rukʼ wariʼ kqachʼobʼo che ri Jesús tajin ta kubʼij chke ri winaq che kkitij ri qas u cuerpo y ri ukikʼel, xaneʼ rukʼ ri e tzij riʼ ri Jesús tajin kukʼut chkiwach ri winaq ri rajawaxik kkibʼano rech kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik (Juan 6:54).

6. ¿Jasche qetaʼm che xa jun ejemplo tajin kubʼij ri Jesús pa Juan 6:53?

6 Qas qʼalaj che ri Jesús tajin kukoj jun ejemplo, rumal che are ta ri nabʼe mul che kubʼan wariʼ. Are chiʼ xtzijon rukʼ ri ixoq aj samaria xuqujeʼ xukoj jun ejemplo xubʼij: «Apachin kʼu ri krukʼiʼaj re ri joron ri kinyaʼ che, mawi jumul chbʼe qʼij saq kchaqiʼj ta chi na uchiʼ. Xaneʼ ri joron ri kinya che, kux na jun ukʼiyibʼal jaʼ che, ri kpixkʼon che junalik kʼaslemal» (Juan 4:7, 14). b Tajin ta kubʼij che ri ixoq aj samaria kuriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik we kutij ri jaʼ che kʼo pa jun pozo. Rumal laʼ tajin ta kubʼij che ri winaq ri xeʼopan pa Capernaúm kekunik kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik we kkitij ri u cuerpo y ri ukikʼel.

¿JASCHE KEJUNAMATAJ TAJ?

7. ¿Jas kkichomaj e jujun winaq chrij ri xubʼij ri Jesús pa Juan 6:53?

7 E jujun winaq che e kojonelabʼ kkichomaj che ri xubʼij kan ri Jesús pa Juan 6:53 are kchʼaw chrij ri kbʼan pa ri Kʼisbʼal Uwaʼim ri Jesús. Kkichomaj wariʼ rumal ri xubʼij ri Jesús pa Mateo 26:26-28, rumal che xaq junam ri tzij xubʼij. Y kkibʼij che ri winaq ri keʼopan pa ri Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Jesús rajawaxik kkitij ri kaxlanwa y ri vino ri kqʼaxex chkiwach. ¿La utz ri kkichomaj ri winaq riʼ? Rajawaxik kqetaʼmaj ri u respuesta wariʼ rumal che ronojel taq junabʼ sibʼalaj e kʼi winaq keʼul qukʼ che Unaʼtasaxik ri ukamikal ri Jesús. Chanim kqil na jasche junam ta ri xubʼij kan ri Jesús pa Juan 6:53 rukʼ ri xubʼij are chiʼ xubʼan ri Kʼisbʼal Uwaʼim.

8. ¿Jasche junam ta ri xubʼij ri Jesús pa Juan 6:53 rukʼ ri kubʼij pa Mateo 26:26-28? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

8 Chqilampeʼ jasche kejunamataj taj. Nabʼe, ¿jas junabʼ y jawchiʼ kʼo wi ri Jesús are chiʼ xubʼij ri e tzij che kʼo pa Juan 6:53-56? Xubʼij wariʼ chke ri judíos pa Galilea pa taq ri junabʼ 32 are chiʼ kraj na jun junabʼ che kubʼan ri Kʼisbʼal Uwaʼim pa Jerusalén. Ukabʼ, ¿jachin kukʼ tajin ktzijon wi? Pa Juan tajin ktzijon kukʼ ri winaq ri e kʼo pa Galilea, rumal che e kʼi chke ri winaq riʼ xa kiwa kkaj y are ta kkaj kketaʼmaj chrij ri Jehová (Juan 6:26). Rumal laʼ are chiʼ xkichʼobʼ ta ri xubʼij ri Jesús xkikubʼsaj ta chi kikʼuʼx chrij y e jujun chke ri u discípulos xeteriʼ ta chi chrij (Juan 6:14, 36, 42, 60, 64, 66). Pero, ri xkʼulmataj kukʼ ri winaq riʼ kjunamataj ta rukʼ ri xkʼulmatajik are chiʼ ri Jesús xukʼut kanoq jas kbʼan che Unaʼtasaxik ri Ukamikal pa ri junabʼ 33. Pa riʼ ri jumul kʼo kukʼ ri 11 u apóstoles, paneʼ ri e areʼ xkichʼobʼ ta ronojel ri xukʼut ri Jesús, pero xkibʼan ta ke ri xkibʼan ri winaq pa Galilea. Ri apóstoles qas xkichʼobʼo che ri Jesús are ri Ukʼojol ri Dios ri xqaj lo pa ri kaj (Mat. 16:16). Rumal laʼ ri Jesús xubʼij chke: «Ix kʼu riʼ ri xixkʼojiʼ wukʼ pa taq ri nuriqoj kʼax» (Luc. 22:28). Rukʼ wariʼ kqachʼobʼ che ri xubʼij kan ri Jesús pa Juan 6:53 are ta tajin ktzijon chrij ri xbʼan che Unaʼtasaxik ri Ukamikal. Pero kʼo más kkʼutuwik jasche kqabʼij che junam taj.

Pa Juan capítulo 6 kchʼaw chrij ri xubʼij ri Jesús chke ri winaq pa Galilea (izquierda). Are chiʼ qʼaxinaq chi jun junabʼ ri Jesús tajin ktzijon kukʼ ri u apóstoles pa Jerusalén (derecha). (Chawilaʼ ri párrafo 8).


¿JASCHE RAJAWAXIK KQACHʼOBʼ RI XUBʼIJ RI JESÚS?

9. ¿Jachin kukʼ tajin kchʼaw wi ri Jesús are chiʼ xubʼan ri Kʼisbʼal Uwaʼim?

9 Are chiʼ ri Jesús xubʼan ri Kʼisbʼal Uwaʼim xuya kaxlanwa che kʼo ta levadura rukʼ chke ri u apóstoles y xubʼij chke che wariʼ kukʼutunisaj ri u cuerpo. Tekʼuriʼ xuqʼaxej ri vino chkiwach y xubʼij: «Areʼ nukikʼel waʼ» ri rumal kbʼan ri kʼakʼ pacto (Mar. 14:22-25; Luc. 22:20; 1 Cor. 11:24). Ri «kʼakʼ kʼulwachinik» o kʼakʼ pacto che xubʼij ri Jesús sibʼalaj nim ubʼanik. Rumal che ri kʼakʼ pacto xubʼan ta kukʼ juntir ri winaq xaneʼ xaq xiw «kukʼ ri e aj Israel», kraj kubʼij ri winaq ri kebʼe pa ri kaj che uqʼatik tzij rukʼ ri Cristo (Heb. 8:6, 10; 9:15). Paneʼ ri apóstoles xkichʼobʼ ta ronojel ri xubʼij ri Jesús, pero chunaj taj xechaʼ rumal ri espíritu santo rech xebʼe pa ri kaj rukʼ ri Jesús (Juan 14:2, 3).

10. ¿Jas jun chi jastaq xubʼij ri Jesús pa ri Kʼisbʼal Uwaʼim che kjunamataj ta rukʼ ri xubʼij chke ri winaq pa Galilea? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

10 Rajawaxik knaʼtaj chqe che are chiʼ ri Jesús xubʼan ri Kʼisbʼal Uwaʼim xaq xiw kukʼ ri: «Chʼutinalaj jumulaj» uchij xubʼan wi. Xaq xiw ri apóstoles xekʼojiʼ na chupam ri alaj grupo, rumal che xaq xiw ri e areʼ xekʼojiʼ rukʼ pa ri Kʼisbʼal Uwaʼim (Luc. 12:32). Ri apóstoles y ri nikʼaj chi winaq che kekʼojiʼ na pa ri alaj grupo rajawaxik kkitij ri kaxlanwa y ri vino. Y kebʼe na rukʼ ri Jesús pa ri kaj. Wariʼ kukʼutu che kjunamataj ta ri xubʼij ri Jesús chke ri u apóstoles pa ri Kʼisbʼal Uwaʼim rukʼ ri xubʼij chke ri winaq pa Galilea. Rumal che ri xubʼij pa Galilea are kchʼaw chkij e kʼi winaq.

E kʼi taj ri kkitij ri kaxlanwa y ri vino pa ri Unaʼtabʼalil ri Ukamikal ri Jesús, pero konojel ri kekojon chrij ri xubʼan ri Jesús pa kiwiʼ ri winaq kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik. (Chawilaʼ ri párrafo 10).


11. ¿Jasche qetaʼm che ri xubʼij ri Jesús pa Galilea xaq xiw ta chke e kebʼ oxibʼ winaq xubʼij wi?

11 Ri winaq che e kʼo pa Galilea che xtzijon ri Jesús kukʼ pa ri junabʼ 32, xaq xiw chrij wa kechoman wi. Are kʼu ri xubʼij chke más nim na ubʼanik chuwach ri wa, rumal che kuya kʼaslemal kʼo ta ukʼisik chke. Y xubʼij che ri kekamik weneʼ kekʼastaj na lo pa ri kʼisbʼal qʼij y kekam ta chik. Y wajun tewchibʼal riʼ kajunamataj ta rukʼ ri xubʼij chke ri u apóstoles pa ri Kʼisbʼal Uwaʼim rumal che xa ta kebʼ oxibʼ winaq keriqowik. Ri xubʼij chke ri winaq pa Galilea are jun tewchibʼal che e juntir ri winaq kkiriqo. Rumal laʼ xubʼij: «We kʼo jun kutij re we wa riʼ, kkʼasiʼ na amaqʼel chbʼe qʼij saq. Ri wa ri kinya na in, areʼ ri nu cuerpo, ri kinya na rumal rech ri kikʼaslemal ri winaq cho ri uwach Ulew» (Juan 6:51). c

12. ¿Jas kbʼan che uriqik ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik che xchʼaw ri Jesús chrij pa Galilea?

12 Ri Jesús xubʼij ta chke ri winaq pa Galilea che juntir ri e kaminaq chik y ri keʼalax na kekunik kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik, xaneʼ xubʼij che xaq xiw ri winaq ri kkitij ri kaxlanwa, kraj kubʼij che kkikʼutu che kekojon chrij. E kʼi winaq kkichomaj che xaq xiw rajawaxik kekojon chrij ri Jesús y rukʼ waʼ kebʼan salvar (Juan 6:29). Pero wariʼ qastzij taj, rumal che e jujun chke ri winaq riʼ che xeteriʼ chrij ri Jesús xekojon chrij tekʼuriʼ xkiya kanoq. ¿Jasche jelaʼ xkibʼano?

13. ¿Jas kubʼan jun che ukʼutik che qas u discípulo ri Jesús?

13 E kʼi chke ri winaq ri xeteriʼ chrij ri Jesús xa rumal che kʼo kkaj, xaq xiw kkaj kekunaxik, kyaʼ kiwa y kbʼix chke ri kkaj kkito. Pero ri Jesús xubʼij chke che kʼo na más rajawaxik kkibʼano rech keʼok che u discípulos. Rumal che ri Jesús xaq xiw ta xpe cho ri uwach Ulew rech kuya kiwa ri winaq ri keteriʼ chrij xaneʼ rech kkinimaj juntir ri xukʼut chkiwach (Juan 5:40; 6:44).

14. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqariq ri utzilal che kuya ri u cuerpo y ri ukikʼel ri Jesús?

14 Ri Jesús xubʼij chke ri winaq che rajawaxik kekojon chrij, pero ¿jas kkibʼan che ukʼutik wariʼ? Are che kekojon chrij ri u cuerpo y ri ukikʼel ri Jesús che kuya na pa kiwiʼ rech kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik. Ri Judíos rajawaxik xekojon chrij ri Jesús y ri oj rajawaxik je kqabʼano (Juan 6:40). Rumal laʼ, rech kqariq ri utzilal che kuya ri u cuerpo y ri ukikʼel ri Jesús che kubʼij pa Juan 6:53, rajawaxik kojkojon chrij ri xubʼan ri Jesús pa qawiʼ rech kqariq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik. Y e juntir ri winaq kekunik kkiriq wajun kʼaslemal riʼ (Efes. 1:7).

15, 16. Junam rukʼ ri kubʼij pa Juan capítulo 6, ¿jas tewchibʼal kqariqo?

15 Ri kubʼij pa ri capítulo 6 re Juan sibʼalaj nim ubʼanik chqawach oj y chkiwach ri qa familiares. Rumal che chilaʼ kukʼut wi che ri Jesús sibʼalaj keraj ri winaq. Are chiʼ kʼo pa Galilea xeʼukunaj ri winaq, xuya kiwa ri kenumik y xchʼaw kukʼ chrij ri Uqʼatbʼal tzij ri Dios (Luc. 9:11; Juan 6:2, 11, 12). Xaq xiw ta laʼ xubʼano, xaneʼ xukʼut chkiwach che ri areʼ are «ri wa re kʼaslemal» (Juan 6:35, 48).

16 Y ri nikʼaj chi chij che xubʼij ri Jesús kekun taj kkitij ke ri kaxlanwa y ri vino pa ri Unaʼtabʼalil ri Ukamikal (Juan 10:16). Pero kekunik kkiriq tewchibʼal rumal ri u cuerpo y ri ukikʼel ri Jesús are chiʼ kekojon chrij ri xubʼan pa kiwiʼ (Juan 6:53). Ri kekunik kkitij ke ri kaxlanwa y ri vino kkikʼutu che kebʼe na pa ri kaj che uqʼatik tzij. Rukʼ ri xqilo, ri capítulo 6 re Juan sibʼalaj nim ubʼanik chqawach oj kamik, paneʼ cho ri uwach Ulew kojkʼojiʼ wi o kojbʼe pa ri kaj. Xukʼut chqawach che sibʼalaj nim ubʼanik kojkojon chrij ri xubʼan ri Jesús pa qawiʼ rech kqariq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik.

BʼIXONEM 150 ¡Jehová are qakolonel!

a Pa ri jun kʼutunem kanoq xqil ri kubʼij Juan 6:5-35.

b Ri jaʼ che xubʼij ri Jesús kukʼutunisaj juntir ri xubʼan ri Jehová rech ri winaq kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik.

c Are chiʼ ri Juan capítulo 6 kukoj ri tzij «apachin» kraj kubʼij che konojel ri winaq kekunik kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik (Juan 6:35, 40, 47, 54, 56-58).