1, 2. ¿Jas kʼax kkiriq ri e upatanelabʼ ri Jehová xuqujeʼ jas kubʼan chke?

CHOJCHOMAN chrij ri oxibʼ kʼutbʼal riʼ. Jun qachalal ala xuriq jun yabʼil che sibʼalaj kutuqarisaj. Jun qachalal che sibʼalaj ajchak che kʼo 50 ujunabʼ xesax lo pa ri uchak, kukoj uchuqʼabʼ che utzukuxik chi jun are kʼu kuriq taj. Jun qachalal ixoq che nim chi ujunabʼ kunaʼ che kkun ta chik kuya más che ri Jehová.

² We qakʼulmam jujun chke ri e kʼax riʼ, weneʼ kqachomaj che kʼo ta chi qapatan. We kʼax riʼ kubʼano che kojkikot ta chik, kqanaʼ che nim ta chi qabʼanik xuqujeʼ kubʼan kʼax che ri qachilanik kukʼ ri e nikʼaj chik.

3. ¿Jas kubʼan Satanás xuqujeʼ ri e winaq che e teren chrij che rilik ri kʼaslemal?

³ Wajun uwach Ulew riʼ kukʼut ri kubʼan Satanás che rilik ri qakʼaslemal. Amaqʼel kraj che kqachomaj che kʼo ta qapatan. Rukʼ itzelal, xubʼij che ri Eva che más utz keʼilik we kʼo ta jun ktaqan pa kiwiʼ, are kʼu retaʼm che e areʼ kekamik we keniman ta che ri Jehová. Pa uqʼabʼ kʼo wi ri qʼinomal, ri qʼatbʼal tzij xuqujeʼ ri e kojonem re wajun uwach ulew riʼ. Rumal laʼ kqilo che e kʼi achijabʼ che kʼo nimaʼq taq kikʼay, ri e qʼatal tzij xuqujeʼ ri e kʼamal bʼe re ri kojonem kkikʼutu che nim ta kkil ri kʼaslemal xuqujeʼ kechoman ta chrij ri kkinaʼ ri e winaq.

4. ¿Jas kqetaʼmaj na pa wajun kʼutunem riʼ?

⁴ Are kʼu, ri Jehová kraj che kojkikotik xuqujeʼ kojutoʼ  are chiʼ kojqʼax pa kʼax, weneʼ ri kʼax riʼ kubʼan chqe che kqachomaj che kʼo ta qapatan (Sal. 136:23; Rom. 12:3). Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil ri kubʼan Jehová che qatoʼik chuwach ri e kʼax riʼ: Are chiʼ kqariq jun yabʼil, chiʼ kqariq kʼax che uriqik ri pwaq xuqujeʼ chiʼ kojrijobʼik weneʼ kqachomaj che kojkun ta chik kqaya más che ri Jehová. Are kʼu nabʼe kqanikʼoj na jasche qetaʼm che nim kojril wi ri Dios.

5. ¿Jas kkʼutuwik che nim kojril wi ri Jehová?

⁵ Paneʼ ri Jehová xojubʼan rukʼ ulew, sibʼalaj nim kojril wi (Gén. 2:7). Chqilaʼ jujun rumal che kukʼutu che nim kojril wi ri Dios. Jun kʼutbʼal, xojubʼano rech kojkunik kqakʼut ri e ubʼantajik (Gén. 1:27). Jeʼ wariʼ, xojubʼano che más nim na qabʼanik chkiwach ri e nikʼaj chik jastaq, xojubʼano rech kqachajij ri uwach Ulew xuqujeʼ ri e chikop (Sal. 8:4-8).

6. ¿Jas chi jun rumal kukʼutu che Jehová nim keril wi ri e winaq?

⁶ Jehová nim na keril ri e winaq paneʼ ri Adán makuninaq chik. Sibʼalaj nim qabʼanik chuwach che xuya ri uKʼojol Jesús, che utojik ri e qamak (1 Juan 4:9, 10). Rumal ri tojbʼal mak, Dios keʼuwalajisaj na ri e kaminaq rumal ri umak ri Adán, kekʼastaj ri e sukʼ xuqujeʼ ri e sukʼ taj (Hech. 24:15). Ri Utzij kukʼutu che ri Dios nim kojril wi xa ta rumal che utz qawach, kʼo qarajil o ri qajunabʼ (Hech. 10:34, 35).

7. ¿Jas más jastaq kkʼutuwik che ri Dios nim kojril wi?

⁷ Ri oj rajpatanelabʼ ri Dios kʼo kʼi rumal che kqabʼij che nim kojril wi ri Dios. Ubʼanom che kojqebʼ rukʼ xuqujeʼ kril ri kqabʼan che utatabʼexik ri utzalaj taq tzij (Juan 6:44). Are chiʼ xojqebʼ rukʼ ri Jehová, ri areʼ xqebʼ qukʼ (Sant. 4:8). Kukoj utiempo xuqujeʼ uchuqʼabʼ che qatijoxik. Retaʼm ri qabʼanik kimik xuqujeʼ ri kojkunik kqabʼano. Xuqujeʼ kukʼut ri uloqʼoqʼenik are chiʼ kojupixbʼej (Prov. 3:11, 12). ¿La mat qastzij che wariʼ kukʼutu che nim kojril wi ri Dios?

8. ¿Jas tobʼanik kkiya ri e tzij kʼo pa ri Salmo 18: 27-29 rech kkʼojiʼ utz qachomanik chiʼ kqariq kʼax?

⁸ Ri qʼatal tzij David retaʼm che kloqʼoqʼexik xuqujeʼ ktoʼ rumal ri Jehová. Retaʼmaxik wariʼ xutoʼ rech xkʼojiʼ jun utz uchomanik are chiʼ jujun kkilo che kʼo ta upatan (2 Sam. 16:5-7). Are chiʼ sibʼalaj kojbʼisonik xuqujeʼ kqariq kʼi taq kʼax, Jehová kkunik kojutoʼ rech kkʼojiʼ jun utz qachomanik xuqujeʼ kqachʼij ri kʼax (chasikʼij uwach Salmo 18:27-29). We kʼo ri utobʼanik ri Dios qukʼ, kʼo ta jun jastaq kojqʼaten che upatanexik rukʼ kikotemal (Rom. 8:31). Are chiʼ kojqʼax pa kʼax rajawaxik knaʼtaj chqe che Jehová nim kojril wi xuqujeʼ kojuloqʼoqʼej. Chqilaʼ ri e oxibʼ kʼax riʼ.

9. ¿Jas kʼax kubʼan ri yabʼil chqe?

⁹ Ri e yabʼil kubʼano che kojtuqarik xuqujeʼ kubʼano che kqachomaj che kʼo ta chi qapatan. Weneʼ kojkʼix chkiwach ri e winaq are chiʼ kojkilo che kʼo ta chi qachuqʼabʼ che ubʼanik jun jastaq o che kajwataj chi tobʼanik chqe. Weneʼ ri e nikʼaj chik ketaʼm taj che oj yawabʼ, kojkʼixik rumal che kojkun ta chik kqabʼan jastaq che ojer xqabʼano. Are chiʼ kojbʼisonik,  Jehová kuya qachuqʼabʼ. ¿Jas kubʼan che uyaʼik qachuqʼabʼ?

10. Junam rukʼ ri kubʼij Proverbios 12:25, ¿jas kojtowik are chiʼ kqariq jun yabʼil?

¹⁰ Are chiʼ oj yawabʼ, jun «tzij re loqʼoqʼebʼal kʼuxaj kukikotisaj» ri qanimaʼ (chasikʼij uwach Proverbios 12:25). Jehová xuya kan pa ri Biblia utz taq tzij che kunaʼtasaj chqe che nim kojril wi paneʼ qariqom jun yabʼil (Sal. 31:19; 41:3). We kʼi mul kqasikʼij ri e utz taq tzij che kʼo pa ri Biblia, ri Jehová kojutoʼ chuwach ri chomanik che utz taj che kuya ri yabʼil.

11. ¿Jas xubʼan jun qachalal che rilik ri utobʼanik ri Jehová?

¹¹ Chqilaʼ ri xukʼulmaj Jorge. Are chiʼ kʼa ala na, xuriq jun yabʼil che kresaj ri uchuqʼabʼ, ri yabʼil riʼ aninaq xkʼiyik, xuchomaj che kʼo ta chi upatan. Kubʼij: «Nuchomam taj ri kʼax kuya ri yabʼil xuqujeʼ ri kʼixbʼal che kuya are chiʼ kekaʼy ri winaq chwe. Are chiʼ xnimar ri nuyabʼ, xinchomaj jas kinbʼan che ukʼexik ri nukʼaslemal. Xinqaj pa bʼis, xintaʼ che Jehová che kinutoʼ». ¿Jas xubʼan ri Dios che utoʼik? Jorge kubʼij: «Kinkun taj kinya kan uchomaxik ri nuyabʼ, are kʼu xbʼix chwe che kinsikʼij jujun taq pixabʼ re ri Salmos che kukʼutu che Jehová nim keril wi ri upatanelabʼ. Ronojel taq qʼij kinsikʼij ri e pixabʼ riʼ. Sibʼalaj kinutoʼ xuqujeʼ kuya jamaril chwe. Are chiʼ xqʼax ri tiempo, ri e nikʼaj chik kkilo che sibʼalaj kinkikotik. Kkibʼij chwe che ri nukikotemal kuya kichuqʼabʼ. Qas xwilo che Jehová xuta ri nuchʼawem. Xinutoʼ che ukʼexik ri kinbʼan che rilik ri nukʼaslemal. Are kinchoman chrij ri kubʼij ri Biblia ri kubʼan ri Dios che wilik paneʼ nuriqom jun yabʼil».

12. ¿Jas kojkunik kqabʼano rech Jehová kuya ri utobʼanik chqe are chiʼ qariqom jun yabʼil?

 ¹² We qariqom jun yabʼil, utz che kqachomaj che Jehová retaʼm ri tajin kqaqʼaxej. Chqataʼ ri utobʼanik rech kojkunik kqachʼij ri kʼax. Chqasikʼij uwach ri Biblia rech kojkunik kqariq ri utz taq tzij che kubʼij chqe. Are chojchoman chrij ri e pixabʼ che kukʼut chqawach che Jehová nim keril ri upatanelabʼ. We kqabʼan wariʼ, kojkunik kqilo che Jehová are utz kukʼ konojel ri e sukʼ chuwach (Sal. 84:11).

13. ¿Jas kʼax kuriq jun kʼamal bʼe re ri familia are chiʼ kʼo ta chi uchak?

¹³ Konojel ri e kʼamal bʼe re ri familia kkaj kkiya ri kajwataj chke ri kifamilia. Chqachomajampeʼ che jun qachalal kʼo ta chi uchak. Kukoj uchuqʼabʼ che utzukuxik chi jun uchak are kʼu kuriq taj. Rumal ri kʼax riʼ, weneʼ kuchomaj che kʼo ta chi upatan. ¿Jas ktowik rech kchoman chrij ri utzujum ri Jehová?

14. ¿Jas ri rumal che Jehová kubʼan ri e utzujum?

¹⁴ Ri Jehová amaqʼel kubʼan ri e utzujum (Jos. 21:45; 23:14). Kʼo kʼi rumal che kubʼano. Nabʼe, rumal che we kubʼan taj kubʼan kʼax che ri ubʼantajik. Areʼ utzujum che keʼuchajij ri upatanelabʼ, rumal laʼ qas kubʼano (Sal. 31:1-3). Xuqujeʼ, retaʼm ri bʼis kuya chqe we kqilo che keʼutoʼ ta ri upatanelabʼ. Kutzujuj che kuya ri kajwataj che ri qakʼaslemal xuqujeʼ che ri qakojonik, kʼo ta jun jastaq kqʼatenik (Mat. 6:30-33; 24:45).

15. a) ¿Jas kʼax xkiriq ri cristianos re ri nabʼe siglo? b) ¿Jas kubʼsal kʼuʼx kuya chqe ri Salmo 37:18, 19?

¹⁵ Are chiʼ ksach ta chqe che Jehová  qas kubʼan ri e utzujum, kojutoʼ rech kojbʼison taj are chiʼ kqariq kʼax che uriqik ri pwaq. Chojchoman chkij ri e qachalal che xekʼasiʼ pa ri nabʼe siglo. Are chiʼ xpe jun kʼax pa kiwiʼ ri e qachalal re Jerusalén, «konojel xkijabʼuj kibʼ [...] xuwi kʼu ri taqomxenlabʼ man xebʼe taj» (Hech. 8:1). Wariʼ xubʼano che kʼo ta chi kachoch, kichak xuqujeʼ kikʼay rumal laʼ xkiriq kʼax che uriqik ri kajwataj chke. Are kʼu Jehová xeʼuya ta kanoq, e areʼ amaqʼel xekikotik (Hech. 8:4; Heb. 13:5, 6; Sant. 1:2, 3). Ri Dios xeʼutoʼ ri e sukʼalaj taq upatanelabʼ riʼ xuqujeʼ jeʼ kubʼan na qukʼ oj (chasikʼij uwach Salmo 37:18, 19).

16. ¿Jas kbʼanowik che weneʼ kubʼan kebʼ qakʼuʼx che Jehová nim kril ri qachak?

¹⁶ Are chiʼ kbʼe ri qajunabʼ, weneʼ kqachomaj che kʼo ta chi más kojkunik kqaya che ri Jehová. Weneʼ ri chomanik riʼ xubʼan kʼax che ri qʼatal tzij David chiʼ xrijobʼik (Sal. 71:9). ¿Jas kubʼan Jehová che qatoʼik?

17. ¿Jas kukʼut chqawach ri xukʼulmaj ri qachalal ixoq ubʼiʼ Jheri?

¹⁷ Chqilaʼ ri xukʼulmaj jun qachalal ixoq ubʼiʼ Jheri. Xyaʼ ri sikʼinik che rech kbʼe pa jun curso che ujosqʼixik ri Ja rech Ajawbʼal, ri areʼ kraj taj kbʼek. Kubʼij: «In nim winaq chik, in malkaʼn chik xuqujeʼ kinkun taj kinbʼan jun chak che ri Jehová. Kʼo ta nupatan». Jun chaqʼabʼ nabʼe chuwach ri curso, xubʼan uchʼawem che Jehová xubʼij ronojel ri kʼo pa ranimaʼ. Pa ri jun chi qʼij, are chiʼ xopan pa ri Ja rech Ajawbʼal, xubʼan kebʼ ukʼuʼx we qas utz kokik. Are chiʼ xyaʼ ri curso,  jun aj yaʼol chʼabʼal xuya ubʼixik, ri nim ubʼanik are che kqaya qibʼ pa tijoxik rumal ri Jehová. Jheri kubʼij ri knaʼtaj che: «Xinchomaj: ‹In kwaj che Jehová kinutijoj›. Xinmaj oqʼej are chiʼ xwilo che Jehová xuta ri nuchʼawem. Xinchʼobʼo che kʼo kinkunik kinya che Jehová xuqujeʼ ri areʼ kraj kinutijoj». Jheri xril ri uchomam nabʼe, kubʼij: «Sibʼalaj kinxeʼj wibʼ are chiʼ xinok pa ri Ja rech Ajawbʼal, ubʼanom kebʼ nukʼuʼx xuqujeʼ in kʼo pa bʼis. Are kʼu chiʼ xinel loq ubʼanom ta chi kebʼ nukʼuʼx, kinkikotik xuqujeʼ kinnaʼ che kʼo nupatan».

18. ¿Jas kubʼan ri Biblia che ukʼutik che Jehová nim kril ri kqabʼan che upatanexik paneʼ oj nim winaq chik?

¹⁸ Are chiʼ kojrijobʼik, kojkunik kqabʼij che Jehová kuya na qachak (Sal. 92:12-15). Ri Jesús xukʼut chqawach che Jehová nim kril ri kqabʼan che upatanexik paneʼ oj kqachomaj che nim ta chi ri kqabʼano o kʼo ta chi más qachuqʼabʼ (Luc. 21:2-4). Rumal laʼ are chqachomaj ri kojkun che ubʼanik. Jun kʼutbʼal, kojkunik kojchʼaw chrij Jehová kukʼ ri e winaq, kqabʼan qachʼawem pa kiwiʼ ri e qachalal xuqujeʼ kqaya kichuqʼabʼ ri e nikʼaj chik rech keʼux sukʼ. Jehová nim kojril wi are ta rumal ri kʼi chak kqabʼano xaneʼ rumal che qas kqaj kojtobʼanik xuqujeʼ kojnimanik (1 Cor. 3:5-9).

19. ¿Jas kubʼsal kʼuʼx kuya Romanos 8:38, 39?

¹⁹ Sibʼalaj kojkikotik che kqaya uqʼij ri Jehová, are jun Dios che qas nim kril ri kichak ri upatanelabʼ. Ri areʼ xojubʼano rech kqabʼan ri urayibʼal xuqujeʼ ri qas kuya kikotemal chqe are ri qastzij qʼijilanik (Apoc. 4:11). Weneʼ ri e winaq kkibʼij che kʼo ta qapatan, are kʼu Jehová qas nim kojril wi (Heb. 11:16, 38). Are chiʼ kojbʼison rumal ri yabʼil, ri kʼax kqabʼan che uriqik ri pwaq o rumal che oj nim winaq chik, rajawaxik knaʼtaj chqe che kʼo ta jun kkunik kojresaj pa ri uloqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Dios (chasikʼij uwach Romanos 8:38, 39).